Regulamin nr 31 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ) - Jednolite przepisy dotyczące homologacji samochodowych halogenowych reflektorów typu "sealed beam" z asymetrycznymi światłami mijania lub światłami drogowymi lub z obydwoma tymi światłami.
Dz.U.UE.L.2010.185.15
Akt obowiązującypod adresem: http://www.unece.org/trans/main/wp29/wp29wgs/wp29gen/wp29fdocstts.html
Regulamin nr 31 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ) - Jednolite przepisy dotyczące homologacji samochodowych halogenowych reflektorów typu "sealed beam" z asymetrycznymi światłami mijania lub światłami drogowymi lub z obydwoma tymi światłami
(Dz.U.UE L z dnia 17 lipca 2010 r.)
Wersja 2
Obejmująca wszystkie obowiązujące teksty, w tym:
Suplement nr 7 do serii zmian 02 - Data wejścia w życie: 15 października 2008 r.
1. ZAKRES(1)
Niniejszy regulamin dotyczy reflektorów dla pojazdów kategorii M, N i T(2).
2. DEFINICJE
Do celów niniejszego regulaminu:
2.1. "Halogenowy reflektor typu «sealed beam»" (dalej określany jako "zespół HSB") oznacza reflektor, którego elementy układu optycznego, łącznie z odbłyśnikiem ze szkła, metalu lub innego materiału i jedno- lub więcej halogenowe źródło światła stanowią integralną całość szczelnie zmontowaną w procesie produkcji i które nie mogą być zdemontowane bez demontażu powodującego całkowitą bezużyteczność elementu. Reflektory te dzielą się na:
2.1.1. "kategorię 1", wysyłającą tylko wiązkę światła drogowego;
2.1.2. "kategorię 21", wysyłającą tylko wiązkę światła mijania;
2.1.3. "kategorię 22", wysyłającą, w zależności od wyboru użytkownika, wiązkę światła drogowego albo wiązkę światła mijania.
2.2. "Szyba" oznacza zewnętrzną część reflektora (zespołu), która przepuszcza światło poprzez powierzchnię świetlną.
2.3. "Powłoka" oznacza jakikolwiek produkt lub produkty zastosowane w postaci jednej lub więcej warstw na zewnętrznej części szyby.
2.4. "Zespoły HSB różnych typów" oznaczają zespoły, które różnią się pod takimi istotnymi względami, jak:
2.4.1. nazwa handlowa lub marka;
2.4.2. charakterystyka układu optycznego;
2.4.3. wprowadzenie lub usunięcie elementów mogących mieć wpływ na własności świetlne przez odbicie, załamanie, pochłanianie lub deformację w czasie pracy; zamontowanie lub usunięcie filtrów przeznaczonych jedynie do zmiany barwy wiązki światła, ale nie zmieniających jej rozsyłu, nie jest traktowane jako zmiana typu;
2.4.4. napięcie znamionowe;
2.4.5. kształt włókien żarowych;
2.4.6. rodzaj emitowanej wiązki światła (światło mijania, światło drogowe lub obydwa);
2.4.7. materiały stanowiące szybę i powłokę, jeżeli występują.
2.5. "Barwa światła emitowanego przez urządzenie". Definicje barwy emitowanego światła podane w regulaminie nr 48 oraz seria poprawek do tego regulaminu obowiązujących w momencie składania wniosków o udzielenie homologacji typu mają zastosowanie w odniesieniu do niniejszego regulaminu.
3. WYSTĄPIENIE O HOMOLOGACJĘ
3.1. Wystąpienia o homologację dokonuje właściciel nazwy handlowej lub znaku towarowego albo jego należycie upoważniony przedstawiciel. We wniosku określa się:
3.1.1. czy zespół HSB jest przeznaczony do dostarczania zarówno wiązki światła mijania, jak i wiązki światła drogowego, czy tylko jednej z tych wiązek;
3.1.2. czy, jeżeli zespół HSB ma pełnić funkcję światła mijania, jest on przystosowany zarówno do ruchu lewostronnego, jak i prawostronnego, czy tylko do ruchu lewostronnego lub prawostronnego.
3.2. Do każdego wniosku o homologację należy dołączyć:
3.2.1. rysunki w trzech egzemplarzach, dostatecznie szczegółowe, by umożliwiały rozpoznanie typu i zawierające widok z przodu zespołu HSB (wraz z pokazaniem, jeżeli występuje, szczegółów ryflowania szyby) oraz przekrój; ponadto włókna żarowe i przesłony muszą być pokazane na rysunku w skali 2:1, zarówno w widoku z przodu, jak i z boku; rysunek musi określać miejsce przeznaczone na umieszczenie numeru homologacji i symboli uzupełniających, w odniesieniu do okręgu znaku homologacji;
3.2.2. krótki opis techniczny;
3.2.3. następujące próbki:
3.2.3.1. w celu homologacji zespołu HSB emitującego bezbarwne światło: pięć próbek;
3.2.3.2. w celu homologacji zespołu HSB emitującego światło barwne: dwie sztuki barwne i pięć sztuk wysyłających bezbarwne światło tego samego typu, różniących się od zgłoszonego typu tylko tym, że szyba lub filtr nie są zabarwione;
3.2.3.3. w przypadku zespołów HSB emitujących światło barwne, które różnią się od zespołów wysyłających światło bezbarwne wyłącznie barwą wysyłanego światła i które uprzednio spełniły wymagania zawarte w pkt 6, 7 i 8 poniżej, wystarczy przedstawić jedną próbkę zespołu wysyłającego światło barwne, w celu poddania go badaniom zgodnie z pkt 9 poniżej.
3.2.4. Do badań tworzyw sztucznych, z których wykonano szyby:
3.2.4.1. trzynaście szyb;
3.2.4.1.1. sześć z tych szyb może być zastąpionych przez sześć próbek materiału o wymiarach co najmniej 60 mm × 80 mm o kształcie posiadającym płaską lub wypukłą powierzchnię zewnętrzną oraz wystarczająco płaską powierzchnię (promień krzywizny nie mniejszy niż 300 mm) w środku, wynoszącą co najmniej 15 × 15 mm;
3.2.4.1.2. każda szyba lub próbka materiału musi być wyprodukowana przy zastosowaniu tej samej metody, która będzie wykorzystywana w produkcji seryjnej;
3.2.4.2. odbłyśnik, do którego szyby mogą być zamontowane zgodnie z instrukcją producenta.
