Opinia w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia programu "Obywatele dla Europy" na rzecz promowania aktywnego obywatelstwa europejskiego w okresie od 2007 do 2013 r.
Dz.U.UE.C.2006.115.81
Akt nienormatywny(2006/C 115/18)
(Dz.U.UE C z dnia 16 maja 2006 r.)
Komitet Regionów,
uwzględniając wniosek dotyczący decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia programu "Obywatele dla Europy" na rzecz promowania aktywnego obywatelstwa europejskiego w okresie od 2007 do 2013 r. (COM(2005) 116 wersja ostateczna);
uwzględniając decyzję Komisji Europejskiej z dnia 6 kwietnia 2005 r. o zasięgnięciu opinii Komitetu na temat wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia programu "Obywatele dla Europy" na rzecz promowania aktywnego obywatelstwa europejskiego w okresie od 2007 do 2013 r. zgodnie z art. 151, art. 265 ust.1 i art. 308 TWE;
uwzględniając decyzję Przewodniczącego z dnia 20 stycznia 2005 r., powierzającą Komisji ds. Konstytucyjnych i Sprawowania Rządów w Europie przygotowanie opinii w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia programu "Obywatele dla Europy" na rzecz promowania aktywnego obywatelstwa europejskiego w okresie od 2007 do 2013 r.;
uwzględniając Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy, podpisany 29 października 2004 r., a w szczególności jego art. I-10 i III-280;
uwzględniając decyzję Rady 2004/100/WE z dnia 26 stycznia 2004 r. ustanawiającą wspólnotowy program działań na rzecz promowania aktywnego obywatelstwa europejskiego (udział społeczeństwa obywatelskiego)(1);
uwzględniając swą opinię z dnia 20 listopada 2003 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Rady ustanawiającej wspólnotowy program działań na rzecz promowania aktywnego obywatelstwa europejskiego (udział społeczeństwa obywatelskiego) oraz komunikatu Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie działań, jakie podjąć powinny Państwa Członkowskie w celu zapewnienia udziału wszystkich obywateli Unii w wyborach do Parlamentu Europejskiego w rozszerzonej Europie w 2004 r. (CdR 170/2003 fin)(2);
uwzględniając swą opinię z dnia 21 listopada 2002 r. w sprawie komunikatu Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie strategii informacyjnej i komunikacyjnej dla Unii Europejskiej (COM (2002) 350 ostateczny, CdR 124/2002 fin)(3);
uwzględniając IV raport Komisji Europejskiej w sprawie obywatelstwa Unii za okres 1 maja 2001 r. - 30 kwietnia 2004 r. (COM (2004) 695 końcowy);
uwzględniając komunikat Komisji Europejskiej pt. "Obywatelstwo w praktyce: promocja kultury i różnorodności europejskiej poprzez programy na rzecz młodzieży, kultury, sektora audiowizualnego i uczestnictwa obywatelskiego" (COM (2004) 154 końcowy);
uwzględniając projekt opinii (CdR 120/2005 rev. 2) przyjęty dnia 4 października 2005 r. przez Komisję ds. Konstytucyjnych i Sprawowania Rządów w Europie (sprawozdawca: Claude du GRANRUT, radna regionu Pikardia, pierwszy zastępca mera Senlis, FR/EPP);
a także biorąc pod uwagę co następuje:
1) W części drugiej Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską ustanawia się obywatelstwo Unii; zgodnie z art. 17 Traktatu obywatelstwo Unii uzupełnia obywatelstwo krajowe, nie zastępując go jednak. Postanowienia te zamieszczone zostały również w art. I-10 Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy; Traktat ten zawiera ponadto Tytuł VI "Życie demokratyczne Unii".
2) Obywatelstwo spełnia się przede wszystkim w najbliższym otoczeniu jednostki; aktywną rolę w jego upowszechnianiu odgrywać powinny - zgodnie z zasadą pomocniczości - władze lokalne i regionalne.
3) Jako organ reprezentujący władze lokalne i regionalne i odpowiedzialny za obronę demokracji oddolnej we wspólnotowym procesie decyzyjnym, Komitet Regionów w pierwszej kolejności winien być zainteresowany propagowaniem obywatelstwa europejskiego i jego wymiarem praktycznym.
4) Wyżej wspomnianą decyzją z dnia 26 stycznia 2004 r. Rada ustanowiła trzyletni wspólnotowy program działań na rzecz promowania aktywnego obywatelstwa europejskiego; należy kontynuować działania podjęte w ramach tego programu, na które przyznano kwotę odniesienia finansowego w wysokości 72 mln euro.
