Ostateczne sprawozdanie finansowe 8., 9. i 10. Europejskiego Funduszu rozwoju - Rok budżetowy 2012.
Dz.U.UE.C.2013.333.1
Akt nienormatywny(2013/C 333/01)
(Dz.U.UE C z dnia 15 listopada 2013 r.)
POŚWIADCZENIE SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO
Roczne sprawozdanie finansowe dotyczące 8., 9. i 10. Europejskiego Funduszu Rozwoju za rok budżetowy 2012 zostało przygotowane zgodnie z tytułem VIII rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do 10. Europejskiego Funduszu Rozwoju oraz zasadami, regułami i metodami rachunkowości przedstawionymi w załączniku do sprawozdania finansowego.
Oświadczam, że zgodnie z art. 125 rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do 10. Europejskiego Funduszu Rozwoju ponoszę odpowiedzialność za sporządzenie i przedstawienie rocznego sprawozdania finansowego dotyczącego 8., 9. i 10. Europejskiego Funduszu Rozwoju.
Urzędnik zatwierdzający oraz Europejski Bank Inwestycyjny przekazali mi wszystkie informacje niezbędne do sporządzenia sprawozdania finansowego prezentującego aktywa i pasywa Europejskiego Funduszu Rozwoju oraz wykonanie budżetu, gwarantując ich wiarygodność.
Niniejszym poświadczam, że w oparciu o wyżej wymienione informacje oraz kontrole, które uznałem za niezbędne przed podpisaniem sprawozdania finansowego, mam wystarczającą pewność, że sprawozdanie finansowe prawidłowo i rzetelnie przedstawia sytuację finansową Europejskiego Funduszu Rozwoju we wszystkich istotnych aspektach.
(podpisano)
Manfred KRAFF
Księgowy
ZASOBY EFR - WYKORZYSTANIE I RACHUNKOWOŚĆ
Unia Europejska współpracuje w zakresie rozwoju z wieloma krajami rozwijającymi się. Głównym celem tych działań jest promowanie rozwoju gospodarczego i społecznego ze szczególnym naciskiem na ograniczanie i łagodzenie ubóstwa w perspektywie długoterminowej przez zapewnianie państwom będącym beneficjentami pomocy rozwojowej i pomocy technicznej. Aby to osiągnąć, Unia Europejska sporządza - wspólnie z krajami partnerskimi - strategie współpracy i uruchamia środki finansowe w celu ich realizacji. Wspomniane środki unijne przyznawane na cele rozwoju pochodzą z trzech źródeł:
Europejski Fundusz Rozwoju (EFR) jest głównym instrumentem umożliwiającym udzielanie pomocy unijnej na finansowanie współpracy na rzecz rozwoju dla państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) oraz krajów i terytoriów zamorskich (KTZ). Traktat rzymski z 1957 r. przewidział utworzenie EFR w celu świadczenia pomocy technicznej i finansowej, przeznaczonej początkowo tylko dla krajów afrykańskich będących wówczas koloniami i mających historyczne więzi z niektórymi państwami członkowskimi.
EFR nie jest finansowany z budżetu Unii Europejskiej. Fundusz finansowany jest przez państwa członkowskie, podlega odrębnym przepisom finansowym i zarządzany jest przez specjalny komitet. Komisja Europejska odpowiada za finansową realizację działań prowadzonych przy użyciu środków EFR, natomiast Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) zarządza Instrumentem Inwestycyjnym.
W latach 2008-2013 pomoc geograficzna dla państw AKP i KTZ będzie nadal pochodzić głównie z EFR. Każda edycja funduszu ustanawiana jest zazwyczaj na okres około pięciu lat. Od czasu zawarcia pierwszej konwencji o partnerstwie w 1964 r. kolejne cykle programowania EFR odpowiadały zasadniczo cyklom zawierania umów/konwencji o partnerstwie. Każdy EFR regulowany jest osobnym rozporządzeniem finansowym, które wymaga sporządzenia sprawozdania finansowego dla każdej edycji EFR. W związku z powyższym dla każdego EFR sporządza się odrębne sprawozdanie finansowe w odniesieniu do części, którą zarządza Komisja Europejska. Sprawozdanie to przedstawia się również w postaci skonsolidowanej, aby zapewnić ogólny ogląd sytuacji finansowej w zakresie zasobów, za które odpowiada Komisja Europejska.
