Poprawki przyjęte przez Parlament Europejski w dniu 16 stycznia 2019 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Program InvestEU (COM(2018)0439 - C8-0257/2018 - 2018/0229(COD)).
Dz.U.UE.C.2020.411.500
Akt nienormatywnyUstanowienie Programu InvestEU ***I
Poprawki przyjęte przez Parlament Europejski w dniu 16 stycznia 2019 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Program InvestEU (COM(2018)0439 - C8-0257/2018 - 2018/0229(COD)) 1
(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)
(2020/C 411/45)
(Dz.U.UE C z dnia 27 listopada 2020 r.)
[Poprawka 1, chyba że wskazano inaczej]
POPRAWKI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO *
do wniosku Komisji
Wniosek
ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
ustanawiające Program InvestEU
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 173 i art. 175 akapit trzeci,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 2 ,
uwzględniając opinię Komitetu Regionów 3 ,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,
a także mając na uwadze, co następuje:
(-1) Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych okazał się cennym narzędziem przy mobilizowaniu inwestycji sektora prywatnego za pomocą gwarancji UE i środków własnych grupy EBI.
(1) W 2016 r. inwestycje infrastrukturalne w Unii wyniosły 1,8 % jej PKB, co oznacza spadek w stosunku do 2009 r. (2,2 %) i około 20-procentowy spadek w porównaniu z poziomem inwestycji sprzed światowego kryzysu finansowego. W Unii odnotowuje się wprawdzie wzrost wskaźników inwestycji w stosunku do PKB, ale jest on nadal mniejszy, niż można by oczekiwać po obecnej sile ożywienia gospodarczego, oraz niewystarczający, aby mógł zrekompensować lata niedoinwestowywania. Co ważniejsze, obecne poziomy inwestycji publicznych i prywatnych oraz prognozy inwestycyjne nie uwzględniają inwestycji strukturalnych służących podtrzymaniu długofalowego wzrostu, których Unia potrzebuje, aby stawić czoło zmianom technologicznym i globalnej konkurencji, w tym w obszarze innowacji, umiejętności, infrastruktury, małych i średnich przedsiębiorstw ("MŚP"), ani potrzeby sprostania najważniejszym wyzwaniom społecznym, takim jak zrównoważony rozwój czy starzenie się społeczeństwa. Skorygowanie niedoskonałości rynku oraz nieoptymalnych sytuacji w zakresie inwestycji wymaga zatem ciągłego wsparcia w celu zmniejszenia luki inwestycyjnej w docelowych sektorach i osiągnięcia celów polityki Unii.
(2) W ocenach podkreślono, że duża liczba instrumentów finansowych, które wdrażano w wieloletnich ramach finansowych na lata 2014-2020, spowodowała, że ich zakresy częściowo się pokrywały. Ta wielość instrumentów skomplikowała też warunki działania pośredników finansowych i odbiorców ostatecznych, którzy musieli stosować różne przepisy dotyczące kwalifikowalności i sprawozdawczości. Brak kompatybilnych przepisów uniemożliwił również połączenie kilku funduszy unijnych, które byłoby korzystne w przypadku wspierania projektów wymagających różnych rodzajów finansowania. Należy zatem utworzyć jednolity instrument - Fundusz InvestEU, aby zapewnić wydajniejsze udzielanie wsparcia ostatecznym odbiorcom przez zintegrowanie i uproszczenie oferty finansowej w ramach programu wykorzystującego jedną gwarancję budżetową, co zwiększy wpływ interwencji Unii, zmniejszając jednocześnie koszty ponoszone przez jej budżet.
(3) W ostatnich latach Unia przyjęła ambitne strategie na rzecz dokończenia budowy jednolitego rynku oraz pobudzenia trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu i tworzenia miejsc pracy, takie jak strategia "Europa 2020", unia rynków kapitałowych, strategia jednolitego rynku cyfrowego, Europejska agenda kultury w dobie globalizacji świata, pakiet "Czysta energia dla wszystkich Europejczyków", plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, strategia na rzecz mobilności niskoemisyjnej, | Strategia kosmiczna dla Europy i Europejski filar praw socjalnych. Fundusz InvestEU powinien wykorzystywać i wzmacniać synergie między tymi wzajemnie uzupełniającymi się strategiami przez wspieranie inwestycji i zapewnianie dostępu do finansowania.
(4) Na poziomie Unii europejski semestr na rzecz koordynacji polityki gospodarczej zapewnia ramy określania krajowych priorytetów w zakresie reform oraz monitorowania ich realizacji. Państwa członkowskie we współpracy z władzami lokalnymi i regionalnymi opracowują własne krajowe wieloletnie strategie inwestycyjne wspierające realizację tych priorytetów. Strategie te powinny być przedstawiane wraz z rocznymi krajowymi programami reform, aby służyć określeniu i koordynowaniu priorytetowych projektów inwestycyjnych, które mają być wspierane ze środków krajowych lub unijnych. Mają również pomóc w spójnym wykorzystywaniu unijnego finansowania oraz w maksymalizowaniu wartości dodanej wsparcia finansowego otrzymywanego za pośrednictwem europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, Europejskiego Instrumentu Stabilizacji Inwestycji oraz Funduszu InvestEU, w stosownych przypadkach.
(5) Fundusz InvestEU powinien przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności i konwergencji społeczno-gospodarczej Unii, w tym w obszarze innowacji, cyfryzacji i efektywnego wykorzystania zasobów zgodnie z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym, bardziej zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu gospodarczego Unii, odporności w wymiarze społecznym i integracji społecznej, a także integracji unijnych rynków kapitałowych, w tym wprowadzenia rozwiązań korygujących ich fragmentację i dywersyfikujących źródła finansowania przedsiębiorstw unijnych. Zwiększyłoby to odporność gospodarki Unii i systemu finansowego oraz jej zdolność reagowania na cykliczne wahania koniunktury. W tym celu Fundusz InvestEU powinien wspierać projekty, które są technicznie wykonalne oraz ekonomicznie i społecznie opłacalne, przez zapewnienie ram dla wykorzystania instrumentów dłużnych, opartych na podziale ryzyka i kapitałowych opartych na gwarancji budżetowej Unii oraz w stosownych przypadkach przez wkłady finansowe wnoszone przez partnerów wykonawczych. Fundusz InvestEU powinien kierować się popytem i jednocześnie dążyć do przysporzenia strategicznych, długotrwałych korzyści w kluczowych obszarach polityki Unii, które inaczej nie zostałyby sfinansowane lub zostałyby sfinansowane w niedostatecznym zakresie, i w ten sposób przyczynić się do osiągnięcia celów polityki Unii.
(5a) Komisja i partnerzy wykonawczy powinni zadbać o to, by Program InvestEU wykorzystywał wszystkie rodzaje komplementarności i synergii z dotacjami i innymi działaniami we wspieranych przez niego obszarach polityki zgodnie z celami innych programów unijnych, takich jak program "Horyzont Europa", instrument "Łącząc Europę", program "Cyfrowa Europa", Program na rzecz jednolitego rynku, europejski program kosmiczny, Europejski Fundusz Społeczny Plus, program "Kreatywna Europa" oraz Program działań na rzecz środowiska i klimatu (LIFE).
