Decyzja 2014/767/UE w sprawie pomocy państwa SA.35062 (13/N-2) wdrożonej przez Portugalię na rzecz Caixa Geral de Depósitos
Dz.U.UE.L.2014.323.19
Akt indywidualnyDECYZJA KOMISJI
z dnia 24 lipca 2013 r.
w sprawie pomocy państwa SA.35062 (13/N-2) wdrożonej przez Portugalię na rzecz Caixa Geral de Depósitos 1
(Jedynie tekst w języku angielskim jest autentyczny)
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(2014/767/UE)
(Dz.U.UE L z dnia 7 listopada 2014 r.)
KOMISJA EUROPEJSKA,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 108 ust. 2 akapit pierwszy,
uwzględniając Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w szczególności jego art. 62 ust. 1 lit. a),
po wezwaniu państw członkowskich i innych zainteresowanych stron do przedstawienia uwag 2 zgodnie z przywołanymi artykułami,
a także mając na uwadze, co następuje:
1. PROCEDURA
(1) W dniu 28 czerwca 2012 r. Republika Portugalska ("Portugalia") zgłosiła środki dokapitalizowania na rzecz Caixa Geral de Depósitos, SA ("CGD" lub "bank").
(2) W dniu 18 lipca 2012 r. Komisja przyjęła decyzję w sprawie SA.35062 (12/NN) ("decyzja w sprawie ratowania") 3 , którą zatwierdziła dokapitalizowanie CGD wdrożone dnia 29 czerwca 2012 r. jako pomoc na ratowanie.
(3) W wiadomości e-mail z dnia 27 września 2012 r. Portugalia poinformowała Komisję, że następnego dnia Caixa Geral Finance Limited ("CGDF"), podmiot powiązany z CGD, wypłaci dywidendy posiadaczom wieczystych akcji uprzywilejowanych niekumulacyjnych.
(4) W dniu 28 września 2012 r. CGDF dokonała wypłaty dywidend.
(5) W dniu 18 grudnia 2012 r. Komisja przyjęła decyzję w sprawie SA.35062 (12/NN) ("decyzja o wszczęciu postępowania") 4 wszczynającą formalne postępowanie wyjaśniające w odniesieniu do niezgodnego z przeznaczeniem wykorzystania pomocy na ratowanie na podstawie art. 16 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 5 .
(6) Publikując tę decyzję, Komisja wezwała zainteresowane strony do przedstawienia uwag w odniesieniu do jej wstępnego wniosku, że wypłata dywidendy stanowiła naruszenie warunków decyzji w sprawie ratowania, jednakże nie otrzymała żadnych uwag w tej kwestii.
(7) Ze względu na pilny charakter sprawy Portugalia zgodziła się w drodze wyjątku na przyjęcie niniejszej decyzji w języku angielskim.
2. OPIS
2.1. Beneficjent
(8) CGD jest grupą bankową należącą w całości do Portugalii. Na dzień 31 grudnia 2012 r. grupa posiadała aktywa netto ogółem (w oparciu o system rachunkowości) 6 w wysokości 116,9 mld EUR oraz portfel pożyczek netto ogółem w wysokości 74,7 mld EUR. Na działalność banku składają się między innymi: krajowa i międzynarodowa bankowość komercyjna (przede wszystkim w Hiszpanii, portugalskojęzycznych państwach Afryki, Makau i Brazylii), bankowość inwestycyjna, zarządzanie aktywami, wyspecjalizowane transakcje kredytowe oraz działalność ubezpieczeniowa.
(9) W 2012 r. grupa CGD była liderem w większości obszarów działalności gospodarczej prowadzonej na portugalskim rynku krajowym (w szczególności w obszarze kredytów i pożyczek udzielanych klientom, depozytów od klientów, ubezpieczeń, leasingu, bankowości inwestycyjnej i zarządzania aktywami).
Tabela 1
Główne dane finansowe CGD (w oparciu o system rachunkowości)
| 31.12.2012 | |
| Całkowita suma bilansowa (w mld EUR) | 116,9 |
| Kredyty udzielane klientom (w mld EUR) | 74,7 |
| Depozyty detaliczne (w mld EUR) (*) | 71,4 |
| Całkowite finansowanie na rynku międzybankowym (w mld EUR) (**) | 35,2 |
| Pracownicy, liczba całkowita w grupie | 23 028 |
| Liczba oddziałów, całość grupy | 1 293 |
| Udział w rynku krajowym depozytów | 28,1 % |
| Udział w rynku krajowym kredytów | 21,3 % |
| (*) Zobowiązania wobec klientów. (**) Pasywa pomniejszone o zobowiązania wobec klientów lub banku centralnego. | |
2.2. Zdarzenia uruchamiające środki pomocy
(10) Od początku kryzysu zadłużeniowego CGD doświadczała trudności w dostępie do rynków hurtowych. Trudności te początkowo dotyczyły dostępu do rynków kapitału średnio- i długoterminowego i stopniowo objęły dostęp do rynków pieniężnych perspektywy krótkoterminowej.
(11) W rezultacie CGD musiała ograniczyć uzależnienie od finansowania na rynku międzybankowym i uruchomiła swój warunkowy plan zachowania płynności w pierwszym kwartale 2010 r., próbując następnie: a) pozyskać alternatywne źródła finansowania, głównie przez finansowanie zabezpieczone; b) zwiększyć pulę uznanych zabezpieczeń, tak aby była ona dopuszczalna dla EBC; c) sprzedać aktywa niestrategiczne; oraz d) przedstawić inwestorom i kontrahentom swoje dane uwierzytelniające potrzebne do uzyskania kredytu.
(12) W ramach planu pomocy ekonomiczno-finansowej uzgodnionego przez Portugalię, Komisję, EBC i MFW grupa CGD została wezwana do przedstawienia planu finansowania i uzupełnienia kapitału na okres 2011-2015, który miał być poddawany przeglądom kwartalnym. Pierwszą wersję tego planu przedstawiono dnia 26 lipca 2011 r., a następnie wprowadzono do niej zmiany.
(13) Jeżeli chodzi o wypłacalność, wskaźnik kapitału podstawowego Tier I CGD, obliczony zgodnie z zasadami Bazylea II, wynosił na dzień 31 grudnia 2011 r. 9,48 %. Celem planu finansowania i uzupełnienia kapitału było osiągnięcie m.in. wskaźnika kapitału podstawowego Tier I na poziomie 10 % do dnia 31 grudnia 2012 r. według zasad Bazylea II, zgodnie z wymogami protokołu ustaleń podpisanego przez rząd Portugalii z jednej strony oraz Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Komisję i Europejski Bank Centralny z drugiej strony. W następstwie zalecenia Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego (EUNB) plan finansowania i uzupełnienia kapitału został zaktualizowany w zakresie poziomu kapitału wymaganego od dnia 30 czerwca 2012 r. w celu wypełnienia zapotrzebowania na kapitał obliczonego na podstawie wysokości zadłużenia państwa i samorządów lokalnych wobec banku ("bufor długu publicznego") oraz zapotrzebowania na kapitał wynikającego z testu warunków skrajnych przeprowadzonego przez EUNB ("wymagania EUNB").
(14) Zgodnie z wersją planu finansowania i uzupełnienia kapitału z maja 2012 r. i w następstwie zalecenia EUNB stwierdzono potrzebę podwyższenia kapitału o 1,650 mld EUR.
2.3. Środki pomocy
(15) Środki dokapitalizowania podjęte przez Portugalię jako wyłącznego udziałowca CGD polegały na następujących działaniach:
(i) objęciu akcji zwykłych w ramach nowej emisji ("podwyższenie kapitału") w kwocie 750 mln EUR; oraz
(ii) subskrypcji instrumentów zamiennych ("warunkowych obligacji zamiennych") wyemitowanych przez CGD w kwocie 900 mln EUR, które kwalifikują się do celów wypłacalności zgodnie z wymogami EUNB jako kapitał podstawowy Tier I.(16)
Szczegółowy opis środków pomocy przedstawiono w motywach 12-25 decyzji w sprawie ratowania.
