Rezolucja Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego Zaangażowanie zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego w krajowe plany odbudowy i zwiększania odporności - co zdaje egzamin, a co nie? - (na podstawie konsultacji w 27 państwach członkowskich).
Dz.U.UE.C.2021.155.1
Akt nienormatywnyRezolucja Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Zaangażowanie zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego w krajowe plany odbudowy i zwiększania odporności - co zdaje egzamin, a co nie?"
(na podstawie konsultacji w 27 państwach członkowskich)
(2021/C 155/01)
Javier DOZ ORRIT
Luca JAHIER
Na sesji plenarnej w dniach 24 i 25 lutego 2021 r. (posiedzenie z 25 lutego) Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny 268 głosami za - 5 osób wstrzymało się od głosu - przyjął następującą rezolucję:
Otrzymano łącznie 26 odpowiedzi krajowych. Konsultacje przeprowadzono na podstawie własnej wiedzy członkiń i członków z udziałem partnerów społecznych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego. W niektórych krajach udział w konsultacjach wzięły krajowe rady społeczno-gospodarcze lub równoważne organy, a w innych zasięgano również opinii przedstawicielek i przedstawicieli rządu.
4.1.1. Zdecydowana większość odpowiedzi wskazywała, że rząd krajowy ustanowił pewną formę mechanizmu konsultacji w celu zaangażowania organizacji społeczeństwa obywatelskiego w opracowywanie planu odbudowy i zwiększania odporności. W niektórych państwach członkowskich przeprowadzono już konsultacje ze społeczeństwem obywatelskim, podczas gdy w innych są one nadal w toku lub mają się odbyć na późniejszym etapie.
4.1.2. Stosowane mechanizmy mogą mieć różne formy, takie jak składanie pisemnych propozycji, spotkania na wysokim szczeblu z właściwymi ministrami, ocena celowo opracowanych i odesłanych kwestionariuszy oraz obrady okrągłego stołu między przedstawicielkami i przedstawicielami rządu i organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Niektóre państwa członkowskie skorzystały również z mechanizmów ustanowionych na potrzeby konsultacji w ramach zwykłej procedury europejskiego semestru, odpowiednio, z nowego specjalnego kalendarza na 2021 r. i z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z pandemii COVID-19, i oparły się na tych mechanizmach.
4.1.3. Niemniej w kilku odpowiedziach zwrócono uwagę na brak rzeczywistego udziału społeczeństwa obywatelskiego. Jedną z przeszkód w zaangażowaniu była widoczna niechęć niektórych rządów krajowych do włączenia społeczeństwa obywatelskiego w opracowywanie planu. Konsultacje były często prowadzone z inicjatywy partnerów społecznych i innych organizacji społeczeństwa obywatelskiego, a nie rządu dążącego do zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego, oraz w odpowiedzi na ich apele.
4.1.4. Chociaż formalnie włączono społeczeństwo obywatelskie, za kolejną przeszkodę w prawdziwym zaangażowaniu uznano niewystarczający czas przeznaczony na konsultacje z nim. Uczestnicy krytycznie odnieśli się do napiętych terminów przyjętych przez niektóre rządy, ponieważ mogą one utrudnić merytoryczną debatę i uwzględnienie wkładu społeczeństwa obywatelskiego w krajowy plan odbudowy i zwiększania odporności. W związku z tym, mimo że wiele państw członkowskich dysponuje jakąś formą mechanizmu konsultacji z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego w ramach procesu opracowywania planu, znacznie mniej państw członkowskich umożliwia ich rzeczywiste zaangażowanie, a także realny wpływ ich propozycji.
4.1.5. Niestety niektórzy uczestnicy zgłosili, że nie przeprowadzono żadnych konsultacji ani nie planuje się ich przeprowadzenia na etapie opracowywania planu krajowego. Ponadto niektórzy respondenci stwierdzili, że chociaż konsultacje odbyły się, jak dotąd obejmowały jedynie partnerów społecznych, a nie szerzej pojęte organizacje społeczeństwa obywatelskiego.
4.1.6. Na podstawie uzyskanych informacji 3 podzieliliśmy państwa członkowskie na trzy kategorie z punktu widzenia tematu rezolucji: państwa członkowskie, w których praktycznie nie odnotowano żadnego udziału, przynajmniej do tej pory (Dania, Słowacja); państwa członkowskie, w których odnotowano pewien udział formalny lub nieformalny, lecz nie stwierdzono żadnej możliwości wywarcia wpływu (Austria, Belgia, Czechy, Niemcy, Grecja, Hiszpania, Estonia, Francja, Chorwacja, Węgry, Irlandia, Litwa, Łotwa, Luksemburg, Niderlandy, Polska, Portugalia, Rumunia, Szwecja, Słowenia) oraz wreszcie te państwa członkowskie, w których odnotowano bardziej zorganizowany udział mający w niektórych przypadkach wpływ na pewne aspekty planu (Bułgaria, Cypr, Finlandia, Włochy, Malta).
