Opinia w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie powierzenia Urzędowi Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) niektórych zadań związanych z ochroną praw własności intelektualnej, w tym zwoływania posiedzeń przedstawicieli sektora publicznego i prywatnego w charakterze europejskiego obserwatorium zajmującego się zjawiskiem podrabiania i piractwa.
Dz.U.UE.C.2011.376.62
Akt nienormatywnyCOM(2011) 288 wersja ostateczna - 2011/0135 (COD)
(2011/C 376/11)
Sprawozdawca: Thomas McDONOGH
(Dz.U.UE C z dnia 22 grudnia 2011 r.)
Rada, w dniu 15 czerwca 2011 r., oraz Parlament Europejski, w dniu 7 czerwca 2011 r., działając na podstawie art. 114 i 118 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), postanowiły zasięgnąć opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie
wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie powierzenia Urzędowi Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) niektórych zadań związanych z ochroną praw własności intelektualnej, w tym zwoływania posiedzeń przedstawicieli sektora publicznego i prywatnego w charakterze europejskiego obserwatorium zajmującego się zjawiskiem podrabiania i piractwa
COM(2011) 288 wersja ostateczna - 2011/0135 (COD).
Sekcja Jednolitego Rynku, Produkcji i Konsumpcji, której powierzono przygotowanie prac Komitetu w tej sprawie, przyjęła swoją opinię 30 sierpnia 2011 r.
Na 474. sesji plenarnej w dniach 21-22 września 2011 r. (posiedzenie z 21 września) Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny stosunkiem głosów 152 do 1 - 4 osoby wstrzymały się od głosu - przyjął następującą opinię:
1. Uwagi i zalecenia
1.1 Komitet z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia w sprawie zwiększenia roli europejskiego obserwatorium zajmującego się zjawiskiem podrabiania i piractwa poprzez powierzenie jego zadań Urzędowi Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (UHRW). Praca Obserwatorium jest bardzo istotna dla europejskiego systemu ochrony własności intelektualnej, a do wypełnienia jego zadań potrzebne są większe środki.
1.2 Komitet przygotowuje odrębną opinię na temat niedawnego komunikatu Komisji w sprawie strategii dotyczącej jednolitego rynku w obszarze własności intelektualnej(1). Prawa własności intelektualnej stanowią główną siłę napędową innowacji technologicznych i handlowych, od których zależy ożywienie gospodarcze i przyszły wzrost w Europie(2). Sposób zarządzania PWI ma również decydujące znaczenie dla rozwoju kultury europejskiej oraz dla jakości życia obywateli.
1.3 Komitet nie sądzi, aby strategia "Europa 2020" na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu mogła zostać zrealizowana bez utworzenia prawdziwego jednolitego rynku w obszarze własności
intelektualnej. Od wielu lat Komitet wzywa do zharmonizowania przepisów europejskich i krajowych z myślą o wspieraniu innowacji i kreatywności oraz o dobru obywateli. Wspierał również inicjatywy mające na celu możliwie jak najszersze udostępnienie ludziom miejsc pracy, towarów i usług(3).
1.4 Komitet zasadniczo zgadza się z proponowanym rozporządzeniem w sprawie powierzenia Urzędowi Harmonizacji Rynku Wewnętrznego zadań i działań związanych z zarządzaniem europejskim obserwatorium zajmującym się zjawiskiem podrabiania i piractwa, w tym w zakresie naruszeń praw autorskich i praw pokrewnych oraz patentów. Zgadza się, że powierzenie tych zadań UHRW, istniejącej już agencji UE, pozwoliłoby Obserwatorium na korzystanie z dotychczasowego doświadczenia UHRW w zakresie własności intelektualnej, z jego zasobów i środków finansowych oraz umożliwiłoby mu szybkie osiągnięcie gotowości do podjęcia działań. Komitet wyraża też zadowolenie, że w kategoriach budżetowych byłoby to rozwiązanie efektywne pod względem kosztów.