2.4. Formalne postępowanie wyjaśniające w sprawie wykorzystania pomocy niezgodnie z przeznaczeniem
(17) Jak określono w motywie 31 decyzji w sprawie ratowania, Portugalia zobowiązała się zapewnić stosowanie przez CGD (jako grupę) ograniczeń dotyczących postępowania równoważnych z ograniczeniami, jakie stosuje się wobec banków dokapitalizowywanych zgodnie z nowym programem dokapitalizowania dla instytucji kredytowych w Portugalii 7 , włączając w to między innymi:
- zakaz wypłaty dywidend,
- zakaz płatności kuponowych i płatności odsetek z tytułu instrumentów hybrydowych i długu podporządkowanego niebędących w posiadaniu Portugalii oraz w przypadku braku zobowiązania prawnego do dokonania takich płatności.
(18) Dnia 28 września 2012 r. CGDF, podmiot powiązany CGD, dokonał wypłaty dywidend z tytułu wieczystych akcji uprzywilejowanych niekumulacyjnych w wysokości 405 415 EUR bez zgody Komisji. Suma ta odpowiada 0,025 % kapitału wniesionego dnia 29 czerwca 2012 r.
(19) W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja wstępnie uznała, że wypłata dywidend dokonana przez CGDF dnia 28 września 2012 r. jest objęta zakazem wypłaty dywidend, który miał zastosowanie wobec CGD zgodnie z decyzją w sprawie ratowania, oraz że wypłaty dywidend stanowiły niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie pomocy przyznanej na ratowanie.
3. RESTRUKTURYZACJA CGD
(20) CGD przedstawiła plan restrukturyzacji zawierający cztery główne elementy:
- eliminację dźwigni finansowej bilansu grupy CGD poprzez sprzedaż w ramach działalności ubezpieczeniowej i sprzedaż pozostałych niestrategicznych udziałów kapitałowych oraz poprzez likwidację aktywów niezwiązanych z działalnością podstawową,
- poprawę efektywności operacyjnej,
- restrukturyzację działalności CGD w Hiszpanii,
- spłatę warunkowych obligacji zamiennych w kwocie 900 mln EUR podczas okresu restrukturyzacji.
Eliminacja dźwigni finansowej
(21) CGD podjęła działania w celu eliminacji dźwigni finansowej w bilansie jeszcze przed podwyższeniem kapitału w czerwcu 2012 r. Od grudnia 2010 r. do czerwca 2012 r. bank zmniejszył swój bilans o około 8,2 mld EUR (system rachunkowości).
(22) W planie restrukturyzacji określono dodatkowe działania w celu eliminacji dźwigni finansowej. Przewidziano sprzedaż działalności ubezpieczeniowej Caixa Seguros i innych niestrategicznych udziałów kapitałowych oraz likwidację aktywów niezwiązanych z działalnością podstawową, aby umożliwić CGD większą koncentrację na podstawowej działalności w zakresie bankowości detalicznej i uzyskanie funduszy, które następnie wzmocnią kapitał podstawowy banku. CGD dąży do dalszej eliminacji dźwigni finansowej w bilansie grupy w zakresie aktywów niezwiązanych z działalnością podstawową w kwocie [10-20] mld EUR, co - w porównaniu z bilansem skonsolidowanym z grudnia 2012 r. (opartym na systemie rachunkowości) - przekłada się na redukcję o [10-20] %. Sprzedaż działalności ubezpieczeniowej stanowi istotny element działań w celu eliminacji dźwigni finansowej, przyczyniając się do redukcji zadłużenia o około [...] * mld EUR. Wkład uzyskany ze sprzedaży pozostałych niestrategicznych udziałów kapitałowych wyniesie [0-5] mld EUR, wkład ze spłaty zadłużenia byłego Banco Português de Negócios ("BPN") wyniesie [0-5] mld EUR, a wkład z wygaszania kredytów niezwiązanych z podstawową działalnością w Hiszpanii wyniesie [0-5] mld EUR. Ponadto około dwie trzecie portfela niezwiązanego z działalnością podstawową ([10-20] mld) zostaną zlikwidowane do końca 2017 r., podczas gdy pozostała część portfela zostanie zlikwidowana po 2017 r.
(23) Caixa Seguros jest liderem rynku w Portugalii; w grudniu 2012 r. jej całkowite udziały w rynku wynosiły odpowiednio 31 % w sektorze ubezpieczeń na życie i 26 % w sektorze ubezpieczeń innych niż na życie, w tym działalność zakładu ubezpieczeń pokrywającego wiele grup ryzyka w ubezpieczeniach na życie i innych niż na życie oraz zakładów ubezpieczeń specjalistycznych, w szczególności ubezpieczeń zdrowotnych i ubezpieczeń samochodowych. Według stanu na dzień 31 grudnia 2012 r. Caixa Seguros reprezentowała 9,2 % skonsolidowanych aktywów netto CGD i generowała dochód netto, który mógł być przydzielony akcjonariuszom CGD, w wysokości 89,7 mln EUR, w oparciu o wartość składek na ubezpieczenia bezpośrednie, które w 2012 r. wynosiły 3 195 mln EUR.
(24) CGD zrestrukturyzuje Caixa Seguros w celu poprawy jej poziomu zbywalności i ułatwienia procesu sprzedaży. CGD może [...]. Proces sprzedaży umożliwi wszystkie możliwe konfiguracje, od [...]. W planie restrukturyzacji CGD zakłada się, że [...].
(25) CGD sprzeda również wszystkie swoje pozostałe niestrategiczne udziały kapitałowe posiadane we wspomnianych portugalskich przedsiębiorstwach i instytucjach finansowych przez [...], eliminując dźwignię finansową w swoim bilansie o dodatkową kwotę około [200-250] mln EUR. CGD sprzedała już większość swoich niestrategicznych udziałów kapitałowych co wygenerowało dochód w kwocie około 450 mln EUR.
(26) Ponadto CGD planuje stopniowo upłynniać portfel aktywów, które pochodzą z długu upadłego banku BPN 8 i których wartość nominalna wynosi [0-5] mld EUR, zaś wartość aktywów netto około [0-5] mld EUR. Według odnośnego programu spłat wartość aktywów netto zmniejszy się o [40-50] %, osiągając [0-5] mld EUR do końca 2017 r.
(27) Ponadto CGD upłynni portfel kredytów niezwiązanych z działalnością podstawową, które powstały w ramach detalicznej i hurtowej działalności bankowej w Hiszpanii. Portfel ten wynosi około [0-5] mld EUR.
Efektywność operacyjna
(28) Drugim istotnym elementem planu restrukturyzacji jest poprawa efektywności operacyjnej banku. W 2011 r. i w 2012 r. CGD podjęła już środki w celu optymalizacji swojej bazy kosztowej i w porównaniu z danymi finansowymi sprzed kryzysu zmniejszyła zarówno koszty pracy, jak i koszty sprzedaży, koszty ogólne i administracyjne swojej działalności krajowej.
(29) CGD będzie nadal prowadziła działania w zakresie optymalizacji poprzez dalsze zmniejszanie kosztów operacyjnych podczas okresu restrukturyzacji. Zmniejszenie liczby pracowników banku i renegocjowanie zakontraktowanych usług stanowią główne sposoby osiągnięcia dodatkowych oszczędności. Zgodnie z planem restrukturyzacji CGD będzie nadal obniżała koszty pracy podczas okresu restrukturyzacji, aby docelowo uzyskać zmniejszenie o [5-10] % i zaplanować koszty pracy w wysokości [500-550] mln EUR na grudzień 2013 r. oraz [450-500] mln EUR na grudzień 2017 r. Jeżeli chodzi o personel, liczba pracowników w Portugalii zostanie zmniejszona o [5-10] %. Chociaż w grudniu 2012 r. w sektorze krajowej działalności w zakresie bankowości detalicznej pracowało 9 401 osób, CGD zamierza zmniejszyć tę liczbę do [8 500-9 000] osób do grudnia 2017 r.
