Decyzja 2010/95/WE w sprawie pomocy państwa C 10/07 (ex NN 13/07) udzielonej przez Węgry w zakresie odliczeń podatkowych dotyczących odsetek w rozliczeniach wewnątrz grupy kapitałowej
Dz.U.UE.L.2010.42.3
Akt indywidualnyDECYZJA KOMISJI
z dnia 28 października 2009 r.
w sprawie pomocy państwa C 10/07 (ex NN 13/07) udzielonej przez Węgry w zakresie odliczeń podatkowych dotyczących odsetek w rozliczeniach wewnątrz grupy kapitałowej
(Jedynie tekst w języku węgierskim jest autentyczny)
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(2010/95/WE)
(Dz.U.UE L z dnia 17 lutego 2010 r.)
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 88 ust. 2 akapit pierwszy,
uwzględniając Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w szczególności jego art. 62 ust. 1 lit. a),
po wezwaniu zainteresowanych stron do przedstawienia uwag zgodnie z przywołanymi artykułami(1) i uwzględniając otrzymane odpowiedzi,
a także mając na uwadze, co następuje:
I. PROCEDURA
(1) Od stycznia 2003 r. władze węgierskie wprowadziły nowe przepisy dotyczące korzystnego opodatkowania dochodu netto z odsetek w rozliczeniach pomiędzy powiązanymi przedsiębiorstwami należącymi do tej samej grupy kapitałowej. Środek ten nie został zgłoszony Komisji Europejskiej. Pismem z dnia 19 listopada 2004 r. Komisja zwróciła się do władz węgierskich o udzielenie informacji, które dostarczono dnia 14 grudnia 2004 r.
(2) W dniu 21 marca 2007 r. Komisja poinformowała Republikę Węgierską o swojej decyzji w sprawie wszczęcia postępowania określonego w art. 88 ust. 2 Traktatu WE w odniesieniu do programu pomocy. Po dwukrotnym przedłużeniu terminu Republika Węgierska udzieliła odpowiedzi w piśmie z dnia 20 czerwca 2007 r.
(3) Decyzja Komisji w sprawie wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej(2), a zainteresowane strony wezwano do przedstawienia uwag. W dniu 20 lipca 2007 r. swoje uwagi przedstawiła Amerykańska Izba Handlowa na Węgrzech, w dniu 26 lipca 2007 r. dokonały tego Niderlandy, a w dniu 26 lipca 2007 r. - MOL Plc. Uwagi te przekazano Republice Węgierskiej, która udzieliła odpowiedzi w wiadomości e-mail z dnia 6 września 2007 r.
(4) Pismem z dnia 12 lutego 2008 r. Komisja zwróciła się do władz węgierskich o udzielenie dodatkowych informacji. Odpowiedzi przekazano pismami z dnia 28 kwietnia 2008 r., dnia 19 czerwca 2008 r. i dnia 13 października 2008 r.
(5) Pismem z dnia 24 czerwca 2009 r. władze węgierskie poinformowały Komisję o swoim zamiarze zniesienia programu pomocy z dniem 1 stycznia 2010 r.
(6) W dniu 29 czerwca 2009 r. parlament węgierski przyjął zmiany w ustawie podatkowej na 2010 r., w tym zniesienie zasady 50-procentowego odliczenia w przypadku podatku od osób prawnych z tytułu dochodów finansowych wewnątrz grupy kapitałowej. Ustawa została opublikowana w węgierskim dzienniku ustaw dnia 9 lipca 2009 r.
(7) Władze węgierskie przedstawiły dalsze informacje w wiadomości e-mail z dnia 1 października 2009 r.
II. SZCZEGÓŁOWY OPIS ŚRODKA POMOCY
(8) Środek przewiduje możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania na Węgrzech 50 % kwoty odsetek netto otrzymanej od przedsiębiorstw powiązanych, którą stanowi saldo odsetek otrzymywanych od przedsiębiorstw powiązanych pomniejszonych o odsetki wypłacone na rzecz tych przedsiębiorstw(3). W konsekwencji opodatkowaniu podlega tylko połowa otrzymywanych odsetek netto, podczas gdy w przypadku normalnego stosowania systemu podatkowego opodatkowaniu podlegałaby cała kwota. Na poziomie przedsiębiorstwa powiązanego wypłacającego odsetki netto 50 % wypłaconej kwoty odsetek netto dodaje się do podstawy opodatkowania(4). Stąd zamiast pełnego odliczenia odsetek netto wypłaconych w ramach normalnego systemu podatkowego, przedsiębiorstwa odliczają od swojej podstawy opodatkowania tylko połowę tej kwoty. Program pomocy ma zastosowanie tylko do odsetek otrzymanych od przedsiębiorstw powiązanych i wypłacanych na rzecz takich przedsiębiorstw.
(9) Przedsiębiorstwo powiązane oznacza(5):
a) przedsiębiorstwo, w którym podatnik jest w sposób bezpośredni lub pośredni udziałowcem większościowym;
b) przedsiębiorstwo, które jest w sposób bezpośredni lub pośredni udziałowcem większościowym w przedsiębiorstwie podatnika;
c) każde inne przedsiębiorstwo, jeżeli przedsiębiorstwo trzecie jest w sposób bezpośredni lub pośredni udziałowcem większościowym zarówno w odniesieniu do podatnika, jak i innego przedsiębiorstwa tego rodzaju;
d) przedsiębiorstwo zagraniczne i jego stały zakład na Węgrzech, stały zakład przedsiębiorstwa zagranicznego na Węgrzech i osoba, z którą pozostaje on w zależności, o której mowa w lit. a)-c) powyżej.
Termin "udziałowiec większościowy" obejmuje również sytuacje, w których którakolwiek ze stron ma prawo do wyznaczenia lub odwołania większości członków zarządu i rady nadzorczej. Ponadto przy ustalaniu istnienia udziałów większościowych prawa głosu bliskich krewnych należy uwzględnić łącznie.
Maksymalna kwota podlegająca odliczeniu
(10) Całkowita kwota podlegająca specjalnym odliczeniom, łącznie z odliczeniem odsetek wewnątrz grupy, nie przekracza 50 % zysku przed opodatkowaniem(6).
Możliwość wycofania
(11) Podatnik może co roku zdecydować, czy stosuje program pomocy czy też się z niego wycofuje. Jeżeli przedsiębiorstwo, w przypadku którego doszło do wypłaty kwoty odsetek netto, wycofuje się z programu, nie musi ono podwyższać swojej podstawy opodatkowania w opisany powyżej sposób i może zastosować zwykły system podatkowy poprzez całkowite odliczenie wypłaconych odsetek, pod warunkiem że powiadomi o tym wszystkie przedsiębiorstwa powiązane (krajowe i zagraniczne), którym odsetki zostały wypłacone (lub są należne) lub od których odsetki zostały otrzymane (lub są należne)(7). W tym przypadku, dla celów zastosowania środka, podczas obliczania swojej podstawy opodatkowania w odniesieniu do płatności odsetek przedsiębiorstwa powiązane nie uwzględniają odsetek otrzymanych od tego podatnika lub wypłaconych na jego rzecz(8).
(12) Władzom węgierskim nie przysługuje żadne prawo swobodnego decydowania, ponieważ decyzję o zastosowaniu środka lub wycofaniu się z jego stosowania w odniesieniu do wypłaconych odsetek netto podejmuje przedsiębiorstwo powiązane, o którym mowa w powyższym punkcie.
Beneficjenci
(13) Przepisy mają zastosowanie do osób prawnych, spółek europejskich (SE), spółdzielni europejskich (SCE), spółdzielni i stałych zakładów przedsiębiorstw zagranicznych. Przepisy te nie mają zastosowania do zakładów ubezpieczeń, instytucji finansowych, przedsiębiorstw inwestycyjnych lub mikro- i małych przedsiębiorstw(9).
Podstawa prawna
(14) Podstawą prawną środka są następujące przepisy ustawy LXXXI z 1996 r. o podatku dochodowym od osób prawnych i podatku od dywidend: art. 7 ust. 1 lit. k), art. 7 ust. 14 i 16, art. 8 ust. 1 lit. k), art. 8 ust. 2 i art. 29/D ust. 15.
(15) W porównaniu z pierwotnymi przepisami w sprawie środka przepisy obowiązujące obecnie zawierają pewne zmiany dotyczące kwalifikujących się beneficjentów. Zmiany te weszły w życie dnia 1 stycznia 2003 r. W pierwotnych przepisach do grupy beneficjentów nie należały spółki europejskie i spółdzielnie europejskie, ponieważ Węgry w tym czasie nie były jeszcze członkiem Unii Europejskiej. Statut spółki europejskiej wszedł w życie dnia 8 października 2004 r., a statut spółdzielni europejskiej został przyjęty w dniu 22 lipca 2003 r. i wszedł w życie dnia 16 sierpnia 2006 r. Ponieważ od dnia 1 czerwca 2004 r. na Węgrzech ustała możliwość zakładania spółek finansowanych kapitałem podwyższonego ryzyka, również te przedsiębiorstwa zniknęły z listy kwalifikujących się przedsiębiorstw.
Czas obowiązywania
(16) Początkowo nie przewidziano żadnego ograniczenia w odniesieniu do czasu obowiązywania programu pomocy. Jednak ostatecznie, jak zauważono powyżej, uchwalono zniesienie środka z dniem 1 stycznia 2010 r.
Budżet
(17) Węgry przekazały następujące dane liczbowe dotyczące wpływu środka na węgierskie zasoby budżetowe:
| w 1.000 HUF(1) | ||
| Rok | Saldo korekty podstawy opodatkowania (zmniejszenie/zwiększenie) w wyniku środka | Wpływ środka na opodatkowanie |
| 2003 | 2.280.424 | 410.476 |
| 2004 | 4.478.141 | 716.503 |
| 2005 | 7.279.164 | 1.164.666 |
| 2006 | 125.992.638 | 20.158.822 |
| (1) Forint węgierski - przybliżony kurs wymiany w przedmiotowych latach wynosi 250 HUF za 1 EUR. | ||
(18) Łączny wpływ środka w przedmiotowych latach wynosi około 24 mld HUF (96 mln EUR)(10).
III. PODSTAWY WSZCZĘCIA POSTĘPOWANIA
(19) W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja wyraziła swoje wątpliwości, czy program pomocy stanowi środek o ogólnym zastosowaniu, ponieważ możliwość korzystania z preferencyjnego pod względem podatkowym traktowania płatności odsetek wewnątrz grupy nie jest na równi dostępna dla wszystkich przedsiębiorstw na Węgrzech.
(20) W odniesieniu do istnienia korzyści gospodarczej Komisja była zdania, że na poziomie indywidualnych przedsiębiorstw należących do grupy, program pomocy zapewnia korzyść przedsiębiorstwom, które otrzymują dodatnie odsetki netto od przedsiębiorstw powiązanych.
(21) W odniesieniu do grupy przedsiębiorstw jako całości Komisja podkreśliła, że program pomocy przynosi korzyść w przypadku transakcji transgranicznych polegających na rozliczeniach odsetek wewnątrz grupy, w ramach których odsetki netto otrzymuje przedsiębiorstwo mające siedzibę na Węgrzech, a wypłaca je przedsiębiorstwo z siedzibą za granicą.
(22) Komisja wyjaśniła ponadto, że w przypadku transakcji transgranicznych polegających na rozliczeniach odsetek wewnątrz grupy, w ramach których odsetki otrzymuje przedsiębiorstwo z siedzibą za granicą, a wypłaca je przedsiębiorstwo węgierskie, środek nie daje żadnej dodatkowej korzyści. Podobnie w przypadku transakcji krajowej, tj. gdy oba przedsiębiorstwa znajdują się na Węgrzech, na poziomie grupy przedsiębiorstw taka korzyść zasadniczo nie występuje.
