Opinia w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie instrumentu finansowego na rzecz środowiska (LIFE+).
Dz.U.UE.C.2005.231.72
Akt nienormatywny(2005/C 231/11)
(Dz.U.UE C z dnia 20 września 2005 r.)
Komitet Regionów,
uwzględniając wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie instrumentu finansowego na rzecz środowiska (LIFE+) COM(2004) 621 końcowy - 2004/0218 (COD);
uwzględniając decyzję Komisji Europejskiej z dnia 1 października 2004 r. o zasięgnięciu jego opinii na ten temat, zgodnie z art. 175, ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską;
uwzględniając decyzję swojego Przewodniczącego z dnia 26 maja 2004 r. o powierzeniu Komisji ds. Rozwoju Zrównoważonego prac nad niniejszą opinią;
uwzględniając Komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego "Finansowanie Natura 2000" COM(2004) 431 końcowy;
uwzględniając swoją opinię w sprawie komunikatu Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów w sprawie VI Wspólnotowego Programu Działania na rzecz Środowiska "Środowisko 2010: nasza przyszłość, nasz wybór" oraz wniosek dotyczący decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej program wspólnotowego działania na rzecz środowiska naturalnego w okresie 2001-2010; COM(2001) 31 końcowy- CdR 36/2001 fin(1);
uwzględniając swoją opinię w sprawie komunikatu Komisji Europejskiej "Budowanie wspólnej przyszłości; wyzwania dla polityki i środki budżetowe rozszerzonej Unii na lata 2007-2013" COM(2004) 101 końcowy - CdR 162/2004 fin;
uwzględniając projekt swojej opinii (CdR 253/2004 rev. 1) przyjęty 1 marca 2005 r. przez Komisję ds. Rozwoju Zrównoważonego (Sprawozdawcą była Michèle EYBALIN, radna regionu Rhône-Alpes (F, PES));
na 59 sesji plenarnej w dniach 13 i 14 kwietnia 2005 r. (posiedzenie z dnia 14 kwietnia) przyjął niniejszą opinię:
Stanowisko Komitetu Regionów
1. Uwagi ogólne
Komitet Regionów
1.1 podziela punkt widzenia Komisji Europejskiej, zgodnie z którym instrumentu LIFE+ nie można rozpatrywać w oderwaniu od ponownej, całościowej definicji wspólnotowych interwencji finansowych i warunków wdrażania różnych elementów polityki europejskiej na rzecz ochrony środowiska; uważa jednakże, że pożądane byłoby dokonanie:
– całościowego podsumowania wspólnotowych interwencji finansowych na rzecz środowiska naturalnego poprzez ocenę znaczenia i oddziaływania każdego finansowania w odniesieniu do jego własnych celów oraz do założeń ogólnych kolejnych wspólnotowych planów działania na rzecz środowiska naturalnego;
– oceny "europejskiej wartości dodanej" projektów finansowanych przez te różne programy (programy zarządzane bezpośrednio przez DG ds. Środowiska oraz programy włączone w inne działania finansowe) oraz ich spójności z projektami wspieranymi przez DG ds. Środowiska;
1.2 uważa, że Komisja Europejska powinna zawrzeć we wniosku dotyczącym rozporządzenia LIFE + analizę potrzeb w zakresie finansowania związanych z realizacją na szczeblu terytorialnym różnych priorytetów polityki wspólnotowej na rzecz ochrony środowiska i ocenę tych interwencji w odniesieniu do zasady pomocniczości;
1.3 docenia troskę Komisji Europejskiej o dokonanie uproszczeń poprzez wprowadzenie jednego instrumentu, jednakże zwraca uwagę na bieżące trudności związane z określeniem faktycznych możliwości finansowania projektów na rzecz ochrony środowiska za pomocą różnych instrumentów finansowych, które będą dostępne w okresie 2007-2013 i na koordynację różnych działań finansowych celem uwzględnienia różnych priorytetów i środków interwencji wspólnotowych;
1.4 przyjmuje do wiadomości, iż projekty które były dotychczas finansowane w ramach aspektów LIFE Ochrona Środowiska (projekty dotyczące środowiska przemysłowego) oraz LIFE Kraje Trzecie, nie będą już kwalifikowały się do uzyskania finansowania z LIFE + oraz zwraca się wnioskiem o doprecyzowanie i zagwarantowanie uwzględnienia aspektu dotyczącego środowiska naturalnego w programach "Konkurencyjność i innowacja" oraz "Instrument sąsiedztwa", w ramach których projekty takie będą mogły być finansowane w okresie 2007-2013;
