Optymalizacja roli rozwoju terytorialnego w ramach polityki spójności (2011/2312(INI)).

1.

uznaje uproszczony wielopoziomowy system zarządzania za integralną część procesu decyzyjnego w ramach polityki spójności, przy współpracy, która jest niezbędna na każdym etapie na szczeblu europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym w zakresie planowania, rozwoju i wdrażania europejskich programów finansowania; wzywa Komisję do zapewnienia, by te aspekty znalazły odzwierciedlenie podczas wypracowywania jasnych i dobrze zdefiniowanych umów partnerskich;

2.

podkreśla znaczenie europejskiego kodeksu postępowania dla państw członkowskich, regionów i organów lokalnych na etapie przygotowania, realizacji i monitorowania programów finansowania; uważa, że w celu wypracowania takiej współpracy ważne jest, aby decyzje były podejmowane na szczeblu możliwie bliskim obywatelom;

3.

podkreśla, że pomimo znacznych postępów w zakresie realizacji zasady konwergencji w Unii Europejskiej nadal istnieją i pogłębiają się rozbieżności pomiędzy regionami UE, na przykład w odniesieniu do dostępności; zwraca uwagę, że budżet polityki spójności po 2013 r. musi być co najmniej utrzymany na obecnym poziomie w celu zapewnienia kontynuacji wsparcia dla obszarów wymagających gospodarczej i społecznej regeneracji we wszystkich regionach UE;

4.

z zadowoleniem przyjmuje wnioski Komisji dotyczące skoncentrowania się na mierzalnych wynikach polityki spójności w celu zwiększenia trwałości inwestycji i zagwarantowania skuteczności programów finansowania; podkreśla potrzebę skupienia się na systemie zorientowanym na rezultaty w celu uwzględnienia elastyczności na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, biorąc pod uwagę uproszczenie, priorytety programowania i partnerstwo, tak by systemy zorientowane na rezultaty były specyficzne dla poszczególnych regionów;

5.

popiera najważniejsze propozycje Komisji uwzględnione w treści całego RWP dotyczące zmniejszenia obciążeń administracyjnych; podkreśla w związku z tym, że zasady, kwestie kontroli i kwalifikowalności muszą być jasno określone od samego początku i że skuteczne uproszczenie procedur administracyjnych można osiągnąć poprzez zastosowanie zintegrowanego podejścia do udostępniania środków finansowych;

6.

podkreśla, że przy planowaniu i wdrażaniu polityki spójności należy zapewnić odpowiednią równowagę między niezbędną kontrolą wykorzystania funduszy a efektywnością prowadzonych działań;

7.

podkreśla potrzebę zapewnienia elastycznego podejścia do określania celów lokalnych i regionalnych oraz zaangażowania zainteresowanych stron na szczeblu regionalnym na wszystkich etapach, tak aby europejskie programy finansowania odpowiadały potrzebom związanym z niwelowaniem dysproporcji społecznych i gospodarczych;

8.

podkreśla, że elastyczne podejście powinno prowadzić do uruchamiania większej liczby projektów realizowanych w ramach poszczególnych funduszy objętych zakresem RWP i że ta większa elastyczność przyczyni się do uproszczenia realizacji projektów oraz do poprawy komplementarności i uwzględniania w większym stopniu bardziej przekrojowych aspektów finansowania z funduszy europejskich;

9.

podkreśla fakt, że cele spójności terytorialnej są nieodłącznie powiązane z wyzwaniami gospodarczymi i społecznymi, oraz uznaje, że polityka spójności może wnieść cenny wkład w realizację celów strategii Europa 2020, zwłaszcza w dziedzinie zatrudnienia, edukacji i zmniejszania ubóstwa, dzięki wprowadzeniu wymiaru terytorialnego do europejskiej strategii na rzecz wzrostu;

10.

podkreśla, że w działaniach podejmowanych na rzecz realizacji celów strategii Europa 2020 powinno się brać pod uwagę stosowanie innych programów finansowania (np. Horyzont 2020), być może równolegle z finansowaniem polityki spójności;

11.

uznaje potrzebę zwrócenia większej uwagi na miasta i obszary miejskie jako siły stymulujące wzrost gospodarczy;

12.

