Opinia w sprawie pakietu nt. rozszerzenia 2005/ELAR/001 oraz w sprawie komunikatu Komisji: "Bałkany Zachodnie na drodze do UE: umacnianie stabilności i dobrobytu".
Dz.U.UE.C.2007.51.16
Akt nienormatywny(2007/C 51/03)
(Dz.U.UE C z dnia 6 marca 2007 r.)
KOMITET REGIONÓW,
uwzględniając komunikat Komisji: "Bałkany Zachodnie na drodze do UE: umacnianie stabilności i dobrobytu" (COM(2006) 27 wersja ostateczna),
uwzględniając decyzję Komisji Europejskiej z dnia 27 stycznia 2006 r. o zasięgnięciu opinii Komitetu w tej sprawie zgodnie z art. 265 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską,
uwzględniając decyzję swego Przewodniczącego z 28 lutego 2006 r. o powierzeniu Komisji ds. Stosunków Zewnętrznych i Współpracy Zdecentralizowanej przygotowania opinii na temat strategii Komisji Europejskiej w sprawie postępów w ramach procesu rozszerzenia,
uwzględniając Pakiet w sprawie rozszerzenia 2005 (2005/ELAR/001),
uwzględniając swoją opinię w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Rady dotyczącej zasad, priorytetów i warunków zawartych w partnerstwie europejskim z Chorwacją, według której należy skoncentrować się na państwach biorących udział w procesie stabilizacji i stowarzyszenia: Albanii, Bośni i Hercegowinie, Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii oraz Serbii i Czarnogórze wraz z Kosowem - z wyłączeniem Chorwacji (CdR 499/2004 fin),
uwzględniając swoją opinię w sprawie roli władz lokalnych i regionalnych UE w procesie demokratyzacji na Bałkanach Zachodnich (CdR 101/2003 fin)(1),
uwzględniając swoją opinię w sprawie komunikatu Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: "Dialog na temat społeczeństwa obywatelskiego między UE a krajami kandydującymi" (CdR 50/2006 rev 1),
uwzględniając wspólną deklarację dla prasy UE/Bałkany Zachodnie ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich UE, państw przystępujących, państw kandydujących i potencjalnych kandydatów do przystąpienia pochodzących z Bałkanów Zachodnich, które odbyło się w Salzburgu 11 marca 2006 r. i w którym została potwierdzona europejska perspektywa postrzegania państw Bałkanów Zachodnich, a członkostwo w Unii Europejskiej zostało zatwierdzone, zgodnie z wynikami szczytu UE w Salonikach w 2003 r., jako ostateczny cel,
uwzględniając"Pakt stabilizacyjny dla Europy Południowo-Wschodniej" utworzony przez Komisję Europejską i 40 krajów i organizacji partnerskich 10 czerwca 1999 r. jako instrument służący zapobieganiu konfliktom i odbudowie Bałkanów,
uwzględniając rezolucję Parlamentu Europejskiego z dnia 16 marca 2006 r.(2) w sprawie dokumentu strategicznego Komisji w sprawie rozszerzenia,
uwzględniając wnioski końcowe z konferencji "Rola władz lokalnych i regionalnych Unii Europejskiej w umacnianiu demokracji na Bałkanach Zachodnich", Prisztina, 22 czerwca 2005 r. CdR 145/2005,
uwzględniając wnioski końcowe z konferencji Komisji ds. Konstytucyjnych i Sprawowania Rządów w Europie "Wkład władz lokalnych i regionalnych w ochronę mniejszości i politykę walki z dyskryminacją", która odbyła się 17 marca 2006 r. w Wiedniu (Austria),
uwzględniając Europejską kartę małych przedsiębiorstw oraz sprawozdanie w sprawie wdrażania Europejskiej karty małych i średnich przedsiębiorstw w Mołdawii i krajach zachodniobałkańskich, SEC 2006 (283),
