Protokół dotyczący ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł i działalności lądowej. Ateny.1980.05.17.
Dz.U.UE.L.1983.67.3
Akt obowiązującyPROTOCOL
for the protection of the Mediterranean Sea against pollution from land-based sources
BEING PARTIES to the Convention for the protection of the Mediterranean Sea against pollution, adopted at Barcelona on 16 February 1976,
DESIROUS of implementing paragraph 2 of Article 4 and Articles 8 and 15 of the said Convention,
NOTING the rapid increase of human activities in the Mediterranean Sea area, particularly in the fields of industrialization and urbanization, as well as the seasonal increase in the coastal population due to tourism,
RECOGNIZING the danger posed to the marine environment and to human health by pollution from land-based sources and the serious problems resulting therefrom in many coastal waters and river estuaries of the Mediterranean Sea, primarily due to the release of untreated, insufficiently treated or inadequately disposed domestic or industrial discharges,
RECOGNIZING the differences in levels of development between the coastal States, and taking account of the economic and social imperatives of the developing countries,
DETERMINED to take in dose cooperation the necessary measures to protect the Mediterranean Sea against pollution from land-based sources,
HAVE AGREED AS FOLLOWS:
The Contracting Parties to this Protocol (hereinafter referred to as "the Parties") shall take all appropriate measures to prevent, abate, combat and control pollution of the Mediterranean Sea area caused by discharges from rivers, coastal establishments or outfalls, or emanating from any other land-based sources within their territories.
For the purposes of this Protocol:
a) "the Convention" means the Convention for the protection of the Mediterranean Sea against pollution, adopted at Barcelona on 16 February 1976;
b) "Organization" means the body referred to in Article 13 of the Convention;
c) "freshwater limit" means the place in watercourses where, at low tides and in a period of low freshwater flow, there is an appreciable increase in salinity due to the presence of seawater.
The area to which this Protocol applies (hereinafter referred to as the "Protocol area") shall be:
a) the Mediterranean Sea area as defined in Article 1 of the Convention;
b) waters on the landward side of the baselines from which the breadth of the territorial sea is measured and extending, in the case of watercourses, up to the freshwater limit;
c) saltwater marshes communicating with the sea.
a) to polluting discharges reaching the Protocol area from landbased sources within the territories of the Parties, in particular:
– directly, from outfalls discharging into the sea or through coastal disposal,
– indirectly, through rivers, canals or other watercourses, including underground watercourses, or through run-off;
b) to pollution from land-based sources transported by the atmosphere, under conditions to be defined in an Additional Annex to this Protocol and accepted by the Parties in conformity with the provisions of Article 17 of the Convention.
a) the length, depth and position of pipelines for coastal outfalls, taking into account, in particular, the methods used for pretreatment of effluents;
b) special requirements for effluents necessitating separate treatment;
c) the quality of sea-water used for specific purposes that is necessary for the protection of human health, living resources and ecosystems;
d) the control and progressive replacement of products, installations and industrial and other processes causing significant pollution of the marine environment;
e) specific requirements concerning the quantities of the substances listed in Annexes I and II discharged, their concentration in effluents and methods of discharging them.
Within the framework of the provisions of, and the monitoring programmes provided for in, Article 10 of the Convention, and if necessary in cooperation with the competent international organizations, the Parties shall carry out, at the earliest possible dates monitoring activities in order:
a) systematically to assess, as far as possible, the levels of pollution along their coasts, in particular with regard to the substances or sources listed in Annexes I and II, and periodically to provide information in this respect;
b) to evaluate the effects of measures taken under this Protocol to reduce pollution of the marine environment.
In conformity with Article 11 of the Convention, the Parties shall cooperate as far as possible in scientific and technological fields related to pollution from land-based sources, particularly research on inputs, pathways and effects of pollutants and on the development of new methods for their treatment, reduction or elimination. To this end the Parties shall, in particular, endeavour to:
a) exchange scientific and technical information;
b) coordinate their research programmes.
a) statistical data on the authorizations granted in accordance with Article 6 of this Protocol;
b) data resulting from monitoring as provided for in Article 8 of this Protocol;
c) quantities of pollutants discharged from their territories;
d) measures taken in accordance with Articles 5 and 6 of this Protocol.
a) to keep under review the implementation of this Protocol and to consider the efficacy of the measures adopted and the advisability of any other measures, in particular in the form of Annexes;
b) to revise and amend any Annex to this Protocol, as appropriate;
c) to formulate and adopt programmes and measures in accordance with Articles 5, 6 and 15 of this Protocol;
d) to adopt, in accordance with Article 7 of this Protocol, common guidelines, standards or criteria, in any form decided upon by the Parties;
e) to make recommendations in accordance with paragraph 2 of Article 12 of this Protocol;
f) to consider the information submitted by the Parties under Article 13 of this Protocol;
g) to discharge such other functions as may be appropriate for the application of this Protocol.
Done at Athens on this seventeenth day of May one thousand nine hundred and eighty in a single copy in the Arabic, English, French and Spanish languages, the four texts being, equally authoritative.
ANNEXES
A. The following substances, families and groups of substances are listed, not in order of priority, for the purposes of Article 5 of the Protocol. They have been selected mainly on the basis of their
– toxicity,
– persistence,
– bioaccumulation.
1. Organohalogen compounds and substances which may form such compounds in the marine environment(1);
2. Organophosphorus compounds and substances which may form such compounds in the marine environment(1);
3. Organotin compounds and substances which may form such compounds in the marine environment(1);
4. Mercury and mercury compounds;
5. Cadmium and cadmium compounds;
6. Used lubricating oils;
7. Persistent synthetic materials which may float, sink or remain in suspension and which may interfere with any legitimate use of the sea;
8. Substances having proven carcinogenic, teratogenic or mutagenic properties in or through the marine environment;
9. Radioactive substances, including their wastes, when their discharges do not comply with the principles of radiation protection as defined by the competent international organizations, taking into account the protection of the marine environment.
B. The present Annex does not apply to discharges which contain the substances listed in Section A below the limits defined jointly by the Parties.
______
(1) With the exception of those which are biologically harmless or which are rapidly converted into biologically harmless substances.
A. The following substances, families and groups of substances, or sources of pollution, listed not in order of priority for the purpose of Article 6 of the Protocol, have been selected mainly on the basis of criteria used for Annex I, while taking into account the fact that they are generally less noxious or are more readily rendered harmless by natural processes and therefore generally affect more limited coastal areas.