(23) W odniesieniu do kryterium selektywności Komisja zauważyła, po pierwsze, że zakłady ubezpieczeń, instytucje finansowe, przedsiębiorstwa inwestycyjne i spółki finansowane kapitałem podwyższonego ryzyka oraz małe przedsiębiorstwa są de iure wyłączone z zakresu stosowania środka pomocy. Po drugie, jeśli chodzi o poszczególne przedsiębiorstwa, to jedynie przedsiębiorstwa należące do grupy kapitałowej mogą korzystać z niższego opodatkowania odsetek netto wewnątrz grupy przewidzianego w programie pomocy. Po trzecie, jeśli chodzi o grupy przedsiębiorstw, program pomocy wydaje się korzystny w przypadku transakcji transgranicznych polegających na rozliczeniach odsetek prowadzonych wewnątrz grupy, w ramach których odsetki netto otrzymuje przedsiębiorstwo mające siedzibę na Węgrzech, a wypłaca je przedsiębiorstwo z siedzibą za granicą. Po czwarte, dodatkowym czynnikiem świadczącym o tym, że środek ten stanowi wyjątek od węgierskiego systemu podatkowego, jest możliwość wycofania się ze stosowania programu, która jest przedmiotem corocznej decyzji.
(24) Komisja miała także wątpliwości, czy wymienione wyżej wyjątki są uzasadnione ze względu na "charakter lub ogólną strukturę" systemu podatkowego, i dlatego uznała środek pomocy za niezgodny ze wspólnym rynkiem.
(25) Komisja była również zdania, że środek pomocy nie może zostać uznany za istniejącą pomoc, ponieważ nie spełnia żadnego z warunków określonych w rozdziale 3 załącznika IV do Aktu przystąpienia.
IV. UWAGI WŁADZ WĘGIERSKICH
Podstawa prawna oceny
(26) Władze węgierskie uważają, że z powodu braku harmonizacji na szczeblu wspólnotowym w obszarze podatków bezpośrednich środek należy poddać ocenie w oparciu o przepisy Traktatu WE regulujące zbliżenie przepisów zgodnie z art. 96 i 97 Traktatu WE, a nie na podstawie przepisów dotyczących pomocy państwa. Władze węgierskie odnoszą się do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, zgodnie z którym podatki bezpośrednie wchodzą w zakres kompetencji państw członkowskich, jednak państwa członkowskie muszą wykonywać tę kompetencję zgodnie z przepisami prawa wspólnotowego w zakresie podatków bezpośrednich. W związku z tym Węgry podnoszą argument, że na charakter środka w dużym stopniu wpłynęło przestrzeganie swobody przedsiębiorczości.
Cel środka
(27) Celem środka jest zapewnienie możliwości finansowania wewnątrz grupy w drodze pożyczki - umożliwiającego optymalne zarządzanie płynnością - bez opodatkowania wpływającego na decyzje gospodarcze w zakresie działalności operacyjnej i finansowania.
(28) W odróżnieniu od większości państw członkowskich na Węgrzech nie istnieje opodatkowanie grupowe. Opodatkowanie grupowe zapewnia możliwość skompensowania w tym samym roku straty (krajowego) członka grupy zyskiem innego (krajowego) członka grupy. Zasoby budżetowe nie pozwalają na wprowadzenie pełnego systemu opodatkowania grupowego. W związku z tym węgierski przepis wprowadzono jako rozwiązanie alternatywne w stosunku do opodatkowania grupowego w celu częściowego ograniczenia niekorzystnych warunków konkurencji w porównaniu z innymi państwami członkowskimi posiadającymi pełny system opodatkowania grupowego.
(29) Dzięki umożliwieniu odliczenia 50 % otrzymanych odsetek i symetrycznie - aby osiągnąć cel polityki podatkowej - zwiększenia zysków o 50 % kwoty odsetek wypłaconych przedsiębiorstwom powiązanym, zmniejsza się różnicę między finansowaniem kapitałowym i finansowaniem w drodze pożyczki wewnątrz grupy, ponieważ dywidenda jako wynagrodzenie z tytułu finansowania kapitałowego jest zwolniona z podatku, podczas gdy odsetki od finansowania w drodze pożyczki są opodatkowane.
(30) Według władz węgierskich środek stanowi pewien rodzaj częściowego opodatkowania grupowego, mającego zastosowanie tylko do dochodu z odsetek. Jest to przepis o ogólnym zastosowaniu, który nie oznacza traktowania w sposób uprzywilejowany żadnych przedsiębiorstw ani produkcji żadnych towarów. W niektórych państwach członkowskich opodatkowanie grupowe jest powszechnym elementem systemów podatkowych, a zgodnie z informacjami posiadanymi przez władze węgierskie Komisja nie zakwestionowała jego zgodności z Traktatem WE.
Istnienie pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE
(31) Władze węgierskie uważają, że przedmiotowy program nie stanowi pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE, ponieważ nie są spełnione kryteria dotyczące: (i) korzyści gospodarczej; (ii) selektywności; i (iii) zasobów państwowych.
Korzyść gospodarcza
(32) Zgodnie z decyzją o wszczęciu postępowania środek przynosi korzyść: (i) na poziomie indywidualnych przedsiębiorstw ze względu na możliwość odliczenia 50 % kwoty dochodu netto z odsetek od podstawy opodatkowania; oraz (ii) na poziomie całej grupy, jeżeli węgierski członek grupy udziela finansowania zagranicznemu członkowi grupy i uzyskuje dochód z odsetek, w odniesieniu do którego przyznano również możliwość odliczenia 50 % jego kwoty.
(33) Władze węgierskie argumentują, że środek może przynieść korzyść indywidualnemu przedsiębiorstwu, lecz jednocześnie jest niekorzystny dla drugiej strony transakcji pożyczkowej i w związku z tym jest symetryczny w ramach relacji wyłącznie krajowych. Może on przynieść korzyść także całej grupie, ale korzyść ta polega jedynie na szybszej kompensacie strat z tytułu odsetek poniesionych przez przedsiębiorstwo należące do grupy dochodem z odsetek uzyskanym przez inne przedsiębiorstwo, tak jak ma to miejsce w przypadku innych systemów opodatkowania grupowego.
(34) Władze węgierskie argumentują ponadto, że w przypadku transakcji transgranicznych, jeżeli przedsiębiorstwo powiązane otrzymujące pożyczkę wewnątrz grupy i płacące z tego tytułu odsetki ma siedzibę za granicą, uzyskana korzyść będzie uzależniona od stawki podatkowej stosowanej w państwie członkowskim, w którym przedsiębiorstwo ma siedzibę. Korzyść nie wynika z charakteru pomocy węgierskiego środka, ale wyłącznie z różnicy między przepisami podatkowymi państw członkowskich, której nie można uwzględniać przy ocenie tego środka. Gdyby zagraniczne prawodawstwo było takie jak prawodawstwo węgierskie, korzyść określona przez Komisję nie miałaby miejsca.
(35) Ponadto, zgodnie ze stwierdzeniem Komisji zawartym w decyzji w sprawie międzynarodowej działalności finansowej w Niderlandach(11), istnienie korzyści musi być poddawane ocenie w ramach przepisów dotyczących pomocy państwa wyłącznie na szczeblu krajowym. W związku z tym Węgry zauważają, że w przypadku transakcji krajowych środek nie zakłóca konkurencji i nie przynosi żadnych korzyści, ponieważ jest neutralny pod względem podatkowym.
(36) Władze węgierskie nie zgadzają się z Komisją, że środek przynosi korzyść w przypadku transakcji transgranicznych (w ramach których odsetki otrzymuje przedsiębiorstwo z siedzibą na Węgrzech). Węgry argumentują, że już efektywna stawka podatku od osób prawnych w wysokości 16 % może stanowić zachętę dla grup do lokalizacji działalności na Węgrzech. Potencjalna korzyść nie wynika z zachęty podatkowej dla przedsiębiorstw wielonarodowych, ale ze swobody przedsiębiorczości. Zasada ta zostałaby naruszona, jeżeli władze węgierskie wyłączyłyby z zakresu środka grupy, w których skład wchodzą również członkowie spoza Węgier.
(37) Ponadto podniesiono argument, że środek pomaga grupom osiągnąć bardziej skuteczną alokację środków finansowych, podobnie jak ma to miejsce w przypadku systemów opodatkowania grupowego innych państw członkowskich. Jest on mniej łagodny niż systemy konsolidacji podatkowej, które umożliwiają rozłożenie wszelkiego rodzaju strat w ramach jednostki administracyjnej.
(38) Jeżeli środek jest ogólnie stosowanym przepisem dotyczącym normalnego opodatkowania osób prawnych, nie przynosi on żadnych korzyści. Władze węgierskie uważają, że środek ten jest szczególną formą opodatkowania grupowego, która ma tak samo ogólny charakter jak systemy opodatkowania grupowego w innych państwach członkowskich i nie traktuje w sposób uprzywilejowany żadnych przedsiębiorstw ani produkcji żadnych towarów. Zgodnie z informacjami znajdującymi się w posiadaniu władz węgierskich Komisja nigdy nie zakwestionowała zgodności systemów opodatkowania grupowego innych państw członkowskich z Traktatem WE. System jest integralną częścią ogólnych przepisów dotyczących obliczania podstawy opodatkowania. W związku z tym nie przynosi żadnej korzyści gospodarczej.
Zasoby państwowe
(39) Po pierwsze, Węgry są zdania, że środek ma charakter ogólny i stanowi część przepisów systemu podatkowego. W związku z tym żadne dodatkowe zasoby państwowe nie są wykorzystywane, ponieważ zwykłe zobowiązania podatkowe nie ulegają zmianie.
(40) Władze węgierskie zauważają także, że w decyzji o wszczęciu postępowania Komisja stwierdziła, iż korzyść wynikająca ze środka na poziomie grupy występuje w przypadku transakcji transgranicznych, gdy spółka z siedzibą za granicą wypłacająca odsetki jest opodatkowana efektywną stawką wyższą niż 8 %. Korzyści tej nie można przypisać państwu węgierskiemu i nie stanowi ona też straty dla zasobów państwowych Węgier. Korzyści udziela inne państwo, które umożliwia całkowite odliczenie wypłaconych odsetek. W związku z tym właśnie w tych przypadkach, w których Komisja stwierdziła istnienie korzyści, potencjalnej korzyści nie udziela się z węgierskich zasobów państwowych.
(41) Ponadto władze węgierskie zauważają, że dzięki zastosowaniu środka podatek od osób prawnych płacony przez otrzymującego odsetki członka grupy stanowi dla państwa przychód, który prawdopodobnie nie zostałby uzyskany bez istnienia środka pomocy.
Selektywność
(42) Władze węgierskie argumentują, że środek stanowi część ogólnych przepisów dotyczących opodatkowania osób prawnych i w związku z tym nie jest selektywny.
(43) Stwierdzenie Komisji, że beneficjentami są przedsiębiorstwa prowadzące działalność w różnych sektorach gospodarczych potwierdza opinię Węgier, że środek nie jest selektywny. W każdym sektorze węgierskiej gospodarki działają przedsiębiorstwa (ogółem ponad tysiąc), które stosują środek. Środek stosuje się także w sektorach, w których przedsiębiorstwa wielonarodowe lub duże przedsiębiorstwa zasadniczo nie są obecne (np. rolnictwo, kształcenie, gastronomia).
(44) Władze węgierskie zauważają, że nie można uznać środka za selektywny, jeżeli nie jest możliwe jego stosowanie według tych samych zasad w odniesieniu do każdego podatnika. Z perspektywy stosowania środka jedynie przedsiębiorstwa należące do grup znajdują się w faktycznie i prawnie porównywalnej sytuacji.
(45) Fakt, że środek musi być koniecznie stosowany przez przedsiębiorstwa posiadające co najmniej jedno przedsiębiorstwo powiązane może sprawiać wrażenie, że środek jest selektywny. Władze węgierskie argumentują jednak, że przedsiębiorstwo udzielające pożyczki wewnątrz grupy nie znajduje się w sytuacji porównywalnej do sytuacji spółki udzielającej pożyczki osobom niezależnym. Ta ostatnia działalność może być wykonywana jedynie przez upoważnioną instytucję finansową na mocy węgierskiej ustawy dotyczącej instytucji kredytowych zgodnie z dyrektywą bankową(12). Nie można porównywać przedsiębiorstw, które finansują osoby trzecie w ramach swojej głównej działalności, z przedsiębiorstwami, które udzielają finansowania wewnątrz grupy w celu zapewnienia optymalnego zarządzania płynnością wewnątrz grupy.