(30) Dalsze zwiększenie efektywności operacyjnej CGD osiągnie poprzez optymalizację sieci oddziałów, zmniejszając sieć oddziałów krajowych o [5-10] %, z 840 oddziałów w czerwcu 2012 r. do [750-800] oddziałów do [...]. Zamknięcie [70-80] oddziałów w Portugalii od czerwca 2012 r. do [...] stanowi część okresowego procesu optymalizacji, którego celem jest rewaluacja i racjonalizacja obecności CGD na krajowym rynku detalicznym; oczekuje się, że spowoduje ono oszczędności w wysokości [0-5] mln EUR rocznie. Dotychczas 58 oddziałów zostało już zamkniętych lub jest w trakcie procesu zamykania, a pozostałe [10-20] oddziałów zostanie zamkniętych do [...].
(31) Ponadto CGD poprawi swoją efektywność operacyjną poprzez zwiększenie dochodu z usług i prowizji, który w 2012 r. stanowił około 25 % całkowitego dochodu z działalności operacyjnej netto, podczas gdy odpowiedni udział w portugalskim sektorze bankowym wynosił średnio 29 %. CGD wprowadzi nowy system opłat, aby lepiej dostosować swoje źródła dochodów do źródeł podobnych banków.
Restrukturyzacja działalności w Hiszpanii
(32) Trzeci istotny element planu restrukturyzacji dotyczy restrukturyzacji działalności bankowej w Hiszpanii. Chociaż zasadniczo wyniki międzynarodowej działalności CGD są obecnie znacznie lepsze niż wyniki działalności krajowej i stanowią istotny wkład do całkowitych wyników działalności banku, działalność CGD w Hiszpanii przynosi straty. CGD rozpoczęła swoją działalność detaliczną w Hiszpanii w 1991 r. poprzez nabycie Banco de Extremadura i Chase Manhattan España, a następnie Banco Simeón w 1995 r. Obecnie działalność w zakresie bankowości detalicznej prowadzona jest w Hiszpanii przez jednostkę zależną CGD pod nazwą Banco Caixa Geral ("BCG"). W 2007 r. CGD rozpoczęła również działalność w zakresie bankowości hurtowej prowadzoną poprzez oddział utworzony przez CGD w Hiszpanii i skupiającą się na projektach w zakresie nieruchomości, powiązanym finansowaniu projektów i kredytach konsorcjalnych. Chociaż w działalności detalicznej w Hiszpanii CGD z trudem osiągała próg rentowności przez okres ostatnich dziesięciu lat, sytuacja przedstawiała się jeszcze gorzej w odniesieniu do działalności hurtowej. Działalność hurtowa, którą rozpoczęto tuż przed początkiem kryzysu finansowego, miała bardzo słabe wyniki i w stosunkowo krótkim okresie przyniosła znaczne straty w wysokości około 250 mln EUR do grudnia 2012 r. Działalność hurtowa zostanie całkowicie zaniechana i [...].
(33) CGD postrzega jednak Hiszpanię jako kluczowy rynek, na którym chce pozostać obecna, w szczególności aby wspierać działalność eksportową portugalskich małych i średnich przedsiębiorstw ("MŚP"). W związku z tym działalność detaliczna w Hiszpanii będzie kontynuowana, chociaż na o wiele mniejszą skalę. W celu przywrócenia rentowności działalności liczba oddziałów zostanie zmniejszona o [47-52] %, z 209 oddziałów w czerwcu 2012 r. do [100-110] oddziałów w [...]. Liczba pracowników związanych z działalnością w Hiszpanii zostanie zmniejszona o [46-49] %, z 974 pracowników w czerwcu 2012 r. do [500-523] pracowników w [...].
(34) Jeżeli chodzi o zasięg geograficzny, BCG skupi swoją działalność detaliczną na regionach Galicji, Kastylii-Leon, Asturii i Estremadury, zachowując jedynie ograniczoną obecność w głównych ośrodkach handlu transgranicznego (Madryt i Katalonia) i bardzo ograniczoną obecność, tj. [0-5] oddziałów na region, na tych obszarach, które utrzymują odpowiednie stosunki transgraniczne i które stanowią istotne źródło finansowania działalności hiszpańskiej, mianowicie w Kraju Basków, Andaluzji, Aragonii i Walencji.
Spłata warunkowych obligacji zamiennych
(35) Czwartym istotnym elementem planu restrukturyzacji jest spłata warunkowych obligacji zamiennych w kwocie 900 mln EUR podczas okresu restrukturyzacji, mająca na celu obniżenie średnich kosztów finansowania CGD. Eliminacja dźwigni finansowej w bilansie i wzrost rentowności operacyjnej powinny umożliwić CGD spłatę warunkowych obligacji zamiennych. W szczególności sprzedaż działalności ubezpieczeniowej powinna uwolnić kapitał regulacyjny i tym samym pozwolić na wczesną spłatę.
(36) W celu zachowania równowagi między celami obniżenia średnich kosztów finansowania z jednej strony i utrzymania wystarczającego buforu kapitałowego z drugiej strony, w planie restrukturyzacji ustalono, że w roku obrotowym 2014 CGD wykorzysta [50-60] % swojej nadwyżki kapitału [tj. kapitału powyżej sumy mającego zastosowanie minimalnego wymogu kapitałowego na mocy prawa unijnego i portugalskiego (uwzględniając filar 1 i 2) oraz buforu kapitałowego wynoszącego [100-150] punktów bazowych] na spłatę warunkowych obligacji zamiennych. W roku obrotowym 2015 i w razie potrzeby w następnych latach obrotowych CGD wykorzysta [90-100] % swojej nadwyżki kapitału na spłatę warunkowych obligacji zamiennych.