(5b) Sektor kultury i sektor kreatywny należą do najbardziej odpornych i najszybciej rozwijających się sektorów gospodarczych Unii, generujących wartość ekonomiczną i kulturową z własności intelektualnej i indywidualnej kreatywności. Jednak niematerialny charakter ich aktywów ogranicza ich dostęp do prywatnego finansowania, które jest kluczowe dla inwestycji, zwiększania skali działalności oraz konkurowania na poziomie międzynarodowym. Specjalny instrument gwarancyjny stworzony w programie "Kreatywna Europa" skutecznie wzmocnił zdolność finansową i konkurencyjność przedsiębiorstw z sektora kultury i sektora kreatywnego. Dlatego Program InvestEU powinien kontynuować misję ułatwiania dostępu do finansowania dla MŚP i organizacji z sektora kultury i sektora kreatywnego.
(6) Fundusz InvestEU powinien wspierać inwestycje w aktywa rzeczowe oraz wartości niematerialne i prawne, w tym w dziedzictwo kulturowe, w celu pobudzenia trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, inwestycji i zatrudnienia, przyczyniając się w ten sposób do większego dobrostanu i sprawiedliwszego rozkładu dochodów, a także do większej spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej w Unii. Projekty finansowane z Programu InvestEU powinny dotrzymywać unijnych standardów społecznych i środowiskowych, takich jak poszanowanie praw pracowniczych oraz przyjazne dla klimatu zużycie energii i gospodarowanie odpadami. Interwencje Funduszu InvestEU powinny uzupełniać wsparcie Unii udzielane za pomocą dotacji.
(7) Unia zatwierdziła cele określone w programie działań ONZ na 2030 r., jej cele zrównoważonego rozwoju i porozumienie paryskie z 2015 r., jak również ramy z Sendai dotyczące ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych w latach 2015-2030. Aby osiągnąć uzgodnione cele, w tym te włączone do polityki Unii w zakresie ochrony środowiska, należy znacząco zwiększyć działania na rzecz zrównoważonego rozwoju. Podstawę koncepcji Funduszu InvestEU powinny zatem stanowić zasady zrównoważonego rozwoju i bezpieczeństwa, a inwestycje związane z paliwami kopalnymi nie powinny być wspierane, o ile nie zostanie należycie uzasadnione, że przyczyniają się do osiągnięcia celów unii energetycznej.
(8) Program InvestEU powinien przyczyniać się do budowy zrównoważonego systemu finansowego w Unii, który wspiera przekierowanie kapitału prywatnego na zrównoważone inwestycje i na inwestycje społeczne, zgodnie z celami określonymi w planie działania Komisji na rzecz finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego 4 .
(8a) W duchu sprzyjania długoterminowemu finansowaniu i zrównoważonemu wzrostowi należy zachęcać towarzystwa ubezpieczeniowe do tworzenia długoterminowych strategii inwestycyjnych poprzez zmianę wymogów dotyczących wypłacalności w odniesieniu do wkładów w finansowanie projektów inwestycyjnych zabezpieczonych gwarancjami UE w ramach Programu InvestEU. Aby dostosować zachęty dla ubezpieczycieli do celu Unii, jakim jest długoterminowy zrównoważony wzrost, oraz aby usunąć przeszkody w inwestowaniu w ramach Programu InvestEU, Komisja powinna uwzględnić tę zmianę w ramach przeglądu, o którym mowa w art. 77f ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE 5 .
(9) Odzwierciedlając znaczenie przeciwdziałania zmianie klimatu zgodnie ze zobowiązaniami Unii na rzecz realizacji porozumienia paryskiego i celów zrównoważonego rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych, Program InvestEU przyczyni się do uwzględnienia działań w dziedzinie klimatu i do osiągnięcia celu ogólnego, zgodnie z którym wydatki na realizację celów klimatycznych w budżecie Unii mają w okresie obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027 sięgnąć łącznie 25 %, oraz do osiągnięcia jak najszybciej, a najpóźniej do 2027 r. - celu rocznego, zgodnie z którym wydatki te mają sięgnąć 30 %. W odniesieniu do działań wspieranych z Programu InvestEU oczekuje się, że co najmniej 40 % całkowitej puli środków finansowych tego programu będzie przyczyniać się do realizacji celów klimatycznych. Stosowne działania zostaną określone podczas opracowywania i wdrażania Programu InvestEU oraz zweryfikowane w kontekście odpowiednich ocen i procesów przeglądu.
(10) Wkład Funduszu InvestEU w osiągnięcie celów w dziedzinie klimatu oraz celów sektorowych ujętych w polityce klimatyczno-energetycznej do roku 2030 będzie monitorowany za pośrednictwem unijnego systemu monitorowania klimatu opracowanego przez Komisję we współpracy z partnerami wykonawczymi i przy odpowiednim zastosowaniu kryteriów ustalonych w [rozporządzeniu w sprawie ustanowienia ram wspierania zrównoważonych inwestycji 6 ] w celu określenia, czy dana działalność gospodarcza jest zrównoważona pod względem środowiskowym. Program InvestEU powinien również przyczynić się do wdrożenia innych aspektów celów zrównoważonego rozwoju.
(11) Zgodnie ze sprawozdaniem dotyczącym zagrożeń dla środowiska z 2018 r. wydanym przez Światowe Forum Ekonomiczne połowa z dziesięciu najpoważniejszych zagrożeń dla gospodarki światowej dotyczy środowiska. Zagrożenia te obejmują zanieczyszczenie powietrza, gleby, wód śródlądowych i oceanów, ekstremalne zdarzenia pogodowe, utratę różnorodności biologicznej oraz niepowodzenie działań mających na celu łagodzenie skutków zmiany klimatu i dostosowanie się do niej. Zasady ochrony środowiska są mocno osadzone w Traktatach i w wielu obszarach polityki Unii. W związku z tym w ramach działań związanych z Funduszem InvestEU należy wspierać uwzględnianie celów z dziedziny ochrony środowiska w głównym nurcie polityki. Kwestie ochrony środowiska i związanego z nią zapobiegania zagrożeniom oraz zarządzania ryzykiem powinny zostać uwzględnione przy przygotowywaniu i realizacji inwestycji. UE powinna również śledzić swoje wydatki związane z ochroną różnorodności biologicznej i ograniczaniem zanieczyszczenia powietrza, by wypełnić obowiązki sprawozdawcze wynikające z Konwencji o różnorodności biologicznej oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2284 7 . Inwestycje przeznaczone na cele związane z ochroną środowiska należy zatem śledzić za pomocą wspólnych metod, spójnych z metodami opracowanymi w innych unijnych programach mających zastosowanie do klimatu, różnorodności biologicznej i zarządzania zanieczyszczeniem powietrza, aby umożliwić ocenę indywidualnego i łącznego wpływu inwestycji na kluczowe składniki kapitału naturalnego, w tym na powietrze, wodę, grunty i różnorodność biologiczną.
(12) Projekty inwestycyjne otrzymujące znaczne unijne wsparcie, w szczególności w dziedzinie infrastruktury, powinny podlegać kontroli pod kątem zapewnienia zrównoważonego rozwoju zgodnie z wytycznymi, które powinny zostać opracowane przez Komisję w ścisłej współpracy z partnerami wykonawczymi w ramach Programu InvestEU, po przeprowadzeniu otwartych konsultacji społecznych i przy zastosowaniu w odpowiedni sposób kryteriów określonych w [rozporządzeniu w sprawie ustanowienia ram wspierania zrównoważonych inwestycji] w celu określenia, czy dana działalność gospodarcza jest zrównoważona pod względem środowiskowym, przy zachowaniu spójności z wytycznymi inwestycyjnymi opracowanymi na potrzeby innych unijnych programów. Zgodnie z zasadą proporcjonalności takie wytyczne powinny przewidywać rozwiązania pozwalające na uniknięcie nadmiernego obciążenia administracyjnego, a projekty poniżej pewnej wielkości określonej w wytycznych powinny być wyłączone z testu zrównoważoności.