3.3. Materiały, z których wykonano szyby lub powłoki, jeżeli występują, powinny posiadać wyniki z badań charakterystyk tych materiałów i powłok, jeżeli były one przebadane.
3.4. Właściwy organ sprawdza przed udzieleniem homologacji typu, czy istnieją zadowalające środki pozwalające zapewnić skuteczną kontrolę zgodności produkcji.
4. OZNAKOWANIA(3)
4.1. Zespoły HSB przedstawione do homologacji noszą nazwę handlową lub znak towarowy wnioskującego.
4.2. Należy przewidzieć na szybie powierzchnię wystarczającą do zamieszczenia oznakowania homologacyjnego oraz dodatkowych symboli, określonych w pkt 5 poniżej; powierzchnia ta musi być wskazana na rysunkach, o których mowa w pkt 3.2.1 powyżej.
4.3. Muszą one posiadać, na szybie albo na korpusie, wartość napięcia znamionowego i mocy znamionowej włókna żarowego światła drogowego oraz mocy znamionowej włókna żarowego światła mijania, jeżeli ma to zastosowanie.
5. HOMOLOGACJA
5.1. Przepisy ogólne
5.1.1. Jeżeli wszystkie próbki typu zespołu HSB przedstawione do homologacji zgodnie z pkt 3 powyżej spełniają wymagania niniejszego regulaminu, udziela się homologacji.
5.1.2. Jeśli światła zespolone, połączone lub wzajemnie sprzężone, spełniają wymagania więcej niż jednego regulaminu, wystarczy zamieszczenie pojedynczego międzynarodowego znaku homologacji, pod warunkiem że każde z zespolonych, połączonych lub wzajemnie sprzężonych świateł spełnia wymogi przepisów, które się do niego stosują.
5.1.3. Każdy typ, któremu udzielono homologacji, otrzymuje numer homologacji. Jego pierwsze dwie cyfry (obecnie 02) oznaczają serię zmian obejmującą najnowsze główne zmiany techniczne wprowadzone do regulaminu w momencie wydawania homologacji. Ta sama Strona Porozumienia nie może nadać tego samego numeru innemu typowi zespołu HSB spełniającemu wymagania niniejszego regulaminu, z wyjątkiem przypadku rozszerzenia homologacji na urządzenie różniące się jedynie barwą wysyłanego światła.
5.1.4. Zawiadomienie o udzieleniu, rozszerzeniu, odmowie udzielenia lub cofnięciu homologacji lub o ostatecznym zaniechaniu produkcji danego typu reflektora, zgodnie z niniejszym regulaminem, należy przesłać Stronom Porozumienia z 1958 r., stosującym niniejszy regulamin, za pomocą formularza zgodnego ze wzorem podanym w załączniku 1 do niniejszego regulaminu.
5.1.5. Na każdym reflektorze z zespołem HSB odpowiadającym typowi homologowanemu na podstawie niniejszego regulaminu dodatkowo, oprócz oznaczenia opisanego w pkt 4.1, w miejscu opisanym w pkt 4.2 należy umieścić znak homologacji opisany w pkt 5.2 i 5.3.
5.2. Składowe znaku homologacji Znak homologacji składa się z:
5.2.1. międzynarodowego znaku homologacji, zawierającego
5.2.1.1. okręg otaczający literę "E", po której następuje numer wskazujący kraj, który udzielił homologacji(4);
5.2.1.2. numeru homologacji określonego w pkt 5.1.3 powyżej; 5.2.2. następującego dodatkowego symbolu (lub symboli):
5.2.2.1. na zespołach optycznych HSB odpowiadających. tylko wymogom ruchu lewostronnego - poziomej strzałki skierowanej w prawo względem patrzącego na zespół optyczny HSB z przodu, tj. w tę stronę drogi, po której odbywa się ruch;
5.2.2.2. na zespołach optycznych HSB spełniających wymogi niniejszego regulaminu tylko w odniesieniu do wiązki światła mijania - liter "HSC";
5.2.2.3. na zespołach optycznych HSB spełniających wymogi niniejszego regulaminu tylko w odniesieniu do wiązki światła drogowego - liter "HSR";
5.2.2.4. na zespołach optycznych HSB spełniających wymogi niniejszego regulaminu zarówno w odniesieniu do wiązki światła mijania, jak i drogowego - liter "HSCR";
5.2.2.5. na zespołach optycznych HSB spełniających wymogi niniejszego regulaminu w odniesieniu do wiązki światła drogowego, maksymalnego natężenia oświetlenia wskazanego przez liczbę cechującą, określoną w pkt 8.3.2.1.2 poniżej, umieszczoną w pobliżu okręgu otaczającego literę "E";
5.2.2.6. na zespołach HSB zawierających szybę z tworzywa sztucznego, liter - "PL" umieszczonych w pobliżu symboli opisanych w punktach 5.2.2.3 do 5.2.2.5 powyżej;
5.2.2.7. dwóch cyfr numeru homologacji (aktualnie 02), oznaczających serię poprawek uwzględniających najbardziej aktualne ważniejsze zmiany techniczne w regulaminie w czasie udzielania homologacji oraz, jeśli to konieczne, wymaganej strzałki, która może być umieszczona w pobliżu wspomnianych powyżej symboli uzupełniających;
5.2.2.8. w każdym przypadku w formularzach homologacji i w zawiadomieniu, przesyłanych do krajów będących Stronami Porozumienia stosującymi niniejszy regulamin, należy zawsze podawać sposób pracy stosowany podczas badań wg punktu 1.1.1.1 załącznika 6 i dopuszczalne napięcia zgodnie z pkt 1.1.1.2 załącznika 6.
W takich przypadkach urządzenie należy oznakować następująco:
na zespołach, które spełniają wymogi niniejszego regulaminu i które są tak zaprojektowane, że włókno żarowe światła mijania nie jest zapalane jednocześnie z włóknem żarowym jakiejkolwiek innej funkcji oświetlającej, z którą światło to może być wzajemnie sprzężone:
w znaku homologacji za symbolem światła mijania należy umieścić ukośnik (/).
5.2.2.9. Znaki i oznakowania podane w punktach od 5.2.1 do 5.2.2 powyżej muszą być czytelne i nieścieralne, również po zamocowaniu zespołu optycznego na pojeździe.