(37) Tabela 2 przedstawia główne prognozy finansowe, w oparciu o system rachunkowości, zawarte w planie restrukturyzacji w odniesieniu do CGD:
Tabela 2
Główne dane finansowe CGD za okres 2011-2017
| 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | Zmiana 2012-2017 (%) | |||||||||
| RZiS | Działaln. podstawowa | Ogółem | Podstawowa | Ogółem | Podstawowa | Ogółem | Podstawowa | Ogółem | Podstawowa | Ogółem | Podstawowa | Ogółem | Podstawowa | Ogółem | Podstawowa | Ogółem |
| Zysk brutto | - 90 | - 545 | - 303 | - 367 | (...) | (...) | (...) | (...) | (...) | (...) | (...) | (...) | (...) | (...) | [...] | [...] |
| Stos. kosztów do przychodów | 57 % | 54 % | 52 % | 52 % | [70-80] % | [60-70] % | [60-70] % | [60-70] % | [40-50] % | [40-50] % | [40-50] % | [40-50] % | [40-50] % | [40-50] % | - [20-30] | - [20-30] |
| Pracownicy | 17 502 | 23 205 | 17 296 | 23 028 | [1 000-20 000] | [1 000-20 000] | [1 000-20 000] | [1 000-20 000] | [1 000-20 000] | [1 000-20 000] | [1 000-20 000] | [1 000-20 000] | [1 000-20 000] | [1 000-20 000] | [0-5] | - [20-30] |
| Oddziały | 1 344 | 1 344 | 1 293 | 1 293 | [1 000-1 500] | [1 000-1 500] | [1 000-1 500] | [1 000-1 500] | [1 000-1 500] | [1 000-1 500] | [1 000-1 500] | [1 000-1 500] | [1 000-1 500] | [1 000-1 500] | - [0-5] | - [0-5] |
| Stopa zwrotu z kapitału własn. | - 2,5 % | - 7,4 % | - 5,5 % | - 6,3 % | [...] % | [...] % | [...] % | [...] % | [...] % | [...] % | [...] % | [...] % | [...] % | [...] % | [...] | [...] |
| Bilans | 2011 | 2012 | 2015 | 2017 | Zmiana 2012-2017 (%) | ||||||||||
| Aktywa | Ogółem | Podstawowa | Działaln. inna | Ogółem | Podstawowa | Inna | Ogółem | Podstawowa | Inna | Ogółem | Podstawowa | Inna | Ogółem | Podstawowa | Inna |
| Kredyty udzielone (netto) | 78 248 | 75 095 | 3 153 | 74 713 | 71 338 | 3 375 | [70 000-75 000] | [65 000-70 000] | [1 500-2 000] | [70 000-75 000] | [70 000-75 000] | [1 000-1 500] | - [0-5] % | - [0-5] | - [60-70] |
| Kredyty zagrożone | 4 800 | 4 727 | 72 | 6 551 | 6 427 | 124 | [10 000-15 000] | [9 500-10 000] | [400-450] | [10 000-15 000] | [10 000-15 000] | [500-550] | [60-70] % | [60-70] | [300-350] |
| Aktywa ogółem | 120 642 | 103 262 | 17 380 | 116 857 | 100 333 | 16 523 | [100 000-150 000] | [95 000-100 000] | [8 500-9 000] | [100 000-150 000] | [100 000-150 000] | [5 000-10 000] | - [5-10] % | [0-5] | - [60-70] |
| Aktywa ważone ryzykiem | 69 021 | 66 207 | 2 813 | 68 315 | 65 963 | 2 352 | [65 000-70 000] | [60 000-65 000] | [1 000-1 500] | [65 000-70 000] | [65 000-70 000] | [1 000-1 500] | [0-5] % | [0-5] | - [50-60] |
| Pasywa | 2011 | 2012 | 2015 | 2017 | Zmiana 2012-2017 (%) | ||||||||||
| Ogółem | Podstawowa | Inna | Ogółem | Podstawowa | Inna | Ogółem | Podstawowa | Inna | Ogółem | Podstawowa | Inna | Ogółem | Podstawowa | Inna | |
| Bank centralny | 9 013 | 9 013 | 0 | 10 300 | 10 300 | 0 | [5 000-10 000] | [5 000-10 000] | [0-5] | [2 000-2 500] | [2 000-2 500] | [0-5] | - [70-80] % | - [70-80] | - |
| Zobowiązania wobec klientów | 70 587 | 64 030 | 6 557 | 71 404 | 65 545 | 5 859 | [70 000-75 000] | [65 000-70 000] | [3 500-4 000] | [75 000-80 000] | [70 000-75 000] | [1 500-2 000] | [5-10] % | [10-20] | - [70-80] |
| Pasywa ogółem | 120 642 | 114 085 | 6 557 | 116 857 | 110 997 | 5 859 | [100 000-150 000] | [100 000-150 000] | [3 500-4 000] | [100 000-150 000] | [100 000-150 000] | [1 500-2 000] | - [5-10] % | - [0-5] | - [70-80] |
| Zobowiązania długoterminowe | 122 % | 117 % | nd. | 114 % | 109 % | nd. | [100-150] % | [100-150] % | n.v.t. | [90-100] % | [90-100] % | nd. | - [10-20] % | - [10-20] | |
| EUNB kapitał podst. Tier 1 | nd. | nd. | nd. | 9,5 % | 9,6 % | 9,5 % | [5-10] % | [10-20] % | [5-10] % | [10-20] % | [10-20] % | [5-10] % | [10-20] % | [10-20] | [0-5] |
4. STANOWISKO WŁADZ PORTUGALSKICH
4.1. Stanowisko władz portugalskich w odniesieniu do planu restrukturyzacji
(38) Portugalia uznaje podwyższenie kapitału za pomoc państwa, w szczególności z uwagi na obecną sytuację na rynku oraz na fakt, że podwyższenie kapitału przeprowadzono równocześnie z subskrypcją warunkowych obligacji zamiennych.
(39) Portugalia uznaje, że subskrypcja warunkowych obligacji zamiennych stanowi pomoc państwa z uwagi na fakt, że warunki tej subskrypcji dostosowano do warunków przewidzianych w nowym programie dokapitalizowania stanowiącym pomoc państwa 9 .
(40) Portugalia twierdzi, że CGD jest bankiem o znaczeniu systemowym w ramach portugalskiego systemu finansowego, że środki pomocy były konieczne, aby dostosować kapitał CGD do potrzeb kapitałowych określonych w ocenie przeprowadzonej przez portugalski bank centralny, Banco de Portugal ("BdP"), i trojkę, oraz że warunki środków pomocy wraz z warunkami określonymi w zobowiązaniach dotyczących restrukturyzacji CGD zawierają wystarczający zakres zabezpieczeń przeciwko możliwym nadużyciom i zakłóceniom konkurencji.
4.2. Stanowisko władz portugalskich w odniesieniu do postępowania w sprawie wykorzystania pomocy niezgodnie z przeznaczeniem
(41) Portugalia uważa, że płatności dokonane na rzecz posiadaczy wieczystych akcji uprzywilejowanych niekumulacyjnych nie stanowiły dywidend, lecz płatności kuponowe, które można wypłacić, jeżeli istnieje takie zobowiązanie prawne.
(42) Portugalia twierdzi, że zgodnie z podstawowymi warunkami wieczystych akcji uprzywilejowanych niekumulacyjnych niewypłacenie dywidend uniemożliwiłoby bankowi wykupienie lub spłatę obligacji parytetowych lub obligacji podporządkowanych przed czwartą kolejną wypłatą po dacie wypłaty dywidendy, gdy dywidenda zostaje wypłacona w całości. Portugalia uważa, że wykupienie warunkowych obligacji zamiennych, co do którego uzyskała wyraźne zobowiązanie ze strony CGD, stanowi takie właśnie wykupienie obligacji parytetowych lub obligacji podporządkowanych.
(43) Portugalia potwierdza, że wyraziła swoją zgodę na wypłatę dywidend w świetle swojego założenia, że niewypłacenie dywidend uniemożliwiłoby CGD wykupienie warunkowych obligacji zamiennych przez następnych 12 miesięcy i że gdyby nie wypłacono żadnych dywidend przez trwający pięć lat okres inwestycji publicznych, CGD nie byłaby w ogóle w stanie wykupić warunkowych obligacji zamiennych bez naruszenia swoich zobowiązań wynikających z umowy. Z punktu widzenia Portugalii takie opóźnienie było niezgodne z nadrzędnym obowiązkiem ograniczenia do minimum kwoty i okresu trwania pomocy państwa na rzecz CGD. W związku z tym Portugalia uważa, że takie okoliczności sprawiły faktycznie, że wypłata dywidend stała się prawnie wiążąca.
4.3. Zobowiązania władz portugalskich
(44) Portugalia podjęła szereg zobowiązań związanych z wdrażaniem planu restrukturyzacji ("zobowiązania"), które dołączono do niniejszej decyzji.
(45) Ponadto, aby zapewnić należyte wdrażanie różnych zobowiązań, władze portugalskie zobowiązują się do wyznaczenia powiernika ds. monitorowania ("powiernik ds. monitorowania") w celu monitorowania wszystkich zobowiązań podjętych przez władze portugalskie i CGD w stosunku do Komisji.
5. OCENA
5.1. Istnienie pomocy państwa
(46) Zgodnie z art. 107 ust. 1 TFUE wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.
(47) Środek można uznać za pomoc państwa, jeżeli spełnione są wszystkie poniższe warunki: a) środek musi być finansowany przy użyciu zasobów państwowych; b) środek musi przyznawać selektywną korzyść mogącą sprzyjać niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów; c) środek musi zakłócać lub grozić zakłóceniem konkurencji i mieć potencjał wpływania na wymianę handlową między państwami członkowskimi.