1. The following elements and their compounds:
1. zinc | 6. selenium | 11. tin | 16. vanadium |
2. copper | 7. arsenic | 12. barium | 17. cobalt |
3. nickel | 8. antimony | 13. beryllium | 18. thallium |
4. chromium | 9. molybdenum | 14. boron | 19. tellurium |
5. lead | 10. titanium | 15. uranium | 20. silver |
2. Biocides and their derivatives not covered in Annex I;
3. Organosilicon compounds and substances which may form such compounds in the marine environment excluding those which are biologically harmless or are rapidly converted into biologically harmless substances;
4. Crude oils and hydrocarbons of all origins;
5. Cyanides and fluorides;
6. Non-biodegradable detergents and other surface-active substances;
7. Inorganic compounds of phosphorus and elemental phosphorus;
8. Pathogenic micro-organisms;
9. Thermal discharges;
10. Substances which have a deleterious effect on the taste and/or smell of products for human consumption derived from the aquatic environment, and compounds liable to give rise to such substances in the marine environment;
11. Substances which have, directly or indirectly, an adverse effect on the oxygen content of the marine environment, especially those which may cause eutrophication;
12. Acid or alkaline compounds of such composition and in such quantity that they may impair the quality of sea-water;
13. Substances which, though of non-toxic nature, may become harmful to the marine environment or may interfere with any legitimate use of the sea owing to the quantities in which they are discharged.
B. The control and strict limitation of the discharge of substances referred to in Section A above should be implemented in accordance with Annex III.
With a view to the issue of an authorization for the discharge of wastes containing substances referred to in Annex II or in Section B of Annex I of this Protocol, particular account will be taken, as the case may be, of the following factors:
A. Characteristics and composition of the waste
1. Type and size of waste source (e.g. industrial process);
2. Type of waste (origin, average composition);
3. Form of waste (solid, liquid, sludge, slurry);
4. Total amount (volume discharged, e.g. per year);
5. Discharge pattern (continuous, intermittent, seasonally variable, etc);
6. Concentrations with respect to major constituents, substances listed in Annex I, substances listed in Annex II, and other substances as appropriate;
7. Physical, chemical and biochemical properties of the waste.
B. Characteristics of waste constituents with respect to their harmfulness
1. Persistence (physical, chemical, biological) in the marine environment;
2. Toxicity and other harmful effects;
3. Accumulation in biological materials or sediments;
4. Biochemical transformation rendering harmful compounds;
5. Adverse effects on the oxygen content and balance;
6. Susceptibility to physical, chemical and biochemical changes and interaction in the aquatic environment with other sea-water constituents which may produce harmful biological or other effects on any of the uses listed in Section E below.
C. Characteristics of discharge site and receiving marine environment
1. Hydrographic, meteorological, geological and topographical characteristics of the coastal area.
2. Location and type of the discharge (outfall, canal, outlet, etc.) and its relation to other areas (such as amenity areas, spawning, nursery, and fishing areas, shellfish grounds) and other discharges.
3. Initial dilution acheived at the point of discharge into the receiving marine environment.
4. Dispersion characteristics such as effects of currents, tides and wind on horizontal transport and vertical mixing.
5. Receiving water characteristics with respect to physical, chemical, biological and ecological conditions in the discharge area.
6. Capacity of the receiving marine environment to receive waste discharges without undesirable effects.
D. Availability of waste technologies
The methods of waste reduction and discharge for industrial effluents as well as domestic sewage should be selected taking into account the availability and feasibility of:
a) alternative treatment processes;
b) re-use or elimination methods;
c) on-land disposal alternatives; and
d) appropriate low-waste technologies.
E. Potential impairment of marine ecosystems and sea-water uses
1. Effects on human health through pollution impact on:
a) edible marine organisms;
b) bathing waters;
c) aesthetics.
2. Effects on marine ecosystems, in particular living resources endangered species and critical habitats.
3. Effects on other legitimate uses of the sea.
PROTOCOLE
relatif à la protection de la mer Méditerranée contre la pollution d'origine tellurique
relatif à la protection de la mer Méditerranée contre la pollution d'origine tellurique
ÉTANT PARTIES à la convention pour la protection de la mer Méditerranée contre la pollution, adoptée à Barcelone le 16 février 1976,
DÉSIREUSES de mettre en oeuvre les articles 4 paragraphe 2, 8 et 15 de ladite convention,
NOTANT l'accroissement rapide des activités humaines dans la zone de la mer Méditerranée, notamment dans les domaines de l'industrialisation et de l'urbanisation, ainsi que la croissance saisonnière, liée au tourisme, des populations riveraines,
RECONNAISSANT le danger que fait courir au milieu marin et à la santé humaine la pollution d'origine tellurique et les problèmes graves qui en résultent dans un grand nombre d'eaux côtières et d'estuaires fluviaux de la Méditerranée, dus essentiellement au rejet de déchets domestiques et industriels non traités, insuffisamment traités ou évacués de façon inadéquate,
RECONNAISSANT la différence des niveaux de développement entre les pays riverains et tenant compte des impératifs du développement économique et social des pays en développement,
RÉSOLUES à prendre, en étroite coopération, les mesures nécessaires afin de protéger la mer Méditerranée contre la pollution d'origine tellurique,
SONT CONVENUES DE CE QUI SUIT:
Les parties contractantes au présent protocole (ci-après dénommées "les parties") prennent toutes mesures appropriées pour prévenir, réduire, combattre et maîtriser la pollution de la zone de la mer Méditerranée due aux déversements par les fleuves, les établissements côtiers ou les émissaires, ou émanant de toute autre source terrestre située sur leur territoire.
Aux fins du présent protocole:
a) on entend par "la convention" la convention pour la protection de la mer Méditerranée contre la pollution, adoptée à Barcelone le 16 février 1976;
b) on entend par "organisation" l'organisme visé à l'article 13 de la convention;
c) on entend par "limite des eaux douces" l'endroit dans le cours d'eau oů, à marée basse et en période de faible débit d'eau douce, le degré de salinité augmente sensiblement par suite de la présence de l'eau de mer.
