Decyzja 2005/941/WE dotycząca pomocy państwa, którą Francja ma zamiar wdrożyć na rzecz spółki Bull
Dz.U.UE.L.2005.342.81
Akt indywidualnyDECYZJA KOMISJI
z dnia 1 grudnia 2004 r.
dotycząca pomocy państwa, którą Francja ma zamiar wdrożyć na rzecz spółki Bull
(Jedynie tekst w języku francuskim jest autentyczny)
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(2005/941/WE)
(Dz.U.UE L z dnia 24 grudnia 2005 r.)
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 88 ust. 2 akapit pierwszy,
uwzględniając Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w szczególności jego art. 62 ust. 1 lit. a),
po wezwaniu zainteresowanych stron do przedstawienia uwag zgodnie z wymienionymi artykułami(1) i uwzględniając te uwagi,
a także mając na uwadze, co następuje:
I. PROCEDURA
(1) Dnia 13 listopada 2002 r. Komisja zakończyła postępowanie przewidziane w art. 88 ust. 2 Traktatu w odniesieniu do pomocy w wysokości 450 mln EUR, przyznanej przez Francję spółce Bull na mocy decyzji 2003/599/WE, decyzji pozytywnej podlegającej warunkowi spłaty pomocy najdalej do dnia 17 czerwca 2003 r.(2) Dnia 26 listopada 2003 r. Komisja zwróciła się do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w związku z nieprzestrzeganiem tej decyzji przez Francję(3). Pod koniec 2003 r. i na początku 2004 odbyło się kilka spotkań, podczas których władze francuskie i spółka Bull wyjaśniły treść planu restrukturyzacji spółki Bull, w szczególności jego trzeci etap, etap dokapitalizowania. Francja zgłosiła projekt pomocy, będący przedmiotem niniejszej decyzji, pismem z dnia 20 lutego 2004 r.
(2) Pismem z dnia 16 marca 2004 r. Komisja poinformowała Francję o swojej decyzji w sprawie wszczęcia postępowania przewidzianego w art. 88 ust. 2 Traktatu w odniesieniu do zgłoszonej pomocy.
(3) Decyzja Komisji o wszczęciu postępowania została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej(4). Komisja wezwała zainteresowane strony do przedstawienia uwag dotyczących zgłoszonej pomocy.
(4) Komisja otrzymała uwagi na ten temat ze strony przedstawicieli pracowników spółki Bull. Spotkanie delegacji przedstawicieli pracowników i Komisji odbyło się dnia 8 czerwca 2004 r.; na zakończenie tego spotkania przedstawiciele pracowników przekazali Komisji informacje uzupełniające. Komisja przekazała je Francji do skomentowania, zadając równocześnie pytania na temat różnych aspektów tej sprawy. Francja przekazała uwagi i odpowiedzi w pismach z dnia 28 maja 2004 r. i 29 lipca 2004 r. Komisja, władze francuskie i przedstawiciele spółki Bull spotkali się dnia 10 września 2004 r.
II. OPIS
1. Beneficjent
(5) Bull jest międzynarodową grupą informatyczną, posiadającą siedzibę w Europie i prowadzącą działalność w ponad 100 krajach(5). Grupa Bull jest aktywna w szczególności w dwóch dziedzinach:
- profesjonalne serwery informatyczne wysokiej klasy: Bull projektuje i oferuje na sprzedaż całą gamę dużych serwerów do profesjonalnego użytku oraz świadczy usługi konserwacji związane bezpośrednio z tymi serwerami. Udział w rynku firmy Bull na poziomie Wspólnoty w składzie z dnia 30 kwietnia 2004 r. (zwanej dalej Piętnastką) wynosi około 3% (około 5 % dla serwerów średniej i wysokiej klasy). Jej głównymi konkurentami w tej dziedzinie są IBM (34,3 % udziału w rynku), Hewlett Packard (HP), który wykupił Compaq w 2001 r. (29,4 %), Sun (12,6 %) i Fujitsu/Siemens (8,9 %).
- specjalistyczne usługi z zakresu inżynierii informatycznej: Bull rozwija i integruje różne aplikacje, tworzy architektury oprogramowania itd. W związku ze sprzedażą oddziału Integris firmie Steria, działalność spółki Bull na tym rynku prowadzona jest głównie we Francji i Włoszech. W tej dziedzinie głównymi konkurentami firmy Bull są IBM i HP. Udział w rynku spółki Bull na poziomie Piętnastki wynosi poniżej 1 %.
(6) Obroty spółki Bull w 2003 r. osiągnęły wysokość 1.265 mln EUR; kwota ta w rozbiciu na dziedziny działalności przedstawia się następująco: produkty 46 %, związana z nimi konserwacja 27 % i usługi 27 %.
(7) Bull jest spółką akcyjną utworzoną według prawa francuskiego. Jej akcjonariuszami, po dokapitalizowaniu w lipcu 2004 r. i po realizacji warrantów na akcje przez poprzednich posiadaczy obligacji, są France Télécom i NEC, posiadające po 10,1 %, Axa Private Equity i Artemis posiadają 8,6 % akcji, kadra kierownicza spółki Bull - 5,1 %, Motorola - 3,0 % i Debeka - 2,9 %. Państwo francuskie posiada już tylko 2,9 % akcji; pozostałe 57,3 % to akcjonariat płynny.
(8) Od 1994 r., w celu rozwiązania trudności napotkanych na początku lat 90., Bull wdrożył środki przewidziane we wcześniejszym planie restrukturyzacji, zgodnie ze zobowiązaniami ze strony Francji, które Komisja uwzględniła w decyzji 94/1073/WE z dnia 12 października 1994 r., dotyczącej pomocy państwa udzielonej przez Francję grupie Bull w postaci podwyższenia kapitału bez oficjalnego zgłoszenia(6). Odstąpiono w szczególności Zenith Data Systems, a oddział OSS ("open systems and software") został zamknięty. Poza tym Francja przeprowadziła prywatyzację spółki Bull, udostępniając jej kapitał. Począwszy od 1999 r. spółka Bull była ponownie zmuszona odstąpić aktywa i zwolnić część personelu. W 2000 r. został przeprowadzony plan, który doprowadził do ponownej centralizacji strategicznej, do odstąpienia niestrategicznych aktywów oraz do redukcji kosztów. Pod koniec 2001 r. Bull zatrudniał już tylko około 9.500 osób w całej Europie, w miejsce 11.500 w 1999 r.
2. Trudności spółki Bull przed planem restrukturyzacji będącym przedmiotem niniejszej decyzji
(9) Mimo podjętych środków przedstawionych w motywie 8, w 2001 r. realizacja planu zakończyła się niepowodzeniem. Z jednej strony giełdowy kryzys na rynku papierów wartościowych związanych z technologią uniemożliwił spółce Bull odstąpienie innym podmiotom mocno deficytowego oddziału Integris. Z drugiej strony kryzys sektora internetowego ciężko dotknął działalność technologiczną związaną z Internetem. Załamanie się rynku telekomunikacji i gwałtowne załamanie internetowej hossy, istotna redukcja marż przedsiębiorstw oraz napięcia międzynarodowe doprowadziły do spadku popytu. Wydatki przedsiębiorstw na komputery w 2002 r. uległy znacznemu obniżeniu (-25 % w przypadku serwerów średniej i wysokiej klasy). Rynek usług odnotował drastyczny spadek w stosunku do poprzedniej hossy, wynikający z problemu wejścia w rok 2000 oraz przejścia na euro. Pogorszenie sytuacji gospodarczej w związku z wydarzeniami z 11 września 2001 r. pogorszyło również sytuację spółki Bull.
