Decyzja 2005/920/WE w sprawie pomocy państwa przyznanej przez Niemcy na rzecz zakładu przetwórstwa mięsnego Greußener Salamifabrik GmbH
Dz.U.UE.L.2005.335.48
Akt indywidualnyDECYZJA KOMISJI
z dnia 20 lipca 2005 r.
w sprawie pomocy państwa przyznanej przez Niemcy na rzecz zakładu przetwórstwa mięsnego Greußener Salamifabrik GmbH
(Jedynie tekst w języku niemieckim jest autentyczny)
(2005/920/WE)
(Dz.U.UE L z dnia 21 grudnia 2005 r.)
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 88 ust. 2 akapit pierwszy,
po wezwaniu zainteresowanych stron zgodnie z wymienionymi wyżej postanowieniami do przedstawienia uwag(1) i uwzględnieniu tych uwag,
a także mając na uwadze, co następuje:
I. POSTĘPOWANIE
(1) Środek został zgłoszony w piśmie z dnia 6 listopada 1997 r. na podstawie art. 88 ust. 3 Traktatu WE. Wszystko wskazuje na to, że beneficjentowi już wcześniej przyznano podobną pomoc. Stąd środek ujęto w rejestrze pomocy niezgłoszonej. Niemcy przekazały Komisji dodatkowe informacje w pismach z dnia 4 lutego 1998 r., z dnia 10 czerwca 1998 r. oraz z dnia 4 lutego 1999 r.
(2) W piśmie z dnia 7 czerwca 1999 r. Komisja przekazała Niemcom swoją decyzję o wszczęciu postępowania zgodnie z art. 88 ust. 2 Traktatu WE w związku z przyznaną pomocą.
(3) Decyzja Komisji o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich(2). Komisja wezwała zainteresowane strony do przedstawienia uwag.
(4) Przedłożone uwagi przekazano Niemcom z prośbą o zajęcie stanowiska. Odpowiedź Niemiec nadeszła w piśmie z dnia 23 lutego 2000 r.
(5) W piśmie z dnia 18 maja 2005 r., które wpłynęło dnia 23 maja 2005 r., powołując się na art. 7 ust. 7 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE(3), Niemcy zwróciły się do Komisji z prośbą o podjęcie decyzji na podstawie dostępnych jej informacji.
II. OPIS ŚRODKA
(6) Beneficjent, zakład przetwórstwa mięsnego Greußener Salamifabrik GmbH, zajmował się produkcją i sprzedażą różnego rodzaju kiełbas i wyrobów mięsnych. Przedsiębiorstwo nie posiadało własnej ubojni, lecz przetwarzało mięso z uboju. Zgodnie z informacjami udostępnionymi przez Niemcy dnia 1 października 1999 r. otwarto postępowanie upadłościowe w stosunku do majątku Greußener Salamifabrik GmbH. Komisja nie została poinformowana o jego wyniku. Wydaje się jednakże, że przynajmniej park maszynowy przedsiębiorstwa jest nadal eksploatowany pod nazwą "Greußener Salami- und Schinkenfabrik GmbH". Niemniej jednak uwagi niniejszej decyzji dotyczą firmy Greußener Salamifabrik GmbH, która później ogłosiła upadłość.
(7) Stale malejące obroty spowodowały, że od 1995 r. przedsiębiorstwo ponosiło straty i odnotowywało negatywny przepływ środków finansowych. Na podstawie ekspertyzy sporządzonej przez firmę Dr. Zimmermann & Partner we wrześniu 1996 r. można wyciągnąć wniosek, że przepływy środków finansowych w przedsiębiorstwie w tamtym okresie były zdecydowanie niekorzystne. W decyzji o wszczęciu postępowania(4) Komisja poinformowała o trudnej sytuacji przedsiębiorstwa, którą potwierdziło także formalne postępowanie wyjaśniające. Uznano, że konieczna jest restrukturyzacja przedsiębiorstwa Greußener Salamifabrik, które w czwartym kwartale 1996 r. zaciągnęło dodatkowe kredyty (w wysokości 375.000 DEM w Dresdner Bank AG oraz w wysokości 725.000 DEM w Sparkasse Erfurt), aby sfinansować restrukturyzację. Thüringer Aufbaubank (bank rozwoju) udzielił poręczenia państwowego (Ausfallbürgschaft) na 80 % wartości obu kredytów, które zabezpieczyło kwotę 880.000 DEM. Powyższego poręczenia nie zgłoszono Komisji, naruszając tym samym postanowienia pisma Komisji do Państw Członkowskich SG(89) D/4328 z dnia 5 kwietnia 1989 r. Omawiane poręczenie dalej będzie nazywane środkiem pomocowym nr 1.
(8) Dnia 8 stycznia 1997 r. przedsiębiorstwo Ergewa GmbH przejęło 75 % udziałów beneficjenta. Nowy właściciel skorygował poszczególne wartości należności niezabezpieczonych transakcji eksportowych do Rosji oraz wartość zapasów na łączną kwotę 1,2 mln DEM. Powyższa korekta oraz dalszy spadek sprzedaży doprowadziły do pogorszenia bilansu i konieczności ponownej restrukturyzacji.
(9) W zgłoszeniu z dnia 6 listopada 1997 r. Niemcy stwierdziły wyraźnie, że spółka Greußener Salamifabrik nie osiągnęła obrotów i dochodów zaplanowanych na rok 1997, że przedsiębiorstwu stale grozi upadłość i że nie jest ono już w stanie spłacać swoich zobowiązań wobec banków. Stąd spółka biegłych rewidentów Schitag, Ernst & Young Deutsche Allgemeine Treuhand AG sporządziła w sierpniu 1997 r. nowy plan naprawczy przedsiębiorstwa Greußener Salamifabrik GmbH. Przewidywał on trzy rodzaje działań:
a) uzdrowienie struktury finansowej poprzez:
- częściowe oddłużenie przedsiębiorstwa w wyniku rezygnacji z należności przez wierzycieli,
- konsolidację długów z tytułu istniejących zobowiązań bankowych,
- dokapitalizowanie przez wspólników;
b) opracowanie i wdrożenie nowego planu sprzedaży;
c) działania w celu redukcji kosztów.