(46) Węgry odnoszą się do 27. sprawozdania Komisji w sprawie polityki konkurencji z 1997 r.(13), które nawiązuje do środka niderlandzkiego, za pomocą którego obniżono podatki od wynagrodzeń pobierane od pracodawców prowadzących działalność w dziedzinie badań i rozwoju. Środek nie został zakwalifikowany jako pomoc państwa, ponieważ jego stosowanie nie było ograniczone do określonego regionu, sektora lub przedsiębiorstwa i opierało się na obiektywnych kryteriach.
1. Wyjątki de iure
(47) Władze węgierskie uważają, że od większości ogólnych przepisów podatkowych istnieją wyjątki dotyczące zakresu ich stosowania, które opierają się na względach polityki gospodarczej i są zgodne z charakterem i ogólną strukturą systemu podatkowego.
(48) W odniesieniu do wyjątku dotyczącego małych przedsiębiorstw władze węgierskie zauważają, że: 1) małe przedsiębiorstwa zasadniczo nie udzielają finansowania wewnątrz grupy; 2) rozszerzenie środka na te przedsiębiorstwa wymagałoby poniesienia wysokich kosztów administracyjnych, nieproporcjonalnych w stosunku do możliwych korzyści, które mogłyby faktycznie uzyskać; 3) węgierska ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych przewiduje szereg ulg podatkowych przeznaczonych szczególnie dla małych przedsiębiorstw. Węgry odnoszą się do sprawy GIL(14), w której Trybunał poparł założenie, że różni podatnicy mogą być traktowani w oparciu o różne podstawy prawne prawa podatkowego.
(49) W odniesieniu do sektora finansowego Węgry stwierdzają ponadto, że nie zamierzały promować finansowania wewnątrz grupy. Mimo trudności finansowych panujących na Węgrzech, działalność zainteresowanych przedsiębiorstw przynosiła znaczne zyski, a rząd węgierski zamiast udzielać im wsparcia, nałożył na nie specjalne podatki. Ponadto przedsiębiorstwa te posiadają specjalny status podatkowy i stosują się do nich szczególne przepisy finansowe i księgowe. W tym względzie władze węgierskie powołują się także na pkt 27 obwieszczenia Komisji w sprawie stosowania reguł pomocy publicznej do środków związanych z bezpośrednim opodatkowaniem działalności gospodarczej(15): "Szczegółowe przepisy, które nie zawierają uznaniowych elementów, umożliwiające na przykład określanie podatku na stałej podstawie (na przykład w sektorze rolnictwa albo rybołówstwa), mogą być usprawiedliwiane przez naturę i ogólny układ systemu, gdy na przykład biorą pod uwagę szczególne wymagania rachunkowości albo znaczenia wartości gruntów, które są specyficzne dla pewnych sektorów; dlatego takie przepisy nie tworzą pomocy publicznej".
(50) Rząd węgierski uważa, że rozszerzenie zakresu środka na podmioty świadczące usługi finansowe, zakłady ubezpieczeń, przedsiębiorstwa inwestycyjne i spółki finansowane kapitałem podwyższonego ryzyka stanowiłoby właśnie selektywność de facto, ponieważ z uwagi na specjalny status podmiotów świadczących usługi finansowe (ich działalność zasadniczo lub prawie wyłącznie polega na dokonywaniu transakcji pożyczkowych z użyciem środków zewnętrznych) uzyskaliby oni nieproporcjonalnie duże korzyści przy stosowaniu przedmiotowego środka.
2. Charakter wewnątrzgrupowy
(51) Jak wspomniano powyżej, z uwagi na ograniczenia regulacyjne, przedsiębiorstwa niefinansowe mogą stosować środek wyłącznie w odniesieniu do przedsiębiorstw powiązanych, ponieważ jedynie upoważnione instytucje finansowe mogą udzielać pożyczek osobom niezależnym. Ponadto należy zauważyć, że istnieje szereg zasad w systemach podatkowych innych państw członkowskich, które są dostępne wyłącznie dla grup przedsiębiorstw (np. opodatkowanie grupowe).
(52) W związku z tym według władz węgierskich fakt, że środek nie ma zastosowania do odsetek otrzymanych od niezależnych osób trzecich w praktyce powoduje wykluczenie z zakresu jego stosowania jedynie instytucji finansowych z uwagi na rygorystyczne regulacje dotyczące usług finansowych, co jednak jest uzasadnione względami polityki podatkowej i gospodarczej.
(53) Zastosowanie środka węgierskiego nie wymaga prowadzenia przez przedsiębiorstwo działalności w więcej niż jednym państwie członkowskim. Według Węgier z punktu widzenia stosowania środka jedynie przedsiębiorstwa należące do tej samej grupy przedsiębiorstw są w sytuacji porównywalnej pod względem prawnym i faktycznym. Ponieważ wszystkie przedsiębiorstwa należące do grupy mogą stosować środek, nie można go uznać za selektywny. Węgry zwracają również uwagę na fakt, że w praktyce każde przedsiębiorstwo można przekształcić w grupę przedsiębiorstw. Zgodnie z wcześniejszą praktyką Komisji przyznanie korzyści niektórym udziałowcom nie jest wystarczającym powodem uznania środka za selektywny(16). Specjalnych korzyści dla grup przedsiębiorstw nie można uznać za selektywne, ponieważ grupa nie jest sektorem ani funkcją, a jedynie strukturą prawną. Jeżeli korzyść podatkowa ma wyraźnie zastosowanie do grupy przedsiębiorstw prowadzącej działalność w dowolnym sektorze gospodarki, stanowi ona środek o charakterze ogólnym, a nie szczególną korzyść ukierunkowaną na jeden określony sektor.
3. Korzyść wynikająca z różnych przepisów zagranicznych
(54) Komisja przyjmuje stanowisko, że środek w sposób selektywny sprzyja grupom mającym co najmniej jednego członka poza granicami Węgier. Węgry uważają, że taka sytuacja nie stanowi korzyści, lecz jest jedynie skutkiem niezharmonizowanych przepisów podatkowych różnych państw członkowskich, na co państwo węgierskie nie ma wpływu. Jak wspomniano powyżej, korzyści tej nie zapewnia się przy użyciu węgierskich zasobów państwowych i nie można jej przypisać Węgrom. Odnośnie do bezpośredniego opodatkowania utrwalone orzecznictwo Trybunału wskazuje, że rezydenci i nierezydenci zasadniczo nie są w porównywalnej sytuacji.
4. Coroczna możliwość wycofania się z programu
(55) W odniesieniu do możliwości wycofania się z programu władze węgierskie zauważają, że taka jego cecha wynika z rocznego cyklu opodatkowania osób prawnych i z innych przepisów prawa podatkowego. Rzeczywistego wyboru w zakresie stosowania środka nie dokonują ani władze węgierskie, ani beneficjent, ale przedsiębiorstwo powiązane, w którym może wystąpić niekorzystna sytuacja podatkowa.
Niezgodność środka z prawem: środek istniejący a nowa pomoc
(56) W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja stwierdziła, że środka nie można uznać za istniejącą pomoc, ponieważ nie spełnia żadnego z trzech kryteriów określonych w rozdziale 3 załącznika IV do Aktu przystąpienia. Władze węgierskie uważają jednak, że załącznik ten nie obejmuje wszystkich rodzajów istniejącej pomocy określonych w art. 1 lit. b) rozporządzenia proceduralnego. Rozdział 3 załącznika IV do Aktu przystąpienia zawiera jedynie przepisy dotyczące pomocy wprowadzonej w życie i poddanej przeglądowi przed datą przystąpienia, o której mowa w art. 1 lit. b) ppkt (i) rozporządzenia proceduralnego(17). Należy jednak również uwzględnić przepisy określone w art. 1 lit. b) ppkt (ii)-(v) rozporządzenia w celu określenia istniejącej pomocy, która nie jest przewidziana w Akcie przystąpienia. Interpretację tę potwierdzono w załączniku II do Aktu przystąpienia, który zmienia jedynie art. 1 lit. b) ppkt (i) rozporządzenia. Inna interpretacja poddałaby w wątpliwość pewność prawa i uzasadnione oczekiwania oraz prowadziłaby do nierównego traktowania państw członkowskich.
(57) O ile Komisja podtrzymuje swoje stanowisko, że środek nie stanowi istniejącej pomocy na podstawie załącznika IV do Aktu przystąpienia, władze węgierskie uważają, że powinien być on oceniony na mocy art. 1 lit. b) rozporządzenia i zakwalifikowany jako istniejąca pomoc z dwóch powodów.
(58) Po pierwsze, na mocy art. 1 lit. b) ppkt (v) rozporządzenia proceduralnego za istniejącą pomoc uznaje się środek, który w czasie wprowadzania w życie nie stanowił pomocy, a w okresie późniejszym stał się pomocą ze względu na rozwój wspólnego rynku bez wprowadzania zmian przez państwo członkowskie. Węgry dodatkowo odnoszą się do sprawy belgijskich centrów koordynacyjnych (Belgian Coordination Centres - BCC)(18), która jest w pewnym stopniu porównywalna do przedmiotowego środka i w której Komisja uznała w 1984 r. i 1987 r., że system belgijskich centrów koordynacyjnych nie może być uznany za pomoc państwa. Również zgodnie z opinią przedstawioną w odpowiedzi na pytanie posła do Parlamentu Europejskiego Komisja uznała, że belgijskie centra koordynacyjne nie są środkiem stanowiącym pomoc państwa i że podobnych środków stosowanych przez państwa członkowskie również nie uznawano za pomoc państwa(19). Komisja zmieniła swoją opinię odnośnie do programu BCC dopiero decyzją z dnia 17 lutego 2003 r., po wejściu w życie środka węgierskiego.
(59) Po weryfikacji przeprowadzonej przez właściwy departament węgierskiego ministerstwa finansów Węgry potwierdziły również, że węgierski urząd monitorowania pomocy państwa (SAMO) zbadał środek latem 2002 r., przed jego przyjęciem. W świetle mającego zastosowanie orzecznictwa i poprzedniej decyzji Komisji w sprawie programu BCC urząd monitorowania pomocy państwa doszedł do wniosku, że środek nie stanowi pomocy państwa i dlatego nie zgłosił go Komisji.
(60) Ponadto władze węgierskie przypominają, że Komisja zażądała informacji dotyczących środka w piśmie z dnia 19 listopada 2004 r. i Węgry udzieliły odpowiedzi w dniu 8 grudnia 2004 r. Ponieważ Węgry nie otrzymały od Komisji żadnych dodatkowych pytań ani żadnych oficjalnych informacji zwrotnych, uważają, że miały wszelkie powody, aby sądzić, że środek nie kwalifikował się jako pomoc państwa, lub, jeżeli kwalifikował się jako pomoc państwa, stanowił istniejącą pomoc państwa zgodnie z art. 1 lit. b) ppkt (v) rozporządzenia.
(61) Po drugie, Węgry argumentują, że środek należy uznać za dozwolony na podstawie art. 1 lit. b) ppkt (iii) rozporządzenia proceduralnego. Uważają, że jeżeli środek zaklasyfikowano jako pomoc niezgodną z prawem po przystąpieniu, żądanie przez Komisję informacji w 2004 r. można by uznać za rozpoczęcie postępowania wyjaśniającego. Węgry zwracają uwagę, że zgodnie z art. 4 ust. 5 rozporządzenia Komisja podejmuje decyzje w terminie dwóch miesięcy. Ponadto w przypadku, w którym Komisja nie podejmie decyzji w powyższym terminie, pomoc uznaje się za dozwoloną przez Komisję. Zgodnie z art. 1 lit. b) ppkt (iii) rozporządzenia pomoc uważaną za dozwoloną na podstawie art. 4 ust. 6 rozporządzenia należy uznać za pomoc istniejącą.