5) Wobec rozszerzenia Unii Europejskiej należy dołożyć szczególnych starań w celu propagowania obywatelstwa europejskiego w nowych Państwach Członkowskich.
6) Ponadto Rada Europy ogłosiła rok 2005 Europejskim Rokiem Edukacji Obywatelskiej w celu zwrócenia uwagi na znaczenie edukacji w propagowaniu i ochronie praw człowieka; w roku 2005 przy okazji III szczytu Rady Europy odbył się w Warszawie szczyt młodzieży, który pokazał, że aktywna i świadoma swej nowej tożsamości młodzież najlepiej służy propagowaniu aktywnych postaw obywatelskich.
na 62. sesji plenarnej w dniach 16-17 listopada 2005 r.(posiedzenie z dnia 17 listopada) przyjął jednogłośnie następującą opinię:
1. Stanowisko Komitetu Regionów
Komitet Regionów
1.1 jest zdania, iż Unia Europejska musi uświadamiać swym obywatelom europejski wymiar ich obywatelstwa;
1.2 przekonany jest, że wzrost różnorodności w ramach Unii wynikły z przystąpienia do niej z dniem 1 maja 2004 r. dziesięciu nowych Państw Członkowskich oraz ze zbliżającego się rozszerzenia Unii o kolejne państwa narzuca podjęcie szczególnych wysiłków na rzecz propagowania - zarówno w tych nowych państwach, jak i w piętnastu pozostałych - aktywnego obywatelstwa europejskiego, przy czym należy uwzględniać fakt, iż dzięki rozszerzeniu kulturalna, społeczna i językowa treść tego pojęcia została znacznie wzbogacona;
1.3 wyraża zaniepokojenie panującym wśród obywateli europejskich odczuciem, że dzieli ich duża odległość od miejsc, w których zapadają decyzje Unii Europejskiej oraz wrażeniem braku informacji, co powoduje zachowanie przez nich dystansu wobec procesu rozwoju politycznego Unii Europejskiej;
1.4 zwraca uwagę na wielką rolę, jaka w kształtowaniu aktywnego obywatelstwa europejskiego przypada samorządowi lokalnemu i regionalnemu;
1.5 z zadowoleniem przyjmuje wniosek dotyczący decyzji w sprawie ustanowienia programu działań na rzecz promowania aktywnego obywatelstwa europejskiego, przyznającej na ten program na lata 2007-2013 budżet w wysokości 235 mln euro. Ma to być kontynuacja programu realizowanego w latach 2004-2006, na który przyznano kwotę 72 mln euro. Komitet w wyżej wspomnianej opinii 170/2003 ubolewał nad szczupłością tych środków;
1.6 jest zdania, że propagowanie obywatelstwa stanowi zagadnienie o charakterze przekrojowym, i że trzeba je zatem uwzględniać również w ramach innych działań prowadzonych przez Unię Europejską. Zgodnie z tą koncepcją programy przyjmowane w dziedzinach edukacji, kultury i młodzieży powinny uwzględniać wymiar obywatelski, podobnie jak działania podejmowane przez DG ds. Sprawiedliwości, Wolności i Bezpieczeństwa w ramach programu w dziedzinie praw podstawowych i obywatelstwa na okres 2007-2013;
1.7 uważa natomiast, że określone części programów, jak np. te propagujące wartości wspólne dla obywateli europejskich oraz upowszechniające wiedzę o znaczących wydarzeniach w ich historii, zawierają silny element problematyki obywatelstwa i lepiej mieściłyby się w programie "Obywatele dla Europy";
1.8 uważa, że środkiem do poprawy jakości projektów na rzecz obywatelstwa jest wprowadzenie rozwiązań wspierających wymianę dobrych praktyk stosowanych na szczeblu lokalnym i regionalnym;
1.9 z uznaniem odnotowuje wysiłek podjęty przez Komisję Europejską w celu przeprowadzenia w kontekście omawianego wniosku szeroko zakrojonych konsultacji publicznych, których kulminacyjnym punktem było forum konsultacyjne zorganizowane w dniach 3-4 lutego 2005 r.; w obradach tych uczestniczył również Komitet;
1.10 popiera priorytetowe znaczenie nadane w programie działania partnerstwom miast, na które przeznaczono niemal jedną trzecią budżetu całego programu;
1.11 stwierdza jednakże, że wobec założeń budżetowych nowego programu należy oczekiwać mniejszej liczby finansowanych projektów i wyraża zaniepokojenie, gdyż sytuacja ta może odstręczyć projektodawców;
1.12 uznaje, że - z poszanowaniem przepisów krajowych - należy również popierać projekty partnerstwa innych organów samorządu lokalnego i regionalnego;