(10) Od kilku lat spółka Bull dużo inwestowała w technologie internetowe, kierując swoją ofertę handlową w stronę projektowania "e-usług" i "net-infrastruktury". Kryzys sektora internetowego udowodnił, że w tego typu sytuacji Bull dokonuje złych wyborów technologicznych i koncentruje się na rynkach, w których nie odnosi sukcesu. Ponadto Spółka Bull wykazała się znaczącym brakiem spójności między swoimi ambicjami, wyrażonymi w docelowych rynkach i oferowanych produktach, z jednej strony, a inwestycjami w rozwój technologiczny i dokonywanymi wydatkami handlowymi i administracyjnymi, z drugiej strony.
(11) Ponadto grupa musiała stawić czoła skutkom bardzo wysokich obciążeń społecznych związanych z systemem emerytalnym swoich pracowników w Stanach Zjednoczonych. Zgodnie z normami amerykańskimi aktywa bilansu skonsolidowanego obejmowały koszt emerytur do wypłacenia, to znaczy nadwyżkę wartości aktywów funduszu emerytalnego (aktualna wartość rynkowa) w zestawieniu ze zaktualizowanym zobowiązaniem wpłat na poczet przyszłych składek emerytalnych. W 2002 r. spółka Bull podjęła decyzję o przesunięciu całości swoich zobowiązań emerytalnych do towarzystw ubezpieczeniowych. W połączeniu ze spadkiem wartości papierów giełdowych decyzja ta poskutkowała stratą finansową w wysokości 87 mln EUR łącznie za lata 2002 i 2003.
(12) Niepewność w odniesieniu do możliwości finansowych przedsiębiorstwa doprowadziła do pewnej ostrożności klientów spółki co do realizacji dużych projektów, gdyż klienci ci nie byli już pewni, czy w przyszłości spółka będzie mogła wypełnić swoje zobowiązania. Dostawcy narzucili bardziej surowe warunki płatności, a spółka Bull nie miała wówczas dostępu do gwarancji bankowych.
3. Plan restrukturyzacji
(13) Dnia 2 grudnia 2001 r. na czele spółki Bull stanął nowy prezes. Jego plan restrukturyzacji, przyjęty przez Zarząd w marcu 2002 r., obejmuje istotny spadek kosztów ogólnych i redukcję personelu oraz skoncentrowanie się na mocnych stronach przedsiębiorstwa poprzez zbycie znacznej części majątku przemysłowego. Strategia rozwoju opiera się na trzech podstawowych elementach:
- unowocześnieniu szeregu dużych serwerów dla przedsiębiorstw, przy równoczesnym zapewnieniu trwałości rozwiązań stosowanych przez klientów oraz konkurencyjnego rozwoju technologicznego,
- wywalczeniu pozycji europejskiego lidera rozwiązań realizowanych w oparciu o architekturę Intel 64 bit i oprogramowanie "open source" na docelowych rynkach,
- kontynuacji rozwoju działalności usługowej w dziedzinach, w których Bull wyróżnia się, w szczególności poprzez dostarczanie kompletnych rozwiązań (sprzęt + middleware + aplikacje) sektorom priorytetowym, np. sektorowi publicznemu (podatki i cła, systemy ubezpieczeń społecznych, e-administracja), obrony i bezpieczeństwa, a także operatorom telekomunikacji(7).
(14) Główne zasady części finansowej przedstawiają się następująco:
- redukcja rzędu 90 % długu - wynoszącego 204 mln EUR - wobec posiadaczy obligacji zamiennych wraz z ofertą zamiany ich papierów wartościowych na akcje lub na akcje opatrzone warrantami. Konsekwencją tego jest przeniesienie terminu spłaty obligacji, redukcja kuponu rocznego i zniesienie premii za spłatę. Warunki oferty wymiany wynoszą dla opcji głównej 20 nowych akcji za obligację albo dla opcji dodatkowej 16 akcji plus 16 warrantów na akcje, których graniczną datą wykupu jest dzień 15 grudnia 2004 r. Ponieważ przeważająca większość wybrała opcję dodatkową, jeżeli właściciele obligacji będą systematycznie realizować swoje warranty, wniosą w ten sposób kwotę 17,2 mln EUR,
- podwyższenie kapitału na rynku, gwarantowane do wysokości 33 mln EUR przez grupę inwestorów: NEC i France Télécom (historyczni akcjonariusze spółki Bull) w kwocie 7,5 mln EUR od każdego z nich, Debeka (niemieckie towarzystwo ubezpieczeniowe i ważny klient spółki Bull) w kwocie 3 mln EUR, fundusze inwestycyjne Axa Private Equity i Artemis w kwocie, odpowiednio, 7 mln EUR i 2 mln EUR oraz 350 osób piastujących kierownicze stanowiska w grupie Bull, w kwocie 6 mln EUR. W rzeczywistości oferta publiczna przyniosła około 13,8 mln EUR. W związku z tym wkłady inwestorów osiągnęły zaledwie poziom około 90 % zagwarantowanych kwot. Całkowite podwyższenie kapitału osiągnęło 44,2 mln EUR,
- pomoc opisana w sekcji 4, polegająca na wpłacie 517 mln EUR, wraz z klauzulą zwrotu w lepszej sytuacji finansowej.
(15) Po wdrożeniu tych wszystkich środków kapitał własny Grupy Bull powinien osiągnąć kwotę 59,2 mln EUR. Projekty finansowe powiązane z planem znajdują się w tabeli 1.
Tabela
| (w mln EUR) | ||||
| 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | |
| Obroty | [...](*) | [...]* | [...]* | [...]* |
| EBIT(**) | [...]* | [...]* | [...]* | [...]* |
| Wynik netto | [...]* | [...]* | [...]* | [...]* |
| (*) Fragmenty tekstu zostały opuszczone w celu zagwarantowania, że żadna informacja poufna nie zostanie przekazana. Fragmenty te zostały oznaczone wielokropkiem w nawiasach kwadratowych, po których umieszczono gwiazdkę. | ||||
| (**) Zysk operacyjny (dochód przed odliczeniem odsetek i podatków). | ||||
4. Opis pomocy
(16) Zgłoszona pomoc przyjmie postać wypłaty przez państwo francuskie kwoty 517 mln EUR; wypłata ta zostanie dokonana najwcześniej dnia 31 grudnia 2004 r. Kwota ta równa jest kwocie pomocy na ratowanie przedsiębiorstwa, dozwolonej na mocy decyzji 2003/599/WE, liczonej wraz z odsetkami od chwili jej wpłaty w grudniu 2001 r. i czerwcu 2002 r. Nowa pomoc zostanie rzeczywiście wpłacona dopiero po zwrocie przez spółkę Bull pomocy na ratowanie przedsiębiorstwa. W zamian za to państwo narzuca klauzulę zwrotu w lepszej sytuacji finansowej, w postaci wpłaty na rzecz państwa przez spółkę Bull 23,5 % zysku bieżącego przed opodatkowaniem na zasadzie skonsolidowanej przez okres ośmiu lat, licząc od zamknięcia roku obrotowego dnia 31 grudnia 2005 r.
(17) Według władz francuskich klauzula ta przedstawia zaktualizowaną wartość zawierającą się pomiędzy 50 a 60 mln EUR. W związku z tym maksymalna pomoc wyniosłaby 467 mln EUR, czyli około 90 % istniejącej wierzytelności. W ten sposób władze francuskie starają się zapewnić traktowanie podobne do tego, które jest udziałem posiadaczy obligacji zamiennych, którzy również rezygnują z około 90 % swoich wierzytelności.