Na podstawie umowy z Kotonu ustanowiony został Instrument Inwestycyjny, którym zarządza Europejski Bank Inwestycyjny. Instrument ten jest wykorzystywany w celu wspierania rozwoju sektora prywatnego w państwach AKP w drodze finansowania przede wszystkim inwestycji prywatnych, choć nie jest to jedyny obszar finansowania. Instrument ma postać funduszu odnawialnego, tak aby spłaty pożyczek mogły być ponownie inwestowane w inne działania. W ten sposób Instrument sam się odnawia i jest niezależny finansowo. Ponieważ Komisja Europejska nie zarządza Instrumentem Inwestycyjnym, nie jest on uwzględniony w pierwszej części rocznego sprawozdania finansowego - w sprawozdaniach finansowych 8., 9. i 10. EFR oraz w związanym z nimi sprawozdaniu z realizacji finansowej. Sprawozdanie finansowe dotyczące Instrumentu Inwestycyjnego zostało załączone jako odrębna część sprawozdania rocznego (część 2), aby przedstawić pełen obraz pomocy rozwojowej udzielonej w ramach EFR. 10. EFR obejmuje lata 2008-2013, a jego łączny budżet wynosi 22 682 mln EUR. Z tego kwotę 21 966 mln EUR przeznaczono na państwa AKP, kwotę 286 mln EUR - na KTZ, a kwotę 430 mln EUR przyznano Komisji na wydatki pomocnicze na rzecz programowania i wykonania EFR 1 .
Rada Europejska na posiedzeniu w dniach 15-16 grudnia 2005 r. przyjęła perspektywę finansową na lata 2007-2013. Postanowiono wówczas nie ujmować współpracy geograficznej z państwami AKP w budżecie Unii Europejskiej, ale w dalszym ciągu finansować ją przy pomocy istniejącego międzyrządowego EFR na lata 2008-2013.
Budżet Unii Europejskiej ma charakter jednoroczny i zgodnie z budżetową zasadą jednoroczności wydatki i dochody są planowane i zatwierdzane na jeden rok. W przeciwieństwie do Unii Europejskiej EFR jest funduszem, który funkcjonuje w okresach kilkuletnich. Każdy EFR ma formę wewnętrznej umowy zawartej przez państwa członkowskie, ustanawiającej fundusz ogólny w celu wdrożenia współpracy na rzecz rozwoju przez okres wynoszący zwykle pięć lat. Ponieważ zasoby są przydzielane na kilkuletnie okresy, mogą one być wykorzystywane przez cały czas trwania EFR. Fakt, że budżet nie ma charakteru jednorocznego, podkreślany jest w sprawozdawczości budżetowej, w ramach której wykonanie budżetu EFR określa się w odniesieniu do całości środków finansowych.
Zasoby EFR pochodzą z doraźnych wkładów państw członkowskich UE. Mniej więcej co pięć lat przedstawiciele państw członkowskich zbierają się na szczeblu międzyrządowym, aby ustalić łączną kwotę, która zostanie przydzielona na rzecz funduszu, oraz nadzorować jego wykonanie. Komisja następnie zarządza funduszem zgodnie z zaproponowaną przez siebie i przyjętą przez Radę unijną polityką rozwoju. W związku z tym, że każde państwo członkowskie ma swoją własną politykę rozwoju i pomocy, realizowaną równocześnie z polityką unijną, państwa członkowskie muszą koordynować swoje strategie z polityką UE, aby zapewnić ich komplementarność. Do 2010 r. do wnoszenia wkładów wzywano 15 uczestniczących państw członkowskich. W 2011 r. wystosowano wezwanie do wniesienia pierwszych wkładów w ramach 10. EFR, w którym uczestniczy 27 państw członkowskich.