(13) Niskie wskaźniki inwestycji w infrastrukturę w Unii podczas kryzysu finansowego osłabiły zdolność Unii do stymulowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego, konkurencyjności i konwergencji. Znaczne inwestycje w europejską infrastrukturę, w szczególności w połączenia międzysystemowe i w efektywność energetyczną oraz w tworzenie jednolitego europejskiego obszaru transportu, są niezbędne do osiągnięcia unijnych celów w zakresie zrównoważonego rozwoju, w tym do wypełnienia zobowiązań Unii dotyczących celów zrównoważonego rozwoju, oraz celów w dziedzinie energii i klimatu na 2030 r. W związku z tym wsparcie w ramach Funduszu InvestEU powinno być ukierunkowane na inwestycje w dziedzinie transportu, energii, w tym efektywności energetycznej i energii ze źródeł odnawialnych, środowiska, działań w dziedzinie klimatu oraz infrastruktury morskiej i cyfrowej, wspierające przykładowo rozwój i wdrażanie inteligentnych systemów transportowych (ITS). Program InvestEU powinien traktować priorytetowo obszary niedoinwestowane, w których konieczne są dodatkowe inwestycje, w tym w zrównoważoną mobilność, efektywność energetyczną i działania przyczyniające się do osiągnięcia celów klimatyczno-energetycznych na 2030 r. i w dalszej perspektywie czasowej. Aby zmaksymalizować wpływ i wartość dodaną unijnego wsparcia finansowego, należałoby wspierać usprawniony proces inwestycyjny, zwiększający widoczność sekwencji projektów i maksymalnie zwiększający synergię między odpowiednimi programami unijnymi w takich dziedzinach jak transport, energetyka i cyfryzacja. Mając na uwadze zagrożenia dla bezpieczeństwa, projekty inwestycyjne otrzymujące wsparcie Unii powinny uwzględniać zasady ochrony obywateli w przestrzeni publicznej. Powinno to stanowić uzupełnienie wysiłków podejmowanych w ramach innych unijnych funduszy, takich jak Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, zapewniających wsparcie na rzecz związanych z bezpieczeństwem elementów inwestycji w dziedzinie przestrzeni publicznej, transportu, energii i innej infrastruktury krytycznej.
(13a) Program InvestEU powinien umocnić pozycję obywateli i społeczności chcących inwestować w bardziej zrównoważone, zdekarbonizowane społeczeństwo, w tym w transformację energetyki. Jako że w [zmienionej dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii] oraz w [zmienionej dyrektywie w sprawie energii elektrycznej] uznano społeczności energetyczne wykorzystujące odnawialne źródła energii i obywatelskie społeczności energetyczne oraz prosumentów energii ze źródeł odnawialnych za podmioty o zasadniczym znaczeniu dla transformacji energetyki w UE oraz przewidziano wsparcie dla tych podmiotów, InvestEU powinien przyczynić się do ułatwiania ich udziału w rynku. [Popr. 3]
(13b) Program InvestEU powinien w stosownych przypadkach przyczynić się do osiągnięcia celów [zmienionej dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii] i [rozporządzenia w sprawie zarządzania unią energetyczną], a także do sprzyjania efektywności energetycznej w decyzjach inwestycyjnych. Powinien on również przyczynić się do realizacji długoterminowej strategii renowacji budynków, którą państwa członkowskie mają obowiązek ustanowić na mocy [dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków]. Program powinien wzmocnić jednolity rynek cyfrowy i przyczynić się do zmniejszenia przepaści cyfrowej, a jednocześnie zwiększyć zasięg sieci i łączność w całej Unii.
(13c) W kontekście rozwoju sektora transportu ogromnym wyzwaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego, a podejmowane działania i realizowane inwestycje jedynie w niewielkim stopniu wpływają na zmniejszenie liczby ofiar śmiertelnych i osób ciężko rannych w wypadkach drogowych. Program InvestEU powinien przyczynić się do wzmożenia wysiłków na rzecz tworzenia i wdrażania technologii wpływających na poprawę bezpieczeństwa pojazdów i infrastruktury drogowej.
(13d) Prawdziwa multimodalność jest szansą na stworzenie efektywnej i przyjaznej dla środowiska sieci transportu, w której będzie maksymalnie wykorzystywany potencjał wszystkich środków transportu oraz zrodzi się synergia między nimi. Program InvestEU może stać się ważnym narzędziem wsparcia dla inwestycji w multimodalne węzły transportowe, które pomimo znacznego potencjału ekonomicznego i uzasadnienia biznesowego są bardzo ryzykowne dla prywatnych inwestorów.
(14) Mimo że ogólny poziom inwestycji w Unii wzrasta, inwestycje w działalność obarczoną wyższym ryzykiem, taką jak badania naukowe i innowacje, są nadal niewystarczające. Biorąc pod uwagę, że publiczne finansowanie działalności badawczo-naukowej i innowacyjnej pobudza wzrost produktywności i ma kluczowe znaczenie dla rozwoju prywatnej działalności badawczo-naukowej i innowacyjnej, niedoinwestowanie badań i innowacji ma negatywny wpływ na konkurencyjność przemysłową i gospodarczą Unii oraz jakość życia jej obywateli. Fundusz InvestEU powinien zapewniać odpowiednie produkty finansowe ukierunkowane na różne etapy cyklu innowacji i szerokie spektrum interesariuszy, w szczególności umożliwiające zwiększanie skali rozwiązań i ich wdrażanie na skalę handlową w Unii, tak aby rozwiązania te były konkurencyjne na rynkach światowych, oraz promujące doskonałość Unii na arenie międzynarodowej w dziedzinie zrównoważonych technologii. Aby zaspokoić potrzebę wsparcia inwestycji w działalność obarczoną wyższym ryzykiem, taką jak badania naukowe i innowacje, trzeba uzyskać synergię między programem "Horyzont Europa", zwłaszcza działaniami Europejskiej Rady ds. Innowacji (EIC), a produktami finansowymi udostępnianymi w ramach Programu InvestEU. Ponadto innowacyjne MŚP i przedsiębiorstwa typu startup, w szczególności oparte na aktywach niematerialnych i prawnych, doświadczają trudności w dostępie do finansowania, w związku z czym EIC musi działać z zachowaniem ścisłej komplementarności ze specjalnymi produktami finansowymi w ramach Programu InvestEU, aby zapewnić ciągłość wsparcia na rzecz takich MŚP. Aby udzielić tego ukierunkowanego wsparcia, należy się oprzeć na doświadczeniu zdobytym w związku z instrumentami finansowymi, którymi posłużono się w programie "Horyzont 2020", takimi jak InnovFin, i gwarancjami kredytowymi dla MŚP w ramach COSME.
(14a) Ponieważ turystyka jest ważnym sektorem gospodarki Unii, Program InvestEU powinien przyczynić się do wzmocnienia długofalowej konkurencyjności tego sektora, wspierając działania ukierunkowane na przejście na turystykę zrównoważoną, innowacyjną i cyfrową.