La zone d'application du présent protocole (ci-après dénommée la "zone du protocole") comprend:
a) la zone de la mer Méditerranée délimitée à l'article 1er de la convention;
b) les eaux en deçà de la ligne de base servant à mesurer la largeur de la mer territoriale et s'étendant, dans le cas des cours d'eau, jusqu'à la limite des eaux douces;
c) les étangs salés communiquant avec la mer.
a) aux rejets polluants provenant de sources terrestres situées sur le territoire des parties et qui atteignent la zone du protocole, en particulier,
– directement, par des émissaires en mer ou par dépôt ou déversements effectués sur la côte ou à partir de celle-ci,
– indirectement, par l'intermédiaire des fleuves, canaux ou autres cours d'eau, y compris des cours d'eau souterrains, ou du ruissellement;
b) à la pollution d'origine tellurique transférée par l'atmosphère, selon des conditions qui seront définies dans une annexe additionnelle au protocole acceptée par les parties conformément aux dispositions de l'article 17 de la convention.
a) la longueur, la profondeur et la position des canalisations utilisées pour les émissaires côtiers, en tenant compte, notamment, des méthodes utilisées pour le traitement préalable des effluents;
b) les prescriptions particulières concernant les effluents nécessitant un traitement séparé;
c) la qualité des eaux de mer utilisées à des fins particulières, nécessaire pour la protection de la santé humaine, des ressources biologiques et des écosystèmes;
d) le contrôle et le remplacement progressif des produits, installations, procédés industriels et autres ayant pour effet de polluer sensiblement le milieu marin;
e) les prescriptions particulières visant les quantités rejetées, la concentration dans les effluents et les méthodes de déversement des substances énumérées dans les annexes I et II.
Dans le cadre des dispositions et des programmes de surveillance continue prévus à l'article 10 de la convention, et au besoin en collaboration avec les organisations internationales compétentes, les parties entreprennent le plus tôt possible des activités de surveillance continue ayant pour objet:
a) d'évaluer systématiquement, dans toute la mesure du possible, les niveaux de pollution le long de leurs côtes, notamment en ce qui concerne les substances ou sources énumérées aux annexes I et II, et de fournir périodiquement des renseignements à ce sujet;
b) d'évaluer les effets des mesures prises, en application du présent protocole, pour réduire la pollution du milieu marin.
Conformément à l'article 11 de la convention, les parties coopèrent dans la mesure du possible dans les domaines de la science et de la technologie qui sont liés à la pollution d'origine tellurique, notamment en ce qui concerne la recherche sur les apports, les voies de transfert et les effets des différents polluants, ainsi que sur l'élaboration de nouvelles méthodes pour le traitement, la réduction ou l'élimination de ces polluants. À cet effet, les parties s'efforcent notamment:
a) d'échanger des renseignements d'ordre scientifique et technique;
b) de coordonner leurs programmes de recherche.
a) les données statistiques concernant les autorisations accordées aux termes de l'article 6 du présent protocole;
b) les données résultant de la surveillance continue prévue à l'article 8 du présent protocole;
c) les quantités des polluants émis à partir de leurs territoires;
d) les mesures prises aux termes des articles 5 et 6 du présent protocole.
a) de veiller à l'application du protocole et d'examiner l'efficacité des mesures adoptées ainsi que l'opportunité de prendre d'autres dispositions, en particulier sous forme d'annexes;
b) de réviser et d'amender, le cas échéant, toute annexe au protocole;
c) d'élaborer et d'adopter des programmes et des mesures conformément aux articles 5, 6 et 15 du présent protocole;
d) d'adopter, conformément à l'article 7 du présent protocole, des lignes directrices, normes ou critères communs sous toute forme convenue par les parties;
e) de formuler des recommandations conformément au paragraphe 2 de l'article 12 du présent protocole;
f) d'examiner les informations soumises par les parties en application de l'article 13 du présent protocole;
g) de remplir en tant que de besoin toutes autres fonctions en application du présent protocole.
Fait à Athènes, le dix-sept mai mil neuf cent quatre-vingt, en un seul exemplaire en langues anglaise, arabe, espagnole et française, les quatre textes faisant également foi.
ANNEXES
ANNEXE I
A.Les substances, familles et groupes de substances suivants sont énumérés sans ordre de priorité aux fins de l'article 5 du protocole. Ils ont été choisis principalement sur la base:
A.Les substances, familles et groupes de substances suivants sont énumérés sans ordre de priorité aux fins de l'article 5 du protocole. Ils ont été choisis principalement sur la base:
– de leur persistance,
– de leur bioaccumulation.
1. Composés organohalogénés et substances qui peuvent donner naissance à de tels composés dans le milieu marin(1).
2. Composés organophosphorés et substances qui peuvent donner naissance à de tels composés dans le milieu marin(1).
3. Composés organostanniques et substances qui peuvent donner naissance à de tels composés dans le milieu marin(1).
4. Mercure et composés du mercure.
5. Cadmium et composés du cadmium.
6. Huiles lubrifiantes usées.
7. Matières synthéthiques persistantes qui peuvent flotter, couler ou rester en suspension et qui peuvent gêner toute utilisation légitime de la mer.
8. Substances dont il est prouvé qu'elles possèdent un pouvoir cancérigène, tératogène ou mutagène dans le milieu marin ou par l'intermédiaire de celui-ci.
9. Substances radioactives, y compris leurs déchets, si leurs rejets ne sont pas conformes aux principes de la radioprotection définis par les organisations internationales compétentes en tenant compte de la protection du milieu marin.
B. La présente annexe ne s'applique pas aux rejets qui contiennent les substances énumérées à la section A ci-dessus en des quantités inférieures aux limites déterminées conjointement par les parties.
______
(1) À l'exception de ceux qui sont biologiquement inoffensifs ou qui se transforment rapidement en substances biologiquement inoffensives.
ANNEXE II
A.Les substances, familles et groupes de substances, ou sources de pollution, ci-après énumérés sans ordre de priorité aux fins de l'article 6 du protocole, ont été choisis principalement sur la base des critères retenus pour l'annexe I mais en tenant compte du fait qu'ils sont en général moins nocifs ou sont plus aisément rendus inoffensifs par un processus naturel et, par conséquent, affectent en général des zones côtières plus limitées.
A.Les substances, familles et groupes de substances, ou sources de pollution, ci-après énumérés sans ordre de priorité aux fins de l'article 6 du protocole, ont été choisis principalement sur la base des critères retenus pour l'annexe I mais en tenant compte du fait qu'ils sont en général moins nocifs ou sont plus aisément rendus inoffensifs par un processus naturel et, par conséquent, affectent en général des zones côtières plus limitées.