Część środków z 10. EFR odłożono na pokrycie nieprzewidzianych wydatków, większość jednak zaprogramowano w orientacyjnych ramach wieloletnich, głównie geograficznych, lecz także tematycznych, aktualnie obowiązujących w odniesieniu do lat 2008-2013. Komisja przyjęła w związku z tym odnośne krajowe dokumenty strategiczne, regionalne dokumenty strategiczne oraz dokumenty strategiczne grupy państw AKP. Ich realizacja podlega dorocznemu nadzorowi, a strategie są poddawane ocenie śródokresowej (zakończonej) oraz ocenie końcowej (w toku). W wyniku oceny śródokresowej lub oceny końcowej Komisja może podjąć w imieniu Unii Europejskiej decyzję o zmianie strategii i przydziału zasobów w świetle bieżących potrzeb i wyników poszczególnych państw lub regionów AKP.
Poza wspomnianym wkładem państwa członkowskie mogą również zawierać umowy o współfinansowaniu lub dokonywać dobrowolnych wpłat na rzecz EFR.
Wydatki operacyjne EFR przyjmują różne formy w zależności od sposobu wypłacania środków i zarządzania nimi. Zgodnie z rozporządzeniem finansowym Komisja wykorzystuje zasoby EFR, stosując następujące metody:
Zarządzanie zdecentralizowane: gdy Komisja powierza państwom trzecim, w mniejszym lub w większym stopniu zgodnie z lokalnymi warunkami, w których działa beneficjent, niektóre zadania w zakresie wykonania budżetu.
Zarządzanie scentralizowane: gdy budżet jest wykonywany bezpośrednio przez służby Komisji lub pośrednio - gdy Komisja powierza zadania wykonania budżetu organom podlegającym przepisom prawa unijnego lub krajowego, takim jak agencje Unii Europejskiej.
Zarządzanie wspólne z organizacjami międzynarodowymi: w ramach tej metody Komisja powierza określone zadania w zakresie wykonania budżetu organizacji międzynarodowej.
Kompetencje delegowanego urzędnika zatwierdzającego obejmują cały proces zarządzania, poczynając od określenia, co należy zrobić, aby zrealizować określone cele, aż po zarządzanie podjętymi działaniami pod względem operacyjnym i budżetowym, w tym podpisywanie zobowiązań prawnych, monitorowanie wykonania, dokonywanie płatności, a w razie konieczności także odzyskiwanie środków.
Szef delegatury Unii Europejskiej jest urzędnikiem łącznikowym między Komisją a odnośnymi władzami krajowymi lub regionalnymi w państwach AKP lub KTZ. Ściśle współpracuje on z krajowymi lub regionalnymi urzędnikami zatwierdzającymi, określając strategię wykonawczą i politykę w poszczególnych sektorach, przygotowując, analizując i oceniając programy i projekty EFR.
Krajowym urzędnikiem zatwierdzającym w kraju otrzymującym środki jest urzędnik wyższego szczebla wyznaczony przez rząd każdego państwa AKP lub KTZ. Reprezentuje on władze swojego kraju we wszystkich działaniach finansowanych przez fundusz i zarządzanych przez Komisję oraz EBI. W większości przypadków funkcje te sprawuje członek rządu, zwykle krajowy minister ds. planowania lub finansów. Krajowy urzędnik zatwierdzający wypełnia obowiązki administracyjne, techniczne i finansowe związane z zarządzaniem programami i projektami EFR.
Księgowy Komisji wykonuje polecenia zapłaty i nakazy odzyskania środków sporządzone przez urzędników zatwierdzających Komisji oraz odpowiada za zarządzanie środkami finansowymi, ustanawia zasady i metody rachunkowości, zatwierdza systemy księgowe, prowadzi księgi oraz sporządza odnośne roczne sprawozdania finansowe. Ponadto księgowy ma obowiązek podpisania sprawozdania finansowego, poświadczając przy tym, że prawidłowo i rzetelnie przedstawia ono sytuację finansową.