1. Struktura finansowa
(10) W ramach restrukturyzacji bank Sparkasse Erfurt zrezygnował z należności w wysokości 1,7 mln DEM. W zamian za to wykorzystano część poręczenia udzielonego wcześniej przez Thüringer Aufbaubank (bank państwowy) za kredyt w wysokości 725.000 DEM (por. motyw 7) - 370.000 DEM (64 % kwoty poręczenia) zapłacono Sparkasse Erfurt w ramach restrukturyzacji. Ponadto wykorzystano także część poręczenia, którego w 1993 r. udzielił Bürgschaftsbank Thüringen GmbH (bank prywatny) za kredyt w wysokości 1 mln DEM - 590.000 DEM (74 % kwoty poręczenia) zapłacono Sparkasse Erfurt.
(11) Ponadto Dresdner Bank Erfurt zrefinansował kredyt w wysokości 2,5 mln DEM, którego udzielił bank Sparkasse Erfurt. Dresdner Bank zgodził się na udzielenie tego kredytu wyłącznie pod warunkiem, że Thüringer Aufbaubank udzieli poręczenia na 80 % tego kredytu.
(12) Nowe poręczenie w wysokości 2 mln DEM oraz częściowe wykorzystanie (370.000 DEM) wcześniejszego poręczenia zostało zgłoszone Komisji w piśmie z dnia 6 listopada 1997 r. zgodnie z art. 88 ust. 3 Traktatu WE oraz zgodnie z pismem Komisji do Państw Członkowskich SG(89) D/4328 z dnia 5 kwietnia 1989 r. Oba wyżej wymienione środki dalej będą nazywane łącznie środkiem pomocowym nr 2. Niemcy poinformowały w piśmie z dnia 4 lutego 1999 r. oraz ponownie w piśmie z dnia 18 maja 2005 r., że Thüringer Aufbaubank udzieli poręczenia na kwotę w wysokości 2 mln DEM, tylko jeżeli Komisja wyrazi na to zgodę.
(13) Dresdner Bank Erfurt wypłacił przedsiębiorstwu Greußener Salamifabrik GmbH kredyt w wysokości 2,5 mln DEM.
(14) Ergewa GmbH, spółka posiadająca 75 % udziałów w przedsiębiorstwie, udzieliła mu dodatkowo podrzędnego kredytu w wysokości 1,5 mln DEM.
2. Strategia marketingowa
(15) Strategia marketingowa zakładała realizację trzech celów: rozwoju produktu, polityki produktu oraz wsparcia sprzedaży. Ma się ona zasadniczo przyczynić do lepszej oceny potrzeb rynku.
3. Działania w celu redukcji kosztów
(16) Oszczędności, których realizacja była najprostsza, przeprowadzono już w ramach wcześniejszej restrukturyzacji. Plan naprawczy przewidywał jednak kolejne oszczędności, w szczególności zmniejszenie zużycia prądu oraz kosztów transportu.
(17) Zgodnie z informacjami przekazanymi Komisji powyższe działania miały na celu naprawę przedsiębiorstwa i odzyskanie przez niego rentowności. Do tego jednak konieczny byłby wzrost obrotów z 6.845.000 DEM w 1996 r. do 7 mln DEM w 1998 r. oraz do 8 mln DEM w 1999 r.
(18) Komisja wszczęła postępowanie zgodnie z art. 88 ust. 2 Traktatu WE odnośnie do wymienionych środków na rzecz Greußener Salamifabrik, które obejmują:
- poręczenie 80 % dwóch kredytów w łącznej wysokości 1,1 mln DEM, udzielone przez Thüringer Aufbaubank w grudniu 1996 r. (kwota poręczenia: 880.000 DEM),
- częściowe wykorzystanie jednego z poręczeń (370.000 DEM) podczas restrukturyzacji/konsolidacji długów w 1997 r.,
- drugie poręczenie kredytu bankowego w wysokości 2,5 mln DEM, udzielone przez Thüringer Aufbaubank w 1997 r. (kwota poręczenia: 2 mln DEM).
(19) Ponieważ udzielone poręczenia dotyczyły przedsiębiorstwa zagrożonego, Komisja zmuszona jest założyć, że element pomocy wynosił w momencie jej udzielenia 100 % poręczonej kwoty, tzn. 880.000 DEM w 1996 r. oraz 2 mln DEM w 1997 r., a więc łącznie 2,88 mln DEM.
(20) Komisja wszczęła postępowanie zgodnie z art. 88 ust. 2 Traktatu WE w stosunku do wymienionych środków, gdyż miała wątpliwości, czy są one zgodne z pismem Komisji SG(89) D/4328 z dnia 5 kwietnia 1989 r. w sprawie poręczeń państwowych oraz z Wytycznymi wspólnotowymi w sprawie pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji z 1994 r. i z 1997 r.(5). Odnosząc się do wytycznych, Komisja wyraziła wątpliwość, czy dzięki restrukturyzacji można przywrócić rentowność przedsiębiorstwa, czy będzie przestrzegana zasada jednokrotnego udzielenia pomocy restrukturyzacyjnej i czy zostanie spełniony wymóg pełnego wdrożenia planu restrukturyzacyjnego.