uwzględniając projekt opinii (CdR 115/2006 rev. 1) przyjęty dnia 22 czerwca 2006 r. przez Komisję ds. Stosunków Zewnętrznych i Współpracy Zdecentralizowanej (sprawozdawca: Franz Schausberger, AT/EPP),
a także mając na uwadze, co następuje:
Komitet Regionów poświęcił już jedną opinię wyłącznie Chorwacji. Zatem niniejsza opinia skupi się na pozostałych państwach należących do Bałkanów Zachodnich, tj. Albanii, Bośni i Hercegowinie, Czarnogórze, Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii oraz Serbii wraz z Kosowem,
jednomyślnie przyjął na 66. sesji plenarnej w dniach 11-12 października 2006 r. (posiedzenie z dnia 11 października) następującą opinię:
1. Stanowisko Komitetu Regionów
1.1 Uwagi ogólne
Komitet Regionów
1.1.1 uważa dalszy rozwój Bałkanów za wspólny europejski projekt pokojowy w pełni odpowiadający ideom przyświecającym ustanowieniu Wspólnot oraz podkreśla, że Bałkany Zachodnie, jako integralna część rodziny europejskiej, powinny - za sprawą swoich własnych wysiłków oraz ze wsparciem Unii Europejskiej - na zawsze stać się strefą pokoju, wolności, bezpieczeństwa oraz dobrobytu;
1.1.2 uważa, że uporanie się z przeszłością jest punktem wyjścia do pojednania między krajami, narodami i grupami etnicznymi Bałkanów Zachodnich; w związku z tym podkreśla, że zainteresowane państwa są zobowiązane do pełnej współpracy z Międzynarodowym Trybunałem Karnym dla byłej Jugosławii (ICTY);
1.1.3 podkreśla, że członkostwo w Unii Europejskiej obejmuje nie tylko jednolity rynek i swobodny przepływ osób, ale także podzielane przez narody Unii Europejskiej wartości poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości;
1.1.4 z zadowoleniem zauważa postępy w zakresie reform politycznych i gospodarczych, będące wynikiem otwarcia europejskich perspektyw dla krajów Bałkanów Zachodnich w 2003 roku w Salonikach oraz potwierdza, że społeczność europejska poczuwa się do odpowiedzialności za te kraje;
1.1.5 przyjmuje z zadowoleniem fakt, że sprawy państw Bałkanów Zachodnich są omawiane, zarówno we wszystkich radach ministrów, jak również w Radzie (zagadnienia ogólne) i że wyniki zostaną zebrane w czerwcu 2006 r.;
1.1.6 z zadowoleniem odnosi się do negocjacji w sprawie układów o stabilizacji i stowarzyszeniu (USS) z Serbią i Czarnogórą oraz Bośnią i Hercegowiną;
1.1.7 wyraża nadzieję, że negocjacje w sprawie układu o stabilizacji i współpracy (USS) z Serbią będą niezwłocznie wznowione, kiedy tylko ze strony serbskich partnerów negocjacyjnych zostanie znów spełniony warunek ku temu;
1.1.8 z zadowoleniem przyjmuje otwarcie negocjacji w sprawie układu o stabilizacji i współpracy z Czarnogórą w dniu 26 września 2006 r.;
1.1.9 zwraca uwagę na fakt, że państwa Bałkanów Zachodnich są bardzo zróżnicowane pod względem struktury i tradycji, a częściowo również na poziomie regionalnym i lokalnym; również poziom ich rozwoju jest znacznie zróżnicowany, co trzeba w należnym stopniu wziąć pod uwagę w procesie transformacji, stabilizacji i demokratyzacji.
1.1.10 uznaje program roboczy Chorwacji jako kraju przewodniczącego w procesie współpracy w Europie Południowo- Wschodniej (SEECP) na okres od maja 2006 r. do maja 2007 r., którego powodzenie ostatecznie zależy od konstruktywnej współpracy państw Bałkanów Zachodnich i który jest ważnym krokiem w realizacji europejskiej perspektywy dla tego regionu.