(48) Komisja ustaliła już, z powodów przedstawionych w motywach 33-42 decyzji w sprawie ratowania, że przedmiotowe środki stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. Środki dokapitalizowania, które polegały na subskrypcji nowych akcji zwykłych w kwocie 750 mln EUR i subskrypcji warunkowych obligacji zamiennych w kwocie 900 mln EUR, zostały udzielone przez Portugalię, a więc wiązały się z zasobami państwowymi. Środki pomocy spowodowały selektywną korzyść dla CGD, umożliwiając podwyższenie jej kapitału na korzystniejszych warunkach, niż miałoby to miejsce na rynku. CGD jest bankiem działającym na szczeblu międzynarodowym, konkurującym z innymi bankami w Portugalii i w innych państwach. W związku z tym przyznanie jej korzyści może wpłynąć na handel wewnątrzunijny i zakłócić konkurencję.
5.2. Zgodność pomocy z rynkiem wewnętrznym
(49) Jeśli chodzi o zgodność pomocy na rzecz CGD z rynkiem wewnętrznym, Komisja musi ustalić po pierwsze, czy pomoc można ocenić na podstawie art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE, tj. czy środki pomocy zaradzają poważnym zaburzeniom w gospodarce Portugalii. Następnie Komisja, stosując tę podstawę prawną, musi ocenić, czy proponowane środki są zgodne z rynkiem wewnętrznym.
5.2.1. Podstawa prawna zgodności pomocy
(50) Artykuł 107 ust. 3 lit. b) Traktatu upoważnia Komisję do stwierdzenia zgodności pomocy z rynkiem wewnętrznym, jeżeli ma ona na celu "zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce państwa członkowskiego".
(51) W odniesieniu do gospodarki portugalskiej obecność poważnego zaburzenia potwierdzono w różnych wydanych przez Komisję dokumentach zatwierdzających środki podejmowane przez władze portugalskie w celu zwalczania kryzysu finansowego. W szczególności Komisja uznała w swoim ostatnim dokumencie zatwierdzającym przedłużenie portugalskiego programu dokapitalizowania 10 , że istnieje stałe zagrożenie poważnym zaburzeniem portugalskiej gospodarki i że wsparcie państwa na rzecz banków stanowi odpowiedni środek zaradczy wobec takiego zaburzenia. Komisja zauważa, że portugalski system bakowy napotkał poważne trudności w czasie, gdy przyznano środki pomocy, czego przyczyną był fakt, że niektóre banki portugalskie stosowały dużą dźwignię finansową, miały wysoką relację kredytów do depozytów i musiały radzić sobie z rosnącym wskaźnikiem kredytów zagrożonych. Ponadto Komisja zauważa, że Portugalia otrzymuje pomoc finansową od państw członkowskich ze strefy euro, której część jest przeznaczona na wsparcie portugalskich banków 11 .
(52) Mając na uwadze systemowe znaczenie CGD, który jest wiodącym bankiem w Portugalii, i znaczenie jego działalności związanej z udzielaniem kredytów dla portugalskiej gospodarki, Komisja przyznaje, że niespełnienie zaostrzonych wymogów kapitałowych pociągnęłoby za sobą poważne konsekwencje dla portugalskiej gospodarki.
(53) W kontekście obecnej sytuacji gospodarki portugalskiej oraz powszechnego braku dostępu banków do międzynarodowych i hurtowych rynków finansowych Komisja uznaje, że spełnione są wymagania pozwalające na zatwierdzenie pomocy państwa zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE.
5.2.2. Zgodność pomocy z komunikatem w sprawie restrukturyzacji i komunikatem w sprawie przedłużenia
(54) Wszystkie środki pomocy zidentyfikowane jako pomoc państwa zostały zapewnione w związku z restrukturyzacją CGD. W komunikacie Komisji w sprawie przywrócenia rentowności i oceny środków restrukturyzacyjnych stosowanych w sektorze finansowym w dobie kryzysu zgodnie z regułami pomocy państwa ("komunikat w sprawie restrukturyzacji") 12 określono zasady mające zastosowanie do przyznawania pomocy restrukturyzacyjnej instytucjom finansowym w związku z obecnym kryzysem. Zgodnie z komunikatem w sprawie restrukturyzacji, aby zachować zgodność z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu, restrukturyzacja instytucji finansowej w kontekście obecnego kryzysu finansowego musi: (i) prowadzić do przywrócenia rentowności banku; (ii) obejmować dostateczny wkład własny wnoszony przez beneficjenta (podział obciążenia) i zapewnić ograniczenie pomocy do niezbędnego minimum; oraz (iii) obejmować wystarczające środki ograniczające zakłócenie konkurencji.
(55) Niezależnie od wymogów określonych w komunikacie w sprawie restrukturyzacji pkt 14 komunikatu Komisji w sprawie stosowania od dnia 1 stycznia 2012 r. reguł pomocy państwa w odniesieniu do środków wsparcia na rzecz banków w kontekście kryzysu finansowego ("komunikat w sprawie przedłużenia z 2011 r.") 13 stanowi, że Komisja "przeprowadzi proporcjonalną ocenę długoterminowej rentowności banków, w pełni uwzględniając elementy wskazujące na to, że banki mogą być rentowne w perspektywie długoterminowej bez potrzeby dokonywania znaczących działań restrukturyzacyjnych. Odnosić się to będzie w szczególności do przypadków, gdy niedobór kapitału wynika przede wszystkim z utraty zaufania do instrumentów długu państwowego, gdy zastrzyk kapitałowy pochodzący ze środków publicznych ograniczony jest do kwoty niezbędnej do zrównoważenia strat będących skutkiem nowej wyceny [europejskich] obligacji państwowych na rynku w przypadku banków, które inaczej wykazywałyby się rentownością, a z przeprowadzonej analizy wynika, że nie podjęły one nadmiernego ryzyka nabywając instrumenty długu publicznego".
(56) W związku z tym Komisja zauważa, że potrzeby kapitałowe CGD wynikały przede wszystkim z utraty zaufania do instrumentów długu państwowego Portugalii. Chociaż nie były one bezpośrednio spowodowane wpływem nowej wyceny obligacji państwowych na rynku, leżąca u podstaw przyczyna była porównywalna, jako że EUNB wymagał od banków utworzenia buforu kapitałowego związanego z kwotą obligacji państwowych zawartych w bilansie (tzw. "bufor długu publicznego") i w związku z tym zwiększył kwotę minimalnego wymogu kapitałowego.
(57) W ramach wymogu buforu kapitałowego CGD ogółem w kwocie 1 650 mln EUR ustanowionego przez EUNB, który doprowadził do powstania potrzeby pomocy państwa w takiej kwocie, kwota 1 073 mln EUR (65 %) jest wynikiem ekspozycji związanej z długiem publicznym Portugalii. Ponadto analiza przeprowadzona przez Komisję wykazała, że CGD nie podjęła nadmiernego ryzyka, nabywając instrumenty długu publicznego. Portfel długu publicznego nabyto w drodze transakcji handlowych (finansowanych przez Europejski Bank Centralny w formie jednorocznego dofinansowywania). Chociaż takie transakcje w określonych okolicznościach mogłyby zostać uznane za ponadprzeciętne podejmowanie ryzyka, nabyte obligacje stanowiły uznane zabezpieczenie i odpowiednie oceny ratingowe znacznie przewyższały jakość inwestycyjną (Portugalia ma ocenę AA-).
(58) W związku z powyższym Komisja przeprowadzi ocenę proporcjonalną zgodnie z pkt 14 komunikatu w sprawie przedłużenia z 2011 r.