Znaczną część zasobów finansowych przyznawanych państwom AKP i KTZ za pośrednictwem EFR stanowią dotacje. Na początku każdego EFR Unia Europejska powiadamia państwa AKP i KTZ o orientacyjnych przydziałach, które powinny być dla nich dostępne przez okres obowiązywania funduszu. Zasoby są przydzielane zgodnie z potrzebami kraju i efektywnością wykorzystania.
Na poziomie państw krajowy dokument strategiczny to dokument sporządzany przez dane państwo AKP i Komisję. Podstawą jego sporządzenia są uprzednie konsultacje z szerokim wachlarzem podmiotów, w tym podmiotów niepublicznych, z władzami lokalnymi, a w stosownych przypadkach parlamentami państw AKP. Krajowy dokument strategiczny określa hierarchię działań i pomaga budować odpowiedzialność władz lokalnych za programy współpracy.
Następnie na podstawie celów rozwojowych oraz priorytetów zawartych w krajowym dokumencie strategicznym sporządzany jest krajowy program orientacyjny, który jest z nimi spójny. Program ten skoncentrowany jest na sektorach i obszarach, na które przeznaczona zostanie pomoc; wyjaśnia się w nim, w jaki sposób zostaną osiągnięte cele pomocy, a oprócz tego zawiera on harmonogram wykonania. Krajowy dokument strategiczny i krajowy program orientacyjny podlegają ocenie dorocznej, śródokresowej i na koniec okresu obowiązywania EFR, a w czasie jego wykonania w miarę potrzeby dokonywane są w nich udoskonalenia i zmiany.
Zasoby EFR mogą zostać wydane dopiero wtedy, gdy Komisja oraz docelowy beneficjent środków EFR zaciągną zobowiązanie prawne w formie pisemnej. Pisemne zobowiązanie prawne może mieć formę umowy (o udzielenie dotacji, świadczenie usług itp.) zawartej z podmiotem podlegającym prawu prywatnemu, np. organizacją pozarządową lub podmiotem gospodarczym, bądź formę porozumienia administracyjnego lub finansowego między Komisją a podmiotami podlegającymi międzynarodowemu prawu publicznemu, takimi jak państwa i ich organy publiczne lub organizacje międzynarodowe, posiadającymi osobowość i zdolność prawną.
Zaciągnięcie zobowiązania prawnego wobec osoby trzeciej możliwe jest pod warunkiem, że w budżecie przewidziano linię z odpowiednią kwotą środków, umożliwiającą realizację danego działania. Jeżeli warunek ten jest spełniony, wymagane środki muszą zostać zarezerwowane w budżecie w drodze zobowiązania budżetowego ujętego w systemie rachunkowym. Nie ma to jednak wpływu na konta księgi głównej, jako że nie nastąpiło jeszcze obciążenie. Dzieje się tak dlatego, że system rachunkowości EFR składa się z dwóch oddzielnych, ale powiązanych ze sobą elementów:
Na kontach budżetowych wykazuje się zobowiązania i dokonane płatności. Są one prowadzone w oparciu o metodę kasową, zgodnie z którą poszczególne wydatki lub dochody księguje się dopiero w momencie zaangażowania, wypłacenia lub otrzymania środków pieniężnych. Ten rodzaj rachunkowości jest charakterystyczny dla sektora publicznego, w przypadku którego istnieje historyczna tendencja do zwracania szczególnej uwagi na budżet i jego wykonanie.
Konta księgi głównej (zgodnie z zasadą memoriałową) służą do wykazywania wszystkich dochodów i wydatków w całym roku budżetowym (a tym samym wyniku ekonomicznego) i określania sytuacji finansowej EFR na dzień 31 grudnia danego roku w formie bilansu obejmującego aktywa i pasywa.