(21) Środek pomocowy nr 1 miał formę poręczenia państwowego, co oznacza, że musi być on zgodny z pismem Komisji do Państw Członkowskich SG(89) D/4328 z dnia 5 kwietnia 1989 r. W powyższym piśmie Komisja oświadczyła, że udzieli zgody na poręczenia wyłącznie, jeśli ich wykorzystanie będzie na mocy umowy uzależnione od spełnienia szczególnych warunków, obejmujących nawet postawienie beneficjenta w stan upadłości. Na podstawie przekazanych informacji nie można stwierdzić, że skorzystanie z wyżej wymienionych poręczeń było związane ze szczególnymi warunkami.
(22) Pomoc przyznano, gdyż przedsiębiorstwo znajdowało się w trudnej sytuacji finansowej i wymagało naprawy. Stąd pomoc należy poddać kontroli na podstawie Wytycznych wspólnotowych w sprawie pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji, które obowiązywały w momencie udzielenia poręczenia. Komisja nie posiada informacji dotyczących środka pomocowego nr 1, na podstawie których mogłaby zbadać jego zgodność z wyżej wymienionymi wytycznymi. W przypadku środka pomocowego nr 2 nie spełniono trzech warunków przewidzianych w wytycznych restrukturyzacyjnych. Przyznana pomoc najwyraźniej nie przywróciła rentowności przedsiębiorstwa, przedsiębiorstwo podjęło natomiast próby przywrócenia rentowności poprzez rozszerzanie prowadzonej działalności. Takie rozszerzanie działalności mogło jednakże w nieuzasadniony sposób zakłócić konkurencję. Nie jest też jasne, czy plan restrukturyzacyjny został wdrożony w całości.
III. UWAGI ZAINTERESOWANYCH STRON
(23) Komisja otrzymała uwagi od Kemper Fleischwarenfabrik (Nortrup), Bundesverband der Deutschen Fleischwarenindustrie e.V. (Bonn) (Federalny Związek Niemieckiego Przemysłu Mięsnego) oraz od trzeciej zainteresowanej strony, która pragnie zachować anonimowość. Wszystkie strony reprezentowały stanowisko, że wzrost obrotów można osiągnąć wyłącznie dzięki obniżeniu cen, co miałoby negatywny wpływ na branżę. Bundesverband der Deutschen Fleischwarenindustrie e.V. zwrócił uwagę, że corocznie 1 % niemieckich zakładów przetwórstwa mięsnego nie jest w stanie utrzymać się na rynku. Na tak konkurencyjnym rynku zdołają utrzymać się wyłącznie najlepsi. Jeśli działalność danego przedsiębiorstwa utrzymywana jest sztucznie, ma to negatywny wpływ na całą branżę. Ponadto prawie wszystkie przedsiębiorstwa w branży realizują zaproponowaną strategię marketingową. Zdaniem Związku strategia ta nie może zakończyć się sukcesem bez zaangażowania znacznych środków, które w tym przypadku nie były dostępne.
IV. UWAGI NIEMIEC
(24) Poza wnioskami o odroczenie terminu na odpowiedź Niemcy przedłożyły swoje uwagi w pismach z dnia 22 lipca 1999 r., z dnia 28 lipca 1999 r., z dnia 6 sierpnia 1999 r. oraz z dnia 23 lutego 2000 r.
(25) W pierwszym piśmie Niemcy poinformowały, że przedsiębiorstwo zostało częściowo przejęte.
(26) W drugim piśmie Niemcy zapowiedziały zamiar przedłożenia umowy poręczenia określającej warunki skorzystania z poręczenia, przekazały plan pierwszej restrukturyzacji oraz poinformowały o zamiarze przedstawienia oczekiwanych wyników finansowych po drugim etapie restrukturyzacji. Zapowiedziano także przedstawienie dalszych wyjaśnień na temat powodów, dla których nie udało się osiągnąć zakładanych obrotów po drugim etapie naprawy przedsiębiorstwa.
(27) W piśmie z dnia 28 lipca 1999 r. Niemcy zwróciły ponadto uwagę na fakt, że przedsiębiorstwo nie planuje rozszerzenia zdolności produkcyjnych, lecz zamierza utrzymać produkcję na mniej więcej takim samym poziomie jak w przeszłości (1994/1995). Problemy przedsiębiorstwa zostały spowodowane przez czynniki zewnętrzne, do których należały przypadki pomoru świń, załamanie rynku rosyjskiego oraz kryzys związany z BSE. Wreszcie jest mało prawdopodobne, aby pomoc spowodowała zakłócenie konkurencji, ponieważ przedmiotowe przedsiębiorstwo należy do kategorii MŚP i prowadzi działalność wyłącznie w Turyngii.
(28) Do trzeciego pisma z dnia 6 sierpnia 1999 r. Niemcy dołączyły umowę poręczenia oraz plan naprawczy przedsiębiorstwa w ramach pierwszej restrukturyzacji.
(29) W piśmie z dnia 23 lutego 2000 r. Niemcy poinformowały o otwarciu postępowania upadłościowego w stosunku do majątku Greußener Salamifabrik GmbH oraz o wypowiedzeniu linii kredytowych przez banki. Dołączono także pismo głównego banku przedsiębiorstwa, Dresdner Bank, w którym bank stwierdza, że konkurenci przedsiębiorstwa opowiedzą się zapewne przeciwko przyznaniu pomocy przedsiębiorstwu.
V. OCENA POMOCY
Organizacje rynku
(30) Powyższe środki stanowią pomoc państwa na rzecz zakładu przetwórstwa mięsnego. Zgodnie z art. 40 rozporządzenia Rady (WE) nr 1254/1999 z dnia 17 maja 1999 r. w sprawie wspólnej organizacji rynku wołowiny i cielęciny(6) oraz art. 21 rozporządzenia Rady (EWG) nr 2759/75 z dnia 29 października 1975 r. w sprawie wspólnej organizacji rynku wieprzowiny(7), art. 87, 88 i 89 Traktatu WE mają zastosowanie produktów wymienionych w powyższych rozporządzeniach i do handlu nimi. Zatem przepisy wspólnotowe dotyczące pomocy państwa mają zastosowanie do sektorów objętych pomocą.