1.5 Komitet zgadza się zasadniczo z propozycją rozszerzenia zakresu zadań, jakie UHRW miałby wykonywać w związku z Obserwatorium, tak aby dodać do nich uświadamianie urzędów publicznych i organów egzekwowania prawa na temat znaczenia PWI i najskuteczniejszych sposobów ich ochrony, prowadzenie badań nad zjawiskiem podrabiania, analizę przepisów dotyczących praw do własności intelektualnej oraz usprawnienie elektronicznej wymiany informacji w celu poprawy przestrzegania prawa.
1.6 Komitet wyraża jednak głębokie przekonanie, że powinien zostać uwzględniony na liście organizacji, które mają być zapraszane na posiedzenia Obserwatorium, o czym jest mowa w proponowanym art. 4 rozporządzenia.
1.7 Komitet z naciskiem domaga się wyraźnego wymienienia w art. 8 rozporządzenia, wraz z Radą i Parlamentem, jako adresata sprawozdania z oceny wykonywania rozporządzenia.
1.8 Krajowe urzędy ds. własności intelektualnej odgrywają szczególnie istotną rolę przy egzekwowaniu PWI. Komitet przyjmuje z zadowoleniem informację, że w rozumieniu Komisji urzędy te objęte są wyrażeniem "przedstawiciele administracji publicznych, organów i organizacji zaangażowanych w ochronę praw własności intelektualnej" (art. 4 ust. 1), którzy to przedstawiciele są zapraszani na spotkania Obserwatorium.
1.9 Szybkie, sprawiedliwe i spójne rozstrzyganie sporów dotyczących kar za podrabianie i piractwo zwiększyłoby zaufanie do przepisów dotyczących ochrony PWI i stworzyłoby klimat korzystniejszy dla ich egzekwowania. Z tego względu Komitet wzywa Komisję do powierzenia UHRW w art. 2 zadania współdziałania na rzecz podnoszenia wiedzy i zrozumienia sprawdzonych wzorców postępowania w zakresie rozstrzygania sporów dotyczących PWI. Mogłoby to się odbywać poprzez analizę odpowiednich precedensów prawnych w państwach członkowskich, przy czym nie może jednak stanowić przeszkody dla odwoływania się do właściwych sądów.
1.10 Komitet chciałby w odpowiednim momencie mieć możliwość zgłoszenia bardziej wyczerpujących uwag w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi w UE. Jednak UHRW mógłby znacznie zwiększyć możliwość egzekwowania prawa, gromadząc informacje na temat różnych metod postępowania organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi w całej UE. Komitet wzywa Komisję, aby uwzględniła tę kwestię w art. 2 rozporządzenia.
2. Kontekst
2.1 Prawa do własności intelektualnej (PWI), obejmujące patenty, znaki handlowe, wzory i oznaczenia geograficzne, jak również prawa autorskie i prawa pokrewne (w przypadku artystów wykonawców, producentów i nadawców) stanowią fundament gospodarki UE i jeden z najistotniejszych czynników jej przyszłego wzrostu.
2.2 W 2009 r. wartość dziesięciu najważniejszych marek w krajach UE wyniosła niemal 9 % średniego PKB. Udział sektorów kreatywnych opierających się na prawie autorskim, takich jak firmy tworzące oprogramowanie, wydawcy książek i gazet, twórcy muzyki i filmów, w PKB UE wyniósł w 2006 r. 3,3 %. Zaangażowane w to było ok. 1,4 mln MŚP, co przełożyło się na 8,5 mln miejsc pracy. Zatrudnienie w branżach
gospodarki opartej na wiedzy wzrosło o 24 % w latach 1996-2006, podczas gdy w innych branżach wzrost ten wyniósł 6 %.