Przywrócenie rentowności
(59) Jak Komisja wskazała w komunikacie w sprawie restrukturyzacji, zainteresowane państwo członkowskie musi przedstawić kompleksowy plan restrukturyzacji ukazujący sposób przywrócenia danemu beneficjentowi długoterminowej rentowności bez udziału pomocy państwa, w rozsądnym okresie, a maksymalnie w ciągu pięciu lat. Bank osiąga długoterminową rentowność, jeżeli jest w stanie konkurować o kapitał na rynku na podstawie własnych osiągnięć zgodnie z odpowiednimi wymogami regulacyjnymi. Aby tego dokonać, bank musi być w stanie pokryć wszystkie swoje koszty oraz wypracować odpowiednią stopę zwrotu z kapitału własnego z uwzględnieniem profilu ryzyka banku. Przywrócenie rentowności powinno wynikać przede wszystkim ze środków wewnętrznych i opierać się na wiarygodnym planie restrukturyzacji.
(60) Portugalia przedstawiła plan restrukturyzacji CGD na okres pięciu lat do 2017 r. przewidujący przywrócenie rentowności na koniec okresu restrukturyzacji.
(61) W pkt 10 komunikatu w sprawie restrukturyzacji zawarto wymóg, aby proponowane środki restrukturyzacyjne zaradzały słabym punktom beneficjenta. Pod tym względem Komisja zauważa, że plan restrukturyzacji uwzględnia główne słabe punkty CGD, tj. ogólną słabą rentowność krajowej działalności bankowej, która stanowi 80 % jej działalności. Słabe wyniki działalności krajowej CGD mogą być jedynie częściowo kompensowane dobrymi wynikami działalności międzynarodowej CGD, chociaż średnio wykazała ona w przeszłości i obecnie nadal wykazuje dobre stopy zwrotu z zaangażowanego kapitału. Na przykład w 2012 r. stopa zwrotu z zaangażowanego kapitału działalności bankowej osiągnęła [50-60] % w Angoli, [20-30] % w Mozambiku, [20-30] % w Republice Południowej Afryki oraz [20-30] % w Makau. Dla porównania w 2012 r. działalność bankowa CGD w Portugalii osiągnęła stopę zwrotu z zaangażowanego kapitału w wysokości -[10-20] %. Jako że działalność międzynarodowa ma pozytywny wkład w ogólną sytuację ekonomiczną grupy CGD, ale stanowi jedynie niewielką część działalności, w planie restrukturyzacji skupiono się na poprawie rentowności krajowej działalności bankowej.
(62) Komisja z zadowoleniem zauważa, że CGD podjęła środki w celu redukcji kosztów pracy i kosztów administracyjnych przed otrzymaniem pomocy państwa. Obecna sytuacja makroekonomiczna i perspektywy rynku bankowości krajowej wymagają jednak bardziej zdecydowanego podejścia, takiego jak działanie związane z optymalizacją, które jest określone w planie restrukturyzacji. Docelowe ograniczenie personelu banku, poprzez zmniejszenie liczby pracowników w sektorze bankowym w Portugalii z 9 401 do [8 500-9 000] w okresie restrukturyzacji, a tym samym prognozowaną redukcję kosztów pracy o [5-10] %, jest odpowiednim środkiem do osiągnięcia wymaganych oszczędności, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że dokonane zostaną znaczne cięcia budżetowe w zakresie kosztów administracyjnych.
(63) Przeprowadzona przez Komisję analiza sieci oddziałów CGD wykazała wstępnie możliwość poprawy w odniesieniu do prowadzenia oddziałów, które były wyraźnie nierentowne. Proces okresowej rewaluacji w oddziałach, który CGD obecnie wprowadziła, jest odpowiednim podejściem do monitorowania wyniku działalności sieci bankowości detalicznej, tak aby w razie potrzeby uzyskać możliwość dostosowywania zasięgu działalności krajowej. W planie restrukturyzacji CGD zobowiązała się do redukcji krajowej sieci oddziałów o [5-10] % poprzez zamknięcie [70-80] spośród 840 oddziałów. Zdaniem Komisji docelowa redukcja właściwie dostosowuje obecność CGD na rynku krajowym do wymagań rynku, utrzymując jednocześnie odpowiedni poziom obsługi klientów.
(64) Komisja zauważa ponadto, że poprawa efektywności operacyjnej CGD zostanie także osiągnięta przez zwiększenie dochodu z usług i prowizji w oparciu o wprowadzenie nowych struktur opłat. Zwiększenie dochodu z opłat i prowizji wydaje się uzasadnione, biorąc pod uwagę zarówno to, że z jednej strony udział prowizji w rachunku zysków i strat CGD jest stosunkowo mały w porównaniu ze średnim udziałem w sektorze bankowym w Portugalii, jak i to, że z drugiej strony bank ma pełną kontrolę nad obowiązującymi strukturami opłat.
(65) W odniesieniu do eliminacji dźwigni finansowej w bilansie Komisja zauważa, że plan restrukturyzacji CGD jest dobrze wyważony i ostrożnie zapobiega powstawaniu negatywnego wpływu na naprawę gospodarki portugalskiej, chociaż powiązane środki pomocy osiągają ogółem kwotę [10-20] mld EUR, tj. poziom równoważny z redukcją bilansu o [10-20] %. Jeżeli CGD jako największy bank portugalski zmniejszyłaby po prostu wielkość budżetu kredytowego, mogłaby się przyczynić do powstania zapaści kredytowej i zaszkodzić gospodarce realnej. Takiego rezultatu uniknięto, ponieważ główne źródła działań CGD w celu eliminacji dźwigni finansowej nie są powiązane z kwotą kredytu, która może zostać przyznana gospodarce portugalskiej. Sprzedaż działalności ubezpieczeniowej, sprzedaż pozostałych niestrategicznych udziałów kapitałowych, spłata długu byłego BPN i wygaszanie kredytu niezwiązanego z działalnością podstawową w Hiszpanii nie ma wpływu na zdolność udzielania pożyczek CGD. Działania w celu eliminacji dźwigni finansowej są w związku z tym dobrze ukierunkowane, jako że pozwalają CGD skupić się na jej podstawowej działalności w zakresie bankowości detalicznej i wygospodarować fundusze, które wzmocnią kapitał podstawowy banku, unikając jednocześnie ewentualnych negatywnych skutków eliminacji dźwigni finansowej dla portugalskiej gospodarki.
(66) Podobnie Komisja odnotowuje zobowiązanie CGD wobec rządu Portugalii do przeznaczania 30 mln EUR rocznie na fundusz, który z kolei będzie inwestował w kapitał własny MŚP i przedsiębiorstw o średniej kapitalizacji w celu zabezpieczenia finansowania gospodarki realnej w Portugalii. Inwestycje takie nie będą wiązały się z nabywaniem udziałów kapitałowych w konkurujących przedsiębiorstwach, a Komisja uważa również, że nie będą one stanowiły działań powodujących zakłócenia na rynku w rozumieniu pkt 23 komunikatu w sprawie restrukturyzacji. Nie ma żadnych innych elementów w tym zobowiązaniu, które mogłyby spowodować dodatkowe korzyści dla CGD i w związku z tym Komisja nie musi dodatkowo badać stanu tego zobowiązania w niniejszej decyzji.
(67) W odniesieniu do sprzedaży działalności ubezpieczeniowej CGD niezbędna jest restrukturyzacja Caixa Seguros w celu poprawy jej zbywalności jak określono w planie restrukturyzacji CGD. CGD przedstawiła wystarczające podejście, aby doprowadzić do sprzedaży Caixa Seguros w okresie restrukturyzacji.
(68) Poprawa działalności bankowej CGD w Hiszpanii stanowi ważny element planu CGD zmierzającego do osiągnięcia ogólnej rentowności w krótkiej perspektywie czasowej. W szczególności ze względu na fakt, że działalność w Hiszpanii była nierentowna już od pewnego czasu i miała negatywny wpływ na wyniki przed rozpoczęciem kryzysu finansowego, potrzebne jest zdecydowane działanie w celu rozwiązania tego problemu.