III. PRZYCZYNY WSZCZĘCIA POSTĘPOWANIA PRZEWIDZIANEGO W ART. 88 UST. 2 TRAKTATU
(18) Decyzja o wszczęciu postępowania przewidzianego w art. 88 ust. 2 Traktatu obejmuje wstępną ocenę środka pomocy, zwłaszcza w świetle wytycznych Wspólnoty dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw(8) (zwanych dalej wytycznymi). W decyzji tej Komisja wyraziła powątpiewanie co do tego, czy plan ten zagwarantuje powrót do rentowności ekonomicznej. Ostatnie dane finansowe wskazywały na powrót do rentowności w razie, gdyby doszło do ustabilizowania bilansu; Komisja uznała jednak okres jednego roku za zbyt krótki, by udowodnić odzyskanie rentowności ekonomicznej. Przewidywania dla rynków właściwych nie były zbyt szczegółowe, wydawały się zmienne i zdawało się, że kilka z tych rynków nadal będzie przeżywało trudności, zwłaszcza w perspektywie krótkoterminowej. W rzeczywistości informacje dostarczone przez władze francuskie nie pozwalały ocenić, czy spółka Bull byłaby w stanie wykorzystać ewentualny wzrost rynkowy, zważywszy iż pozostała działalność grupy opierała się w dużej mierze na produkcji systemów, w której to dziedzinie istniała bardzo ostra konkurencja. Poza tym projekt dokapitalizowania nie wiązał się z koniecznością znalezienia żadnego nowego partnera poza podmiotami już obecnymi, to znaczy France Télécom i NEC.
(19) Z uwagi na wysoką kwotę pomocy Komisja obawiała się również, że może dojść do nieuzasadnionego zakłócenia konkurencji, że pomoc nie zostanie ograniczona do niezbędnego minimum i że doprowadzi ona przedsiębiorstwo do dysponowania środkami płynnymi będącymi w nadwyżce, które mogłoby ono przeznaczyć na agresywną, wywołującą zakłócenia konkurencji na rynku działalność, która nie byłaby powiązana z procesem restrukturyzacji. Na przykład nie było jasne, jaki byłby współczynnik wypłacalności i płynności po wypłacie pomocy i jak sytuowałyby się te współczynniki w porównaniu z konkurencją na rynkach właściwych.
IV. UWAGI STRON TRZECICH I KOMENTARZE FRANCJI
(20) Francja przekazała zaktualizowane prognozy dla rynków właściwych, szczegóły dotyczące głównych konkurentów, danych finansowych i wydarzeń, które miały miejsce w ciągu ostatnich miesięcy, w szczególności na temat sukcesu dokapitalizowania.
(21) Francja podkreśla, że pomoc połączona jest z ważnymi zobowiązaniami finansowymi ze strony niektórych akcjonariuszy i prywatnych wierzycieli. Z punktu widzenia konkurencji, działania na rzecz umacniania pozycji spółki Bull wydają się bardziej sprzyjać konkurencji na rynku europejskim, niż jej zagrażać. Udział w rynku spółki Bull nie pozwoli jej na odgrywanie roli "price leadera"; odegra ona raczej rolę "outsidera", użyteczną dla ożywienia konkurencji. Wdrożenie strategii spółki Bull, opierającej się na Itanium i oprogramowaniu "open source", wzmocniłoby tę rolę w przyszłości.
(22) Francja stwierdziła, że poprawa wyników przedsiębiorstwa była odczuwalna przez cały rok 2003, i to mimo pogarszającej się koniunktury. Przewidywania na rok 2004, wpisujące się jeszcze w trudny kontekst, ukazują wynik operacyjny podobny do wyniku uzyskanego w roku 2003: EBIT w wysokości 17 mln EUR i wynik netto w wysokości 2 mln EUR w pierwszym półroczu 2004 r. Dowodzi to, iż przedsiębiorstwu udało się w sposób istotny obniżyć swój próg rentowności. W tych warunkach zwiększenie obrotów przewidywane począwszy od przyszłego roku w związku z przewidywaną poprawą sytuacji rynkowej w roku 2005, wprowadzaniem nowych ofert spółki Bull i ustabilizowaną sytuacją finansową przełożyłoby się mechanicznie na dodatkowy wzrost rentowności. Biznesplan na okres 2004-2007 świadczyłby również o tym, że powrót do rentowności ekonomicznej przedsiębiorstwa jest trwały.
(23) Opierając również swój rozwój na serwerach na bazie architektury Intel 64 bit, Bull przyjął rozwiązania technologiczne odpowiadające potrzebom klientów w nadchodzących latach. Poza tym stosowanie tej technologii na serwerach Bull otwiera nowe kierunki rozwoju, zwłaszcza w dziedzinie rachunku naukowego.
(24) W odniesieniu do usług strategia spółki Bull wpisuje się u zbiegu trzech odrębnych kompetencji i trzech sektorów priorytetowych. Te dziedziny kompetencji to: 1) integracja i rozwój otwartych infrastruktur; 2) bezpieczeństwo systemów informatycznych; i 3) zarządzanie informatyczne oferowanymi systemami. Sektory priorytetowe to te sektory, do których należą najwierniejsi klienci firmy Bull: władze administracyjne, operatorzy telekomunikacyjni i sektor usług użyteczności publicznej ("utilities").
(25) Wyżej wymienione kompetencje i wybór sektorów są całkowicie zgodne z podstawowymi tendencjami na rynku, ujawnianymi w analizach ekspertów, do których należy: optymalizacja i redukcja kosztów infrastruktury (które generują potrzeby rozwoju infrastruktur otwartych), urbanizacja i konsolidacja systemów informacyjnych (dziedziny, w których króluje Bull), administracja i zabezpieczenie (w których Bull udziela się na różne sposoby: jako producent wyposażenia do celów kryptografii, wydawca oprogramowania i integrator). Bull zajął również bardzo szybko istotną pozycję na niektórych rynkach wschodzących, obejmujących platformy komórkowe, administrację elektroniczną, upowszechnienie elektronicznej tożsamości i podpisu elektronicznego.
(26) Ponieważ wartość spółki Bull jest bardzo względna, a koncentracja na rynku właściwym bardzo silna, pomoc udzielona spółce Bull nie pociągnęłaby za sobą nieuzasadnionego zakłócenia konkurencji. Na niektórych rynkach oferta firmy Bull byłaby jedyną wiarygodną alternatywą dla IBM. Poza tym strategia tej firmy, nakierowana na oprogramowanie "open source", stałaby się czynnikiem dynamizującym konkurencję na rynku serwerów w najbliższych latach.
(27) Pomoc zostałaby ograniczona do minimum. Rentowność ekonomiczna przedsiębiorstwa zależy w szczególności od odtworzenia kapitałów własnych, czego podstawowymi warunkami są pomoc i oddłużenie. Różni inwestorzy nie zgodziliby się inwestować, gdyby część finansowania, niezbędna do odtworzenia rentowności przedsiębiorstwa, została zapewniona za pomocą pożyczki.
(28) Po wypłaceniu pomocy Bull nie powinien mieć do dyspozycji nadwyżki środków płynnych. Pomoc ta powinna umożliwić odtworzenie kapitałów własnych na odpowiednim poziomie, dalekim jednak od utworzenia nadwyżki, czego potwierdzeniem miałby być stosunek długów do kapitałów własnych oraz współczynnik pokrycia długów krótkoterminowych przez aktywa obrotowe, w porównaniu do tych samych współczynników głównych konkurentów.
(29) W odniesieniu do prywatnego wkładu do planu restrukturyzacji, należałoby połączyć trzy elementy: wysiłki podjęte przez samo przedsiębiorstwo w latach 2002-2003, podwyższenie kapitału i wkład posiadaczy obligacji zamiennych.