(15) Pilnie potrzebny jest znaczny wysiłek na rzecz inwestycji w transformację cyfrową i na rzecz jej zdynamizowania oraz w celu rozłożenia korzyści między wszystkich obywateli i przedsiębiorstwa w Unii na obszarach miejskich i wiejskich. Mając już solidne ramy polityczne strategii jednolitego rynku cyfrowego, należy teraz realizować inwestycje o podobnym poziomie ambicji, w tym inwestycje w rozwój sztucznej inteligencji zgodnie z programem "Cyfrowa Europa", w szczególności jeśli chodzi o etykę, uczenie się maszyn, internet rzeczy, biotechnologie i FinTech, gdyż takie inwestycje mogą zwiększyć skuteczność uruchamiania kapitału na potrzeby przedsiębiorczości.
(16) | MŚP stanowią ponad 99 % przedsiębiorstw w Unii, a ich wartość gospodarcza jest istotna i kluczowa. Borykają się one jednak z wyzwaniami związanymi z dostępem do finansowania ze względu na obawy dotyczące wysokiego ryzyka i brak wystarczających zabezpieczeń. Dodatkowe wyzwania wynikają z konieczności utrzymania przez MŚP i przedsiębiorstwa społeczne konkurencyjności poprzez angażowanie się w cyfryzację, umiędzynarodowienie, transformację zgodną z logiką gospodarki o obiegu zamkniętym, działalność innowacyjną oraz podnoszenie kwalifikacji siły roboczej. Ponadto MŚP mają dostęp do bardziej ograniczonego zestawu źródeł finansowania w porównaniu z większymi przedsiębiorstwami: zazwyczaj nie emitują obligacji, mają jedynie ograniczony dostęp, do giełd papierów wartościowych i dużych inwestorów instytucjonalnych. Brak dostępu MŚP do kapitału dodatkowo potęguje stosunkowa słabość sektora kapitału private equity i kapitału wysokiego ryzyka w Unii. Problemy z dostępem do finansowania są jeszcze bardziej dotkliwe w przypadku MŚP, których działalność jest związana z aktywami niematerialnymi i prawnymi. Unijne MŚP korzystają w dużej mierze ze wsparcia banków i finansowania dłużnego w formie kredytów w rachunku bieżącym, pożyczek bankowych lub leasingu. Zwiększenie zdolności MŚP do finansowania ich zakładania, wzrostu, innowacji i zrównoważonego rozwoju, zapewnienia sobie konkurencyjności oraz zdolności do przetrwania pogorszenia koniunktury gospodarczej, a tym samym zwiększenie odporności gospodarki i systemu finansowego na kryzys lub wstrząsy gospodarcze oraz jej zdolności do tworzenia miejsc pracy i dobrostanu społecznego, wymaga wspierania MŚP zmagających się ze wspomnianymi wyżej wyzwaniami poprzez uproszczenie ich dostępu do finansowania oraz zapewnienia im bardziej zróżnicowanych źródeł finansowania. Stanowi to również uzupełnienie inicjatyw podjętych już w kontekście unii rynków kapitałowych. Programy takie jak COSME mają duże znaczenie dla MŚP, jako że ułatwiają dostęp do finansowania na wszystkich etapach ich cyklu życia, co zostało uwzględnione w EFIS, który szybko zaczął być wykorzystywany przez MŚP. Fundusz InvestEU powinien zatem wykorzystać ten sukces i oferować kapitał obrotowy i inwestycje w całym cyklu życia przedsiębiorstwa, finansowanie transakcji leasingu oraz możliwość skupienia się na konkretnych, bardziej ukierunkowanych produktach finansowych.
(16a) Przedsiębiorstwa świadczące usługi użyteczności publicznej odgrywają zasadniczą i strategiczną rolę w kluczowych obszarach związanych z dużymi sektorami sieciowymi (energia, woda, odpady, środowisko, usługi pocztowe, transport i telekomunikacja), a także w sektorze zdrowia, edukacji i usług społecznych. Wspierając te przedsiębiorstwa, Unia gwarantuje dobrobyt swoim obywatelom i podejmowanie demokratycznych decyzji dotyczących między innymi poziomu jakości usług.
(17) Jak określono w dokumencie otwierającym debatę na temat społecznego wymiaru Europy 8 , w komunikacie dotyczącym Europejskiego filaru praw socjalnych 9 i w zasadach ramowych Unii dotyczących Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, budowanie bardziej sprawiedliwej Unii, bardziej sprzyjającej włączeniu społecznemu, jest jednym z priorytetów Unii w zakresie zwalczania nierówności i wspierania polityki włączenia społecznego w Europie. Nierówność szans dotyczy szczególnie dostępu do edukacji, szkolenia, kultury, zatrudnienia, opieki zdrowotnej i usług społecznych. Inwestowanie w gospodarkę społeczną, opartą na umiejętnościach i kapitale ludzkim, a także w integrację społeczną słabszych grup, zwłaszcza koordynowane na poziomie unijnym, może przyczynić się do zwiększenia możliwości gospodarczych. Fundusz InvestEU powinien być wykorzystywany do wspierania inwestycji w kształcenie i szkolenie, w tym w przekwalifikowanie zawodowe i podwyższanie kwalifikacji pracowników, zwłaszcza w regionach uzależnionych od gospodarki opartej w znacznej mierze na węglu i dotkniętych strukturalną transformacją związaną z przejściem na gospodarkę niskoemisyjną, do pomocy w zwiększaniu zatrudnienia, w szczególności wśród osób niewykwalifikowanych i długotrwale bezrobotnych, oraz do poprawy sytuacji w zakresie równouprawnienia płci, równych szans, solidarności międzypokoleniowej, opieki zdrowotnej i sektora usług społecznych, mieszkalnictwa socjalnego, bezdomności, integracji cyfrowej, rozwoju społeczności, roli i miejsca młodych ludzi w społeczeństwie, jak również osób znajdujących się w trudnej sytuacji, w tym obywateli państw trzecich. Program InvestEU powinien także przyczyniać się do wspierania europejskiej kultury i kreatywności. Aby przeciwdziałać głębokiej transformacji społeczeństw Unii i rynku pracy w nadchodzącym dziesięcioleciu, trzeba inwestować w kapitał ludzki, infrastrukturę społeczną, zrównoważone finansowanie i finansowanie społeczne, mikrofinansowanie, finansowanie społeczne i nowe modele biznesowe gospodarki społecznej, w tym realizować inwestycje mające wpływ społeczny i zlecać wykonanie zadań mających na celu uzyskanie określonego wpływu społecznego. Program InvestEU powinien wzmocnić rodzący się ekosystem rynku społecznego, zwiększając podaż finansowania i dostęp do niego dla mikroprzedsiębiorstw i przedsiębiorstw społecznych oraz instytucji solidarności społecznej, tak aby zaspokoić potrzeby tych, którzy najbardziej tego potrzebują. W sprawozdaniu grupy zadaniowej wysokiego szczebla ds. inwestowania w infrastrukturę społeczną w Europie 10 wskazano łączną lukę inwestycyjną w wysokości co najmniej 1,5 bln EUR, która wystąpi w latach 2018-2030 w infrastrukturze i usługach społecznych, w tym w obszarze kształcenia, szkolenia, opieki zdrowotnej i mieszkalnictwa, które wymagają wsparcia również na poziomie Unii. W związku z tym należy wykorzystać łączną zdolność kapitału publicznego, komercyjnego i dobroczynnego, jak również wsparcie ze strony alternatywnych rodzajów dostarczycieli finansowania, takich jak podmioty etyczne, społeczne i podmioty działające w zrównoważony sposób, a także ze strony fundacji, by wspierać rozwój łańcucha wartości na rynku społecznym i zwiększać odporność Unii.