(69) W planie restrukturyzacji CGD określiła swój preferowany wariant zakończenia działalności hurtowej w Hiszpanii oraz restrukturyzacji i kontynuowania działalności detalicznej na mniejszą skalę, a także inne warianty, takie jak pełne zakończenie działalności, jej zbycie przez sprzedaż lub wymianę aktywów, jej stopniowe wygaszanie lub poszukiwanie partnera do spółki joint venture. Wszystkie powyższe warianty miały jednak swoje szczególne wady i wiązały się z przewidywaną znaczną utratą kapitału. W związku z tym CGD doszła do wniosku, że restrukturyzacja działalności w Hiszpanii jest najlepszym wariantem z ekonomicznego punktu widzenia.
(70) Komisja uważa, że restrukturyzacja działalności w Hiszpanii w obecnej sytuacji makroekonomicznej będzie trudnym zadaniem, lecz jednocześnie przyznaje, że warianty alternatywne mogą być bardziej kosztowne. Komisja z zadowoleniem zauważa, że zakończono działalność hurtową i że BCG będzie w każdym przypadku likwidował duży portfel aktywów niezwiązanych z działalnością podstawową w ramach działalności w Hiszpanii, zredukuje znacznie, o prawie [50-60] %, zasięg geograficzny w Hiszpanii i poszukuje możliwości obniżenia kosztów przez korzystanie z usług dostępnych w grupie.
(71) Z punktu widzenia Komisji konieczna jest jednak bardziej zdecydowane dążenie do celu polegającego na osiągnięciu poprawy działalności bankowej w Hiszpanii jak najszybciej. W związku z tym Komisja uważa, że zasadnicze znaczenie ma zobowiązanie podjęte przez Portugalię, zgodnie z którym BCG osiągnie w terminie [...] kluczowe wskaźniki skuteczności działania określone w sekcji 4.2.7.3.1.5 załącznika dotyczącego zobowiązań w odniesieniu do odpowiednich progów w zakresie kosztów pracy i kosztów administracyjnych, wskaźnika kosztów do przychodów, finansowania, depozytów, nowych kredytów, marży netto, kredytów zagrożonych albo - jeśli ich nie osiągnie - zakończy nową działalność w Hiszpanii i zlikwiduje całą działalność w Hiszpanii. Ze względu na ten środek ochronny i brak rozwiązań alternatywnych w krótkiej perspektywie Komisja akceptuje plan osiągnięcia poprawy działalności w zakresie bankowości detalicznej w Hiszpanii jako element planu restrukturyzacji CGD.
(72) Ponadto Komisja uznaje plan restrukturyzacji CGD za wiarygodny, nawet jeżeli obecna trudna sytuacja gospodarcza w Portugalii trwałaby dłużej niż zakładano w scenariuszu podstawowym. CGD przewiduje, że kredyty narażone na ryzyko wzrosną w okresie restrukturyzacji z już wysokiego poziomu 12 % do [10-20] % na koniec 2017 r. Ponadto bank przewiduje zwiększenie tworzenia rezerw na kredyty narażone na ryzyko do [50-60] %. Taki wskaźnik pokrycia może zostać uznany za zgodny ze wskaźnikiem pokrycia w innych bankach w Portugalii, które nie otrzymały dokapitalizowania ze strony państwa, na przykład w Banco Espirito Santo lub Banco Santander Totta. Wskaźnik pokrycia CGD należy ocenić w świetle faktu, że bank tradycyjnie ma silną pozycję jako bank udzielający kredytów hipotecznych w Portugalii i w związku z tym posiada duży udział kredytów hipotecznych w swoim portfelu kredytów ze średnim współczynnikiem pokrycia należności zabezpieczeniem wynoszący ok. [70-80] %. Biorąc pod uwagę wspomniane czynniki, wydaje się, że pokrycie kredytu narażonego na ryzyko w wysokości [50-60] % jest odpowiednie w celu pokrycia przyszłych strat kredytów CGD w okresie restrukturyzacji.
(73) Komisja zauważa ponadto, że wszystkie środki określone w planie restrukturyzacji są ukierunkowane na przywrócenie rentowności CGD i osiągnięcie zadowalającego poziomu zyskowności, jaki wynika z docelowej stopy zwrotu z kapitału własnego w wysokości [5-10] % dla działalności bankowej CGD w Portugalii prognozowanej na dzień 31 grudnia 2017 r. oraz stopy zwrotu z kapitału własnego w wysokości [5-10] % dla skonsolidowanych wyników całej działalności grupy CGD na dzień 31 grudnia 2017 r.
Pomoc ograniczona do minimum, wkład własny i podział obciążenia
(74) W komunikacie w sprawie restrukturyzacji wskazuje się, że odpowiedni wkład ze strony beneficjenta jest konieczny, aby ograniczyć pomoc do minimum oraz uwzględnić zakłócenia konkurencji i pokusę nadużycia. W związku z tym komunikat stanowi, że (i) należy ograniczyć zarówno koszty restrukturyzacji, jak i kwotę pomocy; oraz że (ii) konieczny jest znaczny wkład własny.
(75) Plan restrukturyzacji CGD nie zawiera żadnych elementów wskazujących na to, że pomoc przewyższa środki wymagane do przywrócenia długoterminowej rentowności. Jak opisano w motywie 13, niedobór kapitału, który należy pokryć, określono na podstawie protokołu ustaleń podpisanego przez rząd Portugalii z jednej strony oraz MFW, EBC i Komisję z drugiej strony.
(76) Zgodnie z pkt 34 komunikatu w sprawie restrukturyzacji odpowiednia opłata z tytułu interwencji państwa jest jednym z najodpowiedniejszych ograniczeń zakłóceń konkurencji. Komisja zauważa w tym względzie, że kapitał zapewniony w formie warunkowych obligacji zamiennych jest odpowiednio opłacony zgodnie z wytycznymi Komisji i EBC 14 . Opłata z tytułu warunkowych obligacji zamiennych wynosi na początku 8,5 % przez okres pierwszego roku i będzie stopniowo wzrastała w przyszłości, osiągając średnią roczną stopę opłaty 9,2 % w okresie inwestowania. Mechanizm stopniowego wzrostu będzie zachęcał CGD do odejścia od interwencji państwa.
(77) Komisja zauważa, że zgodnie z założeniami planu restrukturyzacji i powiązanymi zobowiązaniami CGD wykorzysta swoją nadwyżkę kapitału, aby spłacić w całości warunkowe obligacje zamienne (zob. sekcja 5 załącznika dotyczącego zobowiązań).
(78) CGD w 2014 r. wykorzysta [50-60] % swojej nadwyżki kapitału, a w 2015 r. i w kolejnych latach [90-100] % nadwyżki kapitału na spłatę warunkowych obligacji zamiennych w kwocie 900 mln EUR. Mechanizm spłaty ogranicza bufor kapitałowy, który CGD może utrzymać w swoim bilansie, a tym samym zapewnia stałe ograniczenie pomocy w okresie restrukturyzacji do niezbędnego minimum.
(79) Ponadto należy zauważyć, że sprzedaż działalności ubezpieczeniowej uwolni kapitał regulacyjny i w związku z tym zwiększy prawdopodobieństwo, że CGD będzie miała nadwyżkę kapitału, która może być wykorzystana w celu spłaty warunkowych obligacji zamiennych, przyczyniając się także do pokrycia kosztów restrukturyzacji ze środków własnych.
(80) Komisja zauważa jednak, że CGD nie zastosowała się do zakazu dotyczącego wypłacania dywidendy, lecz wypłaciła dywidendy w kwocie 405 415 EUR, działając w sprzeczności ze zobowiązaniem Portugalii w kontekście decyzji w sprawie ratowania.