(30) Francja przypomina, że w motywach 60 i 70 decyzji 2003/599/WE, pozwalającej na wpłatę pomocy na ratowanie spółki Bull, Komisja wyraźnie poinformowała, że Francja nie powinna przyznawać pomocy na restrukturyzację spółki Bull przed dniem 31 grudnia 2004 r.
(31) Przedstawiciele pracowników spółki Bull popierają plan restrukturyzacji i podkreślają wagę pomocy dla trwałości spółki oraz istniejących miejsc zatrudnienia. Podkreślili oni wkład władz francuskich oraz przekazali dodatkowe informacje i odniesienia dotyczące w szczególności rentowności ekonomicznej i konkurencyjności przedsiębiorstwa. Ich komentarze zostały przekazane władzom francuskim, które oświadczyły, że zgadzają się z nimi w tej sprawie.
V. OCENA POMOCY
1. Istnienie pomocy
(32) Zgodnie z art. 87 ust. 1 Traktatu WE "wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi".
(33) Zgłoszony przez Francję środek stanowi pomoc w znaczeniu art. 87 ust. 1 Traktatu. Pomoc ta, przyznana przez państwo, będzie finansowana z zasobów państwowych na rzecz konkretnego przedsiębiorstwa - spółki Bull. Pomoc ta nie jest zgodna z zasadą inwestora prywatnego w warunkach gospodarki rynkowej. Nie można w szczególności stwierdzić, że państwo działa w tym samym trybie i na tych samych warunkach, co posiadacze obligacji zamiennych, gdyż wierzytelność Francji dotyczy pomocy państwa na ratowanie przedsiębiorstwa, której termin spłaty upłynął, a także dlatego, że umorzenie takiej wierzytelności lub przyznanie nowej pomocy o wartości równoważnej wartości pomocy do zwrotu nie należą od działań podejmowanych przez inwestorów, nie mogą więc być oceniane zgodnie z zasadą inwestora prywatnego. Ponadto środek, o którym mowa, różni się w formie i w warunkach od środków finansowych pozyskanych od akcjonariuszy i posiadaczy obligacji zamiennych. W każdym przypadku środkowi temu nie towarzyszą porównywalne zobowiązania finansowe ze strony innych akcjonariuszy. Pomoc wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi i zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji z tego względu, że Bull jest spółką międzynarodową i że jej produkty są przedmiotem międzynarodowej wymiany handlowej. Poza tym Bull ma konkurentów na wspólnym rynku, na przykład IBM, Fujitsu/Siemens, Sun i HP. Władze francuskie nie kwestionują tej oceny.
2. Zgodność pomocy
(34) Zgłoszony środek powinien zostać oceniony jako pomoc państwa ad hoc. Artykuł 87 ust. 2 i 3 Traktatu przewiduje odstępstwa od ogólnej niezgodności, o której mowa w ust. 1 tego artykułu.
(35) Artykuł 87 ust. 3 lit. c) Traktatu przewiduje zgodność ze wspólnym rynkiem pomocy państwa przeznaczonej na ułatwienie rozwoju niektórych rodzajów działalności gospodarczej, jeżeli nie pogarszają one warunków wymiany handlowej w stopniu sprzecznym ze wspólnym interesem. Na tej podstawie Komisja przyjęła szczegółowe wytyczne w celu oceny pomocy na ratowanie i restrukturyzację zagrożonych przedsiębiorstw(9). Z uwagi na dane liczbowe dotyczące kapitałów własnych jest oczywiste, że spółka Bull powinna być traktowana jako zagrożone przedsiębiorstwo w rozumieniu pkt 5a) wytycznych oraz że cała grupa również jest zagrożona w znaczeniu pkt 4-8 tych wytycznych(10). Po przeprowadzeniu analizy Komisja uważa, że żadne inne wytyczne wspólnotowe ani żadne inne przepisy nie pozwoliłyby w tym przypadku określić pomocy wspólnotowej jako zgodnej ze wspólnym rynkiem. Francja nie powołała się zresztą na żadne inne odstępstwo od Traktatu i oparła się wyłącznie na wytycznych w celu obrony zgodności tej pomocy. Komisja oceniła więc pomoc w świetle wyżej określonych wytycznych.
(36) Do wydania pozwolenia na pomoc na restrukturyzację wytyczne przewidują łączne spełnienie czterech warunków. Są to: opracowanie planu gwarantującego długoterminową rentowność ekonomiczną, niedopuszczenie do zakłócenia konkurencji, ograniczenie pomocy do minimum i całkowite wdrożenie planu restrukturyzacji. Poza tym stosuje się zasadę "pierwszy i ostatni raz" ("one time - last time") oraz zasadę wynikającą z orzecznictwa "Deggendorf"(11).
Odzyskanie rentowności ekonomicznej (pkt 32-34 wytycznych)
(37) Zgodnie z wytycznymi przyznanie pomocy zależy od wdrożenia planu restrukturyzacji, który musi zostać, w przypadku wszelkich pomocy indywidualnych, zatwierdzony przez Komisję. Plan restrukturyzacji, którego czas trwania powinien być skrócony do niezbędnego minimum, powinien pozwolić, w rozsądnym terminie, na odzyskanie przez przedsiębiorstwo długoterminowej rentowności ekonomicznej na podstawie realistycznych hipotez dotyczących przyszłych warunków prowadzenia działalności. Pomoc na restrukturyzację powinna więc być połączona z wiarygodnym planem restrukturyzacji, w odniesieniu do którego Państwo Członkowskie podejmuje zobowiązanie.
(38) Przedmiotowa pomoc wiąże się z planem restrukturyzacji z marca 2002 r. i z jego częścią finansową, która została sprecyzowana z chwilą zgłoszenia pomocy. Plan ten dotyczy okresu do końca 2007 r., po zakończeniu którego sytuacja finansowa powinna ulec poprawie, a nowa struktura powinna zostać wprowadzona w życie. Większość środków już została wdrożona, a dokapitalizowanie zostało już zakończone. Jednak okres do końca 2007 r. może zostać uznany za termin rozsądny i niezbędny dla restrukturyzacji oferty przedsiębiorstwa i dla dostosowania jego działalności do rozwoju rynków właściwych.
(39) Plan zdaje się opierać na realistycznych założeniach dotyczących przyszłych warunków prowadzenia działalności. Bierze pod uwagę powolne przejmowanie rynków i nie wydaje się przesadnie optymistyczny. Plan przedstawia trzy scenariusze dotyczące wyników dokapitalizowania, z których najbardziej optymistyczny jest najbliższy obecnemu wynikowi. Plan podkreśla odtworzenie związków między strategią przedsiębiorstwa, jej mocnymi stronami, potrzebami klientów i rozwojem technologicznym. Przy uwzględnieniu niepewności technologicznej i handlowej plan wydaje się wystarczająco dokładny z uwagi na informacje dodatkowe, wysłane przez władze francuskie.
(40) Poprawa rentowności ekonomicznej przedsiębiorstwa wynika głównie ze środków wewnętrznych, w szczególności z zaprzestania działalności dodatkowej ("non-core business"), restrukturyzacji oferty i redukcji kosztów ogólnych.
(41) Trudności przedsiębiorstwa wynikły przede wszystkim ze złych wyborów technologicznych i z koncentracji na rynkach, na których działalność spółki Bull nie została uwieńczona sukcesem. Działalności tej zaprzestano, włącznie ze zlikwidowaniem sieci usług w kilku krajach europejskich. Wiele przyczyn tych szczególnych strat, tak jak te związane z systemem emerytalnym, prawdopodobnie nie wystąpi ponownie. Większa część kierownictwa przedsiębiorstwa została wymieniona. Spółka Bull skoncentrowała się na swoich mocnych stronach.