(62) Chociaż w przypadku niniejszego postępowania dwumiesięczny termin nie ma zastosowania, nadal ważny pozostaje drugi obowiązek, a mianowicie Komisja jest zobowiązana do zakończenia badania sprawy. Na podstawie utrwalonego orzecznictwa Trybunału Węgry stwierdzają, że Komisja powinna podjąć działania w celu zbadania pomocy państwa w rozsądnym terminie. Węgry odnoszą się do wyroku Sądu Pierwszej Instancji w sprawie T-190/00(20), w której Sąd orzekł, że 28-miesięczny okres może być zbyt długi w przypadku wstępnego postępowania wyjaśniającego, jeżeli Komisja zażądała informacji od danego państwa członkowskiego tylko jeden raz. Według władz węgierskich zasady te należy stosować a fortiori również w odniesieniu do wstępnego postępowania wyjaśniającego, w przypadku którego Komisja przeprowadza analizę jedynie pod kątem zgodności środka z art. 87 Traktatu WE. W związku z tym ponieważ Komisja nie przyjęła decyzji w rozsądnym terminie - oraz z uwzględnieniem zasad pewności prawa i dobrej administracji - nawet jeżeli środek zostałby uznany za pomoc, powinien być uważany za pomoc istniejącą zgodnie z art. 1 lit. b) ppkt (iii) rozporządzenia.
Kwestia odzyskania pomocy państwa i możliwy okres przejściowy odnośnie do stopniowego znoszenia
(63) Rząd węgierski wysuwa argument, że Komisja powinna odstąpić od żądania zwrotu potencjalnej pomocy, ponieważ byłoby to sprzeczne z ogólną zasadą prawa wspólnotowego, a mianowicie zasadą uzasadnionych oczekiwań. Węgry odnoszą się do orzecznictwa, zgodnie z którym "prawo do powoływania się na ochronę uzasadnionych oczekiwań przysługuje każdemu podmiotowi, w którym instytucja wzbudziła uzasadnione nadzieje"(21). Przytaczają również wyrok Trybunału w sprawie Van den Bergh & Jürgens(22), w odniesieniu do której zastosowano następujące kryteria w celu określenia, czy oczekiwanie jest uzasadnione: "[...] w przypadku gdy przezorny i rozważny podmiot gospodarczy jest w stanie przewidzieć ustanowienie środka wspólnotowego, wpływającego na jego interesy, nie może się on w tym przypadku powoływać na tę zasadę". W odniesieniu do sprawy belgijskich centrów koordynacyjnych władze węgierskie utrzymują, że Komisja uznała ten system za zgodny z prawem wspólnotowym w 1984 r. i 1987 r. i zmieniła swoją decyzję dopiero w dniu 17 lutego 2003 r., po wejściu w życie węgierskiego środka. Ponadto system belgijskich centrów koordynacyjnych stosowany był wyłącznie w odniesieniu do przedsiębiorstw wielonarodowych w odróżnieniu od środka węgierskiego, który ma szerszy zakres.
(64) Władze węgierskie odwołują się do decyzji o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego dotyczącego hiszpańskich ustaw o podatku dochodowym od osób prawnych, w której Komisja stwierdziła, że opiera się ona jedynie na wstępnych założeniach. W swojej ostatecznej decyzji Komisja stwierdziła, że nawet najbardziej ostrożne i dobrze poinformowane osoby nie mogły przewidzieć, że środek zostanie uznany za pomoc państwa i mogły one słusznie powołać się na zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań(23). W powyższym przypadku decyzja została podjęta ponad cztery lata po zażądaniu informacji. Z uwagi na fakt, że informacji zażądano od Węgier w dniu 19 listopada 2004 r., a Węgry udzieliły wyczerpującej odpowiedzi w dniu 8 grudnia 2004 r., władze węgierskie uważają, że mogły w uzasadniony sposób oczekiwać, iż przedmiotowy środek nie stanowi pomocy państwa, zgodnie ze stanowiskiem Komisji zawartym w decyzji 2001/168/EWWiS.
(65) Węgry wskazują, że w tym okresie Grupa ds. Kodeksu Postępowania powołana przez Radę zbadała środek i nie stwierdziła, że stanowi on środek podatkowy powodujący szkodę. W świetle tych dyskusji Komisja, będąc członkiem tej grupy, mogła zażądać od Węgier dodatkowych informacji, jeżeli przypuszczała, że środek kwalifikuje się jako pomoc państwa.
(66) Węgry argumentują dalej, że zgodnie z rozporządzeniem proceduralnym przed wszczęciem formalnego postępowania wyjaśniającego Komisja musi omówić z państwem członkowskim zgodność przepisu w drodze postępowania wstępnego. Wszczęcie przez Komisję formalnego postępowania wyjaśniającego na mocy art. 88 ust. 2 Traktatu WE bez dokonania wstępnej oceny zgodnie z rozporządzeniem stanowi naruszenie przepisów proceduralnych oraz narusza zasadę lojalnej współpracy określoną w art. 10 Traktatu WE.
(67) Władze węgierskie argumentują również, że zgodnie z utrwaloną praktyką Komisji ochrona uzasadnionych oczekiwań odnosi się też do państw członkowskich(24).
(68) Węgry podkreślają również, że w niektórych decyzjach(25) w odniesieniu do uzasadnionych oczekiwań Komisja odwoływała się do podobieństw między przedmiotowymi środkami a sprawą belgijskich centrów koordynacyjnych, które pierwotnie zostały uznane za zgodne z prawem wspólnotowym, i dlatego też odstąpiła od żądania zwrotu pomocy.
(69) Władze węgierskie twierdzą, że "ani Węgry, ani węgierskie przedsiębiorstwa stosujące środek nie mogły przewidzieć - nawet przy zachowaniu należytej ostrożności - że 4 lata po wprowadzeniu środka i 3 lata po przystąpieniu Węgier do UE Komisja rozpocznie postępowanie w odniesieniu do środka ze względu na wątpliwości co do jego zgodności z prawem wspólnotowym".
(70) Węgry podkreślają, że niekorzystna decyzja Komisji mogłaby doprowadzić do wytoczenia przeciwko Węgrom licznych procesów o odszkodowanie przez podatników, którzy stosowali środek, i przyczyniłaby się do zmniejszenia zaufania inwestorów do wiarygodności dotychczasowych przekształceń gospodarczych w tym kraju.
(71) Węgry twierdzą ponadto, że jeżeli Komisja uzna środek za niezgodny z prawem wspólnotowym, konieczne będzie określenie okresu przejściowego, w którym środek będzie nadal stosowany przynajmniej w odniesieniu do tych przedsiębiorstw, które stosowały go do tej pory. W sprawie Królestwo Belgii i Forum 187 ASBL przeciwko Komisji Trybunał uznał, że w przypadku braku nadrzędnego interesu publicznego Komisja narusza nadrzędną regułę prawa, jeżeli nie zapewni środków przejściowych w przypadku uchylania przepisów, co do których przedsiębiorstwa mogły mieć uzasadnione oczekiwania wynikające z prawa wspólnotowego(26).
(72) Władze węgierskie zwracają się zatem z wnioskiem, aby nawet w przypadku wydania ewentualnej negatywnej decyzji Komisja pozwoliła na stosowanie środka do końca piątego roku podatkowego po roku wydania tej decyzji w oparciu o zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań. Powyższy okres przejściowy będzie niezbędny, aby podatnicy przygotowali się do nowych warunków wynikających z uchylenia środka. W tym względzie Węgry zauważają, że w swojej decyzji dotyczącej niderlandzkiej pomocy państwa na rzecz międzynarodowej działalności finansowej Komisja w odniesieniu do podmiotów już stosujących obowiązujące przepisy niderlandzkie wyznaczyła prawie ośmioletni okres przejściowy(27).
Dodatkowe informacje dostarczone przez władze węgierskie
1. Uzasadnienie ze względu na charakter lub ogólną strukturę systemu
(73) W odpowiedzi na wniosek Komisji o udzielenie informacji z dnia 12 lutego 2008 r. władze węgierskie podkreślają, że "w przypadku podtrzymania przez Komisję twierdzenia, że środek ten jest selektywny, nie będzie można go uznać w żadnym razie za pomoc państwa, ponieważ selektywność jest uzasadniona ze względu na charakter lub ogólną strukturę systemu". Środek został wprowadzony w celu zmniejszenia pewnych niekorzystnych skutków, które można przypisać brakowi opodatkowania grupowego na Węgrzech.
(74) W tym względzie Węgry wskazały, że środek odbiega od tak zwanej "klasycznej" metody indywidualnego (tj. nieskonsolidowanego) obliczania wymiaru podatku w znacznie mniejszym stopniu niż systemy opodatkowania grupowego często stosowane w innych państwach członkowskich. Władze węgierskie argumentują zatem, że środek ma na celu wdrożenie (w szczególny sposób) utrwalonego i często stosowanego nowoczesnego systemu podatku dochodowego.
(75) Węgry odniosły się również do dwóch alternatywnych form finansowania, mianowicie finansowania kapitałowego i dłużnego, oraz wynikającego z nich odmiennego traktowania pod względem podatkowym i zauważyły, że w obu przypadkach dochód podlega tej samej stawce podatku (16 % i 4 % podatku wyrównawczego), ale podatnicy są różni (w przypadku dywidend do zapłacenia podatku zobowiązana jest spółka zależna, natomiast w przypadku odsetek zobowiązana do tego jest spółka dominująca).
2. Statystyki dotyczące stosowania środka
(76) Węgry dostarczyły Komisji informacje statystyczne dotyczące stosowania środka, sporządzone na podstawie danych pochodzących z deklaracji podatkowych z lat podatkowych 2003-2006 oraz argumentowały, że sektorowy rozkład przedsiębiorstw, w stosunku do których stosuje się środek, świadczy o tym, że jest on sektorowo neutralny.
(77) Władze węgierskie dostarczyły również informacje statystyczne dotyczące liczby przedsiębiorstw mogących stosować środek oraz tych, które faktycznie stosują korektę podstawy opodatkowania. Dane te wskazują, że w 2006 r. 8.181 przedsiębiorstw(28) mogło stosować środek, a faktycznie zrobiło to tylko 1.738 z nich(29).
Liczba przedsiębiorstw mogących stosować środek oraz tych, które faktycznie zastosowały korektę podstawy opodatkowania
| Rok 2003 | Rok 2004 | Rok 2005 | Rok 2006 | |||||
| Liczba | % | Liczba | % | Liczba | % | Liczba | % | |
| Liczba przedsiębiorstw mogących stosować środek | 8.975 | 100,0% | 7.774 | 100,0% | 8.236 | 100,0% | 8.181 | 100,0% |
| Liczba i odsetek przedsiębiorstw, które faktycznie zastosowały korektę podstawy opodatkowania | 1.198 | 13,3% | 1.532 | 19,7% | 1.573 | 19,1 % | 1.738 | 21,2% |
(78) Węgry przedstawiły również wpływ środka obliczony na podstawie danych zagregowanych dotyczących 50 indywidualnych przedsiębiorstw, które otrzymały największą kwotę odsetek netto wewnątrz grupy. Wpływ, obliczony na podstawie danych zagregowanych dotyczących 50 przedsiębiorstw, które osiągnęły największą redukcję podstawy opodatkowania po zastosowaniu środka, jest następujący(30):
| w 1 000 HUF | ||
| Rok | Redukcja podstawy opodatkowania po zastosowaniu środka | Wpływ środka na opodatkowanie |
| 2003 | 9.403.458 | 1.692.622 |
| 2004 | 25.747.203 | 4119 552 |
| 2005 | 13.585.244 | 2.173.639 |
| 2006 | 118.790.256 | 19.006.441 |
V. UWAGI ZAINTERESOWANYCH STRON
Amerykańska Izba Handlowa na Węgrzech
(79) Amerykańska Izba Handlowa na Węgrzech (AmCham) uważa, że środek stanowi częściową konsolidację w odniesieniu do dochodu z odsetek. Jest to element zwykłego systemu opodatkowania na Węgrzech. Ewentualne transgraniczne korzyści nie wynikają z węgierskiego prawodawstwa podatkowego, ale z różnic między prawodawstwami państw członkowskich. Wyłączenie odsetek otrzymanych lub wypłaconych przez przedsiębiorstwo węgierskie w ramach transakcji transgranicznych z zakresu stosowania środka jest sprzeczne z podstawowymi wolnościami zapewnionymi przez Traktat.
(80) W odniesieniu do przyznania pomocy przy użyciu środków państwowych AmCham uważa, że w transakcjach transgranicznych polegających na rozliczeniach odsetek wewnątrz grupy, w ramach których odsetki otrzymuje przedsiębiorstwo z siedzibą na Węgrzech, odliczenie odsetek dokonywane jest przez przedsiębiorstwo powiązane znajdujące się w innym kraju.