2.3 Szereg analiz opublikowanych przez organizacje branżowe i międzynarodowe potwierdza ciągły wzrost handlu towarami podrobionymi i pirackimi. Stwierdzono przy tym, że praktyka ta:
- prowadzi do znacznego ograniczenia inwestycji w innowacje oraz likwidacji miejsc pracy(4);
- stwarza zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa europejskich konsumentów(5);
- jest źródłem poważnych problemów dla europejskich MŚP(6);
- pociąga za sobą utratę dochodów podatkowych w związku z niższymi obrotami deklarowanymi organom skarbowym(7);
- przyciąga przestępczość zorganizowaną(8).
2.4 W 2009 r. Rada(9) i Komisja(10) celem lepszego zrozumienia problemu naruszeń praw własności intelektualnej ustanowiły europejskie obserwatorium zajmujące się zjawiskiem podrabiania i piractwa (zwane dalej "Obserwatorium").
2.5 Jest ono centralnym punktem gromadzenia, monitorowania oraz rozpowszechniania informacji i danych na temat wszelkich naruszeń praw własności intelektualnej, stanowi także platformę współpracy dla przedstawicieli organów krajowych i zainteresowanych stron, służącą wymianie pomysłów i wiedzy specjalistycznej na temat najlepszych praktyk, opracowywaniu wspólnych strategii egzekwowania przepisów oraz formułowaniu zaleceń dla decydentów politycznych.
2.6 Chociaż wciąż rośnie potrzeba zwiększenia zakresu działań Obserwatorium, nie ma jednak możliwości rozszerzenia kompetencji Obserwatorium i rozwinięcia przez nie działalności operacyjnej, gdyż wymaga to trwałej infrastruktury w postaci zasobów ludzkich, finansowych i informatycznych, jak również dostępu do niezbędnej wiedzy fachowej.
2.7 Komisja przedstawiła nową kompleksową strategię w obszarze praw własności intelektualnej(11) jako część ogólnego programu na rzecz wspierania zrównoważonego rozwoju i zatrudnienia na jednolitym rynku i poprawy konkurencyjności Europy na szczeblu światowym. Strategia ta stanowi uzupełnienie i ważny element strategii "Europa 2020", Aktu o jednolitym rynku(12) oraz europejskiej agendy cyfrowej.
2.8 W opublikowanym niedawno komunikacie, który jest przedmiotem przygotowywanej obecnie odrębnej opinii Komitetu, Komisja przewiduje utworzenie jednolitego rynku własności intelektualnej(13). Jednym z pierwszych owoców tej strategii w dziedzinie praw własności intelektualnej jest proponowane rozporządzenie w sprawie zwiększenia roli europejskiego obserwatorium zajmującego się zjawiskiem podrabiania i piractwa poprzez powierzenie jego zadań Urzędowi Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (UHRW). Pozwoli to Obserwatorium poszerzyć zakres działań i korzystać z wiedzy specjalistycznej UHRW w dziedzinie własności intelektualnej oraz z jego znaczących osiągnięć dotyczących znaków handlowych i wzorów.
2.9 Art. 2 proponowanego rozporządzenia zawiera obszerną listę zadań i działań, które mają zostać powierzone UHRW. Obejmują one zwiększenie zdolności do egzekwowania prawa w całej UE, uświadamianie obywateli na temat skutków naruszeń praw własności intelektualnej i tworzenie ogólnych warunków sprzyjających ich skutecznemu egzekwowaniu.
2.10 Komisja przeprowadziła ocenę wpływu różnych możliwości zwiększenia zdolności Obserwatorium do wypełnienia potrzeb nowej strategii w zakresie praw do własności intelektualnej(14). Stwierdzono w niej, że przeniesienie Obserwatorium do UHRW stanowi preferowany wariant, biorąc pod uwagę, że UHRW dysponuje odpowiednimi strukturami i finansowaniem i będzie w stanie realizować cele Obserwatorium, gdy tylko dotyczące go rozporządzenie podstawowe zostanie odpowiednio zmienione.