(18) Fundusz InvestEU powinien działać w czterech segmentach polityki, odzwierciedlających kluczowe priorytety polityk Unii: zrównoważoną infrastrukturę; badania naukowe, innowacje i cyfryzację; MŚP oraz inwestycje społeczne i umiejętności.
(19) Każdy segment polityki powinien składać się z dwóch modułów, tj. z modułu unijnego i modułu państw członkowskich. Moduł unijny powinien służyć korygowaniu niedoskonałości rynku lub nieoptymalnych sytuacji w zakresie inwestycji, mających zasięg ogólnounijny lub występujących w poszczególnych państwach członkowskich, w tym związanych z realizacją celów polityki unijnej. Moduł państw członkowskich powinien służyć korygowaniu niedoskonałości rynku lub nieoptymalnych sytuacji w zakresie inwestycji w jednym lub kilku państwach członkowskich. Ponadto państwa członkowskie powinny mieć możliwość wnoszenia do modułu państw członkowskich wkładu w formie gwarancji lub środków pieniężnych. Moduł unijny i moduł państw członkowskich powinny w stosownych przypadkach uzupełniać się, by wspierać operacje z zakresu finansowania lub inwestycji, w tym poprzez łączenie wsparcia z obu modułów. Władze regionalne powinny mieć możliwość przenoszenia do Funduszu InvestEU za pośrednictwem państw członkowskich części funduszy objętych zarządzaniem dzielonym, którymi zarządzają; część ta zostałaby wyodrębniona na projekty InvestEU w danym regionie. Działania wspierane z Funduszu InvestEU w module unijnym lub module państw członkowskich nie powinny powielać ani wypierać finansowania prywatnego, ani zakłócać konkurencji na rynku wewnętrznym.
(20) Moduł państw członkowskich powinien być specjalnie zaprojektowany tak, by umożliwić korzystanie z funduszy podlegających zarządzaniu dzielonemu w celu tworzenia rezerw na gwarancję udzielaną przez Unię. Możliwość ta zwiększyłaby wartość dodaną zabezpieczanych przez Unię gwarancji budżetowych dzięki udostępnieniu ich szerszemu gronu odbiorców finansowych na szerszy wachlarz projektów oraz dzięki zróżnicowaniu środków osiągania celów w przypadku funduszy podlegających zarządzaniu dzielonemu, przy jednoczesnym zapewnieniu spójnego zarządzania ryzykiem związanym ze zobowiązaniami warunkowymi poprzez stosowanie gwarancji udzielanej przez Komisję w ramach zarządzania pośredniego. Unia powinna gwarantować operacje z zakresu finansowania i inwestycji przewidziane w umowach w sprawie gwarancji zawartych między Komisją a partnerami wykonawczymi w module państw członkowskich; fundusze podlegające zarządzaniu dzielonemu powinny zapewnić tworzenie rezerw na gwarancję, zgodnie ze wskaźnikiem tworzenia rezerw ustalonym przez Komisję w porozumieniu z państwami członkowskimi na podstawie charakteru odnośnych operacji i związanych z nimi oczekiwanych strat, natomiast państwa członkowskie lub partnerzy wykonawczy bądź prywatni inwestorzy przejmowaliby straty przekraczające poziom oczekiwanych strat, wystawiając gwarancje wzajemne na rzecz Unii. Takie uzgodnienia powinny być przyjmowane w jednej umowie o przyznanie wkładu zawieranej z każdym państwem członkowskim, które dobrowolnie wybierze takie rozwiązanie. Umowa o przyznanie wkładu powinna obejmować przynajmniej jedną szczegółową umowę w sprawie gwarancji, która ma być realizowana na terytorium danego państwa członkowskiego. Określenie wskaźnika tworzenia rezerw w poszczególnych przypadkach wymaga odstępstwa od [art. 211 ust. 1] rozporządzenia (UE, Euratom) nr XXXX ("rozporządzenie finansowe"). Ta struktura przewiduje również jednolity zbiór przepisów dotyczących gwarancji budżetowych wspieranych z funduszy zarządzanych centralnie lub z funduszy podlegających zarządzaniu dzielonemu, co ułatwiłoby ich łączenie.
(21) Fundusz InvestEU powinien móc przyjmować wkłady z państw trzecich, które są członkami Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, państw przystępujących, kandydatów i potencjalnych kandydatów, państw objętych polityką sąsiedztwa i innych państw, zgodnie z warunkami określonymi między Unią a tymi państwami. Powinno to umożliwić w stosownych przypadkach stałą współpracę z odpowiednimi państwami, w szczególności w dziedzinie badań naukowych i innowacji, jak również w dziedzinie MŚP.
(22) Niniejsze rozporządzenie określa pulę środków finansowych na środki realizowane w ramach Programu InvestEU, inne niż tworzenie rezerw na gwarancję UE, która to pula stanowi dla Parlamentu Europejskiego i Rady główną kwotę odniesienia podczas rocznej procedury budżetowej, w rozumieniu [odniesienie zostanie zaktualizowane w stosownych przypadkach zgodnie z nowym porozumieniem międzyinstytucjonalnym: pkt 17 Porozumienia międzyin- stytucjonalnego z dnia 2 grudnia 2013 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami 11 ].
(23) Oczekuje się, że gwarancja UE w wysokości 40 817 500 000 EUR (w cenach bieżących) na poziomie Unii zmobilizuje w całej Unii inwestycje o wartości ponad 698 194 079 000 EUR i należy ją | podzielić między segmenty polityki.
(23a) Państwa członkowskie mogą wnosić wkłady do modułu państw członkowskich w formie gwarancji lub środków pieniężnych. Bez uszczerbku dla prerogatyw Rady we wdrażaniu paktu stabilności i wzrostu jednorazowe wkłady do modułu państw członkowskich wnoszone przez państwa członkowskie w formie gwarancji lub środków pieniężnych bądź też wkłady wnoszone przez dane państwo członkowskie lub krajowe banki prorozwojowe zaliczone do sektora instytucji rządowych lub działające w imieniu danego państwa członkowskiego na rzecz platform inwestycyjnych powinny być z zasady uznawane za działanie jednorazowe w rozumieniu art. 5 rozporządzenia Rady nr 1466/97/WE 12 i art. 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 1467/97 13 .
(24) Gwarancja UE, na której opiera się Fundusz InvestEU, powinna być wdrażana przez Komisję pośrednio, tzn. w oparciu o partnerów wykonawczych, którzy są w stanie dotrzeć w stosownych przypadkach do pośredników finansowych i do ostatecznych odbiorców. Proces wyboru partnerów wykonawczych powinien być przejrzysty i wolny od wszelkich konfliktów interesów. Komisja powinna zawrzeć z każdym z partnerów wykonawczych umowę w sprawie gwarancji zapewniającą im zdolność gwarancyjną z Funduszu InvestEU, w celu wsparcia ich operacji z zakresu finansowania i inwestycji, które są zgodne z celami Funduszu InvestEU i kryteriami kwalifikowalności. Zarządzanie ryzykiem w odniesieniu do gwarancji nie powinno utrudniać bezpośredniego dostępu partnerów wykonawczych do gwarancji. Po otrzymaniu gwarancji w ramach modułu unijnego partnerzy wykonawczy powinni być w pełni odpowiedzialni za cały proces inwestycyjny i z należytą starannością dokonywać operacji z zakresu finansowania lub inwestycji. Fundusz InvestEU powinien wspierać projekty, które zazwyczaj charakteryzują się wyższym profilem ryzyka niż projekty wspierane w ramach zwykłych operacji partnerów wykonawczych i których bez wsparcia z Funduszu InvestEU partnerzy wykonawczy nie mogliby przeprowadzić wcale lub nie w takim samym zakresie w czasie, w którym można skorzystać z gwarancji UE.