(81) Celem zakazu wypłacania dywidendy i płatności kuponowych jest uniemożliwienie wypływu funduszy, a tym samym zapewnienie możliwości spłaty pomocy i w związku z tym ograniczenie pomocy państwa do niezbędnego minimum. W tym celu zarówno udziałowcy banku, jak i posiadacze kapitału hybrydowego i właściciele długu podporządkowanego powinni w miarę możliwości zostać wyłączeni z ewentualnych korzyści wynikających z pomocy państwa.
(82) Skoro CGD była w stanie wypłacić dywidendy, wykazano, że kwota pomocy nie była ograniczona do niezbędnego minimum. Informacje dostarczone przez CGD w trakcie postępowania dotyczącego wykorzystania pomocy niezgodnie z przeznaczeniem nie wpłynęły na zmianę oceny Komisji w decyzji o wszczęciu postępowania w odniesieniu do zakwalifikowania wypłat jako wypłat dywidendy, które podlegają zakazowi wypłacania dywidendy określonemu w decyzji w sprawie ratowania, ani nie wykazały istnienia zobowiązania prawnego dotyczącego tej wypłaty, które umożliwiałoby wypłatę dywidendy zgodnie z decyzją w sprawie ratowania.
(83) Komisja stwierdza, że środki pomocy w kwocie 1 650 mln EUR były ograniczone do niezbędnego minimum, z wyjątkiem kwoty 405 415 EUR, którą wykorzystano do wypłacenia dywidendy. W tym względzie Komisja zwraca szczególną uwagę na zobowiązanie CGD dotyczące spłaty na rzecz Portugalii kwoty równej kwocie wypłaconej dywidendy, a tym samym kwoty o którą przyznana pomoc przewyższała niezbędne minimum. Biorąc pod uwagę to zobowiązanie, pomoc uznaje się za ograniczoną do niezbędnego minimum.
(84) Dodatkowo Komisja zauważa, że Portugalia zobowiązała się do przestrzegania zakazu wypłacania dywidendy, płatności kuponowych lub płatności odsetek (zob. sekcja 6.7 załącznika dotyczącego zobowiązań).
(85) Zgodnie z pkt 24 komunikatu w sprawie restrukturyzacji odpowiednia opłata z tytułu kapitału państwowego również stanowi środek do osiągnięcia podziału obciążenia. Jak ustalono w motywie 76, Komisja uważa, że kapitał zapewniony w formie warunkowych obligacji zamiennych jest odpowiednio opłacony.
(86) Ponadto Komisja zauważa, że CGD już zastosowała i nadal będzie stosowała środki ograniczające koszty, w szczególności w drodze redukcji liczby personelu i zmniejszenia sieci oddziałów w Portugalii, a tym samym przyczynia się do pokrycia kosztów restrukturyzacji ze środków własnych.
(87) W związku z powyższym Komisja stwierdza, że plan restrukturyzacji zapewnia ograniczenie pomocy do niezbędnego minimum oraz przewiduje odpowiedni wkład własny i podział obciążenia.
Ograniczanie zakłóceń konkurencji
(88) Ponadto w sekcji 4 komunikatu w sprawie restrukturyzacji zawarto wymóg, zgodnie z którym plan restrukturyzacji musi zawierać środki ograniczające zakłócenia konkurencji. Środki takie powinny być dostosowane do konkretnych zakłóceń występujących na rynkach, na których bank będący beneficjentem działa po restrukturyzacji. Charakter i forma takich środków zależą od dwóch kryteriów: po pierwsze od kwoty pomocy oraz warunków i okoliczności jej przyznania; a po drugie od charakterystyki rynków, na których beneficjent będzie działał. Ponadto Komisja musi wziąć pod uwagę zakres wkładu własnego beneficjenta oraz podział obciążenia w okresie restrukturyzacji.
(89) Komisja przypomina, że CGD otrzymało pomoc państwa w formie zastrzyków kapitału i warunkowych obligacji zamiennych w kwocie 1 650 mln EUR. Kwota pomocy jest równowartością 2,3 % aktywów ważonych ryzykiem CGD 15 , tj. stosunkowo niska. Ponieważ warunkowe obligacje są odpowiednio opłacane, jedynie umiarkowane środki są niezbędne w celu ograniczenia ewentualnych zakłóceń konkurencji.
(90) Proporcjonalna zmniejszenie sumy bilansowej CGD, zasięgu geograficznego i personelu przyczyni się do ograniczenia zakłóceń konkurencji. O ile zbycie Caixa Seguros oraz ograniczenie i restrukturyzacja działalności w Hiszpanii przyczyni się do przywrócenia rentowności banku, pozostałą redukcję bilansu uznaje się za odpowiedni środek w odniesieniu do zakłóceń konkurencji będących skutkiem pomocy.
(91) Oprócz tych środków strukturalnych Portugalia zobowiązała się do szeregu ograniczeń dotyczących postępowania. Komisja odnotowuje te zobowiązania odnośnie do ograniczeń dotyczących postępowania określone w sekcji 6 załącznika dotyczącego zobowiązań, takie jak zakaz reklamowania wsparcia ze strony państwa i zakaz stosowania agresywnych praktyk handlowych, uniemożliwiające CGD użycie pomocy do celów antykonkurencyjnych zachowań na rynku. Komisja z zadowoleniem przyjmuje w szczególności zakaz nabywania, który wyklucza wykorzystanie pomocy państwa w celu przejęcia konkurentów i zapewnia jej wykorzystanie zgodnie z przeznaczeniem, tj. w celu przywrócenia rentowności CGD.
(92) Podsumowując, Komisja uważa, że środki ochronne są wystarczające w celu ograniczenia ewentualnych zakłóceń konkurencji, w szczególności w świetle zastosowania pkt 14 komunikatu w sprawie przedłużenia z 2011 r. w związku z okolicznościami prowadzącymi do powstania konieczności pomocy państwa, tj. buforem długu publicznego EUNB.
5.3. Monitorowanie
(93) Zgodnie z sekcją 5 komunikatu w sprawie restrukturyzacji wymaga się sporządzania regularnych sprawozdań w celu umożliwienia Komisji weryfikacji, czy plan restrukturyzacji jest właściwie wdrażany.
(94) Ponadto prawidłowe wdrażanie planu restrukturyzacji oraz pełne i prawidłowe wykonanie wszystkich zobowiązań przedstawionych w załączniku dotyczącym zobowiązań będzie stale monitorowane przez niezależnego, posiadającego odpowiednie kwalifikacje powiernika ds. monitorowania.
WNIOSEK
W świetle zobowiązań podjętych przez Portugalię stwierdza się, że pomoc na restrukturyzację jest ograniczona do koniecznego minimum, że zakłócenia konkurencji są uwzględnione w wystarczającym stopniu oraz że przedstawiony plan restrukturyzacji może doprowadzić do przywrócenia długoterminowej rentowności CGD. Pomoc na restrukturyzację należy uznać za zgodną z rynkiem wewnętrznym na mocy art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
Grupa CGD publikuje jednak swoje roczne informacje rachunkowe w rocznych sprawozdaniach finansowych, posługując się systemem rachunkowości. System rachunkowości uwzględnia wszystkie jednostki zależne, niezależnie od tego, czy są one objęte zakresem regulacyjnym portugalskiego banku centralnego. W przypadku CGD najistotniejsza różnica między systemem ostrożnościowym a systemem rachunkowości wiąże się z Caixa Seguros e Saúde ("Caixa Seguros"), jednostką dominującą w jednostce gospodarczej zajmującej się ubezpieczeniami i ubezpieczeniami zdrowotnymi, która w systemie ostrożnościowym uwzględniona jest poprzez zastosowanie metody praw własności.
W celu ułatwienia porównania z publicznie dostępnymi danymi niektóre informacje finansowe zawarte w niniejszej decyzji opierają się więc na systemie rachunkowości, jednakże w każdym takim przypadku są wyraźnie wskazane jako takie.