5.3. Rozmieszczenie znaku homologacji
5.3.1. Światła niezależne
W załączniku 2 do niniejszego regulaminu, rysunki od 1 do 7, podano przykłady rozmieszczeń znaku homologacji z wyżej wymienionymi dodatkowymi symbolami.
5.3.2. Światła zespolone, połączone lub wzajemnie sprzężone
5.3.2.1. W przypadku stwierdzenia, że światła zespolone, połączone lub wzajemnie sprzężone spełniają wymagania kilku regulaminów, wystarczy umieścić jeden międzynarodowy znak homologacji składający się z okręgu otaczającego literę "E", po której następuje numer wskazujący kraj, który udzielił homologacji, oraz numer homologacji. Taki znak homologacji może być umieszczony w dowolnym miejscu na światłach zespolonych, połączonych lub wzajemnie sprzężonych, pod warunkiem że:
5.3.2.1.1. jest widoczny po ich zamontowaniu;
5.3.2.1.2. żaden element świateł zespolonych, połączonych lub wzajemnie sprzężonych, który przepuszcza światło, nie może zostać usunięty bez jednoczesnego usunięcia znaku homologacji.
5.3.2.2. Symbol identyfikacyjny dla każdego światła odpowiadający regulaminowi, zgodnie z którym udzielono homologacji, wraz z odpowiednią serią poprawek uwzględniających najbardziej aktualne ważniejsze zmiany techniczne w regulaminie w czasie udzielania homologacji oraz, jeśli to konieczne, wymaganą strzałką, należy umieścić:
5.3.2.2.1. bądź na odpowiedniej powierzchni świetlnej;
5.3.2.2.2. bądź w grupie, w taki sposób, aby każde światło zespolone, połączone lub wzajemnie sprzężone mogło być łatwo zidentyfikowane (zob. cztery możliwe przykłady w załączniku 2).
5.3.2.3. Rozmiar składników takiego pojedynczego znaku homologacji nie może być mniejszy niż minimalny rozmiar najmniejszego z indywidualnych znaków wymagany przez regulamin, na którego podstawie udzielono homologacji.
5.3.2.4. Numer homologacji zostaje przydzielony każdemu homologowanemu typowi. Ta sama Umawiająca się Strona nie może przydzielić tego samego numeru innemu typowi świateł zespolonych, połączonych lub wzajemnie sprzężonych, których dotyczy niniejszy regulamin.
5.3.2.5. W załączniku 2 do niniejszego regulaminu, rysunek 8, podano przykłady rozmieszczeń znaków homologacji dla zespolonych, połączonych lub wzajemnie sprzężonych świateł ze wszystkimi wyżej wymienionymi dodatkowymi symbolami.
5.3.3. Światła, których szyby służą również do innych typów reflektorów i które mogą być wzajemnie sprzęgane lub zespalane z innymi światłami
Zastosowanie mają przepisy określone w pkt. 5.3.2 powyżej.
5.3.3.1. Dodatkowo, jeżeli stosuje się tę samą szybę, to może ona być oznakowana innym znakiem homologacji, zgodnym z innym typem reflektora lub zespołów świateł, pod warunkiem, że obudowa zespołu HSB - nawet jeżeli jest nierozdzielna z szybą - posiada miejsce opisane w pkt 4.2 powyżej i posiada znak homologacji dla rzeczywiście spełnianych funkcji.
Jeżeli zespoły HSB różnych typów mają tę samą obudowę, to może ona być oznakowana różnymi znakami homologacji.
5.3.3.2. W załączniku 2 do niniejszego regulaminu, rysunek 9, podano przykłady rozmieszczeń znaków homologacji odnoszących się do powyższego przypadku.
6. WYMAGANIA OGÓLNE
6.1. Każda próbka spełnia wymogi określone w niniejszym punkcie i w punktach 7 i 8 poniżej oraz, jeżeli jest to konieczne, wymogi określone w pkt 9.
6.2. Zespoły HSB muszą być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby w trakcie normalnego użytkowania, pomimo ewentualnych drgań, działały stale w zadowalający sposób i zachowywały właściwości wymagane na podstawie niniejszego regulaminu.
6.2.1. Zespoły optyczne HSB są wyposażane w urządzenie umożliwiające taką ich regulację na pojeździe, aby mogły być spełnione stosowane wobec nich wymogi. W takie urządzenie nie muszą być wyposażane zespoły optyczne HSB, pod warunkiem że zastosowanie takich elementów jest ograniczone do pojazdów, w których ustawienie reflektorów może być regulowane w inny sposób.
Jeżeli zespół optyczny HSB wytwarzający wiązkę światła drogowego i zespół optyczny HSB wytwarzający wiązkę światła mijania są zamontowane jako wymienne podzespoły połączone w jedną całość, to urządzenie regulacyjne umożliwia niezależną regulację każdego zespołu HSB.
6.2.2. Jednakże nie ma to zastosowania do reflektorów z niepodzielnymi odbłyśnikami. Dla tego typu reflektorów stosuje się wymogi pkt 8.3 niniejszego regulaminu. W przypadku, w którym więcej niż jedno źródło światła jest użyte do otrzymania światła drogowego, do określenia maksymalnej wartości oświetlenia (EM) należy użyć połączonych funkcji światła drogowego.
6.3. Końcówki muszą być połączone elektrycznie tylko z odpowiednimi włóknami żarowymi i muszą być odpowiednio wytrzymałe i pewnie zamocowane do zespołu HSB.
6.4. Zespoły HSB muszą posiadać połączenia elektryczne zgodne ze wzorami przedstawionymi w załączniku 3 do niniejszego regulaminu i muszą być wykonane zgodnie z wymiarami podanymi w tym załączniku.
6.5. Badania uzupełniające należy przeprowadzić zgodnie z wymogami załącznika 6 w celu upewnienia się, że podczas eksploatacji nie będą zachodziły nadmierne zmiany własności świetlnych.
6.6. W przypadku szyby zespołu HSB wykonanej z tworzywa sztucznego badania należy wykonać zgodnie z wymogami załącznika 7.
7. WARTOŚCI ZNAMIONOWE I BADAWCZE
7.1. Napięcie znamionowe wynosi 12 V(5).
7.2. Moc mierzona przy napięciu badawczym wynoszącym 13,2 V nie może przekraczać 75 W dla włókna żarowego światła drogowego i 68 W dla włókna żarowego światła mijania.