1.2 Zasadnicze perspektywy rozszerzenia
1.2.1 podkreśla istniejącą perspektywę europejską dla państw Bałkanów Zachodnich, której ostatecznym celem jest członkostwo w Unii Europejskiej; dlatego też obecna debata o zasadniczych perspektywach rozszerzenia nie odnosi się do Bałkanów Zachodnich. Tempo rozszerzenia musi uwzględniać zdolność absorpcyjną Unii;
1.2.2 dostrzega znaczenie, bogactwo i wartość, jakie Bałkany Zachodnie, poszczególne państwa i narody, wniosą do Unii Europejskiej jako całości;
1.2.3 ponownie wyraża swe przekonanie, że konieczne jest prowadzenie debaty dotyczącej podstawowych celów oraz granic Unii Europejskiej, włącznie z możliwymi formami współpracy z krajami sąsiednimi (np. polityka sąsiedztwa czy też uprzywilejowane partnerstwa). Oznacza to, że państwa, przed którymi - jak dotąd - nie otworzyły się perspektywy członkostwa, otrzymują propozycje wyraźnie określonych europejskich stosunków na płaszczyźnie gospodarczej, politycznej i strategicznej. Stanowi to część strategii przekazywania tym państwom zachęcających sygnałów, która to strategia zakłada ich stopniowe zintegrowanie ze strukturą polityczną i gospodarczą Europy;
1.2.4 popiera wystosowanie przez Parlament Europejski wniosku do Komisji o przedłożenie do 31 grudnia 2006 r. sprawozdania dotyczącego zdolności absorpcji przy uwzględnieniu charakteru i obszaru geograficznego Unii Europejskiej oraz deklaruje gotowość wniesienia wkładu w opracowanie na ten temat sprawozdania z inicjatywy własnej Parlamentu Europejskiego;
1.2.5 podkreśla znaczenie, jakie ma akceptacja społeczeństwa dla procesu rozszerzenia zarówno w państwie kandydującym, jak i w obecnych państwach członkowskich; niemniej podkreśla, że nie powinno to stanowić dodatkowego kryterium przystąpienia do Unii.
2. Zalecenia Komitetu Regionów
Komitet Regionów
2.1 Stabilna demokracja na poziomie lokalnym i regionalnym: pluralizm w społeczeństwie
2.1.1 podkreśla, że kluczem do trwałej stabilności jest stworzenie demokratycznie umocowanych i wyposażonych w niezbędne środki finansowe instytucji politycznych oraz powołanie do życia sprawnych władz na poziomie lokalnym i regionalnym, gdyż zapewniają one stosowanie zasad pomocniczości, demokracji oddolnej i partnerstwa oraz poszanowanie podstawowych wolności obywateli;
2.1.2 podkreśla, że układy o stabilizacji i współpracy, przygotowujące do przyszłego członkostwa w UE, mogą przynieść trwałe rezultaty jedynie przy silnym zaangażowaniu władz regionalnych i lokalnych;
2.1.3 zaleca państwom Bałkanów Zachodnich podpisanie lub ratyfikowanie(3) Europejskiej konwencji ramowej o współpracy transgranicznej, Europejskiej karty języków regionalnych i języków mniejszości oraz Europejskiej karty samorządu lokalnego oraz zapewnienie odpowiedniego zastosowania ich postanowień; to ostatnie dotyczy również Konwencji ramowej o ochronie mniejszości narodowych;
2.1.4 wzywa państwa Bałkanów Zachodnich do wypełnienia zobowiązań, jakich podjęły się na regionalnej konferencji ministrów Europy Południowo-Wschodniej w sprawie skutecznego demokratycznego sprawowania rządów na szczeblu lokalnym i regionalnym (Zagrzeb, 24-25 października 2004 r.) i do przygotowania się do kolejnej konferencji, która ma się odbyć w Skopje ("Była Jugosłowiańska Republika Macedonii") w dniach 8-9 listopada 2006 r. pod auspicjami paktu stabilizacyjnego dla Europy Południowo-Wschodniej i Rady Europy;
2.1.5 wzywa państwa Bałkanów Zachodnich do wzmocnienia władz poniżej szczebla krajowego w sensie zasady pomocniczości, stworzenia niezbędnych do tego ram prawnych oraz oddania do dyspozycji regionów i władz lokalnych środków niezbędnych do sprawowania przez nie zwierzchnictwa (w rozszerzonym zakresie);