Płatności mogą zostać dokonane dopiero po zatwierdzeniu zobowiązania budżetowego przez urzędnika zatwierdzającego.
Zaliczkowanie jest formą płatności z wyprzedzeniem mającą na celu zapewnienie płynności finansowej beneficjenta. Może być ono rozbite na kilka rat w okresie wskazanym w odnośnej umowie w sprawie zaliczkowania. Płatność lub zaliczka mogą być wykorzystane albo na realizację celów, na które były przeznaczone, w okresie wskazanym w umowie, bądź podlegają zwrotowi - w przypadku gdy beneficjent nie ponosi kosztów kwalifikowalnych, ma on obowiązek zwrócić zaliczkę na rzecz EFR. Tym samym wypłacone kwoty zaliczek nie stanowią ostatecznego wydatku, dopóki nie zostaną spełnione odnośne warunki umowne, a zatem w bilansie wykazuje się je po stronie aktywów w momencie dokonania płatności początkowej. Kwotę zaliczek po stronie aktywów zmniejsza się (całkowicie lub częściowo) o zatwierdzone koszty kwalifikowalne (które w rachunku wyniku ekonomicznego ujmuje się jako koszty) i zwrócone kwoty.
Na koniec roku należy ocenić kwalifikowalne koszty poniesione przez beneficjentów środków EFR, które nie zostały jeszcze zgłoszone. Na podstawie tych wyliczeń przy zakończeniu księgowań na koniec roku szacunkowe kwoty kwalifikowalne ujmuje się jako bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, natomiast szacowana niekwalifikowalna część kosztów pozostaje otwarta na kontach w pozycji "kwalifikowalność wymagająca sprawdzenia". Kwoty te ujmowane są jako zobowiązania krótkoterminowe, tak aby uniknąć zawyżania aktywów i pasywów.
Kwalifikowalność wydatków finansowanych z EFR jest weryfikowana na podstawie dokumentów potwierdzających określonych w odnośnych przepisach lub w warunkach każdej dotacji. W celu optymalizacji stosunku kosztów systemów kontroli do wynikających z nich korzyści weryfikacja dokumentów potwierdzających, dotyczących ostatecznych roszczeń jest bardziej szczegółowa niż w przypadku dokumentów dotyczących roszczeń okresowych, co pozwala na wykrycie błędów w zakresie płatności okresowych, które koryguje się poprzez korektę płatności salda końcowego. Ponadto Komisja ma prawo sprawdzić rzetelność dokumentów potwierdzających w ramach kontroli w siedzibie strony występującej z roszczeniem podczas realizacji finansowanych działań lub po ich zakończeniu (ex post). Błędy stwierdzone w okresie realizacji mogą zostać poprawione w drodze korekty późniejszych roszczeń. Błędy stwierdzone ex post będą podstawą wydania nakazu odzyskania środków.
Do obowiązków księgowego należy przygotowanie rocznego sprawozdania finansowego oraz zagwarantowanie, że prawidłowo i rzetelnie przedstawia ono sytuację finansową EFR.
Roczne sprawozdanie finansowe zostało przedstawione poniżej:
CZĘŚĆ I: Środki zarządzane przez Komisję Europejską
CZĘŚĆ II: Środki zarządzane przez Europejski Bank Inwestycyjny
Sprawozdanie finansowe dotyczące Instrumentu Inwestycyjnego zostało załączone jako odrębna część rocznego sprawozdania finansowego, aby przedstawić pełen obraz pomocy rozwojowej realizowanej w ramach EFR.
Po zbadaniu rocznego sprawozdania finansowego przez Trybunał Obrachunkowy jest ono przyjmowane przez Komisję do dnia 31 lipca następnego roku oraz przedkładane Radzie i Parlamentowi w celu uzyskania absolutorium.