Zakaz pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE
(31) Zgodnie z art. 87 ust. 1 Traktatu WE wszelka pomoc przyznana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z zasadami wspólnego rynku w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi.
(32) Przyznana pomoc miała formę poręczeń państwowych. Dzięki nim beneficjent mógł pozyskać środki finansowe konieczne do dalszego prowadzenia działalności, zamiast ogłaszać upadłość lub przeprowadzać restrukturyzację.
(33) Środek pomocowy nr 1 przyznano w 1996 r. Niezgłoszona pomoc państwa podlega kontroli na podstawie przepisów obowiązujących w momencie jej przyznania. W 1996 r. podstawę prawną oceny poręczeń państwowych stanowiło pismo Komisji do Państw Członkowskich SG(89) D/4328 z dnia 5 kwietnia 1989 r. W powyższym piśmie Komisja wyjaśniła, że art. 87 ust. 1 Traktatu WE odnosi się do wszystkich poręczeń państwowych. Zgodnie z sekcją 2.3 Wytycznych wspólnotowych w sprawie pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji (wytyczne z 1994 r.) należy ponadto uznać za prawdopodobne, że jeżeli państwo poręcza kredyty dla zagrożonego przedsiębiorstwa, to transfery finansowe zawierają elementy pomocy państwa. Zgodnie z informacjami zawartymi w pkt 7 beneficjent był przedsiębiorstwem zagrożonym w momencie przyznania środka pomocowego nr 1. Zgodnie z sekcją 2.1 wytycznych z 1994 r. zagrożenie przedsiębiorstwa objawia się zwykle spadkiem rentowności i obrotów oraz zmniejszającym się przepływem środków finansowych.
(34) Środek pomocowy nr 2 zgłoszono w 1997 r. Pomoc zgłoszona podlega kontroli na podstawie przepisów obowiązujących w momencie jej oceny. Punkt 4 obwieszczenia Komisji w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE odnośnie do pomocy państwa przyznawanej w formie poręczeń(8) określa cztery przesłanki, zgodnie z którymi pojedyncze gwarancje państwowe nie stanowią pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE. Ponieważ Niemcy wyjaśniły, że kredytobiorca, Greußener Salamifabrik GmbH, w momencie przyznania drugiego poręczenia (por. motyw 9) musiał być postrzegany jako przedsiębiorstwo zagrożone, już pierwsza z wymienionych przesłanek nie jest spełniona.
(35) W przypadku wymienionego środka mamy zatem do czynienia z przyznaniem pomocy ze środków państwowych (za pośrednictwem Thüringer Aufbaubank).
(36) Komisja zakłada, że element pomocy wyniósł 100 % poręczonej kwoty w wysokości 880.000 DEM w przypadku pierwszego poręczenia oraz 2 mln DEM w przypadku drugiego poręczenia, łącznie 2,88 mln DEM, ponieważ poręczono za przedsiębiorstwo zagrożone.
(37) Pomoc stawia w uprzywilejowanej sytuacji określone przedsiębiorstwa, w tym przypadku jedno przedsiębiorstwo, Greußener Salamifabrik GmbH.
(38) Zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, poprawa pozycji konkurencyjnej danego przedsiębiorstwa w wyniku przyznania pomocy państwa z reguły zakłóca konkurencję na niekorzyść przedsiębiorstw konkurencyjnych, które nie otrzymały wsparcia(9). Ani niska wartość pomocy, ani też fakt, że beneficjent jest stosunkowo małym przedsiębiorstwem, nie wyklucza automatycznie wpływu na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi(10).
(39) Środek wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi, jeśli utrudnia import z innych Państw Członkowskich lub ułatwia eksport do innych Państw Członkowskich. Decydującym czynnikiem jest przy tym to, czy kwestionowane środki powodują zmianę w rozwoju wymiany handlowej wewnątrz Wspólnoty lub grożą jej spowodowaniem.
(40) Produkty, które otrzymały wsparcie w ramach przyznanej pomocy, stanowią przedmiot wymiany handlowej między Państwami Członkowskimi(11), zatem podlegają regułom konkurencji. Stąd uzasadniona jest obawa, że na skutek powyższego środka nastąpiła zmiana w rozwoju wewnątrzwspólnotowej wymiany handlowej.
(41) Niniejszy środek stanowi zatem pomoc w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE.
Artykuł 87 ust. 2 Traktatu WE: wyłączenia
(42) Zakaz pomocy państwa przewidziany w art. 87 ust. 1 Traktatu WE został uzupełniony o wyłączenia wymienione w ust. 2 i 3.
(43) Brak przesłanek dla zastosowania wyłączenia w rozumieniu art. 87 ust. 2 Traktatu WE ze względu na rodzaj i cel pomocy. Niemcy nie wniosły o zastosowanie art. 87 ust. 2.
Artykuł 87 ust. 3 Traktatu WE: wyłączenia dopuszczane przez Komisję
(44) Artykuł 87 ust. 3 Traktatu WE wymienia rodzaje pomocy, które można uznać za zgodne z zasadami wspólnego rynku. Zgodność pomocy należy zbadać z punktu widzenia Wspólnoty, a nie wyłącznie danego państwa. Wyłączenia wymienione w art. 87 ust. 3 podlegają wąskiej interpretacji, co ma gwarantować płynne funkcjonowanie wspólnego rynku.