(24a) Fundusz InvestEU powinien posiadać odpowiednią strukturę zarządzania, której funkcja powinna być współmierna do jego jedynego celu, jakim jest zapewnienie właściwego wykorzystania gwarancji UE, zgodnie z zasadą zapewnienia niezależności politycznej decyzji inwestycyjnych, a w stosownych przypadkach z rynkowym charakterem Funduszu InvestEU. Tę strukturę zarządzania powinny tworzyć: Rada Sterująca, Rada Doradcza i w pełni niezależny Komitet Inwestycyjny. Komisja powinna oceniać zgodność przedłożonych przez partnerów wykonawczych operacji z zakresu finansowania i inwestycji z prawem i polityką Unii, natomiast ostateczne decyzje w sprawie tych operacji powinien podejmować partner wykonawczy. Ogólny skład struktury zarządzającej powinien odzwierciedlać równowagę płci.
(25) Należy ustanowić Radę Doradczą składającą się z przedstawicieli Komisji, grupy Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI), partnerów wykonawczych i przedstawicieli państw członkowskich, z jednego eksperta powołanego przez Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny na każdy z czterech segmentów polityki, oraz z eksperta powołanego przez Komitet Regionów, w celu wymiany informacji oraz danych dotyczących wykorzystania produktów finansowych udostępnianych w ramach Funduszu InvestEU, a także w celu omawiania zmieniających się potrzeb i nowych produktów, w tym luk rynkowych na określonych terytoriach.
(26) Rada Sterująca powinna wyznaczać strategiczne kierunki działania Funduszu InvestEU i ustanawiać zasady niezbędne do jego funkcjonowania, a także zasady mające zastosowanie do działalności platform inwestycyjnych. Rada Sterująca powinna składać się z sześciu członków, a mianowicie: trzech członków powołanych przez Komisję, jednego członka powołanego przez Europejski Bank Inwestycyjny, jednego członka powołanego przez Radę Doradczą spośród przedstawicieli partnerów wykonawczych, który nie powinien być przedstawicielem grupy EBI, oraz jednego powołanego przez Parlament Europejski eksperta, który nie powinien zwracać się o instrukcje ani przyjmować instrukcji od instytucji, organów, urzędów ani agencji unijnych, od żadnego rządu państwa członkowskiego ani żadnego innego podmiotu publicznego bądź prywatnego oraz powinien działać w sposób w pełni niezależny. Ekspert powinien wykonywać swoje obowiązki w sposób bezstronny i w interesie Funduszu InvestEU. Szczegółowe protokoły z posiedzeń Rady Sterującej powinny być publikowane niezwłocznie po ich zatwierdzeniu przez Radę Sterującą, a Parlament Europejski powinien być niezwłocznie powiadamiany o ich publikacji.
(27) Przed przedłożeniem projektu Komitetowi Inwestycyjnemu sekretariat, który mieści się w Komisji i podlega przewodniczącemu Komitetu Inwestycyjnego, powinien sprawdzać kompletność dokumentacji przekazywanej przez partnerów wykonawczych oraz wspierać Komisję w ocenie zgodności operacji z zakresu finansowania i inwestycji z prawem i polityką Unii. Sekretariat powinien również wspierać Radę Sterującą.
(28) Komitet Inwestycyjny składający się z niezależnych ekspertów powinien przedstawiać wnioski w sprawie przyznania wsparcia w formie gwarancji UE na operacje z zakresu finansowania i inwestycji spełniające kryteria kwalifikowalności, zapewniając w ten sposób zewnętrzną wiedzę fachową przy ocenie inwestycyjnej projektu. Komitet Inwestycyjny powinien zbierać się w różnych konfiguracjach, aby jak najlepiej uwzględnić różne dziedziny i sektory polityki.
(29) Przy wyborze partnerów wykonawczych do celów wdrażania Funduszu InvestEU Komisja powinna rozważyć zdolność kontrahenta do realizowania celów Funduszu InvestEU i do wniesienia do niego własnego wkładu, aby zapewnić odpowiedni zasięg geograficzny i dywersyfikację geograficzną, przyciągnięcia inwestorów prywatnych oraz zapewnienia odpowiedniej dywersyfikacji ryzyka i stworzenia nowych rozwiązań służących korygowaniu niedoskonałości rynku i nieoptymalnych sytuacji w zakresie inwestycji, a także do zapewnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Ze względu na rolę grupy EBI, jaką powierza się jej w Traktatach, jej zdolność do działania we wszystkich państwach członkowskich oraz jej doświadczenie zdobyte w ramach obecnych instrumentów finansowych i EFIS, powinna ona pozostać uprzywilejowanym partnerem wykonawczym w module unijnym Funduszu InvestEU. Oprócz Grupy EBI możliwość oferowania zestawu uzupełniających produktów finansowych powinny mieć też krajowe banki lub instytucje prorozwojowe ze względu na to, że ich doświadczenie i zdolności na szczeblu regionalnym mogą być korzystne dla maksymalizacji wpływu funduszy publicznych na całym terytorium Unii oraz aby zapewnić równomierny udział projektów pod względem geograficznym, co przyczyni się do zmniejszenia nierówności między regionami. Zasady dotyczące udziału krajowych, regionalnych lub lokalnych banków i instytucji prorozwojowych w Programie InvestEU powinny uwzględniać zasadę proporcjonalności względem złożoności i wielkości zainteresowanych partnerów wykonawczych oraz powiązanego z nimi ryzyka, aby zapewnić równe szanse mniejszym i krócej istniejącym bankom lub instytucjom prorozwojowym. Powinna ponadto istnieć możliwość, aby inne międzynarodowe instytucje finansowe działały w charakterze partnerów wykonawczych, zwłaszcza gdy posiadają one przewagę komparatywną pod względem szczególnej wiedzy fachowej i doświadczenia w niektórych państwach członkowskich. Również inne podmioty spełniające kryteria określone w rozporządzeniu finansowym powinny mieć możliwość działania w charakterze partnerów wykonawczych.
(29a) Platformy inwestycyjne powinny w stosownych przypadkach skupiać współinwestorów, organy publiczne, ekspertów, placówki oświatowe, szkoleniowe i badawcze, odpowiednich partnerów społecznych i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego oraz inne odpowiednie podmioty na szczeblu unijnym, krajowym i regionalnym.