1.5 uważa, że wszystkie ww. elementy stanowią warunek wstępny, konieczny dla sformułowania propozycji dotyczących zakresu merytorycznego i środków finansowania projektów spójnych z głównymi kierunkami polityki europejskiej na rzecz środowiska naturalnego (oraz działalności Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska - EEA); w przeciwnym razie, wniosek dotyczący rozporządzenia LIFE+ będzie postrzegany jako odnoszący się bardziej do inżynierii finansowej, której uzasadnienie trudno tutaj zrozumieć, a inicjatorzy projektów nie będą w stanie wyraźnie określić priorytetów wspólnotowych i możliwości udzielenia zgody na realizację ich inicjatyw;
1.6 ostrzega, że w ramach projektu programu LIFE+ jest już jedynie możliwe wsparcie analiz, pomysłów oraz planów, a konkretnych działań wdrożeniowych nie można już sfinansować ze środków programu LIFE+. Proponowane przez Komisję połączenie wszystkich priorytetów tematycznych (fundusze strukturalne oraz fundusz rozwoju obszarów wiejskich) ma tę niekorzyść, że przedsięwzięcia ekologiczne będą musiały konkurować z innymi zadaniami.
2. Zakres merytoryczny i zasady wdrażania LIFE+
Komitet Regionów
2.1 wyraża niepokój związany z pragnieniem Komisji Europejskiej dokonania decentralizacji w odniesieniu do bardzo znaczącego zakresu programowania i budżetu LIFE+ (od 75 %-89 % instrumentu), przekazując właściwe zadania różnym Państwom Członkowskim, bez określenia w tekście wniosku zasad i warunków przeprowadzenia tejże "decentralizacji";
2.2 zaleca ostrożność, aby troska o wprowadzenie uproszczeń i elastyczności, wyrażona we wniosku dotyczącym rozporządzenia, nie doprowadziła do ponownej "nacjonalizacji" wspólnotowej polityki na rzecz środowiska naturalnego, a także odnotowuje, iż po raz pierwszy kluczowy program wsparcia na rzecz jednej z głównych polityk wewnętrznych Komisji Europejskiej jest w ten sposób bez uzasadnionej potrzeby "nacjonalizowany", jako że dostępne są już europejskie środki finansowe umożliwiające podejmowanie działań na rzecz ochrony środowiska na poziomie lokalnym;
2.3 nie uważa za stosowne, iż wszystkie kryteria definiowania działań, które mają być finansowane zostały określone w wieloletnim programie strategicznym i rocznych programach prac oraz podkreśla w tym względzie, że we wniosku dotyczącym rozporządzenia nie zostały sprecyzowane zasady finansowania (poziom dotacji, działania i kryteria kwalifikowalności);
2.4 wnosi o wyraźne zdefiniowanie koncepcji europejskiej wartości dodanej oraz jak cel ten będzie miał się przekładać na charakter oraz wybór projektów, które będą wspierane przez środki LIFE + oraz w stosunku do innego finansowania wspólnotowego, które będzie mogło zostać uruchomione; podkreśla w tym względzie potrzebę ustanowienia szeregu obiektywnych kryteriów i zbadania możliwości zróżnicowania w odniesieniu do oczywistej europejskiej wartości dodanej;
2.5 odnotowuje, w tytule 3 uzasadnienia wniosku, wolę stworzenia z LIFE + uproszczonego, udoskonalonego i proporcjonalnego instrumentu oraz wyraża pragnienie, by owa proporcjonalność była stosowana z rozwagą w odniesieniu do pięciu głównych kierunków interwencji wiedząc, że niezależnie od ograniczeń budżetowych, instrument LIFE+ nie może stać się narzędziem służącym jedynie części wspólnotowej polityki ochrony środowiska; ostrożność taką należy zachować w trakcie prac nad dwoma programami wieloletnimi przewidzianymi na szczeblu wspólnotowym (2007-2009 i 2010-2013) oraz w przypadku ewentualnego ustanawiania programów krajowych;
2.6 w tym względzie, zwraca się do Komisji z wnioskiem o dokonanie analizy konsekwencji i możliwości wprowadzenia minimalnych progów zaangażowania dla każdego z priorytetów interwencji;
