Opinia w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady ustanawiającego ogólne zasady dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności.

Dzienniki UE

Dz.U.UE.C.2005.231.1

Akt nienormatywny

Wersja od: 20 września 2005 r.

Opinia Komitetu Regionów w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady ustanawiającego ogólne zasady dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności

(2005/C 231/01)

(Dz.U.UE C z dnia 20 września 2005 r.)

Komitet Regionów,

uwzględniając wniosek dotyczący rozporządzenia Rady ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności, COM(2004)492 końcowy - 2004/0163 (AVC);

uwzględniając decyzję Komisji Europejskiej z dnia 16 lipca 2004 r. o zasięgnięciu opinii Komitetu w tej kwestii, zgodnie z art. 265 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską;

uwzględniając decyzję Parlamentu Europejskiego o zasięgnięciu opinii Komitetu w tej sprawie;

uwzględniając decyzję Rady z dnia 21 grudnia 2004 r. 2004 r. o zasięgnięciu jego opinii na ten temat, zgodnie z artykułem 265 ust. 1 i artykułem 80 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską;

uwzględniając decyzję Przewodniczącego Komitetu Regionów z 26 maja 2004 r. o zleceniu Komisji ds. Polityki Spójności Terytorialnej przygotowania opinii w tej sprawie;

uwzględniając inne wnioski dotyczące rozporządzeń Komisji Europejskiej dotyczących Funduszu Spójności, COM(2004) 494 końcowy - 2004/0166 (AVC), Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), COM(2004) 495 końcowy - 2004/0167 (COD), Europejskiego Funduszu Społecznego, COM(2004) 493 końcowy - 2004/0165 (COD) oraz utworzenia Europejskiej Grupy Współpracy Transgranicznej (EGWT), COM(2004) 496 końcowy - 2004/0168 (COD);

uwzględniając swoją poprzednią opinię w sprawie trzeciego raportu o spójności gospodarczej i społecznej (CdR 120/2004 fin)⁽¹⁾;

uwzględniając swój raport prognostyczny w sprawie zasad dobrego rządzenia i uproszczenia Funduszy Strukturalnych po roku 2006 (CdR 389/2002 fin)⁽²⁾;

uwzględniając swoją opinię w sprawie partnerstwa między władzami regionalnymi i lokalnymi oraz organizacjami gospodarki społecznej - przyczyniania się do wzrostu zatrudnienia, wspierania rozwoju lokalnego i spójności społecznej, CdR 384/2001 fin⁽³⁾;

uwzględniając projekt opinii Alberta Bore'a w sprawie perspektyw finansowych (komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie: Budowanie wspólnej przyszłości; wyzwania dla polityki i środki budżetowe rozszerzonej Unii na lata 2007-2013), przyjęty przez Komisję ds. Polityki Spójności Terytorialnej 26 listopada 2004 r. (CdR 162/2004 rev. 3);

uwzględniając projekt opinii Rosario Condorellego w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), (CdR 233/2004 rev. 1);

uwzględniając projekt opinii Antonio Paivy w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Funduszu Spójności (CdR 234/2004);

uwzględniając projekt opinii Fernandez Felgueroso w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego, (CdR .../2004);

uwzględniając swój projekt opinii (CdR 232/2004 rev. 3), przyjęty przez Komisję ds. Polityki Spójności Terytorialnej, w sprawie ... 4 lutego 2005 r.(sprawozdawcy: Jens NILSSON, Kommunalrad/ORDF, Konstantinos TATSIS, Proedros Nomarchiakis Aftodioikissis Dramas-Kavalas-Xanthis;

a także mając na uwadze, co następuje:

1. Kluczowym kryterium oceny ze strony Komitetu pozostaje cel zapisany w art. 158 Traktatu WE. Wzmacnianie gospodarczej i społecznej spójności w celu wspierania harmonijnego rozwoju całej Wspólnoty oraz zmniejszanie różnic między regionami, a w szczególności zmniejszanie opóźnienia w rozwoju obszarów znajdujących się w najmniej uprzywilejowanym położeniu, będzie stanowiło znaczący wkład we wzmocnienie roli samorządów lokalnych i regionalnych w Europie oraz krok w kierunku osiągnięcia celów agend z Lizbony i z Göteborga.