2.1.6 wzywa rząd i stowarzyszenia regionów i władz lokalnych w rejonie Bałkanów Zachodnich do wspólnych działań i podjęcia inicjatyw i programów w zakresie zwiększania zdolności - jest to niezbędne do skutecznego wypełniania zadań regionów i władz lokalnych; przyjmuje z zadowoleniem inicjatywę Rady Europy w sprawie ustanowienia Centrum ds. Reform Samorządów Lokalnych i wzywa Komisję do wzięcia pod uwagę nawiązania partnerstwa z tym Centrum w celu skutecznego wdrażania programów pomocowych;
2.1.7 zachęca do umożliwiania i wspierania udziału wszystkich grup ludności, szczególnie zaś mniejszości, w życiu publicznym, we wszystkich organach politycznych i strukturach administracyjnych oraz przedsiębiorstwach publicznych oraz do zintensyfikowania dialogu między społecznościami, szczególnie na obszarach zamieszkanych przez ludność mieszaną, co wymaga opracowania i wdrożenia średniookresowych planów strategicznych;
2.1.8 zaleca skorzystanie z doświadczenia państw członkowskich w zakresie ich polityki poszanowania praw człowieka oraz ochrony praw mniejszości; jedynie polityka i przepisy przewidujące działanie na niewielką skalę, zaakceptowane przez ludność i przez nią realizowane, mogą zapewnić długoterminową stabilność;
2.1.9 w procesie przystąpienia do UE dostrzega istotny bodziec do zaakceptowania wspólnego życia obok siebie różnych grup ludności; wskazuje na fakt, że rozwiązanie problemów związanych z grupami ludności wymaga indywidualnego podejścia w każdym wypadku ze względu na skomplikowaną sytuację prawną i zróżnicowaną strukturę zamieszkania;
2.1.10 dla zrównoważonego wykorzystania środków z Unii Europejskiej uważa za nieodzowne włączenie regionów, władz lokalnych i ich stowarzyszeń przedstawicielskich w krajach Bałkanów Zachodnich w proces opracowywania i wdrażania programów wspólnotowych oraz przekazanie im (współ)odpowiedzialności zgodnie z ich możliwościami administracyjnymi; zwraca uwagę na wyasygnowane przez Unię w latach 2000- 2006 środki finansowe w wysokości ok. 5,4 miliarda euro, mające służyć wspieraniu reform politycznych i gospodarczych; podkreśla istotną wagę kontynuowania wsparcia finansowego w celu umacniania i dalszego trwania partnerstw w działaniach poświęconych tworzeniu zdolności przede wszystkim poprzez instrument pomocy przedakcesyjnej, a w nadchodzącym okresie finansowania 2007-2013 oczekuje ponownie odpowiedniego dofinansowania dla Bałkanów Zachodnich;
2.1.11 opowiada się za wspieraniem dialogu przedstawicieli władz regionalnych i lokalnych na Bałkanach Zachodnich z Komitetem Regionów; potwierdza swą gotowość wniesienia konkretnego wkładu - np. poprzez wspólne komisje konsultacyjne - w tworzenie instytucji i wzmacnianie możliwości administracyjnych krajowych związków władz regionalnych i lokalnych; uważa, że należy spełniać prośby regionów i władz lokalnych Bałkanów Zachodnich o informacje z zakresu praktyki administracyjnej, doradztwa w kwestiach politycznych oraz pomocy technicznej;
2.1.12 wzywa do zaangażowania Komitetu Regionów, regionów państw członkowskich oraz instytucji oświatowych(4) i europejskich organizacji regionalnych, jak np. Stowarzyszenia Europejskich Regionów Przygranicznych, posiadających odpowiednie doświadczenie w stworzenie Wyższej Szkoły Reformy Administracji Publicznej, działającej w skali regionu (COM 2006/27, str. 13); zaleca szkolenia w dziedzinach: "decentralizacja i regionalizacja", "tworzenie administracji regionalnej i lokalnej oraz zarządzanie nią", "międzyregionalna współpraca transgraniczna" czy "zarządzanie różnorodnością (diversity management)";
