Opinia w sprawie przemian przemysłowych w europejskim sektorze opakowaniowym (opinia z inicjatywy własnej).
Dz.U.UE.C.2015.230.33
Akt nienormatywnyOpinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie przemian przemysłowych w europejskim sektorze opakowaniowym
(opinia z inicjatywy własnej)
(Dz.U.UE C z dnia 14 lipca 2015 r.)
Sprawozdawca: Gonçalo LOBO XAVIER
Współsprawozdawca: Nicola KONSTANTINOU
Dnia 22 stycznia 2014 r. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny postanowił, zgodnie z art. 29 ust. 2 regulaminu wewnętrznego, sporządzić opinię z inicjatywy własnej w sprawie
przemian przemysłowych w europejskim sektorze opakowaniowym.
Komisja Konsultacyjna ds. Przemian w Przemyśle (CCMI), której powierzono przygotowanie prac Komitetu w tej sprawie, przyjęła swoją opinię 13 listopada 2014 r.
Na 503. sesji plenarnej w dniach 10-11 grudnia 2014 r. (posiedzenie z dnia 10 grudnia) Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny stosunkiem głosów 119 do 1 (4 osoby wstrzymały się od głosu) przyjął następującą opinię:
Ze względu na fakt, że produkty branży opakowaniowej są wykorzystywane do przechowywania, ochrony i zachowania innych materiałów eksploatacyjnych, a następnie są często unieszkodliwiane, sektor ten ma do odegrania podstawową rolę w zwiększeniu współczynników recyklingu w państwach członkowskich UE. Jednakże przedsiębiorstwa nadal potrzebują wsparcia, aby móc osiągnąć ten cel, a zdaniem EKES-u Komisja Europejska mogłaby zaoferować pomoc w tym zakresie, zapewniając sektorowi więcej informacji o najlepszych praktykach i jak najlepszym wykorzystaniu dostępnych zasobów. Cel ten można również zrealizować, wspierając poszanowanie środowiska przez wszystkie zainteresowane strony, w tym podmioty prowadzące działalność poza Europą. Efektywna gospodarka zasobami to kluczowy element w procesie pakowania, a zarazem problem z punktu widzenia środowiska. Zdaniem EKES-u Komisja Europejska mogłaby opracować stosowne ramy polityczne, aby wesprzeć transformację konieczną do osiągnięcia celów strategii "Europa 2020" oraz stworzenia i utrzymania przemysłu opakowaniowego, który byłby świadomy swego oddziaływania na środowisko.
EKES zdaje sobie sprawę ze stojących przed przemysłem wyzwań związanych z rosnącymi cenami energii, nie tylko w odniesieniu do bieżącej działalności, lecz również procesu recyklingu. Przypomina, że proces recyklingu - kluczowy dla przemysłu opakowaniowego - jest organizowany wewnątrz Unii Europejskiej, ale również poza jej granicami. Uważa, że zrównoważone ceny energii powinny być politycznym priorytetem UE w odniesieniu do tego szczególnego przemysłu.
W celu dalszego wspierania realizacji celów UE w zakresie ograniczenia emisji dwutlenku węgla każdy sektor przemysłowy powinien wyznaczyć realistyczne cele w zakresie recyklingu zgodne z tymi określonymi w prawodawstwie UE (dyrektywa dotycząca opakowań i odpadów opakowaniowych oraz dyrektywa ramowa w sprawie odpadów) i związane ze strategią "Europa 2020", a następnie wydawać roczne oświadczenia służące pomiarowi postępów. Pomimo starań poszczególnych państw członkowskich, by przekazywać dane, które są dorocznie publikowane przez Eurostat, w dalszym ciągu występują braki w ocenie danych. EKES uważa, że praktyka stosowania większej ilości materiałów opakowaniowych, niż to konieczne, jest nieekonomiczna i powinna zostać zakwestionowana przez przemysł, a także zostać nagłośniona wśród konsumentów. Jedną z możliwości jest przeprowadzenie publicznej kampanii uświadamiającej, także po to, by wzmocnić "zasadnicze wymogi" określone w dyrektywie dotyczącej opakowań i odpadów opakowaniowych w odniesieniu do "nadmiernego pakowania". Tytułem przykładu, Komisja powinna ustalić szczegółowy harmonogram prowadzący do zażądania całkowitego zakazu stosowania jednorazowych plastikowych toreb na zakupy, tak by zamiast nich używano toreb biodegradowalnych lub wielokrotnego użytku. Taki harmonogram powinien zawierać etapy konsultacji z partnerami społecznymi oraz środki towarzyszące przemianom sektorowym.