2. Artykuł III-220 Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy wzmacnia cel spójności wprowadzając wymiar terytorialny: "W celu wspierania harmonijnego rozwoju całej Wspólnoty, rozwija ona i prowadzi działania służące wzmocnieniu jej spójności gospodarczej i społecznej".

3. Rozszerzenie zrodziło nowe potrzeby spójności w Europie, które będą wymagały trwałych, długofalowych działań.

na 59. sesji plenarnej w dniach 13-14 kwietnia 2005 r. (posiedzenie z dnia 13 kwietnia) przyjął następującą opinię.

KOMITET REGIONÓW

WSTĘP

I. Ogólny kontekst

1. Utrzymuje, że zgodnie z art. 158 Traktatu o Unii Europejskiej wymiar regionalny polityki spójności ma duże znaczenie i po rozszerzeniu należy go umacniać, mając na celu wspieranie harmonijnego rozwoju Unii Europejskiej.

2. Ocenia jako pozytywne wyniki osiągnięte w ostatnich latach w dziedzinie spójności, a także wpływ polityki regionalnej Unii Europejskiej pod względem wzmocnienia spójności gospodarczej i społecznej Wspólnoty jako całości; powtarza również, iż polityka spójności, zatwierdzona Traktatami, stanowi najpotężniejszy i najważniejszy instrument stosowany do wdrożenia zasad solidarności i współpracy, oraz jest jedną z najistotniejszych podstaw integracji obywateli i terytoriów Unii.

3. Akceptuje propozycje finansowe Komisji Europejskiej, zgodnie z którymi przydziela się 336,1 miliarda euro na politykę spójności oraz rozdzielenie tej sumy pomiędzy trzy cele. Uważa propozycję finansową Komisji za wystarczającą, aby dalej wspierać regiony Piętnastki i jednocześnie pomagać nowym państwom członkowskim na zasadach równouprawnienia, pod warunkiem, że środki będą dystrybuowane w sposób sprawiedliwy i skoncentrowane na rozwiązywaniu najistotniejszych problemów. Propozycja ta jest zaakceptowana tymczasowo pod wyraźnym warunkiem, że Komisja i państwa członkowskie będą się starały zapewnić istotny wzrost mając na względzie nowe wymogi wynikające z rozszerzenia.

4. Uważa, że jakakolwiek redukcja zaproponowanego budżetu UE stanowi zagrożenie dla podstaw polityki spójności oraz w konsekwencji podważa zasadę solidarności, stanowiącą wszakże szczególny i podstawowy składnik tożsamości europejskiej integracji.

5. Dlatego też odrzuca jakiekolwiek próby regulacji budżetowej zaproponowanych przez Komisję kwot przeznaczonych na poszczególne cele funduszy.

6. Ponownie podkreśla nierozerwalny związek między skuteczną ogólnoeuropejską polityką regionalną a wdrażaniem planów z Lizbony i Göteborga. Do przyszłego wzrostu i konkurencyjności UE we wszystkich regionach Europy przyczyni się raczej kontynuacja polityki spójności UE obejmującej wszystkie regiony, niż ponowne włączenie tej polityki do zakresu odpowiedzialności poszczególnych krajów; konkurencyjność UE zależy od konkurencyjności każdego regionu.

7. Ostrzega, że opóźnienia w rozpoczęciu okresu programowania w wyniku przedłużonych negocjacji doprowadzą do trudności i niestabilności finansowych w organach lokalnych i regionalnych we wszystkich krajach UE.

II. Nowe partnerstwo na rzecz polityki spójności

8. Pochwala koncentrację środków i priorytetów na trzech celach ("Konwergencja"; "Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie", "Współpraca terytorialna"). Pozwoli to poprawić spójność wewnętrzną, pod względem koordynacji między funduszami strukturalnymi na szczeblu wspólnotowym oraz koordynacji z poszczególnymi europejskimi politykami branżowymi, jak też spójność zewnętrzną - w kategoriach powiązań między różnymi szczeblami działania (lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim).

9. Wyraża zadowolenie z faktu, iż Fundusz Spójności przeznaczony jest dla państw członkowskich, których PKB nie przekracza 90 % średniego poziomu we Wspólnocie. Należy znaleźć rozwiązanie polityczne dla tych państw członkowskich, które w przyszłości przestaną spełniać warunki pozwalające im na korzystanie z tych środków w wyniku rozszerzenia.