8. NATĘŻENIE OŚWIETLENIA(6)
8.1. Wymagania ogólne
8.1.1. Zespoły HSB muszą być tak skonstruowane, aby zapewniały wystarczające i bez olśnienia oświetlenie drogi światłem mijania oraz dobre oświetlenie drogi światłem drogowym.
8.1.2. Natężenie oświetlenia uzyskiwane z zespołu HSB określa się na pionowym ekranie ustawionym w odległości 25 m przed zespołem, jak pokazano w załączniku 4 do niniejszego regulaminu(7).
8.1.3. Pomiaru wartości natężenia oświetlenia ekranu, omówionych w punktach 8.2.5, 8.2.6 i 8.3, dokonuje się przy użyciu ogniwa fotoelektrycznego o powierzchni czynnej wpisanej w kwadrat o boku 65 mm.
8.2. Wymogi dotyczące wiązki świateł mijania
8.2.1. Światło mijania musi zapewniać granicę światła i cienia na tyle ostrą, by można było skutecznie wykorzystywać ją do regulacji. Granica światła i cienia musi być prostą linią poziomą po stronie przeciwległej kierunkowi ruchu, dla którego zespół jest przewidziany. Po drugiej stronie nie może ona przekraczać albo linii łamanej HV H1 H4 składającej się z prostej HV H1, tworzącej kąt 45° z linią poziomą i prostej H1 H4, znajdującej się 25 cm powyżej linii prostej hh, lub prostej HV H3, wznoszącej się pod kątem 15° powyżej linii poziomej (zob. załącznik 4 do niniejszego regulaminu). W żadnych okolicznościach nie jest dopuszczalna granica światła i cienia rozciągająca się zarówno poza linię HV H2, jak i linię HV H4 jak i będąca rezultatem kombinacji dwóch wyżej wymienionych możliwości.
8.2.2. Zespół HSB musi być tak ustawiony, aby światło mijania:
8.2.2.1. w przypadku zespołów HSB odpowiadających wymogom dla ruchu prawostronnego miało poziomą granicę światła i cienia na lewej połowie ekranu(8), a w przypadku zespołów HSB odpowiadających wymogom dla ruchu lewostronnego - na prawej połowie ekranu;
8.2.2.2. miało na ekranie poziomą część granicy światła i cienia 25 cm poniżej poziomu hh (zob. załącznik 4 do niniejszego regulaminu);
8.2.2.3. miało załamanie granicy światła i cienia na linii vv(9).
8.2.3. Tak ustawiony zespół HSB musi spełniać tylko wymogi zawarte w pkt 8.2.5 i 8.2.6 poniżej, jeśli jego homologacja ma obejmować wyłącznie wytwarzanie wiązki światła mijania(10); jeżeli jest przeznaczony zarówno dla światła mijania, jak i światła drogowego, to musi spełniać wymogi określone w pkt 8.2.5, 8.2.6 i 8.3.
8.2.4. Jeżeli tak ustawiony zespół HSB nie spełnia wymogów zawartych w punktach 8.2.5, 8.2.6 i 8.3, jego ustawienie może być zmienione pod warunkiem, że oś wiązki światła nie będzie przesunięta w lewo lub prawo o więcej niż 1° (= 44 cm)(11). W celu ułatwienia ustawienia z wykorzystaniem granicy światła i cienia można częściowo osłonić zespół tak, aby granica światła i cienia była bardziej wyraźna.
8.2.5. Natężenie oświetlenia światłem mijania na ekranie musi spełniać następujące wymogi:
| PUNKT NA EKRANIE POMIAROWYM | WYMAGANE NATĘŻENIE OŚWIETLENIA W LUKSACH | |
| ZESPOŁY HSB DLA RUCHU PRAWOSTRONNEGO | ZESPOŁY HSB DLA RUCHU LEWOSTRONNEGO | |
| B 50 L | B 50 L | ≤ 0,4 |
| 75 L | 75 L | ≥ 12 |
| 75 L | 75 R | ≤ 12 |
| 50 L | 50 R | ≥ 12 |
| 50 R | 50 L | ≤ 15 |
| 50 V | 20 V | ≥ 6 |
| 25 L | 25 R | ≥ 2 |
| 25 R | 25 L | ≥ 2 |
| ≤ 0,7 | ||
| ≥ 3 | ||
| Dowolny punkt w obszarze III Dowolny punkt w obszarze IV Dowolny punkt w obszarze I | ≤ 2 × (E50 R lub(*) E50 L) | |
| (*) E50R oraz E50L są zmierzonymi, rzeczywistymi wartościami natężenia oświetlenia. | ||
8.2.6. W żadnym z obszarów I, II, III i IV nie mogą występować poprzeczne zmiany zakłócające dobrą widoczność.
8.3. Wymogi dotyczące wiązki świateł drogowych
8.3.1. W przypadku zespołu HSB zaprojektowanego do wytwarzania wiązki światła drogowego i wiązki światła mijania, pomiary natężenia oświetlenia ekranu przez światło drogowe muszą być wykonane przy takim samym ustawieniu zespołu HSB, jak dla pomiarów zgodnie z pkt 8.2.5 i 8.2.6; w przypadku zespołu HSB zaprojektowanego wyłącznie do wytwarzania wiązki światła drogowego musi być on tak ustawiony, aby środek obszaru maksymalnego natężenia oświetlenia znajdował się w punkcie HV przecięcia linii hh i vv; taki element HSB może spełniać tylko wymogi zawarte w pkt 8.3.
8.3.2. Natężenie oświetlenia ekranu przez światło drogowe musi spełniać następujące wymogi:
8.3.2.1. Punkt HV przecięcia się linii hh i vv musi znajdować się wewnątrz obszaru ograniczonego izoluksą 80 % maksymalnego natężenia oświetlenia. Ta maksymalna wartość (EM) nie może być mniejsza niż 48 luksów. Maksymalna wartość (EM) nie może przekraczać 240 luksów. Ponadto, w przypadku połączonego zespołu HSB światła mijania i światła drogowego, w żadnym wypadku nie może przekraczać 16-krotności wartości natężenia oświetlenia zmierzonego dla światła mijania w punkcie 75 R (lub 75 L).