(45) W świetle przepisów art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE należy zwrócić uwagę, że beneficjent pomocy posiada siedzibę w regionie, którego sytuacja gospodarcza jest szczególnie niekorzystna w porównaniu ze średnią wspólnotową (produkt krajowy brutto pro capita - według siły nabywczej - poniżej 75 % średniej wspólnotowej) w rozumieniu Wspólnotowych wytycznych w sprawie krajowej pomocy regionalnej(12). W rozumieniu wspomnianych Wspólnotowych wytycznych w sprawie krajowej pomocy regionalnej (oraz zgodnie z wcześniejszą wersją tych wytycznych(13)) do sektora rolniczego nie stosuje się przepisów o regionalnej pomocy państwa zgodnie z art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE. Zatem nie można powoływać się na art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE w celu uzasadnienia pomocy na rzecz wytworzenia, przetwórstwa i sprzedaży produktów wymienionych w załączniku I.
(46) Odnośnie do art. 87 ust. 3 lit. b) Traktatu WE należy stwierdzić, że pomoc nie była przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania ani nie miała na celu zaradzenia poważnym zaburzeniom w gospodarce Niemiec.
(47) Ponadto środek nie jest przeznaczony ani też właściwy do urzeczywistnienia celów wymienionych w art. 87 ust. 3 lit. d) Traktatu WE.
Artykuł 87 ust. 3 lit. c) Traktatu WE
(48) Komisja może uznać pomoc przeznaczoną na ułatwienie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych za zgodną z zasadami wspólnego rynku na podstawie art. 87 ust. 3 lit. c) Traktatu WE, jeżeli ułatwia ona rozwój określonych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych i jeżeli nie zmienia warunków wymiany handlowej w sposób sprzeczny ze wspólnym interesem.
(49) Zwykle Komisja bada zgodność pomocy przyznanej przedsiębiorstwom zagrożonym z artykułem 87 ust. 3 lit. c) Traktatu WE na podstawie Wytycznych wspólnotowych w sprawie pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji(14) z 2004 r. (zwanych dalej wytycznymi z 2004 r.). Zgodnie z pkt 103 i 104 tych wytycznych Komisja analizuje zgłoszenia zarejestrowane przed dniem 10 października 2004 r. oraz pomoc udzielaną w celu ratowania i restrukturyzacji, która nie została zgłoszona i została przyznana w pełni przed opublikowaniem wytycznych z 2004 r., w świetle kryteriów obowiązujących w momencie dokonania zgłoszenia lub udzielenia pomocy. Środek pomocowy nr 1 przyznano w 1996 r., a środek pomocowy nr 2 zgłoszono w listopadzie 1997 r. W tamtym okresie obowiązywały wytyczne z 1994 r. Zgodnie z sekcją 2.2. tych wytycznych to Państwa Członkowskie decydują o stosowaniu w sektorze rolniczym szczegółowych przepisów Komisji, które obowiązywały przed wejściem w życie wspomnianych wytycznych, jeżeli chcą przyznać pomoc w celu ratowania i restrukturyzacji pojedynczych beneficjentów z tego sektora. Niemcy nie wnioskowały o skorzystanie z tej możliwości. Dlatego środek zostanie poddany ocenie na podstawie przepisów wytycznych z 1994 r.
Środek pomocowy nr 1
(50) Środek pomocowy nr 1 dotyczy poręczenia 80 % kredytu w wysokości 1,1 mln DEM. Komisja wszczęła postępowanie z art. 88 ust. 2 Traktatu WE z następujących powodów:
- brak pewności, czy poręczenie spełnia szczególne wymogi stawiane poręczeniom państwowym,
- brak planu restrukturyzacyjnego (planu naprawczego), z którego wynikałoby, że pomoc spełnia wymogi Wytycznych wspólnotowych w sprawie pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji.
(51) Niemcy przedłożyły kopię umowy poręczenia. Zgodnie z tą umową z poręczenia można skorzystać wyłącznie w przypadku trudności finansowych beneficjenta pomocy (postępowanie upadłościowe itp.) i jeżeli poręczonego kredytu nie można spłacić poprzez sprzedaż innych aktywów majątkowych przedsiębiorstwa. W ten sposób wypełniono warunek określony w piśmie Komisji do Państw Członkowskich SG(89) D/4328 z dnia 5 kwietnia 1989 r.(15). Oznacza to, że poręczenie spełniało szczególne wymogi stawiane poręczeniom państwowym.
(52) Ponieważ beneficjenta pomocy, przedsiębiorstwo Greußener Salamifabrik GmbH, należało uznać za przedsiębiorstwo zagrożone w momencie udzielenia poręczenia, pomoc należy zbadać w świetle przepisów wspólnotowych dotyczących pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji (por. motyw 49), obowiązujących w momencie przyznania poręczenia. Poręczenia udzielono w ramach procesu naprawy przedsiębiorstwa beneficjenta.
(53) Niemcy przedłożyły ekspertyzę z dnia 9 września 1996 r. sporządzoną przez firmę Dr. Zimmermann & Partner. Według informacji udzielonych przez Niemcy ekspertyza przedstawia plan naprawczy przedsiębiorstwa, przedłożony w momencie przyznania pierwszego środka pomocowego. Ekspertyza nie może stanowić planu naprawczego przedsiębiorstwa z dwóch powodów: status ekspertyzy jest niejasny, a ponadto nie zawiera ona informacji o restrukturyzacji.
(54) Ekspertyza sprawia raczej wrażenie opisu stanu przedsiębiorstwa na dzień 9 września 1996 r. Według ekspertyzy trudną sytuację wywołał kryzys związany z chorobą szalonych krów (BSE) oraz załamanie rynków eksportowych we wschodniej Europie. Ekspertyza zawiera ponadto, naniesione prawdopodobnie później, ręczne korekty danych liczbowych. Status powyższych korekt jest niejednoznaczny. Ponadto nie wiadomo, czy właściciele przedsiębiorstwa zaakceptowali wspomniany plan.