Z analiz przeprowadzonych na potrzeby niniejszej opinii i z dyskusji z zainteresowanymi stronami oraz Komisją Europejską jasno wynika, że brakuje wystarczających danych dotyczących szeregu kluczowych kwestii. Pożądane byłoby więc wsparcie ze strony Komisji przy opracowywaniu ulepszonej metodologii gromadzenia danych dotyczących sektora, tak aby dostarczać partnerom społecznym istotne informacje pozwalające zapewnić długoterminową rentowność sektora. Komitet jest zdania, że podstawowe wyzwania stojące przed sektorem w dziedzinie badań i rozwoju są również znaczące i obejmują efektywny transport towarów, skuteczność systemów identyfikowalności, ograniczenie kosztów, kwestie regulacyjne i dotyczące bezpieczeństwa oraz ekoprojekt i efektywność pakietu cyklu życia. Zdaniem EKES-u, w związku z tymi konkretnymi potrzebami i podejściem bardzo ważne jest, by przeznaczone na innowacje środki z programu "Horyzont 2020" stanowiły priorytet i szansę dla przedsiębiorstw przemysłu opakowaniowego. Stowarzyszenia branżowe i tradycyjne zainteresowane strony powinny wspierać zdolność do uczestniczenia w europejskich konsorcjach z myślą o stymulowaniu działań innowacyjnych.
EKES uważa, że decydujące znaczenie mają stałe inwestycje konieczne do podjęcia wszystkich istniejących wyzwań. Niezwykle istotne z punktu widzenia długofalowego rozwoju sektora są inwestycje kapitałowe w powiązaniu z inwestycjami w pracowników sektora. Wymaga to właściwego planowania i dialogu między pracownikami, pracodawcami, rządami, instytucjami europejskimi i szerszym kręgiem podmiotów społecznych, w tym krajową infrastrukturą edukacyjną.
Przemysł opakowaniowy oczywiście zmienia się pod wpływem nowych trendów, takich jak handel elektroniczny. Rozwój handlu elektronicznego obrazują rezultaty sondażu Eurobarometru z 2013 r., z których wynika, że w minionych sześciu miesiącach niemal połowa obywateli europejskich dokonała zakupów przez internet 1 . Komisja stwierdza, że handel elektroniczny stanowi ważny motor rozwoju, który potencjalnie może przyczynić się do wzrostu gospodarczego i zwiększenia zatrudnienia, a jego rozwój szacowany jest na ponad 10 % rocznie w latach 2013-2016 2 . Ta tendencja może zachęcać do stosowania nowych rozwiązań zmierzających do zmniejszenia ilości materiałów odpadowych, takich jak karton i plastik, i działania badawczo-rozwojowe muszą ją uwzględniać.
Innowacje w przemyśle opakowaniowym okazują się również szansą, jeśli chodzi o zatrudnienie młodzieży. Na przyszłym rynku pojawi się szeroki zakres możliwości dla projektantów przemysłowych, inżynierów materiałowych i innych nowych specjalizacji. EKES dostrzega możliwości innowacyjne w zakresie zrównoważoności i wzornictwa w sektorach szeroko wykorzystujących opakowania.
EKES uważa, że kluczowym wyzwaniem, przed jakim stoją pracodawcy i pracownicy europejskiego sektora, jest zagwarantowanie, by przemysł utrzymał przewagę konkurencyjną, w pełni wykorzystał innowacje technologiczne i produkował trwałe towary wysokiej jakości. EKES jest także zdania, że nowe umiejętności niezbędne dla przyszłości sektora muszą zostać określone przez zainteresowane strony w celu dostosowania systemów edukacji do tego istotnego wyzwania. Nowe tendencje takie jak sprzedaż przez internet stanowią wyzwanie, które należy dogłębnie przeanalizować i którego wpływ należy oszacować.