1.13 uważa, iż największe możliwości kształtowania tożsamości europejskiej występują na obszarach transgranicznych, gdzie stykają się ze sobą różne kultury narodowe, i zachęca do kontynuowania prac koncepcyjnych rozpoczętych m.in. w DG REGIO w sprawie ustanowienia transgranicznych struktur współpracy, które uwzględniać będą wymiar obywatelski;
1.14 popiera ideę umożliwienia udziału w programie państwom EFTA będącym sygnatariuszami Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym, krajom kandydującym korzystającym ze strategii przedakcesyjnej oraz krajom Zachodnich Bałkanów, zgodnie z konkluzjami Rady Europejskiej z Salonik z 19-20 czerwca 2003 r.; wyraża jednak ubolewanie, że proponowana decyzja nie uwzględnia obywateli Wspólnoty zamieszkujących poza jej terytorium;
1.15 popiera pomoc dla aktywnego społeczeństwa obywatelskiego w Europie i podkreśla, że projektom promowanym przez nie należy przyznać pierwszeństwo;
1.16 podkreśla znaczenie długofalowej, aktywnej polityki informacyjnej i komunikacyjnej, którą uznaje za bardziej pożyteczną od regularnego organizowania szeroko nagłaśnianych imprez, które nie zawsze przynoszą widoczne efekty;
1.17 z uznaniem odnotowuje wysiłki podjęte w celu zredukowania spoczywających na beneficjentach obciążeń biurokratycznych z jednoczesnym poszanowaniem obowiązujących przepisów finansowych, które mogłyby jeszcze zostać ulepszone;
1.18 z zadowoleniem przyjmuje projekty dotyczące procesu kontroli i oceny, w szczególności zaś planowane sporządzenie trzech raportów w roku 2010, 2011 i 2015; ubolewa jednak nad faktem, że do dziś dnia nie udostępniono żadnej cząstkowej oceny trwającego programu trzyletniego na lata 2004-2006.
2. Zalecenia Komitetu Regionów
Komitet Regionów
2.1 liczy na to, że Parlament Europejski i Rada uchwalą przedmiotową decyzję bez zbędnej zwłoki, aby zapewnić ciągłość realizowanych aktualnie działań w ramach trzyletniego programu na lata 2004-2006;
2.2 wzywa Komisję Europejską do uwzględnienia wymiaru obywatelskiego we wszystkich przedstawianych przez siebie wnioskach, zwłaszcza zaś w dziedzinie edukacji, kultury, młodzieży i ochrony praw podstawowych, oraz do włączenia do programu, o którym mowa, określonych części innych programów, których głównym celem jest propagowanie tożsamości obywatelskiej;
2.3 jest zdania, że dla celów propagowania aktywnego obywatelstwa europejskiego w nowych Państwach Członkowskich należy zwiększyć zaplanowane środki i umieścić je w niezależnej linii budżetowej;
2.4 kładzie nacisk na konieczność szerszego upowszechnienia partnerstwa miast oraz proponuje zachęcanie innych organów samorządu lokalnego i regionalnego do zawierania partnerstw oraz do zaangażowania się w partnerstwa już istniejące na ich terytorium, korzystając z opisanych już dobrych praktyk;
2.5 wyraża życzenie zwrócenia szczególnej uwagi na propagowanie obywatelstwa europejskiego na obszarach transgranicznych;
2.6 wnosi o podjęcie refleksji nad sposobami propagowania idei obywatelstwa europejskiego wśród obywateli Wspólnoty zamieszkujących poza jej terytorium;
2.7 zachęca do prowadzenia długofalowej polityki informacyjnej i komunikacyjnej o wyraźnie europejskim rodowodzie, zorientowanej m.in. na młodzież;
2.8 wzywa, by wysiłki zmierzające do zmniejszenia wymogów administracyjnych były kontynuowane;
2.9 pragnie, by jednostki samorządu lokalnego i regionalnego przyjęły na siebie rolę przekaźników polityki informacyjnej i komunikacyjnej;
2.10 proponuje opracowanie zalecenia mającego na celu wspieranie europejskiej edukacji obywatelskiej w szkołach i na uczelniach wyższych; kierownictwo tych działań winna objąć Komisja Europejska; Komitet natomiast chciałby brać w nich udział jako przedstawiciel jednostek samorządu, których kompetencje obejmują edukację.
Bruksela, 17 listopada 2005 r.
| Przewodniczący | |
| Komitetu Regionów | |
| Peter STRAUB |
______
(1) Dz.U. L 30 z 4.2.2004, s. 6.
(2) Dz.U. C 73 z 23.3.2004, s. 46.
(3) Dz.U. C 73 z 26.3.2003, s. 46.