(55) Ekspertyza omawia strukturę kosztów oraz zapotrzebowanie kapitałowe przedsiębiorstwa we wrześniu 1996 r. Sposób przeprowadzenia restrukturyzacji przedsiębiorstwa nie został przedstawiony, poza opisem wzmocnienia istniejącej kadry kierowniczej. Jeśli w momencie sporządzenia ekspertyzy miała ona stanowić plan restrukturyzacyjny, co nie jest jednoznaczne, można by wywnioskować, że przedsiębiorstwo mogło przezwyciężyć trudności dzięki rozszerzeniu działalności, a bez przeprowadzania jakiejkolwiek restrukturyzacji.
(56) Zgodnie z wytycznymi z 1994 r. pomoc można uznać za zgodną z zasadami wspólnego rynku, jeśli spełnia następujące warunki:
a) przywraca rentowność przedsiębiorstwa;
b) nie prowadzi do nieuzasadnionego zakłócenia konkurencji;
c) jest odpowiednio proporcjonalna do kosztów i korzyści płynących z restrukturyzacji; oraz
d) wdrożenie planu restrukturyzacyjnego podlega kontroli w formie corocznie przedkładanych sprawozdań.
(57) Zgodnie z ekspertyzą firmy Dr. Zimmermann & Partner obroty beneficjenta wykazywały trwałą tendencję spadkową od 1994 r. Ekspertyza przewidywała jednak, że w kolejnym roku obroty ponownie wzrosną. Nie wyjaśniono tej oczekiwanej zmiany, pomimo iż zależało od niej przywrócenie rentowności. Według sekcji 3.2.2. lit. i) wytycznych z 1994 r. należy "doprowadzić do poprawy rentowności przedsiębiorstwa [...], w szczególności poprzez przeprowadzenie odpowiednich działań wewnątrzzakładowych przewidzianych w planie restrukturyzacyjnym. Czynniki zewnętrzne, jak na przykład wyższe ceny [...], należy uwzględnić wyłącznie, jeśli prognozy rynkowe, z których je zaczerpnięto, są ogólnie uznane". Ponieważ powyższa przesłanka nie została spełniona, Komisja nie podziela stanowiska, że środek pomocowy w formie poręczenia prowadzi do przywrócenia rentowności.
(58) Rentowność miała zostać przywrócona dzięki wzrostowi obrotów. Nawet jeśli wzrost obrotów można było osiągnąć przy wykorzystaniu istniejących zdolności produkcyjnych, rentowność można było przywrócić tylko dzięki utracie udziałów rynkowych przez konkurentów (gdyby rynek był stabilny, jak stwierdza ekspertyza "restrukturyzacyjna", doszłoby do spadku popytu). Komisja wysuwa zatem wniosek, że pomoc nie umożliwiała uniknięcia nieuzasadnionego zakłócenia konkurencji, ponieważ przywrócenie rentowności działałoby na niekorzyść przedsiębiorstw konkurencyjnych.
(59) Trudno ocenić, czy spełniono wymóg proporcjonalności kosztów do korzyści z restrukturyzacji. Z reguły oczekuje się od przedsiębiorstw otrzymujących pomoc, że przyczynią się zdecydowanie do restrukturyzacji wykorzystując własne środki lub zewnętrzne źródła finansowania. Zgodnie z informacjami znajdującymi się w ekspertyzie firmy Dr. Zimmermann & Partner właściciel miał dokapitalizować przedsiębiorstwo, jednak nie wiadomo, czy faktycznie do tego doszło. Komisja nie może zatem ostatecznie stwierdzić, czy w tym punkcie pomoc była zgodna z wyżej wymienionymi wytycznymi z 1994 r.
(60) Wreszcie nie wiadomo także, czy "restrukturyzacja" miała podlegać kontroli. Zatem tego warunku wytycznych również nie spełniono.
(61) Greußener Salamifabrik GmbH spełnia warunki do zakwalifikowania jako małe lub średnie przedsiębiorstwo (MŚP). Zgodnie z sekcją 3.2.4. wytycznych z 1994 r. Komisja nie stawia tak ostrych warunków pomocy restrukturyzacyjnej dla MŚP jak dla pomocy restrukturyzacyjnej dla dużych przedsiębiorstw, ponieważ taka pomoc zwykle w mniejszym stopniu wpływa na wymianę handlową. Łagodniejsza ocena pomocy restrukturyzacyjnej dla MŚP dotyczy w szczególności zobowiązania do zmniejszenia wydajności w sektorach gospodarki o strukturalnych przerostach produkcyjnych, a także obowiązku sprawozdawczego. Niezależnie od łagodniejszej oceny pomocy dla MŚP, stwierdzono, że pomoc nie spowodowała przywrócenia rentowności przedsiębiorstwa beneficjenta (por. motyw 57) oraz że prowadziła do nieuzasadnionego zakłócenia konkurencji.
(62) Z powyższych powodów Komisja uznaje pierwszy środek pomocowy, który Greußener Salamifabrik GmbH otrzymało w formie poręczenia państwowego do wysokości 880.000 DEM, za niezgodny z art. 87 i 88 Traktatu WE. Ponieważ pomoc przyznano bezprawnie i niezgodnie z Traktatem, podlega ona windykacji.
Środek pomocowy nr 2
(63) Drugi środek pomocowy dotyczy częściowego wykorzystania pierwszego poręczenia i wypłaty w ramach tegoż 370.000 DEM na rzecz banku Sparkasse Erfurt w związku z konsolidacją długów/restrukturyzacją w 1997 r. oraz poręczenia państwowego 80 % kredytu w wysokości 2,5 mln DEM, którego udzielił Dresdner Bank w 1997 r.