(81) W odniesieniu do korzyści AmCham podkreśla, że nie zaistniały żadne odstępstwa od zwykłego systemu podatkowego. Wystąpienie korzyści w przypadku transakcji międzynarodowej zależy od stawki podatku od osób prawnych w państwie pożyczkobiorcy, jednak w przypadku postępowania w sprawie pomocy państwa korzyść należy oceniać wyłącznie na poziomie krajowym.
(82) W odniesieniu do selektywności AmCham uważa, że jeżeli Komisja stwierdziłaby, iż przepis podatkowy może być selektywny na podstawie określonej w decyzji o wszczęciu postępowania, wówczas w zakres przepisów dotyczących pomocy państwa wchodziłyby również między innymi systemy amortyzacji podatkowej, przepisy dotyczące kosztów pracy oraz tzw. cienkiej kapitalizacji. Wyłączenie małych przedsiębiorstw uzasadnione jest charakterem i ogólną strukturą systemu węgierskiego prawodawstwa podatkowego (ponieważ MSP podlegają osobnym równoważnym przepisom podatkowym(31), a środek miałby na nie ograniczony wpływ. Ponadto rozszerzenie zakresu tego środka na przedsiębiorstwa świadczące usługi finansowe oznaczałoby dla tych przedsiębiorstw nieproporcjonalnie duże korzyści.
(83) Przedsiębiorstwami porównywalnymi pod względem prawnym i faktycznym są grupy, ponieważ środek jest metodą częściowej konsolidacji opodatkowania transakcji wewnątrz grupy.
(84) Argumentacja, zgodnie z którą środek jest selektywny, ponieważ nie stosuje się do przedsiębiorstw działających indywidualnie, jest nieprawidłowa. Zasadniczo każde przedsiębiorstwo ma możliwość restrukturyzacji i przekształcenia w grupę. Brakuje jednak zachęty do takiej restrukturyzacji dla podmiotów indywidualnych, ponieważ odsetki wewnętrzne przedsiębiorstwa nie podlegają opodatkowaniu. Potencjalna korzyść powstająca w przypadku transakcji międzynarodowej nie wynika ze stosowania środka, lecz z różnic między prawodawstwami podatkowymi państw członkowskich. Uznanie przepisu umożliwiającego wycofanie się ze stosowania programu za prowadzący do selektywności powodowałoby zakwestionowanie również kilku innych środków podatkowych, w których pozostawiono element wyboru.
(85) Według AmCham rozdział 3 załącznika IV do Aktu przystąpienia dotyczy tylko pomocy przedakcesyjnej "po przystąpieniu", która w innym przypadku podlegałaby art. 1 lit. b) ppkt (i) rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999(32). Przy określeniu istniejącej pomocy należy uwzględnić również pozostałe przepisy art. 1 lit. b). Zdaniem AmCham, jeżeli środek stanowiłby pomoc państwa, byłaby to istniejąca pomoc zgodnie z art. 1 lit. b) ppkt (iii) i art. 1 lit. b) ppkt (v) rozporządzenia (WE) nr 659/1999. Jeżeli Komisja dojdzie do nieprawidłowego wniosku, że środek stanowi nową pomoc niezgodną z prawem i ze wspólnym rynkiem, nie powinna podejmować decyzji o odzyskaniu pomocy. Uwzględniając uzasadnione oczekiwania, Komisja powinna również zaakceptować termin, do którego środek mógłby być stosowany bez zmian.
MOL Plc.
(86) MOL Plc działa jako spółka dominująca w MOL Group na Węgrzech. Stosuje ona środek w odniesieniu do operacji finansowych wewnątrz grupy z 30 członkami grupy od czasu jego wprowadzenia. Przedsiębiorstwo stosuje środek głównie w przypadku transakcji krajowych (kwota w wysokości ponad 10 mld HUF), a w znacznie mniejszym stopniu w odniesieniu do członków grupy mających siedzibę za granicą (kwota wynosząca mniej niż 1 mld HUF). Pokazuje to, że wbrew założeniu Komisji środek nie jest stosowany wyłącznie w celu uzyskania korzyści podatkowej wewnątrz grupy z transakcji międzynarodowych.
(87) MOL Plc uważa, że środek częściowo realizuje cel opodatkowania skonsolidowanego lub grupowego, tj. systemu, który na Węgrzech nie istnieje. Jeżeli w kilku państwach członkowskich akceptuje się opodatkowanie skonsolidowane lub grupowe, to zdaniem MOL można w uzasadniony sposób założyć, że przedmiotowy środek nie stanowi pomocy, szczególnie ze względu na fakt, że jego stosowanie nie oznacza niższego zobowiązania podatkowego na poziomie grupy.
(88) Komisja byłaby w błędzie, stwierdzając, że środek przynosi korzyść selektywną. Jest to środek ogólny przewidujący nieliczne wyjątki, który stosować można wobec każdego podatnika, bez względu na obszar działalności. Fakt, że środek ma zastosowanie do transakcji finansowych wewnątrz grupy w sposób oczywisty zakłada istnienie takich transakcji z przedsiębiorstwami powiązanymi, podobnie np. do sytuacji, w której odliczenie amortyzacji od podstawy opodatkowania wymaga prawa własności do odpowiednich aktywów.
(89) MOL Plc uważa również, że dla przedsiębiorstwa udzielającego pożyczki na Węgrzech nie ma znaczenia fakt, czy udziela finansowania za granicą czy na Węgrzech.
(90) Według informacji znajdujących się w posiadaniu MOL Plc Komisja zbadała środek już w grudniu 2004 r. Oczekiwanie, że Węgry i węgierscy podatnicy będą traktować środek jako pomoc państwa w sprzeczności z wcześniejszym stanowiskiem Komisji w tej sprawie byłoby nieuczciwe i sprzeczne z praktyką prawną stosowaną w dobrej wierze. Odzyskanie pomocy byłoby bezpodstawne i szczególnie niesprawiedliwe dla grup. Skutkiem takiego działania byłyby dodatkowe zobowiązania podatkowe dla niektórych członków grupy, podczas gdy przedsiębiorstwa, które już nie istnieją lub odłączyły się od grupy otrzymałyby zwrot pewnej kwoty podatku. MOL uważa, że taka korekta prowadziłaby w rzeczywistości do niesprawiedliwych korzyści i niekorzyści podatkowych.
Niderlandy
(91) Rząd niderlandzki uważa, że Komisja powinna być konsekwentna w stosowaniu czterech kryteriów pomocy państwa przy dokonywaniu wyboru między podejściem indywidualnym i grupowym.
(92) W odniesieniu do podejścia na poziomie indywidualnego przedsiębiorstwa Niderlandy potwierdzają istnienie pewnej korzyści pochodzącej z zasobów państwowych dla przedsiębiorstwa otrzymującego odsetki w rozliczeniach wewnątrz grupy. Sam środek nie jest jednak selektywny, ponieważ przedsiębiorstwa porównywalne pod względem prawnym i faktycznym są to przedsiębiorstwa, które otrzymują odsetki grupowe od salda na Węgrzech.
(93) W przypadku podejścia na poziomie grupy korzyść płynąca z transakcji transgranicznych polegających na rozliczeniach odsetek wewnątrz grupy, w ramach których odsetki otrzymuje przedsiębiorstwo z siedzibą na Węgrzech, nie dotyczy węgierskich zasobów państwowych ani nie wynika z węgierskiego programu pomocy. Nie jest ona również selektywna, ponieważ ramy referencyjne odnoszą się do przedsiębiorstw, które podlegają jurysdykcji podatkowej Węgier.
(94) Zdaniem władz niderlandzkich możliwość wycofanie się ze stosowania programu nie ma żadnego wpływu na kategorie przedsiębiorstw, które według Komisji potencjalnie skorzystają z węgierskiego programu.
(95) Ponadto Niderlandy podkreślają, że rozbieżności są nieuniknione w sytuacji, w której współistnieją niezharmonizowane systemy podatkowe. Widać to na podstawie faktu, że korzyść z transakcji transgranicznych polegających na rozliczeniach odsetek wewnątrz grupy, w ramach których odsetki otrzymuje przedsiębiorstwo z siedzibą na Węgrzech, istniałaby nadal, nawet gdyby węgierski środek został zniesiony (w odniesieniu do krajów, które stosują efektywną stawkę podatku od osób prawnych wyższą niż stawka węgierska wynosząca 16 %).
VI. ODPOWIEDŹ WĘGIER NA UWAGI ZAINTERESOWANYCH STRON
(96) Władze węgierskie zauważają, że uwagi i rozumowanie zainteresowanych stron są w pełni zgodne z argumentami przedstawionymi przez Węgry. Zgadzają się również z argumentem, że z powodu braku harmonizacji prawodawstwa regulującego podatki bezpośrednie na poziomie UE środek należy oceniać zgodnie z art. 96 i 97 Traktatu WE.
(97) Węgry podkreślają, że w pełni zgadzają się z analizą przedstawioną przez zainteresowane strony, zgodnie z którą środek nie spełnia kryteriów pomocy państwa.
(98) Władze węgierskie ponawiają stwierdzenie, że środek należy ewentualnie uznać za istniejącą pomoc oraz, jeżeli Komisja uzna, że środek stanowi pomoc państwa niezgodną z prawem, że pomoc nie powinna podlegać odzyskaniu, ponieważ beneficjenci działali w dobrej wierze.
VII. OCENA
VII.1. Istnienie pomocy w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE
(99) Aby ustalić, czy przedmiotowy środek stanowi pomoc w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE Komisja musi ocenić, czy środek ten sprzyja niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów poprzez przyznawanie korzyści o charakterze gospodarczym, czy korzyść ta zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji oraz czy jest ona przyznawana przy użyciu zasobów państwowych i czy może wpływać na wymianę handlową między państwami członkowskimi.
Selektywność środka: rozważania wstępne
(100) Aby środek mógł być traktowany jako pomoc państwa, musi mieć charakter szczególny lub selektywny w tym sensie, że sprzyja wyłącznie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów.
(101) Zgodnie z mającym zastosowanie orzecznictwem, w celu określenia, czy dany środek ma charakter selektywny, należy zbadać, czy w ramach danego systemu prawnego przynosi on korzyść niektórym przedsiębiorstwom w stosunku do innych przedsiębiorstw znajdujących się w sytuacji porównywalnej pod względem prawnym i faktycznym(33). Może się zatem zdarzyć, że przepisy podatkowe nie będą stanowić pomocy państwa nawet w przypadku gdy nie pod każdym względem są one zgodne z powszechnym systemem opodatkowania osób prawnych w państwie członkowskim. Trybunał wielokrotnie orzekał również, że w art. 87 ust. 1 WE nie dokonuje się rozróżnienia na przyczyny i cele środków pomocy państwa, lecz definiuje się je ze względu na ich skutki(34). Zakresem art. 87 ust. 1 Traktatu WE objęte są w szczególności środki fiskalne, w przypadku których nie chodzi o dostosowanie powszechnego systemu do specyfiki niektórych przedsiębiorstw, ale które zostały przyjęte w celu poprawy ich konkurencyjności(35).
(102) Pojęcia "pomocy państwa" nie stosuje się jednak w odniesieniu do wprowadzanych przez państwo środków wsparcia różnicujących przedsiębiorstwa, w przypadku gdy różnicowanie to wynika z charakteru lub ogólnej struktury systemu, którego są częścią. Zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi w obwieszczeniu Komisji w sprawie stosowania reguł pomocy publicznej do środków związanych z bezpośrednim opodatkowaniem działalności gospodarczej ("obwieszczenie w sprawie opodatkowania")(36) niektóre warunki mogą być uzasadnione obiektywnymi różnicami pomiędzy podatnikami.