3. Uwagi
3.1 Komitet reprezentuje różne interesy gospodarcze i społeczne w UE, włączając w to wszystkie podmioty społeczeństwa obywatelskiego. Łącząc odmienne doświadczenia
i punkty widzenia swych członków, instytucja ta odgrywa istotną rolę w rozważaniu i formułowaniu strategii politycznych. Ponadto Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny troszczy się głęboko o ochronę PWI i przez wiele lat dokładał wysiłków na rzecz kształtowania europejskiej polityki w zakresie PWI. Wyraża więc zaskoczenie i rozczarowanie, że nie został uwzględniony na liście organizacji, które mają być zapraszane na spotkania Obserwatorium, o czym mowa w proponowanym art. 4 rozporządzenia. Należy naprawić to niedopatrzenie, tak aby Komitet mógł wnieść swój wkład w prace Obserwatorium i podzielić się z nim swą wiedzą.
3.2 W skład Obserwatorium powinni wchodzić przedstawiciele różnych organizacji społeczeństwa obywatelskiego, w tym organizacje pracodawców, związków zawodowych i autorów oraz organizacje konsumenckie.
3.3 Komitet jest również głęboko przekonany, że powinien zostać wymieniony w art. 8 rozporządzenia, wraz z Radą i Parlamentem, jako adresat sprawozdania z oceny wykonywania rozporządzenia.
3.4 Wśród szkód spowodowanych przez słabe zarządzanie PWI i egzekwowanie ich można wymienić finansowanie sieci przestępczych i terrorystycznych. Pranie brudnych pieniędzy i podrabianie są działaniami przestępczymi, które należy aktywnie zwalczać. Obserwatorium musi w swojej pracy zająć się badaniami nad naturą i skalą zachowań przestępczych.
3.5 Spójne egzekwowanie PWI wymaga rzeczywistej, wzmocnionej i nasilonej współpracy administracyjnej w odniesieniu do zjawiska podrabiania i piractwa oraz prawdziwego partnerstwa na rzecz wdrażania rynku wewnętrznego bez granic. W tym celu konieczne jest stworzenie skutecznego systemu sieci punktów kontaktowych na obszarze Unii Europejskiej.
3.6 Obywatele i przedsiębiorstwa we wszystkich państwach członkowskich muszą wiedzieć, z jaką organizacją mogą się skontaktować, jeśli potrzebują informacji lub pomocy w zakresie egzekwowania PWI. Krajowe urzędy ds. własności intelektualnej powinny być wskazywane przez Obserwatorium jako główny punkt kontaktowy ds. egzekwowania PWI w każdym państwie członkowskim.
3.7 Państwa członkowskie powinny włączyć krajowe urzędy ds. własności intelektualnej do grupy organizacji zapraszanych na spotkania Obserwatorium na mocy art. 4 ust. 1 proponowanego rozporządzenia, z należytym poszanowaniem zasady pomocniczości. Ich udział zwiększyłby zasób wiedzy praktycznej Obserwatorium oraz zdolności do egzekwowania PWI na obszarze UE.
3.8 Wszystkie właściwe agencje i wszystkie krajowe urzędy ds. własności intelektualnej będą musiały mieć dostęp do elektronicznej sieci szybkiej i skutecznej wymiany informacji na temat naruszeń PWI. Utworzenie takiej sieci powinno stać się priorytetem Obserwatorium.
3.9 Spory dotyczące praw autorskich i kar za podrabianie i piractwo są często trudne do rozstrzygnięcia. Na mocy art. 2 ust. 2 proponowanego rozporządzenia UHRW powinien dokonać zestawienia istniejących precedensów prawnych w zakresie sporów dotyczących PWI i usprawnić rozstrzyganie sporów na terenie UE bez uszczerbku dla prawa do postępowania przed właściwymi sądami.
3.10 UHRW powinien w szczególności zapewniać specjalne wsparcie MŚP, będących częstymi ofiarami podrabiania, tak by mogły one uzyskać lepsze informacje o swych prawach. Aby strategia "Europa 2020" odniosła sukces, musimy bardziej skupić się na wspieraniu firm rozpoczynających działalność gospodarczą i MŚP.