podkreśla znaczenie umacniania istniejących i promowania nowych połączeń miejsko-wiejskich; zaznacza, że wymaga to silnej wielopoziomowej koncentracji i współpracy między zainteresowanymi stronami na obszarach wiejskich i miejskich oraz że należy stworzyć właściwe warunki - zachęcając do tworzenia partnerstw i sieci - aby również obszary wiejskie uczestniczyły w zintegrowanych działaniach danej geograficznej jednostki funkcjonalnej;

13.

podkreśla potrzebę bardziej efektywnego powiązania programów współpracy terytorialnej ze strategiami terytorialnymi oraz ewentualną rolę europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT) w realizacji tego celu;

14.

podkreśla, że z powodu różnic w wielkości, ilości zasobów oraz sytuacji społecznej i gospodarczej miast i obszarów miejskich w UE definicja tych obszarów jest ustalana na szczeblu państw członkowskich;

15.

podkreśla, że spójność terytorialna ma również zastosowanie do spójności w obrębie terytoriów tj. dopilnowywania, by cały obszar, a nie tylko duże miasta, wnosił wkład gospodarczy, oraz kładzie nacisk na fakt, że nie należy pomijać potencjału małych i średnich miast na obszarach wiejskich, które mogą wnieść znaczny wkład na rzecz regionu;

16.

podkreśla, że w celu zajęcia się przekrojowymi apektami spójności terytorialnej z myślą o osiągnięciu widocznych wyników na poziomie regionalnym i o pełnym wykorzystaniu potencjału każdego regionu potrzebne są jasne i dobrze zdefiniowane umowy partnerskie; zwraca uwagę, że można to osiągnąć wyłącznie z zaangażowaniem podmiotów na szczeblu lokalnym i regionalnym, tak by wszystkie strony mogły przyczynić się do przygotowywania i realizacji programów; podkreśla, że jest to szczególnie istotne przy wspieraniu terytoriów cierpiących z powodu pewnych utrudnień, takich jak regiony transgraniczne, górskie, wyspiarskie i najbardziej oddalone;

17.

z zadowoleniem przyjmuje propozycje w RWP, w których zachęca się do lepszej koordynacji i integracji programów finansowania w celu zapewnienia większego wpływu środków finansowych i silniejszego zaznaczania terytorialnego wymiaru polityki spójności w ramach na lata 2014-2020;

18.

podkreśla, że silniejsze i bardziej zintegrowane podejście terytorialne do finansowania europejskiego wraz z odpowiednim budowaniem potencjału i zaangażowaniem partnerów społecznych i reprezentujących społeczeństwo obywatelskie na szczeblu lokalnym i regionalnym zarówno w otoczeniu miejskim, jak i wiejskim to pozytywny sposób na zagwarantowanie, by pieniądze były przeznaczane na odpowiadanie na długoterminowe wyzwania społeczne i ekonomiczne w Europie;

19.

podkreśla, że lepsza harmonizacja polityki spójności z polityką w innych dziedzinach, przewidziana w RWP, stworzy regionom europejskim możliwości dalszego rozwoju gospodarczego poprzez wykorzystanie mocnych stron każdego z nich;

20.

podaje jako przykład walijskie Biuro ds. Funduszy Europejskich (WEFO), które zamierza powiązać fundusze europejskie w Walii poprzez stworzenie jednego "portalu" zapewniającego dostęp do informacji na temat wszystkich funduszy objętych zakresem RWP; zwraca uwagę na możliwości "portalu" walijskiego Biura ds. Funduszy Europejskich pozwalające na dodanie wspólnej platformy z jedną aplikacją, poświęconej płatnościom, monitorowaniu i ocenie wszystkich funduszy objętych zakresem RWP; podkreśla, że takie podejście pozwoliłoby na łatwiejszą identyfikację potencjalnych synergii i powiązania strumieni finansowania, a tym samym na ujednolicenie i uproszczenie procesu ubiegania się o fundusze europejskie;

21.

podkreśla, że biorąc pod uwagę cechy wspólne funduszy objętych zakresem RWP i innych programów finansowania (np. Horyzont 2020, LIFE+), można byłoby zwiększyć skuteczność finansowania z funduszy europejskich poprzez rozważenie możliwości wzajemnego powiązania tych funduszy;

22.

z zadowoleniem przyjmuje wnioski dotyczące ram regulacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem lokalnego i zintegrowanego rozwoju realizowanego poprzez "rozwój kierowany przez lokalną społeczność", "wspólne plany działań" i "zintegrowane inwestycje terytorialne";