(30) W celu zapewnienia, aby interwencje w module unijnym Funduszu InvestEU koncentrowały się na niedoskonałościach rynku i nieoptymalnej sytuacji w zakresie inwestycji|, a jednocześnie spełniały cele dotyczące jak największego zasięgu geograficznego, gwarancji UE należy udzielać partnerom wykonawczym, którzy samodzielnie lub wspólnie z innymi partnerami wykonawczymi są w stanie objąć odnośnymi operacjami co najmniej jedno państwo członkowskie. Jeżeli partnerzy wykonawczy obejmują operacjami więcej niż jedno państwo członkowskie, ich odpowiedzialność umowna pozostaje ograniczona odpowiednimi mandatami krajowymi. Aby sprzyjać większej dywersyfikacji geograficznej, można stworzyć specjalne regionalne platformy inwestycyjne ukierunkowane na zainteresowane grupy państw członkowskich, łączące wysiłki i wiedzę fachową instytucji finansowych poddawanych ocenie spełnienia wymogów dotyczących filarów z krajowymi bankami prorozwojowymi o niedużym doświadczeniu w stosowaniu instrumentów finansowych. Należy sprzyjać takim strukturom, także przy ewentualnym wsparciu ze strony Centrum Doradztwa InvestEU. Co najmniej 75 % gwarancji UE w module unijnym należy udzielić grupie EBI. Środki wykraczające poza 75 % gwarancji UE mogą zostać udostępnione grupie EBI w przypadku, gdy krajowe banki lub instytucje prorozwojowe nie będą w stanie w całości wykorzystać pozostałego odsetka gwarancji. Analogicznie środki wykraczające poza 25 % gwarancji UE mogą zostać udostępnione innym partnerom wykonawczym w przypadku, gdy grupa EBI nie będzie w stanie w całości wykorzystać swojego odsetka gwarancji. Krajowe banki lub instytucje prorozwojowe mogą w całości wykorzystać gwarancje UE również w przypadku, gdy postanowią uzyskać do nich dostęp za pośrednictwem grupy EBI lub poprzez Europejski Fundusz Inwestycyjny.
(31) Gwarancja UE w module państw członkowskich powinna być udzielana każdemu partnerowi wykonawczemu kwalifikującemu się zgodnie z [art. 62 ust. 1 lit. c)] [rozporządzenia finansowego], w tym krajowym lub regionalnym bankom lub instytucjom prorozwojowym, EBI, Europejskiemu Funduszowi Inwestycyjnemu i innym wielostronnym bankom rozwoju. Wybierając partnerów wykonawczych w module państw członkowskich, Komisja powinna uwzględnić wnioski złożone przez każde państwo członkowskie. Zgodnie z [art. 154] [rozporządzenia finansowego] Komisja musi dokonać oceny zasad i procedur partnera wykonawczego, aby upewnić się, że zapewniają one poziom ochrony interesów finansowych Unii równoważny poziomowi zapewnianemu przez Komisję.
(32) Ostateczne decyzje w sprawie operacji z zakresu finansowania i inwestycji powinny być podejmowane przez partnera wykonawczego w jego własnym imieniu, powinny być wdrażane zgodnie z jego wewnętrznymi regulaminami i procedurami oraz ujmowane w jego sprawozdaniach finansowych. Komisja powinna zatem uwzględniać wyłącznie zobowiązania finansowe wynikające z gwarancji UE i wykazywać maksymalną kwotę gwarancji, w tym wszelkie istotne informacje na temat udzielonej gwarancji.
(33) Fundusz InvestEU powinien w stosownych przypadkach umożliwiać sprawne i skuteczne łączenie z tą gwarancją dotacji lub instrumentów finansowych bądź obu tych rodzajów wsparcia, finansowanych z budżetu Unii lub z innych funduszy takich jak Fundusz na rzecz Innowacji Unijnego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (ETS) w sytuacjach, w których jest to konieczne w celu jak najlepszego wsparcia inwestycji służących korygowaniu określonych niedoskonałości rynku lub nieoptymalnych sytuacji w zakresie inwestycji.
(34) Projekty przedłożone przez partnerów wykonawczych celem otrzymania wsparcia w ramach Programu InvestEU i przewidujące łączenie ze wsparciem z innych programów unijnych powinny być również, jako całość, zgodne z celami i kryteriami kwalifikowalności zawartymi w przepisach dotyczących odnośnych programów unijnych. Decyzję o wykorzystaniu gwarancji UE należy podjąć zgodnie z przepisami Programu InvestEU.
(35) Centrum Doradztwa InvestEU powinno wspierać opracowywanie optymalnych sekwencji projektów inwestycyjnych w każdym segmencie polityki, zapewniając skuteczną dywersyfikację geograficzną, by przyczyniać się do osiągnięcia unijnego celu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz zmniejszać różnice między regionami. Centrum Doradztwa powinno zwrócić szczególną uwagę na konieczność grupowania małych projektów i łączenia ich w większe pakiety. Komisja powinna podpisać umowy z grupą EBI i innymi partnerami wykonawczymi, by wyznaczyć ich na partnerów Centrum Doradztwa. Komisja, grupa EBI i pozostali partnerzy wykonawczy powinni ściśle ze sobą współpracować, by zapewnić wydajność, synergię i faktyczną dostępność wsparcia w całej Unii, przy należytym uwzględnieniu wiedzy fachowej i lokalnego potencjału partnerów wykonawczych, a także istniejących już struktur, takich jak Europejskie Centrum Doradztwa Inwestycyjnego. W ramach Programu InvestEU należy ponadto przewidzieć komponent międzysektorowy, aby zapewnić pojedynczy punkt kontaktowy i pomoc przy opracowywaniu projektów obejmujących różne polityki w odniesieniu do centralnie zarządzanych programów unijnych. [Popr. 5]
(36) Aby zapewnić szeroki zasięg geograficzny usług doradczych w całej Unii oraz skutecznie upowszechniać wiedzę o Funduszu InvestEU na szczeblu lokalnym, należy zapewnić lokalną obecność Centrum Doradztwa InvestEU w każdym państwie członkowskim, uzupełniając istniejące systemy wsparcia i obecność partnerów lokalnych, w celu udzielania na szczeblu lokalnym wymiernej, proaktywnej i dostosowanej do potrzeb pomocy. Aby ułatwić udzielanie wsparcia doradczego na szczeblu lokalnym oraz zapewnić skuteczność, synergię i faktyczną dostępność wsparcia na całym terytorium Unii, Centrum Doradztwa InvestEU powinno współpracować z krajowymi bankami lub instytucjami prorozwojowymi oraz instytucjami zarządzającymi europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych oraz korzystać z ich wiedzy fachowej. W państwach członkowskich, w których nie istnieją krajowe banki lub instytucje prorozwojowe, Centrum Doradztwa InvestEU powinno w stosownych przypadkach zapewnić na wniosek danego państwa członkowskiego aktywne wsparcie doradcze w utworzeniu takiego banku lub takiej instytucji.
(36a) Centrum Doradztwa InvestEU powinno zapewniać małym projektom i projektom przedsiębiorstw typu startup wsparcie doradcze, zwłaszcza gdy przedsiębiorstwa typu startup dążą do ochrony swoich inwestycji w badania i innowacje poprzez uzyskanie tytułów własności intelektualnej takich jak patenty.