8.3.2.1.1. Maksymalną światłość (IM) wiązki światła drogowego wyrażoną w tysiącach kandeli wyznacza się ze wzoru:
IM = 0,625 × EM
8.3.2.1.2. Znak referencyjny (I'M) tej maksymalnej światłości, wymieniony w pkt 5.2.2.5, uzyskuje się ze stosunku: I'M = IM/3 = 0,208 × EM
Wartość tę należy zaokrąglić do najbliższej z wartości 7,5 - 10 - 12,5 - 17,5 - 20 - 25 - 27,5 - 30 - 37,5 - 40 - 45 - 50.
8.3.2.2. Od punktu HV, poziomo w prawo i lewo, do odległości 1,125 m natężenie oświetlenia nie może być mniejsze niż 24 luksy, a do odległości 2,25 m nie może być mniejsze niż 6 luksów.
9. BARWA
9.1. Zespoły HSB muszą wysyłać światło białe.
10. SPRAWDZANIE STOPNIA OLŚNIENIA
Olśnienie spowodowane przez światło mijania zespołu HSB podlega sprawdzeniu(12).
11. ZGODNOŚĆ PRODUKCJI
11.1. Reflektory homologowane zgodnie z niniejszym regulaminem muszą być wytwarzane w taki sposób, aby spełniając wymagania określone w pkt 8 i 9, odpowiadały homologowanemu typowi.
11.2. W celu sprawdzenia, czy spełnione są wymogi określone w pkt 11.1, należy przeprowadzić odpowiednie inspekcje produkcji.
11.3. Posiadacz homologacji jest zobowiązany w szczególności:
11.3.1. zapewnić istnienie procedur skutecznej kontroli jakości produktów;
11.3.2. mieć dostęp do sprzętu kontrolnego potrzebnego do sprawdzania zgodności każdego homologowanego typu;
11.3.3. zapewnić zapisywanie danych z wyników badań oraz dostępność powiązanych dokumentów przez okres ustalony w porozumieniu z organem administracji;
11.3.4. prowadzić analizę wyników każdego rodzaju badań w celu sprawdzenia i zapewnienia stabilności właściwości produktu, uwzględniając przy tym dopuszczalne wahania występujące w produkcji przemysłowej;
11.3.5. zapewnić przeprowadzenie w odniesieniu do każdego typu produktu co najmniej badań określonych w załączniku 5 do niniejszego regulaminu;
11.3.6. sprawić, by każde pobranie próbek świadczących o niezgodności z typem poddanym temu badaniu stanowiło podstawę do pobrania innej próbki oraz przeprowadzenia innego badania. Należy podejmować wszelkie niezbędne kroki w celu przywrócenia zgodności przedmiotowej produkcji.
11.4. Właściwy organ, który udzielił homologacji typu, może w każdej chwili zweryfikować metodę kontroli zgodności stosowaną do każdej jednostki produkcyjnej.
11.4.1. Osoba przeprowadzająca kontrolę otrzymuje do wglądu podczas każdej kontroli rejestry badań oraz rejestry przeglądów produkcji.
11.4.2. Kontroler może pobrać losowe próbki do przebadania w laboratorium producenta. Minimalna liczba próbek może zostać ustalona w świetle wyników kontroli przeprowadzanych przez samego producenta.
11.4.3. Gdy poziom jakości okazuje się być niesatysfakcjonujący lub wydaje się, że konieczne jest sprawdzenie ważności badań przeprowadzonych zgodnie z pkt 11.4.2 powyżej, kontroler musi wybrać próbki, które zostaną przesłane upoważnionej placówce technicznej, która przeprowadziła badania homologacji typu, stosując kryteria załącznika 8.
11.4.4. Właściwy organ może przeprowadzić dowolne badania przewidziane w niniejszym regulaminie. Badania te prowadzi się na losowo wybranych próbkach, bez powodowania utrudnień w realizacji zamówień producentów i zgodnie z kryteriami załącznika 8.
11.4.5. Właściwy organ musi dążyć do prowadzenia kontroli z częstotliwością raz na dwa lata. Jednakże kwestię tę pozostawia się do uznania właściwego organu zgodnie z jego wiedzą w zakresie organizacji skutecznej kontroli zgodności produkcji. W przypadku stwierdzenia negatywnych wyników właściwy organ jest zobowiązany zapewnić podjęcie wszelkich niezbędnych kroków w celu niezwłocznego przywrócenia zgodności produkcji.
11.5. Nie bierze się pod uwagę reflektorów z widocznymi wadami.
11.6. Nie bierze się pod uwagę wartości odniesienia.
12. SANKCJE Z TYTUŁU NIEZGODNOŚCI PRODUKCJI
12.1. Homologacja udzielona zespołowi HSB zgodnie z niniejszym regulaminem może zostać cofnięta, jeżeli nie są spełnione powyższe warunki, lub jeżeli zespół HSB posiadający homologację nie odpowiada homologowanemu typowi.
12.2. Jeżeli Strona Porozumienia stosująca niniejszy regulamin cofnie udzieloną uprzednio homologację, zawiadamia o tym fakcie pozostałe Strony Porozumienia stosujące niniejszy regulamin, na formularzu zawiadomienia zgodnym ze wzorem przedstawionym w załączniku 1 do niniejszego regulaminu.
13. MODYFIKACJA TYPU HALOGENOWEGO REFLEKTORA TYPU "SEALED BEAM" (ZESPOŁU HSB) ORAZ ROZSZERZENIE HOMOLOGACJI
13.1. Każda modyfikacja typu zespołu HSB musi zostać zgłoszona organowi administracji, który udzielił homologacji typu zespołu HSB. Organ ten może:
13.1.1. uznać, że wprowadzone modyfikacje prawdopodobnie nie będą miały istotnego negatywnego skutku i że w każdym razie zespół HSB nadal spełnia wymogi; lub
13.1.2. zażądać dodatkowego sprawozdania z badań od placówki technicznej upoważnionej do przeprowadzania badań.
13.2. Zawiadomienie o potwierdzeniu lub odmowie homologacji określające wprowadzone zmiany należy - zgodnie z procedurą przewidzianą w pkt 5.1.4 - przesłać Stronom Porozumienia stosującym niniejszy regulamin.
13.3. Właściwy organ udzielający rozszerzenia homologacji przydziela numer seryjny dla takiego rozszerzenia oraz informuje o nim, za pomocą formularza zawiadomienia zgodnego ze wzorem w załączniku 1 do niniejszego regulaminu, pozostałe Strony Porozumienia z 1958 r. stosujące niniejszy regulamin.
