Pomoc państwa - Belgia - Pomoc państwa SA.19864 (2014/C) (ex NN54/2009) - Publiczne finansowanie brukselskich szpitali publicznych sieci IRIS - Zaproszenie do zgłaszania uwag zgodnie z art. 108 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Dzienniki UE

Dz.U.UE.C.2014.437.10

Akt nieoceniany

Wersja od: 5 grudnia 2014 r.

POMOC PAŃSTWA - BELGIA

Pomoc państwa SA.19864 (2014/C) (ex NN54/2009)

Publiczne finansowanie brukselskich szpitali publicznych sieci IRIS

Zaproszenie do zgłaszania uwag zgodnie z art. 108 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

(2014/C 437/03)

(Dz.U.UE C z dnia 5 grudnia 2014 r.)

Pismem z dnia 1 października 2014 r., zamieszczonym w autentycznej wersji językowej na stronach następujących po niniejszym streszczeniu, Komisja powiadomiła Królestwo Belgii o swojej decyzji w sprawie wszczęcia postępowania określonego w art. 108 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej "TFUE") dotyczącego wyżej wspomnianych środków finansowania publicznego.

Uwagi należy kierować do Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Europejskiej na następujący adres lub numer faksu:

European Commission

Directorate-General for Competition

Directorate F

State Aid Greffe

MADO 12/063 -1049 Brussels

Belgia

Nr faksu: + 32 2 296 12 42

E-mail: [e-mail]

Otrzymane uwagi zostaną przekazane Królestwu Belgii. Zainteresowane strony zgłaszające uwagi mogą wystąpić z odpowiednio uzasadnionym pisemnym wnioskiem o objęcie ich tożsamości klauzulą poufności.

PROCEDURA

W pismach z dnia 7 września i 17 października 2005 r. Komisja otrzymała skargę przeciwko państwu belgijskiemu w odniesieniu do domniemanego przyznania od 1995 r. pomocy niezgodnej z prawem i rynkiem wewnętrznym na rzecz pięciu szpitali publicznych należących do sieci IRIS w regionie stołecznym Brukseli (zwanych dalej "szpitalami IRIS"). Skargę złożyły dwa stowarzyszenia reprezentujące szpitale zarządzane przez osoby prawne podlegające prawu prywatnemu (tj. szpitale prywatne) oraz indywidualnie szereg członków tych stowarzyszeń.

W dniu 28 października 2009 r. Komisja podjęła decyzję o niewnoszeniu zastrzeżeń w kwestii pomocy na finansowanie szpitali IRIS, ponieważ odnośne finansowanie publiczne uznano za zgodne z rynkiem wewnętrznym zgodnie z warunkami określonymi w decyzji Komisji (2005/842/WE) z dnia 28 listopada 2005 r. w sprawie stosowania art. 86 ust. 2 Traktatu WE do pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych, przyznawanej przedsiębiorstwom zobowiązanym do zarządzania usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym ("decyzja w sprawie UOIG z 2005 r.") oraz bezpośrednio na podstawie art. 86 ust. 2 Traktatu WE (obecnie art. 106 ust. 2 TFUE) w odniesieniu do zarządzania usługami powierzonymi przed wejściem w życie decyzji w sprawie UOIG z 2005 r. w dniu 19 grudnia 2005 r.

Następnie skarżący wniósł skargę o stwierdzenie nieważności tej decyzji Komisji do Sądu Unii Europejskiej ("Sąd"). Sąd stwierdził nieważność decyzji Komisji wyrokiem z dnia 7 listopada 2012 r., stwierdzając, że decyzja ta została wydana z naruszeniem praw proceduralnych skarżących, a w szczególności, że Komisja powinna była mieć poważne wątpliwości co do zgodności przedmiotowych środków z rynkiem wewnętrznym.

W związku z tym w wyniku wydania przez Sąd wyroku unieważniającego decyzję Komisja jest obecnie zobowiązana do wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego na podstawie art. 108 ust. 2 TFUE w odniesieniu do środków finansowania publicznego na rzecz szpitali IRIS.

ŚRODKI BĘDĄCE PRZEDMIOTEM OCENY

Skarga dotyczy kwestii: (i) braku lub niewystarczająco precyzyjnej definicji i powierzania określonych zadań w zakresie świadczenia usługi publicznej, które przyznawane są jedynie szpitalom IRIS, (ii) rekompensaty przez organy publiczne strat ponoszonych przez szpitale IRIS, (iii) nadmiernej rekompensaty kosztów związanych z zadaniami w zakresie świadczenia usług publicznych przez szpitale IRIS za pośrednictwem brukselskiego regionalnego funduszu refinansowania gminnych środków pieniężnych (fr. Fonds Régional Bruxellois de Refinancement des Trésories Communales, "FRBRTC"), (iv) brak przejrzystości w sposobie finansowania publicznego szpitali IRIS oraz (v) subsydiowania krzyżowego działalności pozaszpitalnej szpitali IRIS poprzez finansowanie ze środków publicznych otrzymanych na realizację zadań szpitalnych.