23.

podkreśla, że teraz, w ślad za wnioskami Komisji wszystkie inwestycje muszą odpowiadać lokalnym potrzebom i nie mogą pokrywać się z innymi projektami;

24.

wzywa do przyjęcia w pełni zintegrowanego podejścia do powiązanych instrumentów realizacji (rozwoju kierowanego przez lokalną społeczność, zintegrowanych inwestycji terytorialnych, wspólnych planów działań), stwarzając partnerstwom lokalnym możliwości wyboru, w zależności od ich indywidualnych potrzeb, różnych kombinacji tych instrumentów, stosownie do przypadku, oraz do rozważenia możliwości zastosowania elastycznego mechanizmu koncentracji środków, biorąc pod uwagę specyficzne potrzeby państw członkowskich i regionów.

25.

podkreśla potrzebę zachowania jak najprostszego stosowania proponowanego instrumentu, aby uniknąć przyczyniania się do obciążenia administracyjnego organów lokalnych i zachować zgodność z celami upraszczania;

26.

uważa, że zdolności instytucjonalne na różnych szczeblach działania to znaczący element zapewniający skuteczne stosowanie podejścia terytorialnego;

27.

zwraca uwagę na przykład Holandii, gdzie uprawnienia władz regionalnych, między innymi w odniesieniu do części programów finansowania (np. EFRR), przekazano organom samorządowym, które realizują działania na szczeblu lokalnym w celu zaspokajania potrzeb lokalnych; podkreśla, że powierzenie władzom samorządowym obowiązków związanych z zarządzaniem daje większe możliwości stworzenia najlepszej kombinacji środków dostosowanych do potrzeb lokalnych; podkreśla, że przy już istniejących strukturach zarządzania na szczeblu lokalnym takie podejście może mieć korzystny wpływ na zintegrowane inwestycje terytorialne na poziomie lokalnym lub niższym;

28.

popiera wnioski Komisji dotyczące rozwoju kierowanego przez lokalną społeczność, uznając je za ważne przepisy RWP, które będą się koncentrować na tworzeniu synergii między wszystkimi funduszami objętymi zakresem RWP;

29.

uważa ten instrument za doskonały sposób na oddolne stymulowanie uczestnictwa wszelkiego rodzaju podmiotów lokalnej społeczności działających na rzecz realizacji zrównoważonych celów terytorialnych; z zadowoleniem przyjmuje w związku z tym dalsze umacnianie potencjału administracyjnego na szczeblu regionalnym i lokalnym związanego z działaniami w zakresie budowania potencjału, służącymi poprawie udziału zarówno władz lokalnych i regionalnych, jak i partnerów społecznych;

30.

uznaje minione sukcesy programu Leader za istotne narzędzie realizacji polityki rozwoju obszarów wiejskich i wyraża przekonanie, że dzięki rozwojowi kierowanemu przez lokalną społeczność ten mechanizm realizacji może walnie przyczynić się do sprostania lokalnym i regionalnym wyzwaniom; popiera wykorzystywanie rozwoju kierowanego przez lokalną społeczność rónież na rzecz rozwoju obszarów miejskich;

31.

wzywa Komisję do sprecyzowania jej wniosków dotyczących rozwoju kierowanego przez lokalną społeczność na etapie wdrażania tego instrumentu w celu umożliwienia potencjalnym uczestnikom pełnego określenia prawdopodobnego celu, zakresu i rezultatów tego instrumentu; oczekuje na publikację przeznaczonego dla organów zarządzających przewodnika poświęconego rozwojowi kierowanemu przez lokalną społeczność;

32.

uznaje postępy poczynione od 2007 r. przez lokalne grupy rybackie pracujące wraz z lokalnymi grupami działania Leader za przykład tego, w jaki sposób w przyszłości w ramach instrumentu dotyczącego rozwoju kierowanego przez lokalną społeczność można by na szczeblu lokalnym łączyć fundusze objęte zakresem RWP; zwraca uwagę na przykład 11 partnerstw lokalnych w Danii, które korzystają zarówno z EFRROW (Leader), jak i z Europejskiego Funduszu Rybackiego (oś 4) w celu finansowania projektów za pomocą tego samego systemu wdrażania i administracji;

33.