(37) W kontekście Funduszu InvestEU konieczne jest zapewnienie wsparcia w opracowywaniu projektów i budowaniu potencjału w celu rozwijania zdolności organizacyjnych i działań rynkowych niezbędnych do inicjowania wysokiej jakości projektów. Należy ponadto dążyć do stworzenia warunków umożliwiających zwiększenie potencjalnej liczby kwalifikujących się odbiorców w nowych i lokalnych segmentach rynku, w szczególności w sytuacjach, w których niewielki rozmiar pojedynczych projektów wiąże się ze znacznym wzrostem kosztów transakcyjnych na poziomie projektu, na przykład w przypadku ekosystemu finansowania społecznego. Wspieranie budowania zdolności powinno mieć zatem charakter uzupełniający i dodatkowy w stosunku do działań podejmowanych w ramach innych programów unijnych obejmujących konkretny obszar polityki. Należy podjąć wysiłki na rzecz wsparcia budowania zdolności potencjalnych promotorów projektów, zwłaszcza lokalnych organizacji usługodawców oraz samorządów terytorialnych.
(38) Należy stworzyć portal InvestEU, by zapewnić partnerom wykonawczym łatwo dostępną i przyjazną użytkownikom bazę projektów pozwalającą wyeksponować projekty inwestycyjne, które są zgodne z prawem i polityką Unii i dla których poszukuje się finansowania, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości tworzenia potencjalnych sekwencji projektów inwestycyjnych.
(39) Zgodnie z pkt 22 i 23 Porozumienia międzyinstytucjonalnego na rzecz lepszego stanowienia prawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. 14 zachodzi potrzeba oceny Programu InvestEU w oparciu o informacje zgromadzone w kontekście konkretnych wymogów dotyczących monitorowania, przy czym należy unikać nadmiernej regulacji i obciążeń administracyjnych, zwłaszcza względem państw członkowskich. Wymogi te mogą, w stosownych przypadkach, obejmować mierzalne wskaźniki jako podstawę oceny oddziaływania Programu InvestEU na szczeblu lokalnym.
(40) By umożliwić śledzenie postępów w realizacji celów Unii, należy wdrożyć solidne ramy monitorowania oparte na wskaźnikach produktu, rezultatu i oddziaływania. W celu zapewnienia rozliczalności wobec obywateli europejskich Komisja i Rada Sterująca powinny składać Parlamentowi Europejskiemu i Radzie roczne sprawozdania na temat postępów, skutków i operacji w ramach Programu InvestEU.
(41) Do niniejszego rozporządzenia zastosowanie mają horyzontalne przepisy finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Przepisy te zostały ujęte w rozporządzeniu finansowym i określają w szczególności procedurę sporządzania i wykonania budżetu w drodze dotacji, zamówień, nagród i wykonania pośredniego oraz przewidują kontrole wykonywania obowiązków przez podmioty upoważnione do działań finansowych. Przepisy przyjęte na podstawie art. 322 TFUE dotyczą również ochrony budżetu Unii w przypadku uogólnionych braków w zakresie praworządności w państwach członkowskich, jako że poszanowanie praworządności jest niezbędnym warunkiem wstępnym należytego zarządzania finansami i skutecznego finansowania unijnego.
(42) Do Programu InvestEU zastosowanie ma rozporządzenie (UE, Euratom) nr [nowe rozporządzenie finansowe]. Określa ono zasady wykonania budżetu Unii, w tym zasady dotyczące gwarancji budżetowych.
(43) Zgodnie z rozporządzeniem finansowym, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 15 , rozporządzeniem Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 16 , rozporządzeniem Rady (Euratom, WE) nr 2185/96 17 i rozporządzeniem Rady (UE) 2017/1939 18 interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków, w tym środków zapobiegania nieprawidłowościom i nadużyciom finansowym, ich wykrywania, korygowania i dochodzenia, a także odzyskiwania środków straconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania sankcji administracyjnych.
W szczególności, zgodnie z rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 883/2013 i rozporządzeniem (Euratom, WE) nr 2185/96, Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) może prowadzić dochodzenia administracyjne, w tym kontrole na miejscu i inspekcje, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycie finansowe, korupcja lub jakiekolwiek inne nielegalne działanie, naruszające interesy finansowe Unii. Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2017/1939 Prokuratura Europejska (EPPO) może prowadzić dochodzenia i ścigać nadużycia finansowe i inne nielegalne działania naruszające interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 19 . Zgodnie z rozporządzeniem finansowym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, w pełni współpracują w celu ochrony interesów finansowych Unii, przyznają niezbędne uprawnienia i prawa dostępu Komisji, OLAF-owi, EPPO i Europejskiemu Trybunałowi Obrachunkowemu oraz zapewniają, aby wszelkie osoby trzecie uczestniczące w wykonaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne prawa.
(44) Państwa trzecie będące członkami Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) mogą uczestniczyć w programach Unii w ramach współpracy ustanowionej na mocy Porozumienia EOG, które przewiduje wprowadzenie w życie programów w drodze decyzji wydanej na mocy tego porozumienia. Państwa trzecie mogą uczestniczyć w programie również na podstawie innych instrumentów prawnych. Do niniejszego rozporządzenia należy wprowadzić odpowiedni przepis szczegółowy wyłączający spółki offshore i spółki z siedzibą w państwach niewspółpracujących oraz przyznający niezbędne uprawnienia i prawa dostępu właściwemu urzędnikowi zatwierdzającemu, Europejskiemu Urzędowi ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) oraz Europejskiemu Trybunałowi Obrachunkowemu, pozwalające im na całościowe wykonywanie ich odpowiednich kompetencji i gwarantujące prawa Unii do zapewnienia należytego zarządzania finansami i ochrony jej interesów finansowych.
(45) Zgodnie z [odniesienie zostanie zaktualizowane w stosownych przypadkach zgodnie z nową decyzją w sprawie KTZ: art. 88 decyzji Rady 2013/755/UE] osoby i podmioty z siedzibą w krajach i terytoriach zamorskich (KTZ) kwalifikują się do finansowania z zastrzeżeniem zasad i celów Programu InvestEU oraz ewentualnych uzgodnień mających zastosowanie do państwa członkowskiego, z którym dany kraj lub terytorium zamorskie są powiązane.
(46) W celu uzupełnienia innych niż istotne elementów niniejszego rozporządzenia wytycznymi inwestycyjnymi, które powinny zostać opracowane przez Komisję w ścisłej współpracy z partnerami wykonawczymi po przeprowadzeniu konsultacji i z którymi powinny być zgodne operacje z zakresu finansowania i inwestycji, a także w celu ułatwienia szybkiego i elastycznego dostosowania wskaźników skuteczności działania oraz skorygowania wskaźnika tworzenia rezerw należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do opracowywania wytycznych inwestycyjnych dotyczących operacji z zakresu finansowania i inwestycji w różnych segmentach polityki, a także zmiany załącznika III do niniejszego rozporządzenia w celu dokonania przeglądu lub uzupełnienia wskaźników oraz skorygowania wskaźnika tworzenia rezerw. Zgodnie z zasadą proporcjonalności takie wytyczne inwestycyjne powinny przewidywać rozwiązania pozwalające na uniknięcie nadmiernego obciążenia administracyjnego. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.
(47) Program InvestEU powinien służyć korygowaniu niedoskonałości rynku i nieoptymalnych sytuacji w zakresie inwestycji, mających zasięg ogólnounijny lub ograniczony do terytorium poszczególnych państw członkowskich, oraz przewidywać testowanie na rynku innowacyjnych produktów finansowych oraz systemów ich rozpowszechniania, w odniesieniu do nowych lub złożonych niedoskonałości rynku. Działanie na poziomie Unii jest zatem uzasadnione,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
| W imieniu Parlamentu Europejskiego | W imieniu Rady |
| Przewodniczący | Przewodniczący |