Restrukturyzacja i wydajność operacyjna
(42) W latach 2000-2002 marża brutto od obrotów wynosiła 21-25 %. Jednak wszystkie koszty badawczo-rozwojowe, koszty handlowe i koszty administracyjne przekraczały co roku marżę brutto o kwotę około 100 mln EUR. Plan restrukturyzacji przewiduje naprawę tego braku równowagi: koszty badawczo-rozwojowe spadają ze 160 mln EUR w 2000 r. do [...]* mln EUR przewidzianych na lata 2005-2007. Koszty handlowe i administracyjne spadają z 706 mln EUR w 2000 r. do [...]* mln EUR przewidzianych na lata 2006-2007. Zakładane wartości biorą pod uwagę przewidywania związane z ewentualnymi decyzjami wymiaru sprawiedliwości ("contingency"). Pozycja ta wzrasta aż do osiągnięcia [...]* % obrotów w 2007 r. Na podstawie tych przewidywań przyszły EBIT szacowany jest na [...]* % po "contingency". Obecne koszty za rok 2003 i pierwsze półrocze roku 2004 potwierdzają te przewidywania. Z tego punktu widzenia Komisja uważa, że plan restrukturyzacji umożliwia osiągnięcie wystarczającej wydajności operacyjnej.
Przewidywania dla rynków właściwych
(43) Przewiduje się, że w przyszłości przejmowanie popytu będzie przebiegać w bardziej umiarkowanym tempie niż w ciągu ostatnich dziesięciu lat, z powodu występujących łącznie kilku czynników, takich jak: zmniejszenie stawek komunikacyjnych, rozwój sieci szerokopasmowych, rozwój procedur telekomunikacyjnych w sektorze publicznym, wzrost możliwości wspólnego korzystania z aplikacji przez Internet, rozwój mobilności i rosnące uwzględnianie ograniczeń związanych z bezpieczeństwem, a wreszcie upowszechnienie technologii cyfrowych, które wszędzie zastępują istniejące wcześniej narzędzia analogowe. Według ostatnich przewidywań IDC (International Data Corporation) na lata 2003-2007 europejski rynek serwerów powinien odnotować wzrost ilościowy o 44 %, a rynek serwerów średniej i wysokiej klasy o 39 %. Rynek serwerów z elementami Intel 64 bit, stanowiący jeden z głównych kierunków rozwoju spółki Bull, powinien odnotować istotny wzrost. W rzeczywistości rynek ten szacowany jest na blisko 2,4 mld USD w 2007 r., co stanowiłoby 16 % rynku serwerów (wobec mniej niż 1 % w 2003 r.).
(44) W ten sposób IDC, według analizy z grudnia 2002 r., przewiduje w Europie Zachodniej wzrost wydatków przedsiębiorstw w sektorze usług o 30 % i o blisko 20 % w sektorze serwerów do roku 2006. Nowsze prognozy Gartnera (listopad 2003 r.), dotyczące usług w Europie Zachodniej, przewidują wzrost o 3 % w roku 2004 i ukazują średnią roczną stopę wzrostu 6,2 % w latach 2002-2007. W sektorze serwerów wzrost zróżnicowany będzie w zależności od stosowanych technologii; w szczególności elementy Intel Itanium, stanowiące podstawę nowej oferty serwerów firmy Bull, stosowane od roku 2003, powinny osiągnąć w 2008 r. obroty w wysokości 8 mld EUR. Rynek usług jest bardzo rozproszony, bardzo konkurencyjny i w ciągłej restrukturyzacji, ale według prognoz średnioi długoterminowych jego wzrost będzie szybszy niż wzrost rynku produktów. W związku z tym warunki rynków właściwych nie będą miały wpływu na ewentualne zakwestionowanie odzyskania rentowności ekonomicznej i umożliwiają wzrost ze strony usług w całkowitej sprzedaży i marży brutto, zgodnie z przewidywaniami planu restrukturyzacji.
(45) Liczne badania potwierdzają przewidywany wzrost w sektorach niszowych, które Bull wyznaczył sobie jako docelowe, oraz możliwości tkwiące w wybranych Technologiach(12).
Rentowność ekonomiczna średnio - i długoterminowa
(46) Duże serwery "GCOS", instalowane u obecnych klientów, to ważne źródło dochodów. Jednak po [...]* wymiana GCOS będzie w większości przypadków zakończona, a spółka Bull będzie musiała stawić czoła swoim konkurentom i realizować swoje ambicje, nawet najskromniejsze, w innych warunkach. W tym kontekście Komisja odnotowała, w szczególności, poniższe motywy 47-54.
(47) Uznaje się, że Bull, dysponujący wyborem rozwiązań realizowanych w oparciu o 64-bitową architekturę Intel, wykorzystywanych do oprogramowania "open source" oraz w celu osiągnięcia większych korzyści ze standaryzacji elementów ("commoditisation"), we właściwy sposób radzi sobie z rozwojem technologicznym, w stopniu odpowiadającym rozwojowi rynku i potrzebom swoich klientów. Ten rozwój zwiększy intensywność działań konkurencji na rynkach usług, lecz dzięki swoim rozmiarom spółka Bull może zainwestować niebagatelne kwoty w badania i rozwój oraz zaoferować szerszą i spójniejszą gamę produktów niż spółki dopiero wchodzące na rynek i małe, bardziej wyspecjalizowane przedsiębiorstwa. Wielkość spółki z pewnością przysporzyłaby jej większej wiarygodności u klientów, dla których wybór dostawcy serwerów jest sprawą strategiczną. Giganci, na przykład IBM, HP i Dell, są bardziej wyspecjalizowani w produktach seryjnych, których zakres stosowania jest bardziej rozpowszechniony; ich klienci mniej potrzebują produktów "na miarę".
(48) Plan określa docelowe sektory, w których klienci są wierniejsi: sektor publiczny, obrona i bezpieczeństwo oraz operatorzy telekomunikacji. Bull nie ma ambicji wykraczających poza aspiracje "gracza niszowego".
(49) Wprowadzenie na rynek nowej gamy serwerów NovaScale, mające na celu zastąpienie systemów GCOS, zostało pozytywnie ocenione przez niezależnych ekspertów(13). Bull zrealizował w tej linii produktów sprzedaż o dużej wartości, a jego produkty powinny odróżniać się od produktów konkurencyjnych w kwestii kosztów, niezawodności działania, łatwości obsługi i dostosowania wymiarów.
(50) Restrukturyzacja spółki Bull pozwala jej odzyskać spójność między posiadanymi umiejętnościami, ofertą, organizacją i celami krótkoterminowymi. Ważną przyczyną trudności przedsiębiorstwa był właśnie brak tej spójności. Odmłodzenie personelu, jakiego dokonano w dużym stopniu w 2002 r., a także istotna liczba partnerstw strategicznych powinny zapewnić przyszłe atuty technologiczne.
(51) Rola przewidywana dla nowej linii serwerów na bazie procesorów Intel, zwłaszcza procesora 64-bitowego, jest bardzo istotna: w 2007 r. obroty powinny osiągnąć [...]* % sprzedaży całkowitej, przy marży brutto [...]* %. Ponieważ nie chodzi tu już o technologię "własnościową", logiczne jest, by marża ta nie osiągała poziomu marż starszych serwerów, GCOS. Serwery 64-bitowe mogą być nośnikami bardziej złożonych i bogatszych systemów, lecz są oczywiście droższe od "standardowych" 32-bitowych. Bull spróbuje zdobyć zaufanie swoich klientów jakością techniczną swoich serwerów 64-bitowych, dodając do tych produktów ofertę usług, które wykorzystują uznaną wiedzę specjalistyczną. Bull zapewni współpracę między swoimi własnymi zespołami a zespołami klientów. Komisja uważa, że strategia ta jest spójna ze skoncentrowaniem się spółki Bull na działalności w niektórych sektorach.