podkreśla potrzebę zapoznania się z przykładami zintegrowanego wykorzystywania środków EFRROW i EFMR poprzez stosowanie podejścia opartego na rozwoju kierowanym przez lokalną społeczność w przyszłym okresie programowania jako sposobu na tworzenie synergii między wszystkimi funduszami objętymi zakresem RWP;

34.

popiera proponowane w RWP wprowadzenie wspólnych planów działań w celu stworzenia grupom projektowym możliwości otrzymywania środków na finansowanie w ramach więcej niż jednego programu operacyjnego;

35.

uznaje wspólne plany działań za pozytywny krok w kierunku zarządzania opartego na rezultatach zgodnie z jednym z nadrzędnych celów polityki spójności po 2013 r.;

36.

podkreśla, że przy promowaniu m.in. włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa należy zapewnić, by instrumenty te były opracowywane równolegle z rozwojem kierowanym przez lokalną społeczność, aby stał się on czymś więcej niż tylko narzędziem strategicznym służącym do rozwijania lokalnego potencjału, a nie celem inwestycyjnym samym w sobie;

37.

wzywa do sprecyzowania zakresu i sposobu powiązania wspólnych planów działań oraz określenia, czy będą one wykorzystywane do wdrażania całych programów czy tylko ich części;

38.

uznaje, że wspólne plany działań mogą skutecznie pomóc w osiągnięciu zrównoważonej integracji młodych osób z rynkiem pracy; zwraca jednak uwagę, że należy unikać zbyt rozbudowanych procesów decyzyjnych i procedur administracyjnych;

39.

z zadowoleniem przyjmuje wnioski dotyczące zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT), które mogłyby zapewnić miastom możliwości zaspokojenia ich szczególnych potrzeb poprzez korzystanie ze środków z więcej niż jednej osi priorytetowej w celu realizacji programów operacyjnych w sposób zintegrowany;

40.

z zadowoleniem przyjmuje dalsze wyjaśnienia dotyczące zakresu ZIT i możliwości tego instrumentu, który - jeśli będzie odpowiadał lokalnym potrzebom - mógłby być stosowany w obszarach pozamiejskich i okołomiejskich z wykorzystaniem wszystkich funduszy objętych zakresem RWP; podkreśla, że należy zapewnić zgodność ZIT z regionalnymi strategiami zrównoważonego rozwoju na szczeblu regionalnym w celu poprawy spójności ekonomicznej i społecznej nie tylko między regionami, ale także między obszarami miejskimi i pozamiejskimi w regionach;

41.

zwraca uwagę na przykład, którym jest proponowany model ZIT z Wielkiego Manchesteru, polegający na łączeniu finansowania z możliwie największej liczby odpowiednich źródeł w celu osiągnięcia większych korzyści z inwestycji; zwraca uwagę na to, że proces opracowywania tego modelu jest w toku, a model ten można byłoby ewentualnie wykorzystać do wspierania strategii pozwalającej osiągnąć wiele korzyści gospodarczych i społecznych w regionie miasta; podkreśla, że proponowany instrument, polegający na zintegrowanych inwestycjach terytorialnych, łączyłby priorytety EFRR z działaniami EFS i że przy większym zorientowaniu EFRR na MŚP i innowacje istnieją możliwości utworzenia w przyszłości powiązań ZIT z projektami programu Horyzont 2020;

42.

z zadowoleniem przyjmuje propozycje Komisji dotyczące większego wykorzystania i rozszerzenia zakresu instrumentów finansowych poprzez tworzenie prostszych i bardziej przejrzystych zasad w celu zwiększenia skuteczności wszystkich pięciu funduszy objętych zakresem RWP;

43.

zwraca uwagę na potencjał instrumentów finansowych, w tym mikrokredytów, w zakresie udostępniania alternatywnych źródeł finansowania dla szerokiego kręgu podmiotów w uzupełnieniu tradycyjnych metod finansowania; podkreśla, że w przyszłych ramach finansowania instrumenty finansowe powinny dawać możliwość uruchomienia finansowania prywatnego i oferować państwom członkowskim i regionom elastyczność w celu dostosowania sektorów docelowych i metod wdrażania do swoich szczególnych potrzeb;

44.

podkreśla, że instrumenty finansowe, jako mechanizmy umożliwiające współpracę pomiędzy przedsiębiorstwami, organizacjami sektora publicznego i instytucjami oświatowymi, powinny być również wspierane jako środki przyczyniające się do rozwoju zintegrowanego podejścia do finansowania;

45.