14. OSTATECZNE ZANIECHANIE PRODUKCJI
Jeżeli właściciel homologacji zaprzestaje produkcji typu zespołu HSB homologowanego zgodnie z niniejszym regulaminem, zawiadamia o tym organ, który udzielił homologacji. Po otrzymaniu odpowiedniego zawiadomienia organ ten zawiadamia pozostałe Strony Porozumienia z 1958 r. stosujące niniejszy regulamin, na formularzu zawiadomienia zgodnym ze wzorem przedstawionym w załączniku 1 do niniejszego regulaminu.
15. PRZEPISY PRZEJŚCIOWE
15.1. Od daty wejścia w życie serii zmian 02 do niniejszego regulaminu żadna ze Stron Porozumienia stosująca niniejszy regulamin nie może odmówić udzielenia homologacji zgodnie z niniejszym regulaminem uzupełnionym serią zmian 02.
15.2. Po 24 miesiącach od daty wejścia w życie wspomnianej w punkcie 15.1 powyżej Strony Porozumienia stosujące niniejszy regulamin udzielają homologacji tylko wtedy, gdy zespół HSB spełnia wymogi niniejszego regulaminu zawierającego serię zmian 02.
15.3. Homologacje udzielone zgodnie z niniejszym regulaminem przed datą wspomnianą w punkcie 15.2 powyżej pozostają ważne. Jednakże Strony Porozumienia stosujące niniejszy regulamin mogą zabronić montażu zespołów HSB niespełniających wymogów niniejszego regulaminu zawierającego serię zmian 02:
15.3.1. w pojazdach, którym udzielono homologacji typu lub homologacji indywidualnej później niż 24 miesiące po dacie wejścia w życie wspomnianej w punkcie 15.1 powyżej;
15.3.2. w pojazdach rejestrowanych po raz pierwszy później niż pięć lat po dacie wejścia w życie wspomnianej w punkcie 15.1 powyżej.
16. NAZWY I ADRESY PLACÓWEK TECHNICZNYCH UPOWAŻNIONYCH DO PRZEPROWADZANIA BADAŃ HOMOLOGACYJNYCH ORAZ NAZWY I ADRESY ORGANÓW ADMINISTRACJI
Umawiające się Strony Porozumienia z 1958 r. stosujące niniejszy regulamin przekazują Sekretariatowi Organizacji Narodów Zjednoczonych nazwy i adresy placówek technicznych upoważnionych do przeprowadzania badań homologacyjnych oraz organów administracji udzielających homologacji, którym należy przesyłać wydane w innych krajach zawiadomienia poświadczające udzielenie, rozszerzenie, odmowę udzielenia lub cofnięcie homologacji albo ostateczne zaniechanie produkcji.
______
(1) Przepisy niniejszego regulaminu nie stanowią dla Strony Porozumienia stosującej niniejszy regulamin przeszkody dla zakazania połączenia elementu HSB posiadającego szybę z tworzywa sztucznego, homologowanego na podstawie niniejszego regulaminu, z mechanicznym urządzeniem do czyszczenia reflektora (z wycieraczkami).
(2) Zgodnie z definicją zawartą w załączniku 7 do ujednoliconej rezolucji w sprawie budowy pojazdów (R.E.3), (dokument TRANS/WP.29/78/Rev.1/Amend.2, ostatnio zmieniony poprawką 4).
(3) W przypadku zespołów przystosowanych do spełniania wymagań ruchu tylko po jednej stronie drogi (prawej lub lewej) zaleca się ponadto, aby powierzchnia, która może zostać zasłonięta, aby zapobiec dyskomfortowi użytkowników w kraju, gdzie ruch odbywa się po stronie drogi przeciwnej do strony w kraju, dla którego zespół był zaprojektowany, była zaznaczona w sposób trwały na szybach. Oznaczenie to nie jest jednak niezbędne, gdy powierzchnia ta wynika wyraźnie z projektu.
(4) 1 - Niemcy, 2 - Francja, 3 - Włochy, 4 - Niderlandy, 5 - Szwecja, 6 - Belgia, 7 - Węgry, 8 - Republika Czeska, 9 -Hiszpania, 10 - Serbia, 11 - Zjednoczone Królestwo, 12 - Austria, 13 - Luksemburg, 14 - Szwajcaria, 15 (numer wolny), 16 - Norwegia, 17 - Finlandia, 18 - Dania, 19 - Rumunia, 20 - Polska, 21 - Portugalia, 22 - Federacja Rosyjska, 23 - Grecja, 24 - Irlandia, 25 - Chorwacja, 26 - Słowenia, 27 - Słowacja, 28 - Białoruś, 29 - Estonia, 30 (numer wolny), 31 - Bośnia i Hercegowina, 32 - Łotwa, 33 (numer wolny), 34 - Bułgaria, 35 (numer wolny), 36 -Litwa, 37 - Turcja, 38 (numer wolny), 39 - Azerbejdżan, 40 - Była Jugosłowiańska Republika Macedonii, 41 (numer wolny), 42 - Wspólnota Europejska (homologacje udzielane są przez jej państwa członkowskie z użyciem właściwych im symboli EKG), 43 - Japonia, 44 (numer wolny), 45 - Australia, 46 - Ukraina, 47 - Republika Południowej Afryki, 48 - Nowa Zelandia, 49 - Cypr, 50 - Malta, 51 - Republika Korei, 52 - Malezja, 53 - Tajlandia, 54 i 55 (numery wolne), 56 - Czarnogóra, 57 (numer wolny) oraz 58 - Tunezja. Kolejne numery przydzielane są pozostałym krajom w porządku chronologicznym, zgodnie z ratyfikacją lub ich przystąpieniem do Porozumienia dotyczącego przyjęcia jednolitych wymagań technicznych dla pojazdów kołowych, wyposażenia i części, które mogą być stosowane w tych pojazdach, oraz wzajemnego uznawania homologacji udzielonych na podstawie tych wymagań, a Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych powiadamia Umawiające się Strony Porozumienia o przydzielonych w ten sposób numerach.
(5) Wymogi dotyczące zespołów HSB o napięciu znamionowym wynoszącym 24 V znajdują się w opracowaniu.
(6) Wszystkie pomiary fotometryczne należy przeprowadzać przy napięciu znamionowym określonym w pkt 7. 1.