Zdaniem EKES-u większość przedsiębiorstw sektora opakowaniowego i ich pracowników jest gotowa dostosowywać się do zmian, ale potrzebne jest więcej informacji, by umożliwić stronom podejmowanie decyzji właściwych zarówno z punktu widzenia sektora, jak i w kontekście zatrudnienia. Dostosowanie do zmian na rynku należy przeprowadzać w sposób pozwalający zarówno szanować pracowników, jak i mieć na uwadze zagrożenie szybkimi zmianami i delokalizacją.
EKES uważa, że dyskusja na temat rozwoju zrównoważonego w tym sektorze musi odbywać się z uwzględnieniem społeczeństwa obywatelskiego i dialogu społecznego na szczeblu krajowym i europejskim. Taką możliwość oferuje utworzenie komitetu dialogu sektorowego dla sektora opakowaniowego.
Głównym celem niniejszego dokumentu jest poinformowanie instytucji europejskich o pewnych zaleceniach, które zdaniem EKES-u/CCMI mają kluczowe znaczenie dla wzmocnienia europejskiej gospodarki, a w szczególności sektora opakowaniowego. Europa musi wskazać drogę i wspierać przestrzeganie przepisów, które wspomagają gospodarkę i są wdrażane w zrównoważony sposób z myślą o poprawie działania rynku wewnętrznego - to właśnie zaufanie i zgodność z wymogami prawnymi, a nie protekcjonizm, powinny być hasłem przewodnim.
W świetle tych dwóch zagadnień łatwo jest zrozumieć, dlaczego wyzwania stojące przed europejskim przemysłem opakowaniowym są tak ogromne.
Głównym celem niniejszego dokumentu jest poinformowanie instytucji europejskich o szeregu zaleceń, które zdaniem EKES-u/CCMI mają kluczowe znaczenie dla wzmocnienia ogólnie europejskiej gospodarki, a w szczególności sektora opakowaniowego. Podobnie jak w innych dziedzinach, Europa musi ponownie wskazać drogę i wezwać do przestrzegania zasad i przepisów, które faktycznie wspomagają gospodarkę i są wdrażane w zrównoważony sposób z myślą o ożywieniu rynku wewnętrznego - to zaufanie i zgodność z wymogami prawnymi, a nie protekcjonizm, powinny być hasłem przewodnim.
Na przykład wykorzystanie energii jest znaczącym elementem kosztów ponoszonych przez przedsiębiorstwa produkujące opakowania szklane. Co więcej, z uwagi na to, że aż do 80 % szklanych odpadów opakowaniowych podlega recyklingowi, recykling szkła wnosi znaczący wkład w realizację unijnych celów w zakresie recyklingu i ograniczenia śladu węglowego UE.
Francja, Niemcy i Włochy są największymi producentami w UE. Szkło jest materiałem zasobooszczędnym i może być poddawane recyklingowi nieskończoną ilość razy. Na przykład wykorzystanie energii jest znaczącym elementem kosztów ponoszonych przez przedsiębiorstwa produkujące opakowania szklane, a w mniejszym stopniu przez inne przedsiębiorstwa. Z uwagi na to, że aż do 80 % szklanych odpadów opakowaniowych podlega recyklingowi, recykling szkła wnosi znaczący wkład w realizację unijnych celów w zakresie recyklingu i ograniczenia śladu węglowego Unii. Inne segmenty sektora są jednak w mniejszym stopniu zależne od energii, ze względu na wykorzystywane materiały i produkowane wyroby.
Na przykład Amazon korzysta z opatentowanych systemów "łatwo otwierających się opakowań". Rezygnując od 2008 r. z plastiku i taśm, Amazon radykalnie zmienił podejście wobec 200 tys. produktów od 2 tys. producentów, dzięki czemu zmniejszył zużycie kartonu o 5,4 mln metrów kwadratowych, zużycie materiałów podstawowych o 11 203,7 ton i łączną objętość paczek o 410 tys. metrów sześciennych. W rzeczywistości to konsument ponosi ostateczną odpowiedzialność za odpady opakowaniowe, lecz producent lub użytkownik pośredni także powinien być zainteresowany ilością opakowań, które ostatecznie stają się odpadem.
Bruksela, dnia 10 grudnia 2014 r.
Przewodniczący | |
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego | |
Henri MALOSSE |
© Unia Europejska, http://eur-lex.europa.eu/
Za autentyczne uważa się wyłącznie dokumenty Unii Europejskiej opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.