z zadowoleniem przyjmuje wnioski w obrębie wspólnych ram strategicznych dla umów partnerskich dotyczące potencjalnego dostosowania między funduszami objętymi RWP i innymi programami finansowania, takimi jak program ramowy UE na rzecz badań naukowych i innowacji (wcześniej 7PR, a teraz Horyzont 2020), LIFE+ i instrument "Łącząc Europę";

46.

uznaje, że chociaż programy finansowania, takie jak Horyzont 2020, są przede wszystkim ukierunkowane na doskonałość, fundusze strukturalne funkcjonowały dotychczas skutecznie w sferze "budowania potencjału", zapewniając środki finansowe na rozwój przedsiębiorstw lub organizacji, które następnie stały się partnerami w 7PR lub projektach programu na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP);

47.

podkreśla, że istniejące synergie między funduszami objętymi RWP a programem Horyzont 2020 oznaczają, że obydwa źródła finansowania mogłyby ewentualnie zostać wykorzystane podczas pracy nad uzupełniającymi celami tematycznymi;

48.

podkreśla, że polityka zatrudnienia oraz polityka społeczna odgrywają ważną rolę w trwałym i społecznie zrównoważonym rozwoju terytorialnym i w znacznym stopniu mogą przyczynić się do zmniejszenia rozbieżności między regionami i zwiększenia dobrobytu wszystkich obywateli przy jednoczesnym zapewnieniu wszystkim równych szans;

49.

podkreśla, że walka z ubóstwem obejmuje walkę z wykluczeniem oraz że regiony wiejskie o niewielkiej gęstości zaludnienia czy o starzejącej się populacji muszą zmierzyć się z problemem niedostatecznej dostępności usług medycznych, co można w pewnym stopniu zrównoważyć lepszym dostępem do technologii szerokopasmowych czy też propagowaniem telemedycyny;

50.

uważa, że podejście terytorialne powinno okazać się skutecznym mechanizmem wspierania MŚP w zakresie tworzenia nowych i trwałych miejsc pracy, a także inicjowania czy rozwijania programów kształcenia zawodowego; uważa, że przedsiębiorczość ukierunkowana na wzrost i zatrudnienie, a także wykorzystywanie potencjału może przynosić efekty wykraczające poza granice administracyjne, oraz wzywa państwa członkowskie do poprawy istniejących warunków dla nowych przedsiębiorców, tak aby w większym stopniu wykorzystywać ich duży potencjał w zakresie tworzenia nowych i trwałych miejsc pracy;

51.

podkreśla znaczenie tworzenia silnych synergii między polityką spójności a innymi unijnymi strategiami politycznymi, tak aby zachować skuteczność polityki spójności przy podejmowaniu aktualnych wyzwań związanych z zatrudnieniem i wyzwań społecznych;

52.

zaznacza, że współpraca terytorialna i strategie makroregionalne mogłyby stanowić przydatne instrumenty identyfikacji i likwidowania rozbieżności regionalnych w obszarach takich jak dostęp do edukacji i zatrudnienia, a także propagowania konwergencji między regionami europejskimi;

53.

uważa, że dobrowolna mobilność pracowników i młodych absolwentów w UE mogłaby stanowić rozwiązanie problemu braków na regionalnym i lokalnym rynku pracy, i zachęca państwa członkowskie oraz regiony do skuteczniejszego wykorzystywania takiej mobilności, tak aby wspierać rozwój terytorialny i spójność terytorialną;

54.

uważa, że konieczne jest koordynowanie działań wspieranych przez EFS na różnych szczeblach politycznych, tak aby umożliwić skuteczne stosowanie podejścia terytorialnego; w szczególności uznaje za niezbędne powiązanie usług edukacyjnych i infrastruktury edukacyjnej z zapotrzebowaniem na lokalnym rynku pracy;

55.

uważa, że zasadnicze znaczenie ma propagowanie sprawdzonych rozwiązań przez państwa członkowskie w kontekście wartościowego i skutecznego długoterminowego planowania rozwoju terytorialnego, a także godnego i trwałego zatrudnienia, tak aby zapobiegać ubóstwu i bezrobociu oraz zwalczać te zjawiska;

56.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

Optymalizacja roli rozwoju terytorialnego w ramach polityki spójności (2011/2312(INI)).

Dz.U.UE.C.2015.440.6

Rola rozwoju terytorialnego w ramach polityki spójności