(7) Jeżeli w przypadku zespołu HSB zaprojektowanego tak, by spełniał wymogi niniejszego regulaminu tylko w odniesieniu do wiązki światła mijania, oś ogniskowa różni się znacząco od głównego kierunku wiązki, należy dokonać regulacji bocznej w sposób, który najlepiej spełnia wymogi wobec oświetlenia w punktach 75 R i 50 R w przypadku ruchu prawostronnego oraz w punktach 75 L i 50 L w przypadku ruchu lewostronnego.
(8) Ekran musi być dostatecznie szeroki, aby umożliwiał zbadanie "linii światła i cienia" w przedziale co najmniej 5° z każdej strony linii vv.
(9) W przypadku gdy światło mijania nie ma granicy światła i cienia z wyraźnym załamaniem, to wspomniana regulacja ustawienia musi być wykonana tak, aby możliwie najlepiej były spełnione wymogi oświetlenia w punktach 75 R i 50R dla ruchu prawostronnego oraz 75L i 50L dla ruchu lewostronnego.
(10) Zespół HSB zaprojektowany wyłącznie do wytwarzania wiązki światła mijania może zawierać światło drogowego niepodlegające niniejszym wymogom.
(11) Graniczna wartość zmiany ustawienia osiowego o 1° w prawo lub w lewo nie jest niezgodna z pionową zmianą ustawienia osiowego w górę lub w dół. Ta ostatnia jest ograniczona tylko przez wymagania określone w pkt 8.3. Jednakże pozioma część granicy światła i cienia nie powinna wykraczać poza linię hh (przepisów pkt 8.3 nie stosuje się do zespołów HSB, które zaprojektowano tak, by spełniały wymogi niniejszego regulaminu jedynie dla wytwarzania wiązki światła mijania).
(12) Wymóg ten będzie przedmiotem zalecenia do organów administracji.
ZAŁĄCZNIKI
ZAŁĄCZNIK 6
Badania stabilności właściwości fotometrycznych reflektorów podczas pracy
Badania stabilności właściwości fotometrycznych reflektorów podczas pracy
Po zmierzeniu wartości fotometrycznych zgodnie z przepisami niniejszego regulaminu w punkcie Emaks dla wiązki światła drogowego i w punktach HV, 50 R oraz B 50 L dla wiązki światła mijania (lub HV, 50 L oraz B 50 R dla reflektorów przeznaczonych do ruchu lewostronnego), próbkę kompletnego reflektora bada się pod względem stabilności właściwości fotometrycznych podczas pracy. Jako kompletny reflektor należy rozumieć samo kompletne urządzenie świetlne oraz wszelkie części obudowy i światła mogące mieć wpływ na odprowadzanie ciepła.
1. BADANIE STABILNOŚCI WŁAŚCIWOŚCI FOTOMETRYCZNYCH
Próbę należy przeprowadzać w suchym i bezwietrznym otoczeniu w temperaturze 23 °C ± 5 °C. Kompletny reflektor powinien być zamocowany w sposób zgodny z mocowaniem na pojeździe.
1.1. Reflektor czysty
Reflektor włącza się na 12 godzin pracy, jak opisano w pkt 1.1.1, i sprawdza się, jak opisano w pkt 1.1.2.
1.1.1. Przebieg badania
Reflektor włącza się na określony czas w następujący sposób:
1.1.1.1. a) w przypadku gdy ma zostać homologowana tylko jedna funkcja oświetlenia (światło drogowe albo światło mijania), odpowiednie włókna żarowe zapala się na określony czas(1);
b) w przypadku światła mijania wzajemnie sprzężonego ze światłem drogowym (reflektor HSB z dwoma włóknami żarowymi):
jeżeli wnioskodawca oświadcza, że reflektor ma być używany tylko z włączonym jednym włóknem żarowym(2), to badanie przeprowadza się zgodnie z tym warunkiem, włączając (1) kolejno każdą z określonych funkcji na połowę czasu określonego w pkt 1.1.
We wszystkich pozostałych(1)(2) przypadkach reflektor poddaje się następującemu cyklowi, aż do osiągnięcia określonego czasu:
15 minut - włączone światło mijania
5 minut - włączone wszystkie światła;
c) w przypadku zgrupowanych funkcji oświetlenia wszystkie funkcje muszą być włączone jednocześnie w czasie podanym dla poszczególnych funkcji oświetlenia, a) biorąc również pod uwagę zastosowanie funkcji oświetlenia wzajemnie sprzężonych; b) zgodnie z zaleceniami producenta.
1.1.1.2. Napięcie podczas badania
Napięcie reguluje się tak, aby dostarczało 90 % maksymalnej mocy w watach określonej w niniejszym regulaminie dla typów reflektorów HSB.
1.1.2. Wyniki badania
1.1.2.1. Kontrola wzrokowa
Po zrównaniu temperatury reflektora z temperaturą otoczenia szybę reflektora oraz szybę zewnętrzną, jeśli występuje, należy wytrzeć czystą i wilgotną ściereczką bawełnianą. Następnie dokonuje się kontroli wzrokowej reflektora; nie może ona wykazać zniekształcenia, deformacji, pęknięcia ani przebarwienia szyby reflektora ani szyby zewnętrznej, o ile występuje.
1.1.2.2. Badanie fotometryczne
Aby spełnić wymogi niniejszego regulaminu, właściwości fotometryczne są kontrolowane w następujących punktach:
Światło mijania:
50 R - B 50 L - HV dla reflektorów przeznaczonych do ruchu prawostronnego
50 L - B 50 R - HV dla reflektorów przeznaczonych do ruchu lewostronnego
Światło drogowe:
Punkt Emaks
Biorąc pod uwagę ewentualną deformację podstawy reflektora pod wpływem ciepła, konieczna może okazać się ponowna regulacja ustawienia (zmiana położenia granicy światła i cienia opisana jest w pkt 2 niniejszego załącznika). Dopuszczalne jest odchylenie wielkości 10 % między właściwościami fotometrycznymi a wartościami mierzonymi przed przeprowadzeniem badania, z uwzględnieniem tolerancji związanej z procedurą pomiaru fotometrycznego.
1.2. Reflektor zabrudzony
Po przeprowadzeniu badania, zgodnie z pkt 1.1 powyżej reflektor pozostaje włączony przez jedną godzinę, zgodnie z pkt 1.1.1, po jego uprzednim przygotowaniu, w sposób określony w pkt 1.2.1 i sprawdzeniu w sposób określony w pkt 1.1.2.