10. Z zadowoleniem przyjmuje propozycję, by wsparcie z Funduszu Spójności w ramach celu "Konwergencja" koncentrowało się na zrównoważonym rozwoju gospodarczym szczebla lokalnego i regionalnego.

11. Z zadowoleniem przyjmuje propozycję Komisji, by w ramach celu "Konwergencja" znaleźć rozwiązanie dla regionów dotkniętych tzw. efektem statystycznym. Jednakże odpowiedni przepis projektu rozporządzenia nie idzie dostatecznie daleko, gdyż nie zapewnia pewności planowania w odniesieniu do rozmiarów wsparcia i stosowania zasad rządzących przyznawaniem pomocy.

12. Przychylnie odnosi się do propozycji Komisji stworzenia celu "Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie" dla wszystkich regionów, których nie obejmuje cel "Konwergencja"; szczególną uwagę należałoby poświęcić regionom dotkniętym poważnymi problemami społeczno-gospodarczymi i z trudnościami w dostosowaniu się; regiony te powinny być zdefiniowane za pomocą wyłącznych kryteriów; Komitet odnosi się też przychylnie do faktu, że ten nowy cel będzie miał zastosowanie dla całego szczebla regionalnego.

13. Zgadza się, żeby regiony objęte w całości Celem 1 w 2006 r. i które nie kwalifikują się do uzyskania pomocy w ramach celu "Konwergencja", w okresie przejściowym otrzymywały pomoc przejściową (phasing-in) i nadal korzystały z funduszy strukturalnych tak, by mogły uczestniczyć w realizacji celu konkurencyjności regionalnej i zatrudnienia na równych i sprawiedliwych zasadach.

14. Docenia utworzenie celu "Współpraca terytorialna" oraz połączenie współpracy transnarodowej, transgranicznej i sieciowej, ale jednocześnie domaga się, aby do nowego celu włączyć współpracę międzyregionalną jako odrębny aspekt. Cel ten powinien kłaść specjalny nacisk na rozpowszechnianie innowacyjnych rozwiązań oraz lepszych praktyk wspierania konkurencyjności w UE.

15. Zgadza się, by wsparcie z Funduszy uwzględniało lokalny i regionalny wymiar Europy, ze szczególnym naciskiem na ożywianie obszarów wielkomiejskich, regionów uzależnionych od rybołówstwa, regionów o szczególnie niekorzystnych warunkach geograficznych i naturalnych (wyspy, obszary słabo zaludnione, obszary górskie lub przygraniczne) oraz obszarów peryferyjnych.

16. Z zadowoleniem przyjmuje nowo zaproponowany Instrument Sąsiedztwa jako narzędzie, które umacnia wizję wspólnego europejskiego domu, oraz zachęca Komisję Europejską do przedstawienia jasnych propozycji koordynacji między tym instrumentem a celem współpracy terytorialnej, aby jak najlepiej wykorzystać wzajemna synergię.

17. Wskazuje, że konieczne jest ponowne przemyślenie tworzenia niektórych obszarów transgranicznych w celu uwzględnienia nowej geografii politycznej Europy z uwagi na przyszłe rozszerzenie oraz proponuje utrzymanie tych stref współpracy transgranicznej z obecnego okresu 2000-2006, które spełniły wspólnotowe wymogi spójności oraz skuteczności, i które służyły rozwinięciu wspólnych celów oraz możliwości regionów w nich zintegrowanych.

18. Z zadowoleniem przyjmuje fakt uwzględnienia perspektywy płci na wszystkich etapach programowania, wdrażania i oceny działania Funduszy.

19. Docenia wysiłki na rzecz uproszczenia administracji, poprawiające przejrzystość i zarządzanie Funduszami, regulowanymi przez ogólne rozporządzenie oraz pragnie, aby zasady i przepisy wykonawcze dotyczące tych funduszy, które mają zostać przyjęte przez Komisję, prezentowały to samo podejście.

20. Popiera propozycje na rzecz wzmocnienia partnerstwa i współpracy między władzami lokalnymi, regionalnymi, krajowymi i wspólnotowymi, jak również z podmiotami prywatnymi i społecznymi, w całym procesie programowania, wdrażania i oceny działania funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności.