3.11 Rozporządzenie w sprawie powierzenia UHRW niektórych zadań związanych z ochroną praw własności intelektualnej zawiera intencję poprawienia warunków egzekwowania PWI na terenie Unii Europejskiej i gromadzenia odpowiednich informacji, w tym precedensów prawnych, które mogą pomóc w urzeczywistnieniu tego celu. W związku z tym istotne jest, aby UHRW zbierał dane na temat działań organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i odpowiednich precedensów prawnych związanych ze sporami dotyczącymi PWI, co poprawi zrozumienie i świadomość problemów powodowanych przez niewystarczające uregulowania prawne.
Bruksela, 21 września 2011 r.
| Przewodniczący Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego | |
| Staffan NILSSON |
(1) COM(2011) 287 wersja ostateczna "Jednolity rynek w obszarze praw własności intelektualnej".
(2) Zob. strategia "Europa 2020" (COM(2010) 2020 wersja ostateczna), roczne sprawozdanie gospodarcze (COM(2011) 11 wersja ostateczna), Europejska agenda cyfrowa (COM(2010) 245 wersja ostateczna), Akt o jednolitym rynku (COM(2011) 206 wersja ostateczna) oraz Unia innowacji (COM(2010) 546 wersja ostateczna).
(3) Zob.: Dz.U. C 116 z 28.4.1999, s. 35; Dz.U. C 155 z 29.5.2001, s. 80; Dz.U. C 221 z 7.8.2001, s. 20; Dz.U. C 32 z 2.2.2004, s. 15; Dz.U. C 108 z 30.4.2004, s. 23; Dz.U. C 324 z 30.12.2006, s. 7; Dz.U. C 256 z 27.10.2007, s. 3; Dz.U. C 182 z 4.8.2009, s. 36; Dz.U. C 218 z 11.9.2009, s. 8; Dz.U. C 228 z 22.9.2009, s. 52; Dz.U. C 306 z 16.12.2009, s. 7; Dz.U. C 18 z 19.1.2011, s. 105; Dz.U. C 54 z 19.2.2011, s. 58.
(4) TERA Consultants: "Building a Digital Economy", marzec 2010 r., http://www.iccwbo.org/bascap/id35360/index.html.
(5) Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Podatków i Unii Celnej, "Report on EU Customs enforcement of intellectual property rights - 2009" (Sprawozdanie na temat egzekwowania przepisów celnych UE w zakresie praw własności intelektualnej, 2009 r.):
(6) Technopolis (2007 r.): "Effects of counterfeiting on EU SMEs",
http://ec.europa.eu/enterprise/enterprise_policy/industry/doc/Counterfeiting_Main%20Report_Final.pdf.
(7) Frontier Economics (maj 2009 r.): "The impact of counterfeiting on Governments and Consumers",
(8) UNICRI: "Counterfeiting: a global spread", 2008 r.,
http://counterfeiting.unicri.it/report2008.php.
(9) Rezolucja Rady z dnia 25 września 2008 r. (Dz.U. C 253 z 4.10.2008, s. 1).
(10) Komunikat Komisji z dnia 11 września 2009 r.: "Poprawa egzekwowania praw własności intelektualnej na rynku wewnętrznym", COM(2009) 467 wersja ostateczna.
(11) COM(2011) 287 wersja ostateczna "Jednolity rynek w obszarze praw własności intelektualnej".
(12) COM(2011) 206 wersja ostateczna, "Akt o jednolitym rynku. Dwanaście dźwigni na rzecz pobudzenia wzrostu gospodarczego i wzmocnienia zaufania »Wspólnie na rzecz nowego wzrostu gospodarczego« ".
(13) COM(2011) 287 wersja ostateczna.
(14) SEC(2011) 612 wersja ostateczna "Ocena wpływu dołączona do wniosku dotyczącego rozporządzenia w sprawie powierzenia Urzędowi Harmonizacji ...".