Zgodnie z belgijskim prawem federalnym dotyczącym szpitali publicznym i prywatnym szpitalom w Belgii powierza się takie same podstawowe zadania szpitalne. Ponieważ szpitale IRIS są pod kontrolą publicznych ośrodków działalności społecznej (Centres Publics d'Action Sociale, "CPAS") i ich odnośnych gmin, szpitale IRIS podlegają również ustawie z dnia 8 lipca 1976 r. ("ustawa CPAS"). Pod względem podstawowych zadań szpitalnych belgijskie szpitale publiczne i prywatne korzystają z tych samych podstawowych środków finansowania publicznego. W tym kontekście należy zauważyć, że ani skarżący, ani Sąd nie zgłaszali wątpliwości co do zgodności publicznego finansowania podstawowych zadań szpitalnych.

Jednak zgodnie z belgijskim prawem federalnym dotyczącym szpitali tylko szpitale publiczne (takie jak szpitale IRIS) mogą czerpać korzyści z tego, że ich deficyt musi zostać pokryty przez gminy sprawujące nad nimi kontrolę. Według skarżących region stołeczny Brukseli postanowił przejąć de facto rolę gmin brukselskich w zakresie finansowania wspomnianego deficytu. W skardze wymienia się interwencje ze strony FRBRTC oraz przyznanie specjalnych dotacji na rzecz gmin (sięgających 10 mln EUR rocznie), których domniemanym przeznaczeniem miało być przekazanie ich jako pomocy dla szpitali IRIS. W związku z tym Komisja domaga się wyjaśnień, czy jakiekolwiek fundusze FRBRTC, względnie dotacje specjalne, zostały przekazane bezpośrednio szpitalom IRIS, lub czy FRBRTC i dotacje specjalne są jedynie mechanizmami finansowania wykorzystywanymi w stosunkach między regionem stołecznym Brukseli a gminami.

W celu uzasadnienia szczególnego charakteru finansowania deficytu z korzyścią dla szpitali IRIS władze belgijskie twierdzą, że podstawowe zadania szpitalne są jedynie wymogiem minimalnym dla szpitali publicznych. Podkreślają one, że w przeciwieństwie do prywatnych szpitali w przypadku szpitali publicznych ten wymóg minimalny można rozszerzyć na poziomie poszczególnych gmin o obowiązek świadczenia dodatkowych UOIG na podstawie ustawy CPAS. W związku z tym Komisja pragnie uzyskać wyjaśnienia dotyczące wymogów ustawy CPAS dotyczących zakładania szpitala publicznego, możliwości zamknięcia szpitala publicznego oraz różnicy w stosunku do mechanizmu finansowania szpitali mającego zastosowanie do wszystkich szpitali w Belgii.

Według władz belgijskich odnośne gminy brukselskie i CPAS postanowiły powierzyć szpitalom IRIS następujące dodatkowe UOIG, co wiąże się z kosztami, które nie są w pełni objęte finansowaniem przewidzianym przez prawo federalne dotyczące szpitali:

1) obowiązek oferowania pomocy medycznej wszystkim pacjentom, bez względu na to, czy są oni w stanie zapłacić za tę pomoc, niezależnie od okoliczności (tj. nawet wtedy, gdy nie jest wymagana pilna opieka medyczna);

2) obowiązek oferowania pełnego zakresu usług szpitalnych w wielu miejscach w Brukseli (mimo że jest to rozwiązanie mniej wydajne niż skupienie tych usług w mniejszej liczbie lokalizacji); oraz

3) obowiązek świadczenia usług społecznych dla pacjentów i ich rodzin przez pracowników socjalnych (w zakresie przekraczającym minimalne wymogi prawne dotyczące takich usług).

OCENA

Komisja jest zdania, że część środków publicznych przyznanych w odniesieniu do działalności szpitalnej prowadzonej przez szpitale IRIS stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. W odniesieniu do trzeciego wymienionego rodzaju dodatkowych UOIG (usług społecznych) świadczonych przez szpitale IRIS, na podstawie informacji dostępnych na obecnym etapie Komisja oczekuje dalszych wyjaśnień, aby móc ustalić, czy mają one charakter gospodarczy czy inny niż gospodarczy.