21. Jest przychylny zastosowaniu podejścia strategicznego w systemie programowania, gdyż prowadzi ono do nowego procesu politycznego, który będzie mógł zwiększyć zarówno jakość planowania, jak i skuteczność oraz efektywność zarządzania. Jednocześnie daje ono możliwość lepszej koordynacji między strategiami krajowymi a strategicznymi celami polityki spójności.

22. Uznaje, że wprowadzenie krajowych strategicznych ram odniesienia doprowadzi do przesunięcia odpowiedzialności za zarządzanie na organy zarządzające programami operacyjnymi, a w związku z tym uważa, że władze regionalne i lokalne będą odgrywać jeszcze większą rolę we wszystkich fazach polityki spójności.

23. Uznaje, że dodanie nowych odstępstw od zasady n+2 zwiększy elastyczność i pozwoli regionom, zwłaszcza zlokalizowanym w nowych Państwach Członkowskich, na sprawną i planową absorpcję środków polityki spójności, chociaż uważa, że Komisja powinna podjąć więcej wysiłków zmierzających do osiągnięcia większej elastyczności.

III. Stanowisko Komitetu Regionów

24. Wskazuje, że uproszczenie to nie tylko kwestia decentralizacji, lecz także większej odpowiedzialności systemu jako całości. Komitet Regionów podkreśla znaczenie zasady partnerstwa oraz zaangażowania wybranych przedstawicieli z samorządów lokalnych i regionalnych oraz wzywa Komisję, by zachęciła państwa członkowskie do korzystania z możliwości zawierania porozumień trójstronnych w sytuacjach, w których jest to niezbędne.

25. Popiera wysiłki Komisji zmierzające do wzmocnienia zasady pomocniczości. W związku z podjętymi próbami uproszczeń, Komitet Regionów pragnąłby podkreślić, jak ważne jest, by nie zwiększać stopnia centralizacji na szczeblu państw członkowskich. Należy zapewnić realizację zasady pomocniczości na zarówno na szczeblu regionalnym, jak i lokalnym. Celem nie może być tylko przekazanie odpowiedzialności państwom członkowskim, lecz zaangażowanie zainteresowanych podmiotów na odpowiednim etapie implementacji celów polityki spójności. Dlatego też Komitet pragnąłby zastosowania zasady pomocniczości wewnątrz państw członkowskich, a nie jedynie pomiędzy państwami członkowskimi a Unią Europejską.

26. Uważa, że większe zaangażowanie władz regionalnych i lokalnych we wszystkie fazy następnego okresu planowania będzie miało pozytywny wpływ na rozwiązanie problemów przyswajania występujących w obecnym okresie planowania.

27. Wzywa Komisję Europejską do zapewnienia wspomagających ram dla zróżnicowania terytorialnego w przepisach i uregulowaniach dotyczących pomocy publicznej, aby umożliwić docelowe inwestycje publiczne w szczególności także tam, gdzie może to zaradzić rzeczywistym niepowodzeniom rynkowym w celu osiągnięcia celu spójności terytorialnej.

28. Proponuje, żeby niektóre regiony o bardzo niskiej gęstości zaludnienia traktować jako przypadek szczególny i należycie uwzględnić dominujące tam trudne warunki, jak to zostało ujęte w traktatach akcesyjnych Szwecji i Finlandii.

29. Uważa, że wniosek w sprawie wdrożenia celu "Europejska współpraca terytorialna" powinien zostać sformułowany jaśniej. Przede wszystkim w przypadku programów wsparcia zarządzanych transgranicznie należy podjąć znaczne wysiłki w celu uproszczenia administracji, ponieważ dotychczas bardzo złożone przepisy prawne i administracyjne Unii Europejskiej stanowiły znaczne utrudnienie dla współpracy transgranicznej.

30. Docenia uwzględnienie granic morskich w ramach celu "Współpraca terytorialna", lecz domaga się, by limit 150 km interpretować w sposób elastyczny, tak aby umożliwić znaczącą współpracę między regionami, które mają wspólne granice morskie.

31. Sugeruje, żeby w celu zwiększenia efektywności i skuteczności współpracy międzyregionalnej, programy regionalne obejmowały szeroki zakres strategicznych tematów przedstawiających wartość dodaną na szczeblu europejskim oraz dysponowały wystarczającymi środkami finansowymi.

32. Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisję zwróciła uwagę na konieczność zwiększania włączenia społecznego, i wzywa, by wygospodarowano więcej środków na potrzeby niepełnosprawnych.

33. Uważa, że należałoby też zwrócić większą uwagę na problemy związane ze starzeniem się ludności, co stanowi jedno z największych wyzwań, przed którym stanie Europa w najbliższych dekadach.

34. Stanowczo zaleca, aby przyszłe programy finansowane z Funduszu Strukturalnego obejmowały takie kwestie jak odnowa zabytków, deprywacja społeczna, restrukturyzacja gospodarki oraz transport publiczny. Każda z tych kwestii koncentruje się na regionach miejskich. Fundusze Strukturalne muszą przyczyniać się do zrównoważonego rozwoju tych regionów.

35. Wyraża zaniepokojenie ustanowieniem stopy współfinansowania ze strony UE w odniesieniu do wysokości sumy wydatków publicznych, gdyż mogłoby to zniechęcić sektor prywatny do uczestniczenia w programach. Z tego względu proponuje wyliczenie wkładu Funduszy w oparciu o całkowite wydatki krajowe, co stanowiłoby niezbędne narzędzie służące wzmacnianiu partnerstw publiczno-prywatnych.

36. Wzywa do czynnego konsultowania się z Komitetem Regionów poprzez udział w rocznej ocenie programów dotyczących konkurencyjności i spójności podczas wiosennej sesji Rady Europejskiej. Dałoby to władzom lokalnym i regionalnym możliwość przedstawienia zagadnień i dobrych praktyk, które są niezbędne dla lepszego funkcjonowania otwartej metody koordynacji w ramach wdrażania programów z Lizbony i z Göteborga.

37. Utrzymuje, że krajowe strategiczne ramy odniesienia powinny stanowić zwięzły dokument strategiczny i pozostawiać dość swobody dla prowadzonych przez regiony programów operacyjnych na określenie konkretnych celów i działań dla każdego regionu. Ponadto ważne jest sprawienie, aby dokument taki nie powodował opóźnień w procesie zatwierdzania programów operacyjnych, ani też nie stwarzał dodatkowych ograniczeń w ich wdrażaniu.

38. Domaga się, by Komisja utrzymała obecny system rezerwy uzależnionej od osiąganych wyników.

39. Proponuje rewizję systemu, w którym jedynie VAT podlegający zwrotowi nie kwalifikowałby się do wsparcia finansowego w ramach EFRR, podobnie, jak to proponuje Komisja w przypadku EFS. Obecnie stwarza on konkretne koszty dla działań podejmowanych na szczeblu lokalnym i regionalnym. Jako że VAT jest dochodem dla państwa, należy opracować model, który pozwoli zniwelować ten negatywny wpływ na szczeblu lokalnym i regionalnym.

40. Uważa, że zasada n+2 nadal wywiera negatywny wpływ w początkowej fazie okresu planowania, zwłaszcza w przypadku celu "Współpraca terytorialna" oraz znaczących projektów inwestycyjnych, które nie osiągają kwoty progowej wymaganej od większych projektów. Wpływ ten można znacznie zredukować, gdyby przewidziano zwiększenie wpłat na konto nie podlegających automatycznemu zwolnieniu.

41. Domaga się, by w sformułowaniu programów operacyjnych, priorytety i środki działania zawierały jasne odwołania do wiążących zobowiązań na rzecz ochrony środowiska naturalnego.

42. Uważa, że polityka spójności powinna wspierać politykę rozwoju przestrzennego, która mogłaby uwzględniać istniejące struktury współpracy ogólnoeuropejskiej oraz perspektywy współpracy określonej przez wspólne cechy terytorialne.

______

⁽¹⁾ Dz.U. 318 z 22.12.2004, str. 1

⁽²⁾ Dz.U. 2003/C 256/01

⁽³⁾ Dz.U. C z 12.8.2002, str. 53

..................................................

Notka Wydawnictwa Prawniczego "Lex"

Grafiki zostały zamieszczone wyłącznie w Internecie. Obejrzenie grafik podczas pracy z programem Lex wymaga dostępu do Internetu.

..................................................

ZALECENIA KOMITETU REGIONÓW

grafika