(64) Ponieważ pierwsze poręczenie państwowe, jak stwierdzono w pkt 62, stanowi pomoc bezprawną, niezgodną z art. 87 i 88 Traktatu WE, przyznaną na rzecz Greußener Salamifabrik GmbH, powyższe stwierdzenia dotyczą także częściowego wykorzystania pierwszego poręczenia w ramach drugiego planu restrukturyzacyjnego.
(65) Poręczenie państwowe 80 % kredytu w wysokości 2,5 mln DEM należy ocenić zgodnie z postanowieniami obwieszczenia Komisji w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE odnośnie do pomocy państwa udzielanej w formie poręczeń (por. motyw 34). Zgodnie z ogólnymi warunkami udzielania poręczeń przez Thüringer Aufbaubank, które były dostępne Komisji, z poręczenia można skorzystać wyłącznie w przypadku trudności finansowych przedsiębiorstwa beneficjenta (postępowanie upadłościowe itp.) i jeżeli poręczonego kredytu nie można spłacić poprzez sprzedaż innych aktywów majątkowych przedsiębiorstwa (por. motyw 51). W ten sposób zostały spełnione warunki szczególne wymienione w pkt 5.3 wspomnianego obwieszczenia Komisji.
(66) W rozumieniu sekcji 2.1. wytycznych z 1994 r. typowe symptomy przedsiębiorstwa zagrożonego to: spadająca rentowność, rosnące straty, malejący obrót, zwiększanie się zapasów, nadwyżki produkcji, zmniejszający się przepływ środków finansowych, rosnące zadłużenie oraz rosnące odsetki i zmniejszająca się lub zerowa wartość aktywów netto.
(67) Ponieważ Niemcy stwierdziły, że przedsiębiorstwo było stale zagrożone upadłością, uznano, że Greußener Salamifabrik GmbH w momencie udzielenia poręczenia było przedsiębiorstwem zagrożonym (por. motywy 9 i 34). Pomoc podlega zatem kontroli w świetle obowiązujących przepisów Wspólnoty dotyczących oceny pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji. Zgodnie z informacjami zawartymi w motywie 49 zastosowanie znajdują wytyczne z 1994 r. Komisja wszczęła postępowanie z art. 88 ust. 2 Traktatu WE odnośnie do przedmiotowej pomocy w związku z wątpliwościami, czy zostały spełnione poniższe warunki wytycznych z 1994 r.:
a) pomoc restrukturyzacyjną można przyznać jeden raz;
b) pomoc powinna prowadzić do przywrócenia rentowności przedsiębiorstwa;
c) pomoc nie może prowadzić do nieuzasadnionego zakłócenia konkurencji; oraz
d) z wdrożenia planu restrukturyzacyjnego należy sporządzać coroczne sprawozdania.
(68) W rozumieniu sekcji 3.2.2. lit. i) wytycznych z 1994 r. pomoc restrukturyzacyjną można przyznać tylko jeden raz. Niemcy nie wypowiedziały się w tej kwestii.
(69) Fakt, że w ramach drugiej restrukturyzacji przyznano dalsze środki pomocowe, narusza zasadę jednorazowego przyznania pomocy restrukturyzacyjnej.
(70) Komisja wyraziła wątpliwości, czy plan restrukturyzacyjny, który przedłożono w celu uzasadnienia drugiej pomocy restrukturyzacyjnej (w formie drugiego poręczenia), przyczyni się do przywrócenia rentowności przedsiębiorstwa. W tym celu konieczny byłby znaczny wzrost obrotów. Wydawało się to zdecydowanie nieprawdopodobne, szczególnie po tym, jak pierwsze prognozy obrotów okazały się zbyt optymistyczne już w momencie wszczęcia postępowania. Niemcy nie uzasadniły ani nie wyjaśniły przedłożonych prognoz dotyczących obrotów. Stąd Komisja nadal wątpi, czy spełniony został wymóg, by dzięki wdrożeniu planu restrukturyzacyjnego można było przywróć długoterminową rentowność przedsiębiorstwa.
(71) Niemcy przedstawiły dwa argumenty odnośnie do kryterium niepowodowania niepożądanego zakłócenia konkurencji. Po pierwsze, przedmiotowe przedsiębiorstwo jest zbyt małe, aby zakłócić konkurencję lub mieć wpływ na wewnątrzwspólnotową wymianę handlową. Po drugie, przedmiotowe przedsiębiorstwo nie zwiększy zdolności produkcyjnych, lecz będzie w lepszy sposób wykorzystywało zdolności istniejące.
(72) Pierwszy argument należy odrzucić w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (por. motyw 38). Odnośnie do drugiego argumentu należy stwierdzić, że zgodnie z sekcją 3.2.2. lit. ii) wytycznych z 1994 r. Komisja wymaga zmniejszenia zdolności produkcyjnych wyłącznie w sytuacji istnienia strukturalnej nadprodukcji wewnątrz Wspólnoty. Wszczynając postępowanie, Komisja stwierdziła, że w przedmiotowym sektorze nie występuje nadprodukcja. Komisja wyraziła jednakże wątpliwość, czy przyznając środek, kierowano się wspólnym interesem, skoro celem przyznanej pomocy był wzrost produkcji, który automatycznie doprowadziłby do spadku udziałów rynkowych konkurencyjnych przedsiębiorstw.
(73) Niemcy nie wyjaśniły w żaden sposób, jak miałoby dojść do wchłonięcia przez rynek wzrostu produkcji bez negatywnego wpływu na przedsiębiorstwa konkurencyjne. Niemcy nie podały ponadto żadnych informacji dotyczących stosunku między korzyścią dla przedmiotowego przedsiębiorstwa oraz kosztami, które musiałby ponieść cały sektor. Komisja nie może zatem ocenić, czy przyznana pomoc nie spowodowałaby nieuzasadnionego zakłócenia konkurencji.