1.2.1. Przygotowanie reflektora 1.2.1.1. Mieszanina stosowana w badaniu
1.2.1.1.1. Dla reflektora z szybą zewnętrzną ze szkła:
mieszanina wody i czynnika zanieczyszczającego nakładana na reflektor składa się z:
9 części wagowych piasku kwarcowego o wielkości ziaren 0-100 μm,
1 części wagowej pyłu węgla roślinnego (drewna bukowego) o wielkości cząstek 0-100 μm,
0,2 części wagowych NaCMC(3), oraz
wystarczającej ilości wody destylowanej o przewodności właściwej ≤ 1 mS/m.
Mieszanina nie może mieć więcej niż 14 dni.
1.2.1.1.2. Dla reflektora z szybą zewnętrzną z tworzywa sztucznego:
mieszanina wody i czynnika zanieczyszczającego nakładana na reflektor składa się z:
9 części wagowych piasku kwarcowego o wielkości ziaren 0-100 μm,
1 części wagowej pyłu węgla roślinnego (drewna bukowego) o wielkości cząstek 0-100 μm, 0,2 części wagowych NaCMC(3),
13 części wagowych wody destylowanej o przewodności właściwej 1 ≤ mS/m, oraz
2 ± 1 części wagowej środka powierzchniowo czynnego(4). Mieszanina nie może mieć więcej niż 14 dni.
1.2.1.2. Nakładanie mieszaniny stosowanej w badaniu na reflektor
Mieszaninę stosowaną w badaniu należy równomiernie nanieść na całą powierzchnię emitującą światło reflektora i pozostawić do wyschnięcia. Czynność tę należy powtarzać aż do momentu, gdy wartość natężenia oświetlenia spadnie o 15 do 20 % w stosunku do wartości mierzonych dla każdego z poniższych punktów, w warunkach opisanych w punkcie 1 powyżej:
punkt Emaks dla światła drogowego, rozsył fotometryczny wiązki światła drogowego/mijania,
punkt Emaks dla światła drogowego, rozsył fotometryczny wiązki światła drogowego,
50 R i 50 V(5) tylko dla światła mijania przeznaczonego do ruchu prawostronnego,
50 L i 50 V(5) tylko dla światła mijania przeznaczonego do ruchu lewostronnego.
1.2.1.3. Urządzenia pomiarowe
Urządzenia pomiarowe są analogiczne do używanych podczas badań homologacyjnych reflektora.
2. BADANIE ZMIANY POŁOŻENIA PIONOWEGO GRANICY ŚWIATŁA I CIENIA POD WPŁYWEM CIEPŁA
Badanie to polega na zweryfikowaniu, czy przesunięcie pionowe granicy światła i cienia pod wpływem ciepła w przypadku światła mijania podczas eksploatacji nie przekracza określonej wartości.
Testowany zgodnie z pkt 1 reflektor poddaje się badaniu opisanemu w pkt 2.1, bez jego wymontowywania lub ponownej regulacji w danej pozycji.
2.1. Badanie
Badanie przeprowadza się w suchej i nieruchomej atmosferze w temperaturze otoczenia 23 °C ± 5 °C.
Używając zespołu HSB pochodzącego z produkcji seryjnej, który był poddawany sezonowaniu przez co najmniej 1 godzinę, włącza się funkcję światła mijania reflektora bez demontowania go lub zmiany jego położenia względem przyrządu mocującego. (Do celów niniejszego badania napięcie ustawia się w sposób określony w pkt 1.1.1.2). Położenie poziomej części linii granicy światła i cienia (między vv i linią pionową przechodzącą przez punkt B 50 L dla ruchu prawostronnego lub B 50 R dla ruchu lewostronnego) musi być sprawdzone odpowiednio 3 minuty (r3) i 60 minut (r60) po włączeniu.
Pomiar zmian położenia granicy światła i cienia, opisany powyżej, przeprowadza się przy zastosowaniu dowolnej metody o zadawalającej dokładności i dającej powtarzalne wyniki.
2.2. Wyniki badania
2.2.1. Wynik w miliradianach (mrad) uważa się za zadowalający wtedy, gdy wartość bezwzględna ΔrI = | r3 - r60 | zmierzona dla danego reflektora nie przekracza 1,0 mrad (Δ rI ≤ ≤ 1,0 mrad).
2.2.2. Jeżeli jednak wartość ta jest wyższa niż 1,0 mrad, ale nie przekracza 1,5 mrad (1,0 mrad ΔrI ≤ 1,5 mrad), testowany jest drugi reflektor, zgodnie z pkt 2.1, po trzykrotnym poddaniu go opisanemu poniżej cyklowi, w celu ustabilizowania pozycji części mechanicznych reflektora na podstawie symulującej właściwy montaż w pojeździe:
światło mijania włączone przez jedną godzinę (napięcie należy ustawić zgodnie z pkt 1.1.1.2).
Światło wyłączone przez jedną godzinę.
Typ reflektora uznaje się za akceptowalny, jeśli średnia wartość wartości bezwzględnych Δ rI zmierzona na pierwszej próbce Δ rII zmierzona na drugiej próbce nie przekracza 1,0 mrad.
______
(1) W przypadku gdy badany reflektor jest zespolony lub wzajemnie sprzężony ze światłami sygnalizacyjnymi, te ostatnie muszą pozostać włączone przez cały czas badania. W przypadku światła kierunkowskazu musi ono być włączone, w trybie migania, z mniej więcej równymi czasami włączenia i wyłączenia.
(2) Gdy dwa włókna żarowe zostaną zapalone równocześnie podczas używania migotania reflektora, to nie jest to uważane za normalne jednoczesne używanie włókien żarowych.
(3) NaCMC jest solą sodową karboksymetylocelulozy nazywaną potocznie "CMC". NaCMC użyta w mieszaninie zanieczyszczenia ma stopień podstawienia (DS) wynoszący 0,6-0,7 i lepkość 200-300 cP dla 2-procentowego roztworu w 20 °C.
(4) Tolerancja ilości wynika z konieczności uzyskania zabrudzenia, które można równomiernie rozprowadzić na całej szybie z tworzywa sztucznego.
(5) Punkt 50 V znajduje się 375 mm poniżej HV na pionowej linii v-v na ekranie umieszczonym w odległości 25 m.