1. Zinc | 6. Sélénium | 11. Étain | 16. Vanadium |
2. Cuivre | 7. Arsenic | 12. Baryum | 17. Cobalt |
3. Nickel | 8. Antimoine | 13. Béryllium | 18. Thallium |
4. Chrome | 9. Molybdène | 14. Bore | 19. Tellure |
5. Plomb | 10. Titane | 15. Uranium | 20. Argent |
2. Les biocides et leurs dérivés non visés à l'annexe I.
3. Les composés organosiliciés et substances qui peuvent donner naissance à de tels composés dans le milieu marin, à l'exclusion de ceux qui sont biologiquement inoffensifs ou qui se transforment rapidement en substances biologiquement inoffensives.
4. Pétrole brut et hydrocarbures de toute origine.
5. Cyanures et fluorures.
6. Détergents et autres substances tensio-actives non biodégradables.
7. Composés inorganiques du phosphore et phosphore élémentaire.
8. Micro-organismes pathogènes.
9. Rejets thermiques.
10. Substances ayant un effet nuisible sur le goût et/ou sur l'odeur des produits de consommation de l'homme dérivés du milieu aquatique, ainsi que les composés susceptibles de donner naissance à de telles substances dans le milieu marin.
11. Substances exerçant une influence défavorable soit directement soit indirectement sur la teneur en oxygène du milieu marin, spécialement celles qui peuvent être à l'origine de phénomènes d'eutrophisation.
12. Composés acides ou basiques dont la composition et la quantité sont telles qu'ils peuvent compromettre la qualité des eaux marines.
13. Substances qui, bien que non toxiques par nature, peuvent devenir nocives pour le milieu marin ou peuvent gêner toute utilisation légitime de la mer en raison des quantités rejetées.
B. Le contrôle et la rigoureuse limitation du rejet des substances mentionnées à la section A ci-dessus doivent être appliqués en accord avec l'annexe III.
ANNEXE III
En vue de la délivrance d'une autorisation pour le rejet de déchets contenant des substances mentionnées à l'annexe II ou à la section B de l'annexe I du présent protocole, il sera tenu compte notamment, et selon les cas, des facteurs suivants:
En vue de la délivrance d'une autorisation pour le rejet de déchets contenant des substances mentionnées à l'annexe II ou à la section B de l'annexe I du présent protocole, il sera tenu compte notamment, et selon les cas, des facteurs suivants:
1. Type et importance de la source du déchet (procédé industriel, par exemple).
2. Type du déchet (origine, composition moyenne).
3. Forme du déchet (solide, liquide, boueuse).
4. Quantité totale (volume rejeté chaque année, par exemple).
5. Mode de rejet (permanent, intermittent, variant selon les saisons, etc.).
6. Concentration des principaux constituants, substances énumérées à l'annexe I, substances énumérées à l'annexe II, et autres substances, selon le cas.
7. Propriétés physiques, chimiques et biochimiques du déchet.
B. Caractéristiques des constituants du déchet quant à la nocivité
1. Persistance (physique, chimique et biologique) dans le milieu marin.
2. Toxicité et autres effets nocifs.
3. Accumulation dans les matières biologiques ou les sédiments.
4. Transformation biochimique produisant des composés nocifs.
5. Effets défavorables sur la teneur et l'équilibre de l'oxygène.
6. Sensibilité aux transformations physiques, chimiques et biochimiques et interaction dans le milieu aquatique avec d'autres constituants de l'eau de mer qui peuvent produire des effets, biologiques ou autres, nocifs du point de vue des utilisations énumérées à la section E ci-après.
C. Caractéristiques du lieu de déversement et du milieu marin récepteur
1. Caractéristiques hydrographiques, météorologiques, géologiques et topographiques de la zone côtière.
2. Emplacement et type du rejet (émissaire, canal, sortie d'eau, etc.) et situation par rapport à d'autres emplacements (tels que les zones d'agrément, de frai, de culture et de pêche, zones conchylicoles) et à d'autres rejets.
3. Dilution initiale réalisée au point de décharge dans le milieu marin récepteur.
4. Caractéristiques de dispersion, telles que les effets des courants, des marées et du vent sur le déplacement horizontal et le brassage vertical.
5. Caractéristiques de l'eau réceptrice, eu égard aux conditions physiques, chimiques, biologiques et écologiques existant dans la zone de rejet.
6. Capacité du milieu marin récepteur à absorber sans effets défavorables les déchets rejetés.
D. Disponibilité de techniques concernant les déchets
Les méthodes de réduction et de rejet des déchets doivent être choisies pour les effluents industriels ainsi que pour les eaux usées domestiques en tenant compte de l'existence et de la possibilité de mise en oeuvre:
a) des alternatives en matière de procédés de traitement;
b) des méthodes de réutilisation ou d'élimination;
c) des alternatives de décharge sur terre;
d) des technologies à faible quantité de déchets.
E. Atteintes possibles aux écosystèmes marins et aux utilisations de l'eau de mer
1. Effets sur la santé humaine du fait des incidences de la pollution sur:
a) les organismes marins comestibles;
b) les eaux de baignade;
c) l'esthétique.
2. Effets sur les écosystèmes marins, notamment les ressources biologiques, les espèces en danger et les habitats vulnérables.