Urzędnik zatwierdzający ma obowiązek sporządzenia rocznego sprawozdania z działalności dotyczącego działań wchodzących w zakres jego kompetencji. Składając takie roczne sprawozdanie z działalności, urzędnik zatwierdzający przedstawia wyniki realizacji polityki i informuje o wystarczającej jego zdaniem pewności, że środki przeznaczone na działalność opisaną w sporządzonym przez niego sprawozdaniu były wykorzystywane zgodnie z ich przeznaczeniem oraz zgodnie z zasadami należytego zarządzania finansami oraz że obowiązujące procedury kontroli dają niezbędną gwarancję zgodności z prawem i prawidłowości operacji leżących u ich podstaw.
Roczne sprawozdanie finansowe dotyczące EFR i zarządzanie zasobami funduszu podlegają nadzorowi zewnętrznej instytucji kontrolnej, jaką jest Europejski Trybunał Obrachunkowy, który sporządza sprawozdanie roczne dla Rady i Parlamentu Europejskiego. Głównym zadaniem Trybunału jest przeprowadzanie zewnętrznego, niezależnego badania rocznego sprawozdania finansowego EFR. W ramach swojej działalności Trybunał Obrachunkowy sporządza:
Trybunał Obrachunkowy ma prawo wglądu we wszystkie dokumenty niezbędne w związku z przeprowadzanym przez niego badaniem. Trybunał przeprowadza kontrole wszystkich obszarów działań EFR, kontrolując m.in. legalność i prawidłowość poszczególnych operacji i płatności. Ponadto bada samo roczne sprawozdanie finansowe i poszczególne pozycje bilansu i rachunku wyniku ekonomicznego, jak również całościową prezentację sprawozdania finansowego. W ten sposób Trybunał może przedstawić swoją opinię nie tylko w odniesieniu do danych liczbowych, ale także istniejącego systemu i procedur kontrolnych.
Ostateczna kontrola ma miejsce w ramach procedury udzielenia absolutorium z realizacji finansowej zasobów EFR za dany rok budżetowy. Organem udzielającym absolutorium z realizacji EFR jest Parlament Europejski. Oznacza to, że po badaniu i ostatecznym zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego Rada wydaje zalecenie, a następnie Parlament podejmuje decyzję w sprawie udzielenia absolutorium Komisji w związku z realizacją finansową zasobów EFR za poprzedni rok budżetowy. Decyzja ta oparta jest na ocenie sprawozdania finansowego, sprawozdaniu rocznym Trybunału Obrachunkowego (zawierającym formalne poświadczenie wiarygodności) oraz odpowiedziach Komisji, jak również uwzględnia pytania i prośby o udzielenie dodatkowych informacji skierowane do Komisji.
Absolutorium odzwierciedla polityczne aspekty zewnętrznej kontroli realizacji finansowej i stanowi decyzję, którą Parlament Europejski, działając na zalecenie Rady, "zwalnia" Komisję z odpowiedzialności za zarządzanie realizacją finansową w danym roku budżetowym. Procedura udzielenia absolutorium może zakończyć się na dwa sposoby: udzieleniem lub przesunięciem terminu udzielenia absolutorium. Przy udzielaniu absolutorium Parlament może zwrócić szczególną uwagę na spostrzeżenia, które uznaje za ważne, i często wydaje przy tym zalecenia dla Komisji dotyczące działań, które powinna ona podjąć w związku z tymi kwestiami. Komisja opisuje przedsięwzięte środki w sprawozdaniu z działań następczych oraz planie działań, które następnie wysyła do Parlamentu i do Rady.
CZĘŚĆ II
ROCZNE SPRAWOZDANIE FINANSOWE EFR: SPRAWOZDANIE FINANSOWE DOTYCZĄCE INSTRUMENTU INWESTYCYJNEGO
ROCZNE SPRAWOZDANIE FINANSOWE EFR: SPRAWOZDANIE FINANSOWE DOTYCZĄCE INSTRUMENTU INWESTYCYJNEGO
© Unia Europejska, http://eur-lex.europa.eu/
Za autentyczne uważa się wyłącznie dokumenty Unii Europejskiej opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.