4.1.7. Ogólnie rzecz biorąc, odpowiedzi wskazują na silne pragnienie udziału w opracowywaniu krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności ze strony organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Respondenci reprezentujący partnerów społecznych i organizacje społeczeństwa obywatelskiego opisali próby uczestnictwa polegające na sporządzaniu propozycji i nawiązywaniu kontaktu z przedstawicielami rządu. W niektórych państwach członkowskich inicjatywy te doprowadziły do większego zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego w opracowywanie planów, lecz niestety wydaje się, że w innych trafiły w próżnię.
4.2.1. Większość państw członkowskich stosuje różne procedury konsultacji z partnerami społecznymi i resztą zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego. Respondenci stwierdzili, że partnerzy społeczni uczestniczą w tym procesie w bardziej zorganizowany, zinstytucjonalizowany i stały sposób, podczas gdy konsultacje z pozostałymi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego odbywają się w sposób doraźny i nieformalny. Jak wspomniano powyżej, w ramach procesu opracowywania planu odbudowy i zwiększania odporności szereg państw członkowskich prowadzi konsultacje jedynie z partnerami społecznymi, a nie z szerzej pojętym społeczeństwem obywatelskim. Inna forma dotyczy jednego państwa członkowskiego, w którym rząd konsultuje się jedynie z szeroko pojętym gronem społeczeństwa obywatelskiego, w tym również z partnerami społecznymi, lecz nie z węższym gronem obejmującym jedynie partnerów społecznych. Mniejsza liczba państw członkowskich opowiedziała się za stosowaniem wspólnej procedury obejmującej wszystkie zainteresowane strony.
4.3.1. Co do istoty sprawy, odnotowane reakcje były zróżnicowane. Chociaż wszyscy uczestnicy zgłosili, że rząd krajowy rozpoczął prace nad planem, państwa członkowskie znajdują się na różnych etapach tego procesu.
4.3.2. W większości państw członkowskich pierwsza wersja planu jest opracowywana przez właściwe ministerstwa, najczęściej przez ministerstwo finansów. Niektóre zakończyły konsultacje ze społeczeństwem obywatelskim, podczas gdy inne nie przeprowadziły jeszcze konsultacji z zainteresowanymi podmiotami zewnętrznymi. Szereg respondentów poinformowało również, że ich rząd prowadzi ścisłe konsultacje z Komisją Europejską lub planuje je wkrótce rozpocząć.
4.3.3. Zgłoszono, że kilka państw członkowskich pracuje nad drugą wersją planu krajowego po konsultacjach z Komisją Europejską na wcześniejszym etapie.
4.4.1. Odpowiedzi na to pytanie są również zróżnicowane i nieco niejednoznaczne. Jednak zaobserwować można niektóre z tych samych tendencji co w odpowiedzi na poprzednie pytania: niektórzy respondenci twierdzą, że jest za wcześnie na odpowiedź, niektórzy - że nie ma wystarczająco dużo czasu na odpowiednie konsultacje, a niektórzy - że partnerzy społeczni są bardziej zaangażowani niż reszta zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego. Kilku respondentów zgłosiło, że procedura sporządzania planu odbudowy i zwiększania odporności jest bardziej otwarta lub dostosowana do organizacji społeczeństwa obywatelskiego niż zwykła procedura semestru, lecz jeszcze więcej z nich stwierdza, że ustanowione ramy konsultacji z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego w ramach zwykłej procedury semestru nie są stosowane w procedurze sporządzania planu odbudowy i zwiększania odporności.
4.5.1. Odpowiedzi na to pytanie można podzielić na trzy szerokie kategorie, o mniej więcej tej samej liczebności. Jedna grupa uważa, że cele zasadniczo są tożsame - albo w związku z procedurą konsultacji, albo dlatego, że już wcześniej miały one te same interesy. Druga grupa wyraża ubolewanie, że rządy ignorują publiczne i dobrze znane interesy organizacji społeczeństwa obywatelskiego związane z opracowaniem planów, a trzecia i ostatnia grupa nie jest w stanie odpowiedzieć albo z powodu braku solidnej wiedzy, albo z powodu zbyt wczesnego etapu procesu.
Bruksela, dnia 25 lutego 2021 r.
Christa SCHWENG | |
Przewodnicząca | |
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego |
© Unia Europejska, http://eur-lex.europa.eu/
Za autentyczne uważa się wyłącznie dokumenty Unii Europejskiej opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.