(103) Na wstępie należy wyjaśnić, na jakim poziomie (grupy czy przedsiębiorstwa) należy dokonać oceny systemu odniesienia. W decyzji o wszczęciu postępowania(37) Komisja wyraziła swoją wstępną opinię, że na poziomie indywidualnego przedsiębiorstwa stanowiącego część grupy program pomocy przynosi korzyści przedsiębiorstwom, które otrzymują dodatnie odsetki netto od przedsiębiorstw powiązanych, ponieważ mogą one odliczyć 50 % kwoty tych odsetek od podstawy opodatkowania. Z drugiej strony na poziomie grupy przedsiębiorstw traktowanej jako całość Komisja zauważyła, że program pomocy przynosi korzyści w przypadku transakcji transgranicznych polegających na rozliczeniach odsetek wewnątrz grupy, w ramach których odsetki netto otrzymuje przedsiębiorstwo mające siedzibę na Węgrzech, a wypłaca je przedsiębiorstwo z siedzibą za granicą. Chociaż w takim przypadku przedsiębiorstwo otrzymujące odsetki może odliczyć od podstawy opodatkowania 50 % odsetek netto rozliczanych wewnątrz grupy (tj. dochód z odsetek podlega efektywnemu opodatkowaniu przy zastosowaniu połowy 16 % stawki podatku od osób prawnych), to jednak przedsiębiorstwo wypłacające odsetki netto podlega przepisom podatkowym państwa, w którym ma siedzibę i co do zasady może odliczyć 100 % wypłaconych odsetek netto.
(104) Komisja zauważa, że przedmiotowy środek dotyczy konkretnej operacji (finansowania przedsiębiorstw powiązanych), a nie operacji konsolidacji na poziomie grupy. Każda obniżona stawka podatku będzie stosowana indywidualnie do przedsiębiorstw na podstawie bilansu ich przychodów i rozchodów z tytułu odsetek. Nawet jeżeli rzeczywiście można oczekiwać, że decyzje o finansowaniu będą podejmowane w najlepszym interesie całej grupy, w węgierskim prawie podatkowym nie ma podstaw do przeprowadzania analizy na poziomie grupy i prawo to nie przewiduje żadnych systemów konsolidacji podatkowej dla grup. Węgierski podatek dochodowy od osób prawnych pobiera się od indywidualnych podmiotów, a nie od grup.
(105) W związku z tym Komisja jest zdania, że ocenę systemu odniesienia należy przeprowadzić na poziomie indywidualnych przedsiębiorstw.
Analiza selektywnego charakteru środka
(106) Komisja uważa, że w przypadku opodatkowania określonych rodzajów dochodów istotne może być ustalenie, czy system obejmuje szeroki zakres kategorii transakcji w sposób niedyskryminacyjny. Wszelkie przypadki dyskryminacji, które nie znajdują uzasadnienia w obiektywnych różnicach między podatnikami, mogą prowadzić do zakłócenia konkurencji.
(107) Ponadto należy ustalić, czy transakcje pożyczkowe między przedsiębiorstwami powiązanymi mogą w sposób obiektywny podlegać obniżonej stawce podatkowej. Władze węgierskie oraz Amerykańska Izba Handlowa argumentują, że przedsiębiorstwo udzielające pożyczki wewnątrz grupy nie znajduje się w sytuacji porównywalnej do sytuacji przedsiębiorstwa udzielającego pożyczek osobom niezależnym. Ta ostatnia działalność mogłaby być wykonywana jedynie przez upoważnioną instytucję finansową na mocy węgierskiej ustawy dotyczącej instytucji kredytowych zgodnie z dyrektywą bankową(38). Dlatego też nie należy porównywać przedsiębiorstw, które finansują osoby trzecie w ramach swojej głównej działalności, z przedsiębiorstwami, które udzielają finansowania wewnątrz grupy w celu zapewnienia optymalnego zarządzania płynnością wewnątrz grupy.
(108) Według władz węgierskich przedmiotowy środek doprowadziłby do zmniejszenia różnicy między finansowaniem kapitałowym i finansowaniem w drodze pożyczki wewnątrz grupy.
(109) Zdaniem Komisji niezależnie od istnienia dyskryminacji w odniesieniu do określonych sektorów przedmiotowy środek doprowadzi do ograniczenia takiego arbitrażu (w ramach transakcji krajowych), ponieważ opodatkowanie odsetek wewnątrz grupy będzie zbliżone do opodatkowania dywidend wewnątrz grupy, zwiększając tym samym techniczną neutralność systemu podatkowego.
(110) Ponadto ze względu na fakt, że przedsiębiorstwa samodzielne, które nie są instytucjami kredytowymi lub finansowymi, zasadniczo nie uczestniczą w regularnej działalności polegającej na udzielaniu pożyczek osobom niezależnym, nie są one dyskryminowane w porównaniu z przedsiębiorstwami powiązanymi, w przypadku których transakcje pożyczkowe polegają na udzielaniu pożyczek przedsiębiorstwom powiązanym.
(111) W odniesieniu do skutków korzyść przyznana przedsiębiorstwu, które udziela pożyczki przedsiębiorstwu powiązanemu, nie może być traktowana jako dyskryminująca, ponieważ pożyczki udzielonej przedsiębiorstwu powiązanemu nie można porównywać z pożyczką udzieloną przedsiębiorstwu niepowiązanemu. W odniesieniu do działalności związanej z finansowaniem dłużnym przedsiębiorstwa powiązane znajdują się w sytuacji, której pod względem faktycznym i prawnym nie można porównać z sytuacją przedsiębiorstw niepowiązanych. Wynika to z tego, że kiedy przedsiębiorstwa powiązane starają się uzyskać finansowanie kapitałowe lub finansowanie dłużne wewnątrz grupy, to - w przeciwieństwie do sytuacji z udziałem przedsiębiorstw niepowiązanych - nie jest to transakcja czysto komercyjna. Spółka dominu-jąca i spółka zależna mają takie same interesy, co nie ma miejsca w przypadku transakcji komercyjnych z udziałem pożyczkodawcy będącego osobą trzecią, w których każda strona dąży do osiągnięcia jak największego zysku kosztem drugiej strony.
(112) Komisja zauważa jednak, że przedmiotowy środek nie jest dostępny dla każdego przedsiębiorstwa objętego podatkiem od osób prawnych i otrzymującego/płacącego odsetki w kontekście stosunków wewnątrz grupy. Mimo że środek nie uwzględnia żadnych ograniczeń dotyczących kraju, w którym transakcja ma zostać przeprowadzona, zdaniem Komisji przedmiotowy środek obejmuje elementy dyskryminacyjne na trzech różnych poziomach.
1. Wykluczenie sektora finansowego
(113) Władze węgierskie stwierdzają, że nie zamierzały promować finansowania wewnątrz grupy, ponieważ zainteresowane przedsiębiorstwa uzyskiwały znaczne zyski. Ponadto przedsiębiorstwa te posiadają specjalny status podatkowy i stosują się do nich szczególne przepisy finansowe i księgowe.
(114) Władze węgierskie i Amerykańska Izba Handlowa uważają, że rozszerzenie zakresu środka na podmioty świadczące usługi finansowe, zakłady ubezpieczeń, przedsiębiorstwa inwestycyjne i przedsiębiorstwa finansowane kapitałem podwyższonego ryzyka stanowiłoby właśnie selektywność de facto, ponieważ ze względu na specjalny status podmiotów świadczących usługi finansowe uzyskałyby one nieproporcjonalnie duże korzyści przy stosowaniu przedmiotowego środka.
(115) Ogólnie i w przypadku żadnego środka podatkowego nie można wykluczyć, że przedsiębiorstwa należące do grup w określonych sektorach czerpałyby większe korzyści z tego środka ze względu na większą intensywność transakcji finansowych w tych sektorach. Mogłoby to rzeczywiście mieć miejsce w przypadku przedsiębiorstw z sektora finansowego, których główna działalność polega na udzielaniu pożyczek i które w rezultacie mogłyby z łatwością zwiększyć zakres udzielania pożyczek na rzecz przedsiębiorstw powiązanych. Sytuacja ta sama w sobie nie uzasadnia jednak wykluczenia sektora finansowego. Władze węgierskie mogłyby osiągnąć swój cel, jakim jest uniknięcie sytuacji nadużywania programu pomocy przez określone sektory lub przedsiębiorstwa, przyjmując przepis ograniczający kwotę podlegającą opodatkowaniu/odliczeniu przy zastosowaniu obniżonej stawki. Ponadto obwieszczenie Komisji w sprawie opodatkowania wskazuje, że "fakt, że niektóre firmy albo sektory odnoszą korzyści większe niż inne z tytułu niektórych z tych środków podatkowych, niekoniecznie oznacza, że wchodzą one w zakres reguł konkurencji rządzących pomocą publiczną".
2. Wykluczenie małych przedsiębiorstw
(116) Władze węgierskie argumentują, że: 1) małe przedsiębiorstwa zasadniczo nie udzielają finansowania wewnątrz grupy; 2) rozszerzenie środka na te przedsiębiorstwa wymagałoby poniesienia wysokich kosztów administracyjnych nieproporcjonalnych w stosunku do potencjalnych korzyści, jakie mogłyby faktycznie uzyskać; 3) węgierska ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych przewiduje szereg ulg podatkowych przeznaczonych szczególnie dla małych przedsiębiorstw.
(117) Komisja zauważa, że władze węgierskie nie przedstawiły żadnych danych potwierdzających, że małe przedsiębiorstwa węgierskie rzeczywiście nie udzielają ani nie otrzymują finansowania wewnątrz grupy. Nie można więc wykluczyć, że znaczna liczba małych przedsiębiorstw jest zorganizowana w grupy i w ramach stosunków wewnątrz grupy przedsiębiorstwa te otrzymują/wypłacają odsetki.
(118) Ponadto fakt, że małe przedsiębiorstwa korzystają ze środków podatkowych opracowanych specjalnie dla nich nie ma znaczenia przy ocenie selektywności środka.
3. Fakultatywny charakter środka
(119) Fakultatywny charakter środka umożliwia podatnikowi podjęcie co roku decyzji o stosowaniu środka lub wycofaniu się z jego stosowania. Władze węgierskie wskazały, że element ten w naturalny sposób wynika z rocznego cyklu opodatkowania podatkiem od osób prawnych oraz stosowania innych przepisów prawa podatkowego.
(120) Komisja uważa jednak, że element ten skutkuje wprowadzeniem zróżnicowanego traktowania przedsiębiorstw należących do grupy, ponieważ przedmiotowego środka nie stosuje się do wszystkich przedsiębiorstw należących do grupy (dokonujących transakcji pożyczkowych wewnątrz grupy), lecz tylko do tych, które zadecydowały o stosowaniu tego środka w danym roku obrotowym.
Uzasadnienie ze względu na charakter i ogólną strukturę systemu podatkowego
(121) W pkt 23 obwieszczenia w sprawie opodatkowania Komisja wskazuje, że "zróżnicowana natura niektórych środków niekoniecznie oznacza, że muszą one być uważane za pomoc publiczną. Odnosi się to do środków, których racjonalne gospodarcze uzasadnienie powoduje ich niezbędność dla funkcjonowania i efektywności systemu podatkowego. Jednakże zapewnienie takiego usprawiedliwienia należy do państwa członkowskiego".
(122) Według władz węgierskich celem środka było zmniejszenie pewnych niekorzystnych skutków, które można przypisać brakowi opodatkowania grupowego na Węgrzech. Przedmiotowy środek odbiega od "klasycznej" metody indywidualnego (tj. nieskonsolidowanego) obliczania wymiaru podatku w znacznie mniejszym stopniu niż systemy opodatkowania grupowego powszechnie stosowane w innych państwach członkowskich. W rezultacie środek ma na celu wdrożenie (w szczególny sposób) uznanego i powszechnie stosowanego nowoczesnego systemu podatku dochodowego.
(123) Komisja zauważa jednak, że brak systemów konsolidacji podatkowej odnoszących się do grup na Węgrzech nie uzasadnia selektywnego przyznawania pomocy państwa ograniczonej liczbie przedsiębiorstw. Zasadę tę ustalono w wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie 173/73(39).
(124) Władze węgierskie odnoszą się także do aktualnego odmiennego pod względem podatkowym podejścia do finansowania kapitałowego i dłużnego oraz zauważają, że w obu przypadkach dochód podlega tej samej stawce podatku, ale podatnicy są różni (w przypadku dywidend jest to spółka zależna, natomiast w przypadku odsetek - spółka dominująca).