(52) W segmencie usług należy podkreślić kilka wniosków z wyżej wymienionego raportu Forrestera(14). W odniesieniu do usług "open source" wiedza specjalistyczna spółki Bull uważana jest za przewyższającą wiedzę specjalistyczną innych światowych producentów sprzętu o bardziej ogólnym przeznaczeniu, np. IBM. Wśród producentów światowych i tych średniej wielkości Bull jest jedynym, który posiada pełne zaplecze technologiczne. Raport wspomina tylko jednego małego specjalistę "open source" o takim samym zapleczu.
(53) Projekt dokapitalizowania nie narzuca żadnego nowego partnera przemysłowego poza podmiotami już obecnymi, którymi są France Télécom i NEC. Jednak udział towarzystwa ubezpieczeniowego Debeka jest czynnikiem sprzyjającym strategii nakierowanej na ograniczoną liczbę sektorów. Poza tym Bull ma do swojej dyspozycji kilka grup partnerskich i jest zaangażowany w wiele projektów rozwoju kluczowych technologii na rzecz przyszłej działalności. Wreszcie, przykładowo, trzeba umieścić wzmiankę na temat podpisania pierwszej umowy "Original Equipment Manufacturer" z Kraftway, rosyjskim wiodącym producentem w sektorze serwerów na bazie Intel. Inna umowa dotyczy dystrybucji serwerów w Chinach.
(54) W związku z powyższym Komisja uważa, że plan restrukturyzacji umożliwi spółce Bull uzyskanie odpowiedniej pozycji. Niezależnie od zagrożeń technologicznych i handlowych występujących na rynkach właściwych, Komisja uważa, że powrót do rentowności ekonomicznej jest zapewniony w sposób wystarczający.
Zapobieganie nieuzasadnionym zakłóceniom konkurencji (pkt 35-39 wytycznych)
(55) Pomoc na restrukturyzację, by uzyskać pozwolenie Komisji, musi spełniać drugi warunek, który polega na tym, by zostały przedsięwzięte środki w celu zniwelowania, w miarę możliwości, ewentualnych negatywnych skutków, jakie pomoc mogłaby wywrzeć na konkurencji.
(56) Jak podkreśliła Francja, udziały w rynku spółki Bull w dziedzinie usług i w dziedzinie serwerów są niewielkie. W dziedzinie serwerów właściwy rynek geograficzny powinien zostać uznany za światowy lub co najmniej za europejski. W 2002 r. w całym rynku serwerów Piętnastki spółka Bull posiadała udział rzędu 3 %. W segmencie serwerów średniej i wysokiej klasy Bull zachował pozycję szacowaną na około 5 %, daleko za głównymi konkurentami: IBM (40 %), HP - Compaq (24 %), Sun (17 %) i Fujitsu (9 %). W segmencie serwerów wysokiej klasy udział w rynku będzie nieco wyższy. Bull zamierza bowiem uzyskać pozycję europejskiego lidera rozwiązań na bazie architektury Intel 64 bit i oprogramowania "open source" na rynkach docelowych. Rynek serwerów na bazie architektury Intel 64 bit szacowany jest na blisko 2,4 mld USD w 2007 r., co stanowiłoby 16 % rynku serwerów (wobec mniej niż 1 % w 2003 r.).
(57) W dziedzinie usług istnieją wskazania, zgodnie z którymi właściwy rynek geograficzny powinien być uznawany za europejski, mimo że istnienie rynków regionalnych lub krajowych nie może być wykluczone. Na rynku usług Piętnastki w 2002 r. Bull posiadał udział w rynku w wysokości około 0,4 %, a od 2002 r., Bull jeszcze bardziej nastawił się na usługi związane z infrastrukturą i inne dziedziny, w których się wyspecjalizował, odnotowując poważne zmniejszenie obrotów w sektorze usług. W badaniu z września 2003 r., opublikowanym przez Instytut Gartnera, spółki Bull nie ma wśród dziesięciu pierwszych konkurentów na światowym rynku usług informatycznych i w 2002 r. zajmuje ona dopiero dwudzieste drugie miejsce na rynku europejskim. Rynek ten jest poza tym bardzo konkurencyjny, co pozwoliło, przykładowo, na wydanie przez Komisję pozwolenia na operacje połączeń dotyczące wielu konkurentów spółki Bull (HP - Compaq(15), Cap Gemini - Transiciel(16), ATOS Origin-SEMA(17) przy zaznaczeniu, że te połączenia nie naruszą warunków konkurencji na rynkach usług informatycznych.
(58) Oczywiście przedsiębiorstwo jest obecne w większym stopniu w niektórych rejonach geograficznych, szczególnie we Francji. Konkurencja pozostaje jednak istotna, również na poziomie tych rejonów geograficznych.
(59) Dla niektórych segmentów rynku serwerów w Europie utrwalenie pozycji spółki Bull przyczyni się raczej do uczynienia konkurencji na tym rynku bardziej dynamiczną, szczególnie w segmentach, w których pozycja IBM jest wiodąca. W segmencie systemów o dużej ilości transakcji, na przykład, oferta spółki Bull wydaje się stanowić jedyną alternatywę w stosunku do IBM dla wszystkich klientów, którzy nie mogą łatwo przestawić się na rozwiązania Sun, HP czy Wintel (banki, ubezpieczenia, organizacje społeczne, zakłady zabezpieczenia społecznego itd.). [...]* wykazuje, że ten typ klientów pragnie zachować trwałość oferty spółki Bull. Chodzi tu jednak o bardzo specjalistyczne rynki niszowe, a utrwalenie pozycji spółki Bull ma bardzo niewielki wpływ na konkurencję w całym segmencie serwerów wysokiej klasy.
(60) Komisja bierze również pod uwagę fakt, że strategia spółki Bull nakierowana jest na oprogramowanie "open source". Poza tym większość konkurentów jest równocześnie partnerami w wielu projektach rozwoju. Żaden z konkurentów nie wypowiadał się podczas wszczęcia postępowania.
(61) Nie przewidziano żadnej operacji wzrostu zewnętrznego poza nabyciem "szarych komórek", co odpowiada często występującym w tym sektorze praktykom. Bull uważa, że każdy istotny zakup przeciwdziała strategii planu restrukturyzacji i może sprawiać problemy integracyjne.
(62) Spółka Bull odstąpiła dużo aktywów. W segmencie produktów spółka Bull odstąpiła całość działalności dotyczącej automatów bankowych, terminali płatniczych, kart chipowych i sporą część swojego oprogramowania middleware. Na rynku usług spółka Bull odstąpiła większą część swojej sieci handlowej poza Francją i Włochami przez sprzedaż swojego oddziału Integris spółce Steria. Plan restrukturyzacji przewiduje ponowne nakierowanie wysiłków na działalność podstawową. To ogranicza również negatywny wpływ pomocy na konkurencję między Państwami Członkowskimi. Z uwagi na powyższe ważne jest, by ta strategia, przewidziana w planie restrukturyzacji, była rzeczywiście kontynuowana.
(63) Z uwagi na to, co zostało powiedziane, Komisja uważa, że nieuzasadnione zakłócenia konkurencji w omawianym przypadku nie zachodzą. Pozycja spółki Bull na rynkach właściwych, w połączeniu z przestrzeganiem planu restrukturyzacji i ponownym nakierowaniem wysiłków na działalność podstawową, nie wymaga przedsięwzięcia dodatkowych środków.