3. Effets sur d'autres utilisations légitimes de la mer.
PROTOKÓŁ
DOTYCZĄCY OCHRONY MORZA ŚRÓDZIEMNEGO PRZED ZANIECZYSZCZENIEM ZE ŹRÓDEŁ I DZIAŁALNOŚCI LĄDOWEJ 1
DOTYCZĄCY OCHRONY MORZA ŚRÓDZIEMNEGO PRZED ZANIECZYSZCZENIEM ZE ŹRÓDEŁ I DZIAŁALNOŚCI LĄDOWEJ 1
Jako Strony Konwencji o ochronie Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem, przyjętej w Barcelonie dnia 16 lutego 1976 roku i zmienionej dnia 10 czerwca 1995 roku, 2
PRAGNĄC wprowadzić w życie artykuł 4 ustęp 2 i artykuły 8 i 15 wspomnianej Konwencji,
Zwracając uwagę na rosnącą presję środowiskową spowodowaną działalnością człowieka w obszarze Morza Śródziemnego, w szczególnie w dziedzinie uprzemysłowienia i urbanizacji, jak również sezonowym wzrostem liczby ludności na wybrzeżu związanym z turystyką, 3
Uznając niebezpieczeństwo, jakie stwarza dla środowiska morskiego, żywych zasobów i zdrowia ludzkiego, zanieczyszczenie przez źródła i działalność lądową, a także poważne problemy, jakie w jego wyniku powstają w wielu wodach przybrzeżnych i ujściach rzek w rejonie Morza Śródziemnego, przede wszystkim z powodu zrzutów nieobrobionych, niedostatecznie obrobionych lub nieodpowiednio unieszkodliwionych odpadów zawierających substancje, które są toksyczne, trwałe i mają tendencje do bioakumulacji, 4
Stosując zasadę ostrożności oraz zasadę "zanieczyszczający płaci", podejmując się oceny wpływu na środowisko oraz wykorzystując najlepsze dostępne techniki i najlepszą praktykę w dziedzinie ochrony środowiska, w tym technologie produkcji bezodpadowej, jak przewidziano w artykule 4 do Konwencji, 5
UZNAJĄC różnice w poziomie rozwoju między państwami nadbrzeżnymi, a także biorąc pod uwagę gospodarcze i społeczne imperatywy krajów rozwijających się,
Zdecydowani podjąć, w ścisłej współpracy, niezbędne środki w celu ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł i działalności lądowej, 6
Uwzględniając globalny program działań na rzecz ochrony środowiska morskiego przed działalnością lądową, przyjęty w Waszyngtonie dnia 3 listopada 1995 roku, 7
UZGODNILI, CO NASTĘPUJE:
Postanowienia ogólnec
Umawiające się Strony niniejszego Protokołu (zwane dalej "Stronami") podejmują wszelkie właściwe środki w celu zapobiegania zanieczyszczaniu obszaru Morza Śródziemnego oraz zmniejszania, zwalczania i eliminowania w jak najszerszym zakresie zanieczyszczenia spowodowanego zrzutami z rzek, z nadbrzeżnych placówek lub wylotów kanałów ściekowych, bądź pochodzącego z dowolnych źródeł lub działalności na ich terytorium, dając pierwszeństwo do zaprzestania wprowadzania tych substancji, które są toksyczne, trwałe i mają tendencje do bioakumulacji.
Definicje
Do celów niniejszego Protokołu:
a) "Konwencja" oznacza Konwencję o ochronie Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem, przyjętą w Barcelonie dnia 16 lutego 1976 roku oraz zmienioną dnia 10 czerwca 1995 roku;
b) "Organizacja" oznacza organ określony w artykule 13 Konwencji;
c) "granica wód słodkich" oznacza miejsce w cieku wodnym, gdzie przy niskim przypływie i w okresie niskiego przepływu wód słodkich pojawia się znaczny wzrost zasolenia ze względu na obecność wody morskiej;
d) "basen hydrologiczny" oznacza cały obszar działu wodnego znajdujący się na terytoriach Umawiających się Stron, którego wody spływają do Morza Śródziemnego, jak określono w artykule 1 Konwencji..
Obszar objęty Protokołem
Obszarem, do którego stosuje się niniejszy Protokół (zwanym dalej "obszarem Protokołu"), jest:
a) obszar Morza Śródziemnego, jak określono w artykule 1 Konwencji;
b) Basen hydrologiczny obszaru Morza Śródziemnego;
c) wody po lądowej stronie linii podstawowych, od których mierzona jest szerokość morza terytorialnego, rozciągające się - w przypadku cieków wodnych - do granicy wód słodkich;
d) Wody słonawe, przybrzeżne wody słone, włącznie z bagnami i lagunami przybrzeżnymi, oraz wody gruntowe łączące się z Morzem Śródziemnym.
Stosowanie Protokołu
a) do zrzutów pochodzących z źródeł punktowych oraz rozmytych i działalności lądowej odbywającej się na terytorium Umawiających się Stron, które mogą pośrednio lub bezpośrednio oddziaływać na obszar Morza Śródziemnego. Obejmują one te zrzuty, które docierają do obszaru Morza Śródziemnego, jak określono w artykule 3 litera a), c) i d) niniejszego Protokołu, poprzez unieszkodliwianie przybrzeżne, rzeki, wyloty kanałów ściekowych, kanały i inne cieki wodne, w tym strumieni wód gruntowych, bądź wypusty i unieszkodliwianie pod dnem morskim z dostępem od strony lądu;
b) do wprowadzania substancji zanieczyszczających przenoszonych za pośrednictwem powietrza na obszar Morza Śródziemnego ze źródeł lub działalności lądowej, odbywającej się na terytorium Umawiających się Stron, zgodnie z warunkami określonymi w załączniku III do niniejszego Protokołu.
Obowiązki ogólne
System zezwoleń lub regulacji
Wspólne wytyczne, normy i kryteria
a) długości, głębokości i pozycji wylotów kanałów ściekowych, biorąc pod uwagę w szczególności metody zastosowane do wstępnego oczyszczenia ścieków;
b) szczególnych wymogów dotyczących ścieków wymagających odrębnego oczyszczania;
c) jakości wody morskiej wykorzystywanej do szczególnych celów, niezbędnej do ochrony zdrowia ludzi, zasobów żywych i ekosystemów;
d) kontroli i stopniowego zastępowania produktów, instalacji oraz procesów przemysłowych i innych powodujących znaczne zanieczyszczenie środowiska morskiego;
e) Szczególne wymagania dotyczące ilości zrzucanych substancji (wymienionych w załączniku I), ich stężeń w ściekach i metod zrzutów.
Monitorowanie
W ramach postanowień artykułu 12 Konwencji oraz programów monitorowania w niej przewidzianych, w miarę potrzeb we współpracy z właściwymi organizacjami międzynarodowymi, Strony jak najszybciej przeprowadzają działania monitorujące i udostępniają ich wyniki opinii publicznej w celu:
a) dokonywania w miarę możliwości systematycznej oceny, poziomu zanieczyszczenia wzdłuż swoich wybrzeży, w szczególności w odniesieniu do sektorów działalności i kategorii substancji wymienionych w załączniku I, oraz okresowego dostarczania informacji w tym zakresie;
b) przeprowadzenia oceny efektywności planów i programów działań oraz środków zgodnie z niniejszym Protokołem, aby wyeliminować w jak najszerszym zakresie zanieczyszczenie środowiska morskiego.