(125) Zdaniem Komisji przedmiotowy program pomocy skutkuje wykluczeniem kilku sektorów z korzystania z obniżonego opodatkowania i nie można go uznać za zwykły środek techniczny mający na celu przeniesienie części obciążenia podatkowego z przedsiębiorstwa otrzymującego odsetki netto na przedsiębiorstwo płacące odsetki netto.
(126) W odniesieniu do wykluczenia sektora finansowego władze węgierskie odnoszą się także do pkt 27 obwieszczenia w sprawie opodatkowania: "Szczegółowe przepisy, które nie zawierają uznaniowych elementów, umożliwiające na przykład określanie podatku na stałej podstawie (na przykład w sektorze rolnictwa albo rybołówstwa), mogą być usprawiedliwiane przez naturę i ogólny układ systemu, gdy na przykład biorą pod uwagę szczególne wymagania rachunkowości albo znaczenia wartości gruntów, które są specyficzne dla pewnych sektorów; dlatego takie przepisy nie tworzą pomocy publicznej [...]".
(127) Komisja zauważa jednak, że przepisy, o których mowa w pkt 27 obwieszczenia w sprawie opodatkowania, nie mają na celu zwiększenia lub zmniejszenia obciążenia podatkowego określonych sektorów, lecz raczej ich celem jest uwzględnienie szczególnych cech danych sektorów, takich jak wymagania w zakresie rachunkowości, które mogłyby uzasadnić wdrożenie uproszczonych zasad oceny podstawy opodatkowania.
Wnioski dotyczące selektywności
(128) Rozróżnienie między sektorem finansowym i małymi przedsiębiorstwami z jednej strony a innymi sektorami z drugiej strony oraz fakultatywny charakter przedmiotowego programu pomocy nie są uzasadnione charakterem i ogólną strukturą węgierskiego systemu podatkowego.
(129) W związku z tym Komisja musi uznać przedmiotowy środek za selektywny.
Korzyść gospodarcza
(130) Władze węgierskie argumentują, że wspomniany środek może przynieść korzyść indywidualnemu przedsiębiorstwu, lecz jednocześnie jest niekorzystny dla drugiej strony transakcji pożyczkowej i w związku z tym jest symetryczny w ramach relacji wyłącznie krajowych.
(131) Komisja jest jednak zdania, że korzyści na poziomie jednego przedsiębiorstwa nie może wyrównać szkoda na poziomie innego przedsiębiorstwa, nawet jeżeli to przedsiębiorstwo należy do tej samej grupy. Ocenę istnienia korzyści należy przeprowadzić na poziomie indywidualnego przedsiębiorstwa, a nie grupy. Ponadto należy podkreślić, że przedsiębiorstwa należące do grupy mogą z łatwością zreorganizować swoją działalność finansową, a tym samym wpłynąć na wynik stosowania środka.
(132) Ponadto Komisja uważa, że symetryczność środka i jego neutralny wpływ na poziomie grupy nie wystarczają, aby wykluczyć możliwość istnienia korzyści na poziomie indywidualnych przedsiębiorstw. Podobnie niższe opodatkowanie odsetek przysługujące jednemu podmiotowi należącemu do grupy nie może być uzasadnione wyższą stawką podatkową - ze względu na mniejszą możliwość odliczenia odsetek - zastosowaną w innym przedsiębiorstwie(40).
(133) Jak wynika z orzecznictwa, o którym mowa powyżej, fakt, że niektóre przedsiębiorstwa należące do grupy odczuwają niekorzystne skutki, nie podważa istnienia korzyści na poziomie innego przedsiębiorstwa.
Zasoby państwowe
(134) W tym przypadku Komisja jest zdania, że korzyść przyznaną przez państwo za pomocą niższego opodatkowania (zmniejszenie podstawy opodatkowania o 50 %) należy uznać za stratę podatkową równoznaczną z użyciem zasobów państwowych w postaci wydatków budżetowych.
Zakłócenie konkurencji i wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi
(135) Ponieważ beneficjentami środka są przedsiębiorstwa działające w różnych sektorach gospodarczych na rynkach, które są otwarte na konkurencję, może on potencjalnie zakłócać konkurencję między państwami członkowskim i może wpływać na handel wewnątrzwspólnotowy.
(136) W zasadzie pomoc, która ma na celu zwolnienie przedsiębiorstwa z kosztów, jakie w normalnych warunkach przedsiębiorstwo musiałoby ponieść w związku z codziennym zarządzaniem lub zwykłą działalnością, zakłóca warunki konkurencji(41). Stwierdzono ponadto, że przyznanie jakiejkolwiek pomocy przedsiębiorstwu prowadzącemu działalność na rynku wspólnotowym może zakłócać konkurencję i wpływać na wymianę handlową między państwami członkowskimi(42).
(137) W związku z tym, biorąc pod uwagę, że przeprowadzanie analizy gospodarczej w odniesieniu do sytuacji panującej obecnie na przedmiotowych rynkach nie jest konieczne(43) oraz w związku z faktem, że program w zakresie opodatkowania wprowadzony przez Węgry wzmacnia pozycję podmiotów gospodarczych, które czerpią z niego korzyści, w stosunku do innych podmiotów konkurujących w ramach handlu wewnątrzwspólnotowego, Komisja uważa, że program pomocy wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi i zakłóca konkurencję między tymi podmiotami.
(138) W świetle wszystkich powyższych ustaleń Komisja stwierdza, że odliczenia dotyczące odsetek w rozliczeniach wewnątrz grupy, o których mowa w ustawie LXXXI z 1996 r. o podatku dochodowym od osób prawnych i podatku od dywidend, stanowią pomoc w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu.
VII.2. Uznanie programu pomocy za pomoc niezgodną z prawem lub istniejącą pomoc
(139) Rozdział 3 załącznika IV do Aktu przystąpienia stanowi, że następujące programy pomocy lub pomoc indywidualna wprowadzone w życie na Węgrzech przed dniem przystąpienia i mające nadal zastosowanie po tym dniu zostaną uznane w dniu przystąpienia za istniejącą pomoc w rozumieniu artykułu 88 ust. 1 Traktatu WE:
a) środki pomocy wprowadzone w życie przed dniem 10 grudnia 1994 r.;
b) środki pomocy wymienione w dodatku do załącznika IV;
c) środki pomocy które przed dniem przystąpienia zostały uznane przez organ nadzorujący pomoc państwa na Węgrzech za zgodne z wspólnotowym dorobkiem prawnym i w stosunku do których Komisja nie zgłosiła zastrzeżeń w związku z istnieniem poważnych wątpliwości co do zgodności tych środków ze wspólnym rynkiem.
(140) Rozdział 3 załącznika IV stanowi ponadto, że wszystkie środki, mające nadal zastosowanie po dniu przystąpienia, które stanowią pomoc państwa i które nie spełniają powyżej określonych warunków, zostaną uznane w dniu przystąpienia za nową pomoc państwa dla celów stosowania art. 88 ust. 3 Traktatu WE.
(141) Przedmiotowy środek nie został wprowadzony w życie przed dniem 10 grudnia 1994 r., nie został wymieniony w dodatku do rozdziału 3 załącznika IV do Aktu przystąpienia, ani nie został objęty procedurą w ramach mechanizmu przejściowego po przystąpieniu.
(142) Władze węgierskie i Amerykańska Izba Handlowa uważają, że załącznik zawiera jedynie przepisy dotyczące pomocy wprowadzonej w życie i poddanej przeglądowi przed datą przystąpienia, o której mowa w art. 1 lit. b) ppkt (i) rozporządzenia proceduralnego(44). W związku z tym w celu określenia istniejącej pomocy należy również uwzględnić przepisy określone w art. 1 lit. b) ppkt (ii)-(v) rozporządzenia.
(143) Komisja zgadza się z taką interpretacją załącznika IV do Aktu przystąpienia. Interpretację taką potwierdza treść art. 1 lit. b) ppkt (i) rozporządzenia proceduralnego. W związku z tym Komisja stwierdza, że w celu ustalenia, czy chodzi o pomoc istniejącą należy przeprowadzić ocenę zgodnie z art. 1 lit. b) ppkt (ii)-(v) rozporządzenia proceduralnego.
(144) W odniesieniu do stosowania art. 1 lit. b) ppkt (ii) i (iii) Komisja nie zgadza się ze stanowiskiem Węgier, że przedmiotowy środek został zatwierdzony przez Komisję, ponieważ nie został on zgłoszony zgodnie z art. 88 ust. 3 Traktatu WE i art. 2 rozporządzenia proceduralnego.
(145) Komisja uważa, że art. 1 lit. b) ppkt (iv) również nie ma zastosowania, ponieważ pomoc przyznana w ramach programu nie została objęta dziesięcioletnim okresem przedawnienia.
(146) Jeżeli chodzi o art. 1 lit. b) ppkt (v), przepis ten jako taki nie ma zastosowania w przedmiotowym przypadku, ponieważ nie można uznać, że w czasie wprowadzenia w życie programu dotyczącego odsetek w rozliczeniach wewnątrz grupy program ten nie stanowił pomocy, a stał się pomocą w okresie późniejszym ze względu na rozwój rynku.
(147) Komisja zauważa jednak, że rozpatrywany środek wykazuje pewne podobieństwa do programu dotyczącego belgijskich centrów koordynacyjnych (BCC). W tym kontekście warto przypomnieć poprzednie decyzje Komisji z dnia 2 maja 1984 r.(45) i z dnia 9 marca 1987 r., w których Komisja stwierdziła, że program belgijski nie stanowił pomocy w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE.
(148) Podobnie jak w przypadku programu dotyczącego belgijskich centrów koordynacyjnych, który był stosowany wyłącznie w odniesieniu do przedsiębiorstw wielonarodowych, Komisja ustaliła na podstawie danych przekazanych przez władze węgierskie, że głównymi beneficjentami tego programu również były przedsiębiorstwa wielonarodowe. Ponadto do innych podobieństw pomiędzy programem węgierskim i belgijskim należy fakt, że obydwa środki dotyczą opodatkowania działalności wewnątrz grupy.
(149) Dlatego też zakwalifikowanie jako pomoc tego rodzaju środka odnoszącego się do działalności wewnątrz grupy nie było oczywiste samo przez się w czasie wprowadzenia środka w życie.
(150) Węgry wskazują, że węgierski urząd monitorowania pomocy państwa (SAMO) zbadał środek latem 2002 r., przed jego przyjęciem. W świetle mającego zastosowanie orzecznictwa i poprzedniej decyzji Komisji w sprawie programu BCC urząd monitorowania pomocy państwa doszedł do wniosku, że środek nie stanowi pomocy państwa i dlatego nie zgłosił go Komisji.
(151) Niezależnie od faktu, że środek stanowił pomoc państwa w czasie wprowadzenia go w życie, Komisja uważa, że ze względu na bardzo szczególne okoliczności przedmiotowego przypadku, w szczególności kontekst okresu przedakcesyjnego i poprzednie decyzje Komisji z 1984 r. i 1987 r. w sprawie programu belgijskiego, węgierski urząd monitorowania pomocy państwa nie miał podstaw, aby uznać, że środek stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE, zwłaszcza że środek został przyjęty zanim Komisja zmieniła swoje stanowisko w odniesieniu do programu belgijskiego(46). Dlatego też uważa się, że istnieje szereg wyjątkowych okoliczności, które pozwalają sądzić, że władze węgierskie mogły zostać wprowadzone w błędne przekonanie, że środek nie stanowił pomocy państwa w okresie przedakcesyjnym. W takich okolicznościach w czasie przyjęcia środka Węgry miały uzasadnione powody, aby nie zgłaszać środka Komisji zgodnie z przepisami procedury w ramach mechanizmu przejściowego ustanowionej w załączniku IV do Aktu przystąpienia.
(152) Komisja zauważa ponadto, że po przystąpieniu Węgier do UE ani zakres środka, ani znaczenie wynikających z niego korzyści nie uległy znacznej zmianie. Wprowadzono co prawda pewne zmiany, o których wspomniano w motywie 14 niniejszej decyzji, dotyczyły one jednak głównie dostosowań technicznych polegających na objęciu zakresem środka określonych rodzajów przedsiębiorstw, które nie istniały na Węgrzech przed przystąpieniem (spółki europejskie i spółdzielnie europejskie) lub wyłączeniu z tego zakresu określonych innych rodzajów przedsiębiorstw, które zostały zniesione (spółki finansowane kapitałem podwyższonego ryzyka). Przedmiotowy środek nie został zatem znacząco zmieniony po przystąpieniu Węgier do Unii Europejskiej, w związku z czym należy uznać za istniejącą pomoc.