Pomoc ograniczona do minimum (pkt 40 i 41 wytycznych)
(64) Do uzyskania pozwolenia musi również być spełniony trzeci warunek, polegający na tym, by kwota i intensywność pomocy zostały ograniczone do ścisłego minimum, niezbędnego dla umożliwienia restrukturyzacji w zależności od możliwości finansowych przedsiębiorstwa, jego akcjonariuszy lub grupy, do której ono należy. Beneficjenci pomocy powinni w istotny sposób uczestniczyć w planie restrukturyzacji, czerpiąc ze środków własnych. W każdym razie należy wykazać przed Komisją, że pomoc zostanie wykorzystana jedynie w celu odtworzenia żywotności ekonomicznej przedsiębiorstwa oraz że nie pozwoli adresatowi pomocy zwiększyć swoich mocy produkcyjnych podczas wdrażania planu restrukturyzacji.
(65) Wkład beneficjenta i jego akcjonariuszy jest znaczący. Od dnia 31 grudnia 2001 r. spółka Bull wniosła wkład do restrukturyzacji w wysokości 160 mln EUR, pochodzący z odstąpienia aktywów "non-core business" w roku 2002 i w pierwszym półroczu roku 2003. Ponadto spółka zarezerwowała na działania restrukturyzacyjne 94 mln EUR pochodzące ze środków płynnych, którymi dysponowała na dzień 31 grudnia 2001 r.(18). Nowi i starzy akcjonariusze przyczynili się do dokapitalizowania w wysokości 44,2 mln EUR, co stanowi istotny wkład. Fakt, że obejmowanie kapitału inwestycyjnego dokonywane jest częściowo przez przedsiębiorstwa partnerskie spółki Bull (France Télécom, NEC), klientów (Debeka) i kadry kierownicze grupy Bull, niczego nie ujmuje temu stwierdzeniu. Komisja może również wziąć pod uwagę kapitał wniesiony podczas realizacji warrantów na akcje w wysokości 17 mln EUR, ponieważ dawni posiadacze obligacji zamiennych nie byli zobowiązani do wyboru tej opcji.
(66) Współczynniki wypłacalności i płynności, po wypłacie pomocy i przy uznaniu pomocy za dług, znajdują się na poziomach porównywalnych do konkurentów. Poprawa sytuacji finansowej pozwoli przede wszystkim na uzyskanie gwarancji bankowych na bieżącą działalność. Przewiduje się bowiem, że Bull nadal będzie korzystać z zewnętrznego finansowania krótkoterminowego, opierającego się na zamianie wierzytelności na papiery wartościowe, na kwotę rzędu od [...]* do [...]* mln EUR. Uwzględniając zagrożenia właściwe dla rynków i zważywszy na fakt, że strategia spółki Bull jest strategią gracza niszowego, wydaje się mało prawdopodobne, by instytucje finansowe były gotowe na przyznawanie nowych linii kredytowych na działalność agresywną, która nie byłaby związana z procesem restrukturyzacji.
(67) Zdaniem władz francuskich przy bardziej ograniczonej pomocy inni partnerzy nie zgodziliby się inwestować, a właściciele obligacji zamiennych nie zgodziliby się na zamianę swoich wierzytelności na nowe papiery wartościowe. Jeżeli chodzi o główną alternatywę, zaproponowaną przez amerykański fundusz inwestycyjny, która nie została przyjęta, władze francuskie wyjaśniły w wystarczający sposób, że opcja ta doprowadziłaby do co najmniej tak samo wysokiej pomocy. Fundusz ten przewidywał wpłatę kapitałów w wysokości przekraczającej 33 mln EUR, przewidzianą przez grupę inwestorów, lecz gwarancja w wysokości 11 mln EUR wniesionych przez posiadaczy obligacji zamiennych pokrywa różnicę.
(68) Konkludując, Komisja uważa, że pomoc nie doprowadzi przedsiębiorstwa do dysponowania nadwyżkami kapitałów płynnych, które mogłoby ono przeznaczyć na działalność agresywną, która wywoływałaby zakłócenia na rynku i która nie byłaby związana z procesem restrukturyzacji.
Zasada "pierwszy i ostatni raz" ("one time, last time")
(69) W celu uniknięcia jakiegokolwiek wsparcia naruszającego zasady, pkt 48 wytycznych precyzuje, że pomoc na restrukturyzację może zostać udzielona tylko raz. Jeżeli przedsiębiorstwo korzystało już w przeszłości z pomocy na restrukturyzację i jeżeli okres restrukturyzacji zakończył się mniej niż dziesięć lat temu, Komisja nie przyzna na normalnych warunkach nowej pomocy na restrukturyzację, z wyjątkiem okoliczności nadzwyczajnych, nieprzewidywalnych i niezależnych od przedsiębiorstwa. Pomoc zgłoszona w omawianym przypadku zostanie wypłacona najwcześniej dnia 31 grudnia 2004 r. W 1993 i 1994 r. państwo francuskie przyznało pomoc na restrukturyzację spółce Bull, co uzyskało aprobatę Komisji pod koniec roku 1994. Plan restrukturyzacji dotyczył jednak okresu trwającego do końca roku 1995. Decyzja 2003/599/WE, którą Komisja zatwierdziła pomoc na ratowanie spółki(19) i która w motywie 60 wskazuje datę 31 grudnia 2004 r. jako datę, począwszy od której nowa pomoc na restrukturyzację może zostać przyznana, jest w tym punkcie błędna. W tym konkretnym przypadku dziesięcioletni termin nie został więc osiągnięty.
(70) Jednak zasady "pierwszy i ostatni raz" nie można stosować bez ograniczeń. Zgodnie z orzeczeniem Trybunału (20), oczywiście w ramach Traktatu EWWiS, lecz dotyczy to tym bardziej Traktatu WE, przepisy dotyczące pomocy mają na celu nadanie Komisji uprawnień, by mogła stawić czoła sytuacjom nieprzewidywalnym, uwzględniając zmienny charakter warunków rynkowych. W tych warunkach nieuzasadnione zastosowanie zasady "pierwszy i ostatni raz" ograniczyłoby nadmiernie kategorię pomocy, którą można uznać za niezbędną, i nie pozwoliłoby Komisji zbadać, w każdym szczególnym przypadku, czy dany projekt pomocy na restrukturyzację jest niezbędny do realizacji celów Traktatu. Tak samo Komisja nie może w zasadzie opierać się jedynie na istnieniu decyzji wcześniejszej, by odmówić następnej pomocy temu samemu beneficjentowi(21).
(71) Z tego względu wytyczne dają możliwość odstępstwa od zasady "pierwszy i ostatni raz" w ramach nadzwyczajnych okoliczności, nieprzewidywalnych i nieleżących po stronie przedsiębiorstwa. Z tej przyczyny należy podkreślić, że mimo iż kryzys w sektorze technologii informacji i komunikacji w 2001 r. nie był ani nadzwyczajny, ani nieprzewidywalny, jego zasięg, zwłaszcza dla segmentu technologii związanych z Internetem i z telekomunikacją, był nadzwyczajny, nieprzewidywalny i nie powstał z winy spółki Bull. Innym zjawiskiem, jakie należy uwzględnić w tym przypadku, jest ogromna szybkość rozwoju technologicznego w tym sektorze.