(74) Niemcy nie przekazały informacji dotyczącej kontroli przeprowadzenia restrukturyzacji.
(75) W dniu 8 stycznia 1997 r. przedsiębiorstwo Ergewa GmbH przejęło 75 % udziałów beneficjenta. Nie jest jasne, czy kategoria MŚP obejmuje Ergewa GmbH w rozumieniu wytycznych z 1994 r. i czy wskutek przejęcia udziałów doszło do zmiany statusu Greußener Salamifabrik GmbH, w którym Ergewa GmbH posiada ponad 25 % udziałów. Nawet jeśli zastosuje się łagodniejsze kryteria oceny pomocy restrukturyzacyjnej dla MŚP (sekcja 3.2.4. wytycznych z 1994 r.), należy stwierdzić, że, zgodnie z motywem 72, w przedmiotowym sektorze nie występowała nadprodukcja oraz że nie można było ocenić kryteriów kontrolnych, ponieważ informacje były niewystarczające. Fakt, że beneficjent mógł prawdopodobnie spełniać kryteria MŚP także w 1997 r., nie zmienia oceny przedmiotowej pomocy.
(76) Z powyższych powodów Komisja jest zdania, że drugi środek pomocowy przyznany Greußener Salamifabrik GmbH w formie poręczenia państwowego do wysokości 2 mln DEM jest niezgodny z art. 87 i 88 Traktatu WE. W piśmie z dnia 4 lutego 1999 r. oraz ponownie w piśmie z dnia 18 maja 2005 r. Niemcy poinformowały, że poręczenie zostało udzielone wyłącznie pod warunkiem otrzymania zgody od Komisji. Ponieważ w ramach powyższego poręczenia nie dokonano płatności, nakaz windykacji tej pomocy niezgodnej z Traktatem jest bezprzedmiotowy.
VI. WNIOSEK
(77) Komisja stwierdza, że pomoc państwa przyznana w formie poręczeń państwowych w wysokości 880.000 DEM (środek pomocowy nr 1) oraz 2 mln DEM (środek pomocowy nr 2), łącznie 2,88 mln DEM, za kredyty w wysokości 1,1 mln DEM oraz 2,5 mln DEM, a więc łącznie 3,6 mln DEM, jest niezgodna z zasadami wspólnego rynku.
(78) Bezprawnie przyznana pomoc, która jest niezgodna z Traktatem, podlega windykacji. Komisja stwierdziła, że w dniu 1 października 1999 r. wszczęto postępowanie upadłościowe w stosunku do majątku Greußener Salamifabrik GmbH. Ponieważ Komisji nie wiadomo, czy postępowanie upadłościowe zakończyło działalność przedsiębiorstwa, windykacja pomocy jest w miarę możliwości nadal aktualna.
(79) Komisja zwraca uwagę Niemcom, że problem naruszenia stosunku prawnego między państwem a osobami trzecimi z powodu bezprawności pomocy należy zbadać na gruncie prawa wewnętrznego, jak stanowią pkt 6.4. i 6.5. obwieszczenia Komisji w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE odnośnie do pomocy państwa udzielanej w formie poręczeń. Sądy krajowe powinny w razie potrzeby zbadać, czy przepisy krajowe nie są sprzeczne z wymogiem przestrzegania umów gwarancyjnych; badając powyższą kwestię, sądy powinny uwzględnić naruszenie prawa wspólnotowego,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
Sporządzono w Brukseli, dnia 20 lipca 2005 r.
| W imieniu Komisji | |
| Mariann FISCHER BOEL | |
| Członek Komisji |
______
(1) Dz.U. C 238 z 21.8.1999, str. 15.
(2) Patrz: przypis 1.
(3) Dz.U. L 83 z 27.3.1999, str. 1. Rozporządzenie zmienione Aktem Przystąpienia z 2003 r.
(4) Patrz: przypis 1.
(5) Dz.U. C 368 z 23.12.1994, str. 12 oraz Dz.U. C 283 z 19.9.1997, str. 2.
(6) Dz.U. L 160 z 26.6.1999, str. 21. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1899/2004 (Dz.U. L 328 z 30.10.2004, str. 67)
(7) Dz.U. L 282 z 1.11.1975, str. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione Aktem Przystąpienia z 2003 r.
(8) Dz.U. C 71 z 11.3.2000, str. 14.
(9) Wyrok Trybunału z dnia 17 września 1980 r. w sprawie 730/79, Philip Morris Holland BV przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, Zb. Orz. 1980, str. 2671, ust. 11 i 12.
(10) Wyrok Trybunału z dnia 21 marca 1990 r. w sprawie C-142/87, Królestwo Belgii przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, Zb. Orz. 1990, str. I-959, ust. 43 oraz wyrok Trybunału z dnia 14 września 1994 r. w sprawach połączonych C-278/92, C-279/92 i C-280/92, Królestwo Hiszpanii przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, Zb. Orz. 1994, str. I-4103, ust. 40-42.
(11) W sektorze mięsnym odnotowuje się znaczną wewnątrzwspólnotową wymianę handlową. W 1996 r. około 8 mln ton mięsa (waga tusz) sprzedano wewnątrz UE. Stanowiło to ok. 23 % produkcji mięsa w 1996 r. (źródło: Eurostat).
(12) Dz.U. C 74 z 10.3.1998, str. 9.
(13) Dz.U. C 31 z 3.2.1979, str. 9.
(14) Dz.U. C 244 z 1.10.2004, str. 2.
(15) Pismo to zostało zastąpione obwieszczeniem Komisji w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE odnośnie do pomocy państwa udzielanej w formie poręczeń (Dz.U. C 71 z 11.3.2000, str. 14).