Współpraca naukowo-techniczna
Zgodnie z artykułem 13 Konwencji, Strony współpracują w dziedzinach naukowych i technicznych związanych z zanieczyszczeniem przez źródła i działalność lądową, szczególnie badań na temat wprowadzania zanieczyszczeń, dróg, jakimi się tego dokonuje i ich oddziaływania, a także opracowywania nowych metod ich obróbki, ograniczania lub eliminowania, jak również rozwijania procesów produkcji bezodpadowej, które temu służą. W tym celu Strony podejmą starania, aby w szczególności:
a) wymiany informacji naukowych i technicznych;
b) koordynacji swych programów badawczych;
c) wspierać dostęp do technologii przyjaznej dla środowiska, w tym również technologii produkcji bezodpadowej, a także jej transfer.
Pomoc techniczna
Zanieczyszczenia o charakterze transgranicznym
Rozstrzyganie sporów
Sprawozdania
a) dane statystyczne dotyczące zezwoleń udzielonych zgodnie z artykułem 6 niniejszego Protokołu;
b) dane wynikające z monitorowania przewidzianego w artykule 8 niniejszego Protokołu;
c) ilości zanieczyszczeń wypuszczanych z terytoriów Stron;
d) plany i programy działań oraz środki wdrożone zgodnie z artykułem 5, 7 i 15 niniejszego Protokołu.
Posiedzenia
a) poddania ocenie wykonania niniejszego Protokołu oraz rozważenia skuteczności przyjętych planów i programów działań oraz środków;
b) dokonywanie przeglądów i wprowadzanie zmian do jakiegokolwiek załącznika do niniejszego Protokołu, odpowiednio;
c) sformułowania i przyjęcia planów i programów działań oraz środków zgodnie z artykułem 5, 7 i 15 niniejszego Protokołu;
d) przyjęcie, zgodnie z artykułem 7 niniejszego Protokołu, wspólnych wytycznych, norm i kryteriów, w formie ustalonej przez Strony;
e) formułowanie zaleceń zgodnie z artykułem 12 ustęp 2 niniejszego Protokołu;
f) rozpatrzenia sprawozdań przedłożonych przez Strony zgodnie z artykułem 13 niniejszego Protokołu;
g) wypełnianie wszelkich innych funkcji, jakie mogą być właściwe w celu stosowania niniejszego Protokołu.
Przyjęcie planów i programów działań oraz środków
Postanowienia końcowe
Na dowód czego niżej podpisani, odpowiednio umocowani w tym celu przez swoje rządy, podpisali niniejszy Protokół.
Sporządzono w Atenach dnia 17 maja 1980 roku, a zmieniono w Syracuse dnia 7 marca 1996 roku, w jednym egzemplarzu w języku arabskim, angielskim, francuskim i hiszpańskim, przy czym teksty te są na równi wiarygodne.
ZAŁĄCZNIKI
ZAŁĄCZNIK I 24
ELEMENTY, KTÓRE NALEŻY UWZGLĘDNIĆ PODCZAS PRZYGOTOWYWANIA PLANÓW I PROGRAMÓW DZIAŁAŃ ORAZ ŚRODKÓW SŁUŻĄCYCH DLA WYELIMINOWANIA ZANIECZYSZCZENIA ZE ŹRÓDEŁ I DZIAŁALNOŚCI LĄDOWEJ
ELEMENTY, KTÓRE NALEŻY UWZGLĘDNIĆ PODCZAS PRZYGOTOWYWANIA PLANÓW I PROGRAMÓW DZIAŁAŃ ORAZ ŚRODKÓW SŁUŻĄCYCH DLA WYELIMINOWANIA ZANIECZYSZCZENIA ZE ŹRÓDEŁ I DZIAŁALNOŚCI LĄDOWEJ
Takie plany i programy działań oraz środki mają objąć sektory działalności wymienione w sekcji A, a także grupy substancji wyszczególnione w sekcji C, wybrane w oparciu o cechy charakterystyczne wymienione w sekcji B niniejszego załącznika.
Strony powinny ustalić priorytety, według względnego znaczenia ich wpływu na zdrowie publiczne, warunki środowiskowe, kulturalne i społeczno-gospodarcze. Takie programy powinny obejmować źródła punktowe i rozmyte oraz osadzanie się w powietrzu.
W przygotowaniu planów i programów działań oraz środków, Strony, zgodnie z globalnym programem działań na rzecz ochrony środowiska morskiego przed działalnością lądową, przyjętym w Waszyngtonie w 1995 roku, priorytetowo traktują te substancje, które są toksyczne, trwałe i mają tendencje do bioakumulacji, w szczególności trwałe zanieczyszczenia organiczne (POPs), a także oczyszczanie ścieków i zarządzanie nimi.
A. SEKTORY DZIAŁALNOŚCI
Następujące sektory działalności (porządek na wykazie nie odzwierciedla priorytetów) będą rozważane w pierwszej kolejności przy ustalaniu priorytetów do przygotowywania planów i programów działań oraz środków służących wyeliminowaniu zanieczyszczenia ze źródeł i działalności lądowej:
1) produkcja energii;
2) produkcja nawozów;
3) produkcja i opracowywanie form użytkowych biocydów;
4) przemysł farmaceutyczny;
5) rafinacja ropy naftowej;
6) przemysł celulozowo-papierniczy;
7) produkcja cementu;
8) przemysł garbarski;
9) przemysł metalowy;
10) górnictwo;
11) przemysł stoczniowo-remontowy;
12) działalność portowa;
13) przemysł włókienniczy;
14) przemysł elektroniczny;
15) branża recyklingowa;
16) pozostałe sektory przemysłu chemii organicznej;
17) pozostałe sektory przemysłu chemii nieorganicznej;
18) turystyka;
19) rolnictwo;
20) hodowla zwierząt;
21) przetwórstwo spożywcze;
22) akwakultura;
23) obróbka i unieszkodliwianie niebezpiecznych odpadów;
24) oczyszczanie i unieszkodliwianie ścieków gospodarskich;
25) zarządzanie stałymi odpadami komunalnymi;
26) unieszkodliwianie osadów kanalizacyjnych;
27) branża zarządzania odpadami;
28) spalanie odpadów i zarządzanie ich pozostałościami;
29) prace wywołujące fizyczne zmiany w naturalnych warunkach linii brzegowej;
30) transport.
B. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE SUBSTANCJI WYSTĘPUJĄCYCH W ŚRODOWISKU
Przygotowując plany i programy działań oraz środki, Strony powinny uwzględnić cechy charakterystyczne substancji wymienione poniżej:
1) trwałość;
2) toksyczność lub inne szkodliwe właściwości (np. kancerogenność, mutagenność, teratogenność);
3) bioakumulacja;
4) radioaktywność;
5) stosunek między zaobserwowanymi stężeniami a stężeniami niewywołującymi szkodliwych skutków;
6) ryzyko wystąpienia eutrofizacji pochodzenia antropogenicznego;
7) wpływ na zdrowie i jego zagrożenie;
8) charakter transgraniczny;
9) ryzyko pojawienia się niepożądanych zmian w ekosystemie morskim lub nieodwracalnych bądź długotrwałych skutków;
10) zakłócanie trwałej eksploatacji zasobów morskich lub innych sposobów korzystania z morza w dozwolony sposób;
11) wpływ na smak i/lub zapach produktów morza spożywanych przez ludzi;
12) oddziaływanie na zapach, kolor, przejrzystość lub inne cechy charakterystyczne wody morskiej;
13) wzorcowy sposób rozprzestrzeniania się (tj. ilości, wzorcowy sposób użytkowania i prawdopodobieństwo dotarcia do środowiska morskiego).
C. KATEGORIE SUBSTANCJI
Za wytyczne do przygotowywania planów i programów działań oraz środków posłużą następujące kategorie substancji i źródeł:
1) związki fluorowcoorganiczne i substancje, które mogą takie związki tworzyć w środowisku morskim. Priorytetowo zostaną potraktowane następujące substancje: aldryna, chlordan, DDT, dieldryna, dioksyny i furany, endryna, heptachlor, heksachlorobenzen, mireks, PCB oraz toksafen;
2) związki fosforoorganiczne i substancje, które mogą takie związki tworzyć w środowisku morskim;
3) związki cynoorganiczne i substancje, które mogą takie związki tworzyć w środowisku morskim;
4) wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne;
5) metale ciężkie i ich związki;
6) zużyte oleje smarowe;
7) substancje radioaktywne, w tym ich odpady, w przypadku gdy zrzuty tych substancji nie spełniają zasad ochrony przed promieniowaniem określonych przez właściwe organizacje międzynarodowe, z uwzględnieniem ochrony środowiska morskiego;
8) biocydy i ich pochodne;
9) mikroorganizmy chorobotwórcze;
10) surowe oleje i węglowodory ropopochodne;
11) cyjanki i fluorki;
12) nieulegające biodegradacji detergenty i inne substancje powierzchniowo czynne;
13) związki azotu i fosforu oraz inne substancje, które mogą powodować eutrofizację;
14) śmieci (każdy trwały, wyprodukowany lub przetworzony materiał stały, wyrzucony do środowiska morskiego lub przybrzeżnego bądź porzucony lub w nim unieszkodliwiony);
15) zrzuty termiczne;
16) związki kwasowe lub alkaliczne, które mogą obniżać jakość wody;
17) substancje nietoksyczne, które mogą mieć niekorzystny wpływ na zawartość tlenu w środowisku morskim;
18) substancje nietoksyczne, które mogą zakłócać korzystanie z morza w dozwolony sposób;
19) substancje nietoksyczne, które mogą mieć niekorzystny wpływ na fizyczne lub chemiczne właściwości wody morskiej.
ZAŁĄCZNIK II 25
ELEMENTY, KTÓRE NALEŻY UWZGLĘDNIĆ W KWESTII ZEZWOLEŃ NA ZRZUTY ODPADÓW
ELEMENTY, KTÓRE NALEŻY UWZGLĘDNIĆ W KWESTII ZEZWOLEŃ NA ZRZUTY ODPADÓW
A. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE I SKŁAD ZRZUTÓW
1. Rodzaj i wielkość źródła punktowego lub rozmytego (np. proces przemysłowy).
2. Rodzaje zrzutów (np. ich pochodzenie, skład).
3. Charakter odpadów (np. stałe, ścieki, szlam).
4. Całkowitą ilość (wielkość zrzutu np. na rok).
5. Schemat zrzutu (ciągły, przerywalny, zmienny sezonowo itp.).
6. Stężenie w odniesieniu do danych składników substancji wymienionych w załączniku I oraz, w miarę potrzeb, pozostałych substancji.
7. Fizyczne, chemiczne i biochemiczne właściwości zrzucanych ścieków.
B. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE SKŁADNIKÓW ZRZUTÓW W ODNIESIENIU DO ICH SZKODLIWOŚCI
1. Trwałość (fizyczną, chemiczną, biologiczną) w środowisku morskim.
2. Toksyczność i inne szkodliwe skutki.
3. Akumulację w materiałach lub osadach biologicznych.
4. Biochemiczną transformację prowadzącą do powstania szkodliwych związków.
5. Niekorzystny wpływ na zawartość i równowagę tlenu.
6. Wrażliwość na zmiany fizyczne, chemiczne i biochemiczne oraz interakcje w środowisku wodnym z innymi składnikami wody morskiej, które mogą mieć szkodliwy biologiczny lub innego typu wpływ na jakiekolwiek zastosowania wymienione w sekcji E poniżej.
7. Wszystkie pozostałe cechy charakterystyczne wymienione w sekcji B załącznika I.
C. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE MIEJSCA ZRZUTU I ŚRODOWISKA OTRZYMUJĄCEGO
1. Charakterystykę hydrograficzną, meteorologiczną, geologiczną i topograficzną obszaru przybrzeżnego.
2. Lokalizację i rodzaj zrzutów (wylot kanału, kanał, ujście itp.) oraz jego związek z innymi obszarami (takimi jak obszary atrakcyjne, obszar tarła, wylęgu narybku oraz rybołówstwa, miejsc połowu skorupiaków) oraz z innymi zrzutami.
3. Rozcieńczenie początkowe osiągnięte w punkcie zrzutu do środowiska otrzymującego.
4. Charakterystykę rozproszenia, taką jak wpływ prądów, pływów i wiatru na przenoszenie poziome i mieszanie pionowe.
5. Charakterystykę wód przyjmujących zrzut w odniesieniu do warunków fizycznych, chemicznych, biologicznych i ekologicznych w obszarze zrzutu.
6. Zdolność przyjmującego zrzut środowiska morskiego do przyjmowania zrzutów odpadów bez niepożądanych skutków.
D. Dostępność technologii odpadowych
Metody zmniejszania ilości odpadów i zrzucania ścieków przemysłowych oraz ścieków kanalizacyjnych z gospodarstw domowych powinny być wybierane z uwzględnieniem dostępności i wykonalności:
a) alternatywnych procesów oczyszczania;
b) metod ponownego wykorzystania lub wyeliminowania;
c) alternatywnego usunięcia na lądzie; oraz
d) odpowiednich technologii niskoodpadowych.