(72) Ponadto należy podkreślić w tym kontekście, że Bull i państwo francuskie skrupulatnie przestrzegali warunków wcześniejszego planu restrukturyzacji, zwłaszcza w kwestii prywatyzacji, partnerstwa z NEC France Télécom oraz odstąpienia wielu aktywów, zgodnie z wnioskiem niezależnego eksperta, którym posłużyła się Komisja, oraz że tamten plan nie mógł zapobiec obecnym trudnościom. Wtedy bowiem trudności finansowe były przede wszystkim związane z oddziałami i filiami, które odstąpiono w ramach planu restrukturyzacji, zwłaszcza Zenith Data Systems w sektorze mikrokomputerów i oddział OSS. Pierwsza restrukturyzacja spółki Bull została więc przeprowadzona, a w jej ramach przedsiębiorstwo próbowało dostosować się do swego otoczenia. Zmniejszenie liczby pracowników przedsiębiorstwa odzwierciedla te radykalne przemiany: z 44.500 w 1990 r. liczba pracowników zmniejszyła się do 24.000 w 1995 r. i do 11.500 w 1999 r. Obecne trudności, opisane w motywach 9-12, różnią się charakterem od trudności, które doprowadziły do restrukturyzacji w latach 1993-1995.
(73) Wynika z powyższego, że w danym przypadku przestrzega się filozofii, która zarządza zasadą "pierwszy i ostatni raz", mającej na celu niedopuszczenie do nadmiernego wsparcia. Państwo nie utrzymywało przy życiu spółki Bull w sposób sztuczny, nawet jeśli jej trudności miały charakter powtarzający się; wręcz przeciwnie, pomoc, która jest przedmiotem niniejszej decyzji, miała na celu stawienie czoła trudnościom o całkiem odmiennym charakterze.
(74) Dodatkowo dodamy zresztą, że dziesięcioletni okres prawie upłynął.
(75) W związku z tym, wziąwszy pod uwagę okoliczności tego konkretnego przypadku, Komisja uważa, że kryterium "pierwszy i ostatni raz" nie stanowi podstaw do sprzeciwienia się wydaniu pozwolenia na udzielenie pomocy, o której mowa.
Zasada "Deggendorf"
(76) Zgodnie z orzecznictwem Trybunału w sprawie "Deggendorf" (22), gdy Komisja bada zgodność pomocy, powinna uwzględnić wszystkie istotne czynniki, zwłaszcza ewentualny efekt łączny tej pomocy i innych pomocy, które nie zostały zwrócone. W tym przypadku spółka Bull dysponuje pomocą na ratowanie przedsiębiorstwa, na którą zgoda została uzależniona od jej zwrotu przez spółkę Bull najdalej do dnia 17 czerwca 2003 r. Według władz francuskich zgłoszona pomoc zostanie jednak wypłacona dopiero po zwrocie pomocy na ratowanie przedsiębiorstwa. W takich warunkach zasada "Deggendorf" jest przestrzegana, Komisja musi jednak nabrać pewności, że tak stanie się również w tym przypadku.
Przestrzeganie zgłoszonego planu restrukturyzacji
(77) Zgodnie z pkt 43 wytycznych zgłoszony Komisji plan restrukturyzacji, doprecyzowany i skompletowany, musi być w całości przestrzegany.
Kontrola i sprawozdania
(78) Zgodnie z pkt 45 i 46 wytycznych Komisji muszą być przedkładane roczne sprawozdania.
VI. WNIOSEK
(79) Komisja uważa, że przyznana spółce Bull pomoc na restrukturyzację, zgłoszona przez Francję, może zostać uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem, pod warunkiem że wszystkie zobowiązania podjęte przez Francję i wszystkie narzucone warunki zostaną spełnione,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
Sporządzono w Brukseli, dnia 1 grudnia 2004 r.
| W imieniu Komisji | |
| Neelie KROES | |
| Członek Komisji |
______
(1) Dz.U. C 102 z 28.4.2004, str. 12.
(2) Dz.U. L 209 z 19.8.2003, str. 1.
(3) Sprawa zarejestrowana pod numerem C-504/03.
(4) Patrz: przypis 1.
(5) http://www.bull.com
(6) Dz.U. L 386 z 31.12.1994, str. 1.
(7) Patrz: decyzja 2003/599/WE, zawierająca więcej szczegółów na temat planu restrukturyzacji.
(8) Dz.U. C 288 z 9.10.1999, str. 2.
(9) Niedawno została opublikowana nowa wersja wytycznych (Dz.U. C 244 z 1.10.2004, str. 2). Zgodnie z pkt 103 tej nowej wersji konkretna pomoc powinna być analizowana w świetle kryteriów stosowanych w chwili dokonywania zgłoszenia pomocy, to znaczy w świetle wytycznych z 1999 r.
(10) Od 2001 r., kapitał własny wyrażany jest w liczbach ujemnych i wynosi -726 mln EUR według stanu na koniec 2003 r. Straty w latach 2000, 2001 i 2002 wyniosły odpowiednio 243 mln EUR, 253 mln EUR i 548 mln EUR.
(11) Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 15 maja 1997 r. w sprawie Textilwerke Deggendorf GmbH przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich i Federalnej Republice Niemiec, C-355/95, Zb.Orz. str. I-2549.
(12) Na przykład Forrester, "Market overview - Exploiting open source in Europe", 22.6.2004 r.
(13) Patrz: The Clipper Group Navigator, "Bull transitions GCOS 8 to Open Systems - Novascale 9000 to the Rescue", z 15.10.2003 r., i IDC, "Vendor needs and Strategies, Bull fills out Novascale line - targets commercial and High-Performance Computing (HPC) Customers in 2004", z kwietnia 2004 r. IDC na przykład konkluduje, że "Wprowadzenie serwerów NovaScale przez spółkę Bull w 2003 r. pozwoliło jej na lepsze przygotowanie się do wejścia na rynek wysoko rozwiniętej technologii obliczeniowej - rynek, w kierunku którego spółka ostatnio skierowała swoją działalność. W ciągu ostatniego roku Bull zdobył istotną liczbę ważnych klientów w tym sektorze. (...) Dodanie systemu operacyjnego do serwera Microsoft Windows 2003 i do serwera SQL, a także nowego oprogramowania ISV - w szczególności firm Oracle, SAP i BEA - pozwoli mu zareagować na oczekiwany wzrost popytu na aplikacje handlowe wysokiej jakości na poprawiającym swoją sytuację rynku europejskim.".
(14) Patrz: przypis 12.
(15) Decyzja Komisji z dnia 31 stycznia 2002 r. uznająca zgodność ze wspólnym rynkiem połączenia (sprawa nr IV/M.2609 - HP/Compaq) na podstawie rozporządzenia Rady (EWG) nr 4064/89 (Dz.U. C 39 z 13.2.2002, str. 23).
(16) Decyzja Komisji z dnia 24 listopada 2003 r. uznająca zgodność ze wspólnym rynkiem połączenia (sprawa nr IV/M.3307 - Cap Gemini/Transiciel) na podstawie rozporządzenia Rady (EWG) nr 4064/89 (Dz.U. C 295 z 5.12.2003, str. 16).
(17) Decyzja Komisji z dnia 10 listopada 2003 r. uznająca zgodność ze wspólnym rynkiem połączenia (Sprawa nr IV/M.3295 - Atos Origin/Sema Group) na podstawie rozporządzenia Rady (EWG) nr 4064/89 (Dz.U. C 295 z 5.12.2003, str. 16).
(18) Kwota ta nie zawiera zaliczki państwa przyznanej w końcu grudnia 2001 r. ani środków, jakie Bull mógł wygenerować dzięki tej pożyczce.
(19) Patrz: przypis 7.
(20) Wyrok z dnia 23 listopada 2000 r. w sprawie C-441/97 P Wirtschaftsvereinigung Stahl, Tyssen Stahl AG, Preussag Stahl AG oraz Hoogovens Staal BV, wcześniej Googovens Groep BV przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, Zb. Orz. 2000, str. I-10293, pkt 55.
(21) Wnioski Adwokata Generalnego Jacobsa w sprawie C-110/02, Komisja c/ Rada, pkt 43 (dotychczas nieopublikowane w Zbiorze Orzeczeń).
(22) Patrz: przypis 11.