2.7 wyraża głębokie zaniepokojenie w odniesieniu do utrzymania priorytetów i możliwości finansowania pewnych projektów, szczególnie finansowania tworzenia i zarządzania siecią terenów NATURA 2000, jak również projektów na rzecz poprawy stanu wód powierzchniowych, uważa, że instrumenty finansowe przewidywane w ramach perspektyw finansowych na okres 2007-2013 nie gwarantują odpowiednich środków do uruchomienia tej sieci; oraz zwraca się do Komisji Europejskiej z wnioskiem o wyjaśnienie powiązań oraz dostępnych (przyznanych) budżetów w ramach każdego z tych instrumentów finansowych (FEADER, FEDER), poza LIFE+, które powinny zapewnić źródło finansowania dla tych projektów;
2.8 prosi Komisję w szczególności o znaczne zwiększenie ram finansowych programu LIFE+ przewidzianych w wysokości 300 mln EUR rocznie, w celu sprostania różnym wymogom, przede wszystkim temu, o którym mowa w punkcie 3.2 niniejszej opinii;
2.9 ma zastrzeżenia co do zakresu interwencji w odniesieniu do aspektu "realizacja i zarządzanie", mającego na celu ulepszenie "bazy wiedzy" dla rozwoju i realizacji polityki na rzecz ochrony środowiska; bez kwestionowania tej potrzeby, wydaje się, że interwencje te leżą przede wszystkim w gestii Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska (EEA);
2.10 wzywa zatem Komisję Europejską do lepszego zdefiniowania działań przewidzianych w tym zakresie oraz ich koordynacji z inicjatywami i budżetami EEA.
3. Implikacje dla samorządów lokalnych i regionalnych w procesie realizacji LIFE+
Komitet Regionów
3.1 uważa, że wydatki przeznaczone na poprawą stanu środowiska naturalnego w ramach kolejnych perspektyw finansowych powinny zagwarantować skuteczność, efektywność oraz komplementarność działań realizowanych na szczeblu wspólnotowym, w sposób sprzyjający, poprzez efekt dźwigni, podejmowaniu inicjatyw na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, a także podkreśla, że większa część tych wydatków musi być pokryta na poziomie regionalnym i lokalnym oraz że samorządy terytorialne odgrywają zasadniczą rolę w finansowaniu tych interwencji;
3.2 sądzi, iż LIFE+ nie powinien wszelako stanowić jedynie narzędzia wspierającego te interwencje, ale podobnie jak w przypadku projektów finansowanych ze środków obecnego instrumentu LIFE, LIFE+ powinien być finansowaniem skierowanym na inicjatywy generujące konkretną europejską wartość dodaną w dziedzinie polityki wspólnotowej na rzecz środowiska naturalnego;
3.3 dużą wagę przywiązuje do kwestii udziału samorządów terytorialnych w projektowaniu i realizacji programów finansowania w dziedzinie środowiska naturalnego; jednakże wyraża niepokój, iż rola ta nie została przedstawiona jasno i wyraźnie we wniosku dotyczącym rozporządzenia, pomimo faktu, że Komisja usilnie dąży do decentralizacji programowania i zarządzania LIFE+;
3.4 jest zdania, iż pewne warunki wdrażania w życie instrumentu LIFE+ wymagają doprecyzowania, w odniesieniu do zasad działania mechanizmu współfinansowania pomiędzy instrumentem LIFE+ a Państwami Członkowskimi, samorządami terytorialnymi oraz innymi podmiotami publicznymi lub prywatnymi, oraz podkreśla w tym kontekście na trudności napotykane przez szereg podmiotów, szczególnie sektor prywatny, związane z uruchamianiem środków na finansowanie projektów ekologicznych o niskiej rentowności, tylko w oparciu o proaktywne podejście;
3.5 domaga się w tym kontekście zbadania elastycznych metod partnerstwa oraz przyjęcia podejścia opartego na trójstronnym modelu ukierunkowanym na metody odwołujące się inicjatyw realizowanych w ramach umów, które angażują podmioty samorządu terytorialnego na rzecz realizacji celów politycznych, w dążeniu do nadania większej dynamiki mechanizmom wdrażania.
Bruksela, 14 kwietnia 2005 r.
| Przewodniczący | |
| Komitetu Regionów | |
| Peter STRAUB |
______
(1) Dz.U. C 357, 14.12.2001, str. 44