E. Potencjalnie szkodliwy wpływ na ekosystemy morskie i wykorzystanie wody morskiej
1. Wpływ na zdrowie ludzi poprzez wpływ zanieczyszczenia na:
a) jadalne organizmy morskie;
b) kąpieliska;
c) estetykę.
2. Wpływ na ekosystemy morskie, w szczególności na zasoby żywe, gatunki zagrożone i wrażliwe siedliska.
3. Wpływ na zgodne z prawem wykorzystywanie morza.
ZAŁĄCZNIK III 26
WARUNKI STOSOWANIA W ODNIESIENIU DO ZANIECZYSZCZENIA PRZENOSZONEGO ZA POŚREDNICTWEM POWIETRZA
WARUNKI STOSOWANIA W ODNIESIENIU DO ZANIECZYSZCZENIA PRZENOSZONEGO ZA POŚREDNICTWEM POWIETRZA
ZAŁĄCZNIK IV 27
KRYTERIA OKREŚLANIA NAJLEPSZYCH DOSTĘPNYCH TECHNIK I NAJLEPSZEJ PRAKTYKI W DZIEDZINIE OCHRONY ŚRODOWISKA
KRYTERIA OKREŚLANIA NAJLEPSZYCH DOSTĘPNYCH TECHNIK I NAJLEPSZEJ PRAKTYKI W DZIEDZINIE OCHRONY ŚRODOWISKA
1. W miarę możliwości wykorzystując najlepsze dostępne techniki wyodrębnia się technologię bezodpadową.
2. Określenie "najlepsze dostępne techniki" oznacza najbardziej aktualne (najnowocześniejsze) stadium rozwoju procesów, urządzeń i metod działania, które wskazują praktyczną przydatność poszczególnych środków do ograniczania zrzutów, emisji i odpadów. Decydując o tym, czy zbiór procesów, urządzeń i metod działania stanowi najlepsze dostępne techniki w ogólnych i indywidualnych przypadkach, należy zwrócić szczególną uwagę na:
a) porównywalne procesy, urządzenia lub metody działania, które przeszły pomyślnie próby;
b) postęp w dziedzinie technologii oraz zmiany w wiedzy naukowej i rozumieniu zjawisk;
c) wykonalność takich technik z gospodarczego punktu widzenia;
d) terminy instalacji zarówno w nowych, jak i działających zakładach;
e) charakter i wielkość danych zrzutów i emisji.
3. W związku z powyższym to, co nazywane jest "najlepszymi dostępnymi technikami" dla określonego procesu zmieni się z czasem w świetle postępu technologicznego oraz czynników ekonomiczno-społecznych, jak również zmian w wiedzy naukowej i rozumieniu zjawisk.
4. Jeżeli ograniczenie zrzutów i emisji wynikające z wykorzystania najlepszych dostępnych technik nie prowadzi do uzyskania zadowalających rezultatów w zakresie ochrony środowiska, należy zastosować dodatkowe środki.
5. "Techniki" obejmują zarówno wykorzystywaną technologię, jak i sposób, w jaki instalacje są zaprojektowane, zbudowane, konserwowane, obsługiwane i wycofywane z eksploatacji.
B. NAJLEPSZA PRAKTYKA W DZIEDZINIE OCHRONY ŚRODOWISKA
6. Określenie "najlepsza praktyka w dziedzinie ochrony środowiska" oznacza stosowanie najbardziej odpowiedniej kombinacji środków kontroli i strategii ochrony środowiska. Dokonując wyboru w indywidualnych przypadkach, należy rozważyć następujący zakres sklasyfikowanych środków:
a) dostarczanie informacji opinii publicznej i użytkownikom oraz ich kształcenie na temat konsekwencji dla ochrony środowiska wyboru poszczególnych działalności i produktów, ich wykorzystanie oraz ostateczne unieszkodliwienie;
b) opracowanie i stosowanie kodeksu dobrych praktyk w dziedzinie środowiska, który obejmie wszystkie aspekty działalności w okresie użytkowania produktu;
c) obowiązkowe stosowanie etykiet informujących użytkowników o zagrożeniach dla środowiska związanych z produktem, jego wykorzystywaniem i ostatecznym unieszkodliwieniem;
d) oszczędzanie zasobów, w tym energii;
e) udostępnienie dla ogółu społeczeństwa systemów zbierania i unieszkodliwiania odpadów;
f) unikanie używania niebezpiecznych substancji lub produktów oraz wytwarzania niebezpiecznych odpadów;
g) recykling, odzysk i ponowne użycie;
h) stosowanie ekonomicznych instrumentów w stosunku do działalności, produktów i grup produktów;
i) ustanowienie systemu licencjonowania, obejmującego zakres ograniczeń lub zakazu.
7. Decydując o tym, jaka kombinacja środków stanowi najlepszą praktykę w dziedzinie ochrony środowiska, w ogólnych lub indywidualnych przypadkach, szczególną uwagę należy zwrócić na:
a) niebezpieczeństwo, jakie stwarza dla środowiska produkt, jego produkcja, używanie i ostatecznie unieszkodliwienie;
b) możliwość zastąpienia działalnością lub substancjami powodującymi mniejsze zanieczyszczenie;
c) zakres wykorzystania;
d) potencjalne korzyści lub szkody dla środowiska związane z materiałami lub działalnością zastępczą;
e) postęp i zmiany w wiedzy naukowej i rozumieniu zjawisk;
f) terminy wdrożenia;
g) skutki społeczno-gospodarcze.
8. W związku z powyższym to, co nazywane jest "najlepszą praktyką w dziedzinie ochrony środowiska" dla określonego źródła zmieni się z czasem w świetle postępu technologicznego oraz czynników ekonomiczno-społecznych, jak również zmian w wiedzy naukowej i rozumieniu zjawisk.
9. Jeżeli ograniczenie wprowadzanych zanieczyszczeń wynikające z wykorzystania najlepszych praktyk w dziedzinie środowiska nie prowadzi do zadowalających wyników w tym zakresie, należy zastosować dodatkowe środki oraz ponownie zdefiniować najlepszą praktykę we wspomnianej dziedzinie.
© Unia Europejska, http://eur-lex.europa.eu/
Za autentyczne uważa się wyłącznie dokumenty Unii Europejskiej opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.