VIII. WNIOSEK
(153) Ze względu na szczególny charakter przedmiotowego przypadku oraz opisany powyżej kontekst okresu przedakcesyjnego program dotyczący odsetek w rozliczeniach wewnątrz grupy należy uznać za istniejący program pomocy przez analogię do art. 1 lit. b) ppkt (v) rozporządzenia (WE) nr 659/1999.
(154) Ponieważ procedura dotycząca istniejących programów pomocy określona jest w art. 17-19 tego rozporządzenia, niniejsze postępowanie wszczęte w dniu 21 marca 2007 r. jest zbędne.
(155) Ponieważ władze węgierskie podjęły już decyzję o zniesieniu programu pomocy z dniem 1 stycznia 2010 r., Komisja nie widzi potrzeby rozpoczynania procedury współpracy, o której mowa w art. 17 rozporządzenia proceduralnego,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
Sporządzono w Brukseli dnia 28 października 2009 r.
| W imieniu Komisji | |
| Neelie KROES | |
| Członek Komisji |
______
(1) Dz.U. C 142 z 27.6.2007, s. 12.
(2) Zob. przypis 1.
(3) Na przykład jeżeli przedsiębiorstwo otrzymuje od przedsiębiorstw powiązanych odsetki w wysokości 100 i wypłaca przedsiębiorstwom powiązanym odsetki w wysokości 60, saldo wynosi 40 i jest to kwota otrzymanych odsetek netto.
(4) Jeżeli przedsiębiorstwo otrzymuje od przedsiębiorstw powiązanych odsetki w wysokości 100 i jednocześnie wypłaca przedsiębiorstwom powiązanym odsetki w wysokości 160, saldo wynosi 60 i jest to kwota wypłaconych odsetek netto.
(5) Artykuł 4 ust. 23 ustawy LXXXI z 1996 r. o podatku dochodowym od osób prawnych i podatku od dywidend.
(6) Artykuł 7 ust. 14 ustawy LXXXI z 1996 r. o podatku dochodowym od osób prawnych i podatku od dywidend.
(7) Artykuł 29/D ust. 15 ustawy LXXXI z 1996 r. o podatku dochodowym od osób prawnych i podatku od dywidend.
(8) Jeżeli przedsiębiorstwo A otrzymuje odsetki od dwóch przedsiębiorstw powiązanych - 50 od przedsiębiorstwa B i 60 od przedsiębiorstwa C - i jeśli przedsiębiorstwo B stosuje możliwość wycofania i decyduje się nie podwyższać swojej podstawy opodatkowania, wówczas dla celów stosowania środka przedsiębiorstwo A może wykorzystać tylko odsetki w wysokości 60 otrzymane od przedsiębiorstwa C. Tym samym przedsiębiorstwo A będzie podlegało pełnemu opodatkowaniu z tytułu odsetek równych 50 otrzymanych od przedsiębiorstwa B, natomiast z tytułu odsetek w wysokości 60 otrzymanych od przedsiębiorstwa C będzie podlegało opodatkowaniu tylko za połowę kwoty.
(9) Małe przedsiębiorstwo definiuje się jako przedsiębiorstwo, które zatrudnia mniej niż 50 osób i którego roczny obrót lub roczna suma bilansowa nie przekraczają 10 milionów EUR. Mikroprzedsiębiorstwo definiuje się jako przedsiębiorstwo, które zatrudnia mniej niż 10 osób i którego roczny obrót lub roczna suma bilansowa nie przekraczają 2 milionów EUR.
(10) Węgry nie przekazały żadnych informacji na temat kolejnych lat.
(11) Motyw 82 decyzji Komisji 2003/515/WE z dnia 17 lutego 2003 r. w sprawie pomocy państwa przyznanej przez Niderlandy na rzecz międzynarodowej działalności finansowej (Dz.U. L 180 z 18.7.2003, s. 52).
(12) Dyrektywa 2006/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe (Dz.U. L 177 z 30.6.2006, s. 1).
(13) http://ec.europa.eu/competition/annual_reports/rap97_en.html
(14) C-308/01, GIL Insurance Ltd i inni przeciwko Commissioners of Customs and Excise [2004] Rec. s. I-4777.
(15) Dz.U. C 384 z 10.12.1998, s. 3.
(16) Decyzja Komisji w sprawie N 354/2004 - Irlandia, Company Holding Regime (Dz.U. C 131 z 28.5.2005, s. 11).
(17) Rozporządzenie Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE (Dz.U. L 83 z 27.5.1999, s. 1).
(18) Decyzja Komisji 2003/755/WE z dnia 17 lutego 2003 r. dotycząca środka pomocy wdrożonego przez Belgię na rzecz centrów koordynacyjnych z siedzibą w Belgii (Dz.U. L 282 z 30.10.2003, s. 25).
(19) Dz.U. C 63, z 11.3.1991, s. 37.
(20) Wyrok z dnia 27 listopada 2004 r. w sprawie T-190/00 Regione Siciliana przeciwko Komisji [2003] Rec. s. II-5015, pkt 136, zob. sprawa 120/73 Gebrüder Lorenz GmbH przeciwko Republice Federalnej Niemiec i Land de Rhénanie-Palatinat [1973] Rec. s. 1471, pkt 4.
(21) Sprawy połączone C-182/03 oraz C-217/03, Królestwo Belgii i Forum 187 ASBL przeciwko Komisji [2003] Rec. s. I-6887, pkt 147.
(22) Sprawa 265/85 Van den Bergh en Jurgens BV i Van Dijk Food Products (Lopik) BV przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich [1987] Rec. s. 1155, pkt 44.
(23) Motywy 27-28 decyzji Komisji 2001/168/EWWiS z dnia 31 października 2000 r. w sprawie hiszpańskich ustaw o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. L 60 z 1.3.2001, s. 57).
(24) Motyw 43 w wersji angielskiej decyzji Komisji 2003/512/WE z dnia 5 września 2002 r. w sprawie programu pomocy wprowadzonego przez Niemcy na rzecz ośrodków kontroli i koordynacji (Dz.U. L 177 z 16.7.2003, s. 17).
(25) Decyzja Komisji 2003/81/WE (Dz.U. L 31 z 6.2.2003, s. 26) i decyzja Komisji 2003/501/WE (Dz.U. L 170 z 9.7.2003, s. 20).
(26) Sprawy połączone C-182/03 oraz C-217/03, Królestwo Belgii i Forum 187ASBL przeciwko Komisji [2003] Rec. s. I-6887, pkt 149.
(27) Decyzja Komisji 2003/515/WE z dnia 17 lutego 2003 r. w sprawie pomocy państwa przyznanej przez Niderlandy na rzecz międzynarodowej działalności finansowej (Dz.U. L 180 z 18.7.2003, s. 52).
(28) Liczba potencjalnych beneficjentów opiera się na szacunkowych obliczeniach, ponieważ nie istnieją dane dotyczące liczby przedsiębiorstw kwalifikujących się do zastosowania środka z uwagi na fakt, że organy podatkowe nie dysponują informacjami dotyczącymi liczby podatników posiadających przedsiębiorstwa powiązane. W rozumieniu Węgier przedsiębiorstwa mogące stosować środek oznaczają wszystkie przedsiębiorstwa, które nie są mikroprzedsiębiorstwami ani małymi przedsiębiorstwami, instytucjami kredytowymi, przedsiębiorstwami inwestycyjnymi lub zakładami ubezpieczeń, niezależnie od tego, czy są przedsiębiorstwami powiązanymi, czy też nie.
(29) W 2006 r. całkowita liczba przedsiębiorstw podlegających ustawie LXXXI z 1996 r. o podatku dochodowym od osób prawnych i podatku od dywidend wynosiła 316.498.
(30) Dane dotyczące kolejnych lat nie zostały udostępnione przez władze węgierskie.
(31) Do korzyści tych zaliczają się dodatkowe odliczenia amortyzacyjne w odniesieniu do niektórych inwestycji, takich jak nieruchomości, maszyny, pojazdy i własność intelektualna; specjalne dodatki do wynagrodzeń niektórych pracowników; zwolnienie z podatku od innowacyjności.
(32) Dz.U. L 83 z 27.3.1999, s. 1.
(33) Zob. m.in. sprawa C-487/06 P British Aggregates przeciwko Komisji [2008] pkt 82; sprawa C-409/00 Hiszpania przeciwko Komisji [2003], Rec. s. I-1487, pkt 47; sprawa C-88/03 Portugalia przeciwko Komisji [2006], Zb.Orz. s. I-7115, pkt 54 oraz sprawy połączone C-428/06 do C-434/06 UGT-Rioja i inni, dotychczas nieopublikowane, pkt 46.
(34) Zob. na przykład sprawa C-56/93 Belgia przeciwko Komisji [1996], Rec. s. I-723, pkt 79; sprawa C-241/94 Francja przeciwko Komisji [1996], Rec. s. I-4551, pkt 20; sprawa C-75/97 Belgia przeciwko Komisji [1999], Rec. s. I-3671, pkt 25 oraz sprawa C-409/00 Hiszpania przeciwko Komisji [2003], Rec. s. I-10901, pkt 46.
(35) Zob. na przykład sprawa C-66/02 Włochy przeciwko Komisji [2005], Zb.Orz. s. I-10901, pkt 101.
(36) Dz.U. C 384 z 10.12.1998, s. 3.
(37) Zob. pkt 15-17 decyzji o wszczęciu postępowania.
(38) Dyrektywa 2006/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe (Dz.U. L 177 z 30.6.2006, s. 1).
(39) Sprawa 173/73 Włochy przeciwko Komisji [1974], Rec. s. 709, pkt 22-23.
(40) W tym względzie należy zauważyć, że w swojej ocenie systemu podatkowego dla centrów koordynacyjnych z siedzibą w Belgii (zob. sprawy połączone C-182/03 i C-217/03, pkt 86-118) Trybunał Sprawiedliwości uznał, że ryczałtowe określenie dochodów według metody cost plus stanowi korzyść gospodarczą w rozumieniu art. 87 Traktatu WE oraz że "ta analiza nie może być poddana w wątpliwość z tego powodu, że włączenie kosztów finansowych mogłoby w niektórych wypadkach doprowadzić do ustalenia zbyt wysokiej podstawy opodatkowania ani z tego powodu, że obciążenie podatkowe mogłoby być dla grupy zbyt duże, ani ponadto z tego powodu, że centrum mogłoby być opodatkowane, gdy nie osiągnęłoby zysku". Ponadto Trybunał uznał, że zwolnienie z podatku od nieruchomości, z którego korzystały centra koordynacyjne, przynosi im korzyść gospodarczą oraz że "okoliczność, że jedynie 5 % centrów faktycznie z niej korzysta, ponieważ pozostałe centra wynajmują nieruchomości, nie ma wpływu na tę ocenę, albowiem wybór pomiędzy własnością a najmem nieruchomości zależy jedynie od woli tych centrów".
(41) Sprawa C-156/98 Niemcy przeciwko Komisji [2000] Rec. s. I-6857, pkt 30 oraz cytowane w niej orzecznictwo.
(42) Sprawa 730/79 Philip Morris przeciwko Komisji [1980] Rec. s. 2671, pkt 11 i 12.
(43) Sprawa C-372/97 Włochy przeciwko Komisji [2004] Rec. s. I-3679, pkt 44 i 45, oraz w odniesieniu do niezgodności danego systemu z prawem, pkt 153-155.
(44) Rozporządzenie (WE) nr 659/1999.
(45) Mimo że decyzja ta nie została opublikowana, powołano się na nią w 14. sprawozdaniu dotyczącym konkurencji oraz w odpowiedzi na zapytanie parlamentarne opublikowane w 1991 r., wskazując, że Komisja nie zgłosiła żadnych zastrzeżeń do przedmiotowego programu.
(46) Zob. przypis 19. Należy zauważyć, że w przypadku pomocy istniejącej skutki prawne mają wyłącznie ostateczne decyzje Komisji (zob. sprawa T-276/02 Forum 187 ASBL przeciwko Komisji).