W swoim wyroku Sąd stwierdził, że Komisja powinna była mieć poważne wątpliwości co do dodatkowych UOIG, w szczególności co do istnienia jasno określonych aktów przewidujących powierzenie tych UOIG, istnienia ustalonych w trybie ex ante jasnych parametrów przyznawania rekompensaty oraz istnienia metod umożliwiających uniknięcie nadmiernej rekompensaty. Komisja zwraca się zatem o wyjaśnienie następujących kwestii:

- jaka jest dokładna definicja powyższych trzech dodatkowych UOIG powierzonych szpitalom IRIS i na jakich dokumentach oparto powierzenie odnośnym szpitalom tych dodatkowych UOIG;

- jaka jest podstawa prawna rekompensaty deficytów szpitali IRIS;

- czy dalsze przekazanie dotacji specjalnych (od regionu stołecznego Brukseli na rzecz gmin) przez gminy na rzecz szpitali IRIS można uznać za odrębną transakcję w stosunku do mechanizmu finansowania deficytu; w przypadku odpowiedzi twierdzącej proszę podać odnośny akt prawny określający szczegółowe procedury;

- czy istnieje mechanizm płatności zaliczkowych, jaka jest jego podstawa prawna i jak dokonuje się takich płatności (o ile w ogóle) oraz czy uznaje się je za odrębny środek pomocy w stosunku do mechanizmu finansowania deficytu; proszę również wyjaśnić, czy takie płatności zaliczkowe (o ile w ogóle) były finansowane za pośrednictwem FRBRTC;

- czy obowiązują (wystarczające) środki w celu unikania nadmiernej rekompensaty dodatkowych UOIG oraz czy szpitale IRIS są prawnie zobowiązane do spłaty otrzymanych zaliczek w celu unikania nadmiernej rekompensaty;

- w przypadku gdy płatności w wysokości do 10 mln EUR rocznie mają zostać uznane za odrębne transakcje w stosunku do pokrycia deficytu szpitali IRIS, czy obowiązują wystarczające środki gwarantujące, że nie prowadzi to do nadmiernej rekompensaty;

- czy faktycznie od 1996 r. szpitalom IRIS nigdy nie przyznano nadmiernej rekompensaty;

- wszelkie dalsze konkretne i szczegółowe argumenty i dokumentacja uzasadniające, czy, dlaczego i w jakim zakresie środki finansowania publicznego na rzecz szpitali IRIS podlegają decyzji w sprawie UOIG z 2012 r. (2012/21/UE) lub ramom prawnym UOIG z 2012 r. (2012/C 8/03), względnie decyzji w sprawie UOIG z 2005 r., oraz czy, dlaczego i w jakim zakresie spełnione zostałyby wszystkie określone w nich kryteria zgodności;

Komisja przypomina o ustaleniu Sądu, zgodnie z którym dodatkowe środki finansowe otrzymane przez szpitale IRIS mogą być "uzasadnione innymi względami niż względy związane z istnieniem ich dodatkowych zobowiązań" oraz że "wyrównanie deficytów szpitali publicznych może okazać się konieczne z powodów natury zdrowotnej i społecznej w celu zapewnienia ciągłości i zdolności do funkcjonowania systemu szpitalnego". W związku z tym Komisja zauważa, że władze belgijskie argumentują, że zawsze należy zapewnić ciągłość i rentowność działalności szpitali publicznych (fr. pérennité). Argumentują one, że właśnie z tego powodu gmina, podejmując decyzję o świadczeniu usług opieki zdrowotnej (poprzez założenie szpitala publicznego zgodnie z ustawą CPAS, jest również zobowiązana do pokrywania deficytu swoich szpitali publicznych, aby zapewnić ciągłość i rentowność ich usług (pérennité). Władze belgijskie wskazały również, że głównym celem utworzenia sieci IRIS było zapewnienie ciągłości i rentowności świadczenia usług szpitali publicznych w regionie stołecznym Brukseli.

W związku z tym Komisja oczekuje dalszych wyjaśnień dotyczących pojęcia pérennité, jego podstawy prawnej (w szczególności na poziomie sieci IRIS i szpitali IRIS), odnośnych implikacji oraz tego, jak pojęcie pérennité uzasadnia mechanizmy finansowania deficytu, z których korzystają szpitale IRIS. Komisja zwraca się również do władz belgijskich i zainteresowanych stron o zgłaszanie uwag na temat istnienia (lub nie) innych przyczyn niż te wymienione powyżej, które mogą uzasadniać dodatkowe finansowanie przyznane szpitalom IRIS.

Komisja zwraca uwagę, że środki objęte niniejszą decyzją, w stopniu w jakim stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, nie zostały objęte zgłoszeniem na podstawie art. 108 ust. 3 TFUE.

W związku z powyższym Komisja podjęła decyzję o wszczęciu w odniesieniu do wspomnianych powyżej środków pomocy formalnego postępowania wyjaśniającego określonego w art. 108 ust. 2 TFUE.

Zgodnie z art. 14 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999, wszelka niezgodna z prawem pomoc może podlegać odzyskaniu od beneficjenta.

TEKST PISMA

grafika