2.1.13 z zadowoleniem przyjmuje rezultaty regionalnego okrągłego stołu, który odbył się 30 maja 2006 r. w Belgradzie w ramach paktu stabilności. Jego uczestnicy uzgodnili, że przyjmą na siebie odpowiedzialność za nową formę współpracy regionalnej; deklaruje swoją gotowość do uczestnictwa w regionalnych radach kooperacji (RCC), które w 2008 r. zastąpią pakt stabilności i do dzielenia się swym doświadczeniem na szczeblu regionalnym i lokalnym;
2.2 Współpraca regionalna i transgraniczna
2.2.1 uważa transgraniczną współpracę regionów i władz lokalnych na Bałkanach Zachodnich w dziedzinie polityki, kultury, spraw socjalnych i gospodarki nie tylko za bodziec do stymulowania lokalnej i krajowej gospodarki, lecz jako konkretny sposób przyczyniania się do wzajemnego zrozumienia i zaufania w regionie i pomocy w unikaniu konfliktów na tle etnicznym;
2.2.2 wzywa władze regionalne i lokalne w Unii Europejskiej do dzielenia się konkretnymi doświadczeniami z politykami regionalnymi i lokalnymi i administracjami w państwach Bałkanów Zachodnich w ramach projektów bliźniaczych (twinningowych)(5), programów wymiany i seminariów; również doświadczenia władz regionalnych i lokalnych w państwach, które przystąpiły do UE w 2004 r., są szczególnie pouczające; wzywa Komisję, aby informacje na temat istniejących projektów bliźniaczych były rozpowszechniane poprzez krajowe punkty kontaktowe szczególnie wśród władz regionalnych i lokalnych w państwach członkowskich;
2.2.3 sugeruje spotkania przedstawicieli europejskich stowarzyszeń regionalnych i lokalnych, urzędników wybieranych szczebla regionalnego i lokalnego, ekspertów w dziedzinie administracji oraz naukowców z UE i z państw Bałkanów Zachodnich, w ramach których wyniki wymiany doświadczeń zostałyby wykorzystane do konkretnych działań na rzecz zwiększania zdolności oraz odsyła do stworzonego we wrześniu 2005 r. przez Radę Europy(6) podręcznika demokracji lokalnej (Toolkit of Local Government Capacity-Building Programmes), jak również do "Praktycznego podręcznika współpracy transgranicznej", opracowanego przez Stowarzyszenie Europejskich Regionów Przygranicznych i opublikowanego przez Komisję Europejską w dziewięciu językach;
2.2.4 wzywa Biuro Wymiany Informacji o Pomocy Technicznej (TAIEX), które rozpoczęło działalność w regionie w 2004 r., aby nie kierowało swoich propozycji jedynie do administracji centralnej czy stowarzyszeń gospodarczych, lecz by objęło swym działaniem szczególnie regiony, władze lokalne i ich stowarzyszenia przedstawicielskie;
2.2.5 podkreśla odpowiedzialność regionów i władz lokalnych w państwach Bałkanów Zachodnich w kwestii powrotu osób wysiedlonych i ich rozlokowania, edukacji, zatrudnienia oraz integracji; w związku z tym uważa, że konieczna jest wzmożona współpraca międzyregionalna i wykorzystanie doświadczeń innych państw, regionów oraz władz lokalnych;
2.2.6 uznaje, że przewidywane wprowadzenie trybu lokalnego ruchu granicznego na zewnętrznych granicach lądowych państw członkowskich rokuje pomyślnie (COM 2005/56 z 23 lutego 2005 r.) oraz zaleca ustanowienie odpowiednich regulacji między państwami bałkańskimi(7) z uwzględnieniem Rady Europy(8);
2.2.7 proponuje Komisji wykorzystanie doświadczeń członków Komitetu Regionów oraz krajowych i europejskich stowarzyszeń regionów i władz lokalnych do wspierania systemów partnerstwa regionów, gmin i miast;
2.2.8 we współpracy transgranicznej dostrzega nowoczesny instrument ochrony mniejszości i odsyła do art. 117 Konwencji ramowej o ochronie mniejszości narodowych.
2.3 Gospodarka i zatrudnienie
2.3.1 popiera fakt, że instytucje europejskie, przeprowadzając reformy gospodarcze, zwracają szczególną uwagę na zwalczanie bezrobocia, wykluczenia społecznego i dyskryminacji oraz na propagowanie dialogu społecznego, gdyż jednocześnie z przeprowadzaniem reform politycznych należy rozwiązywać problemy gospodarcze i społeczne (słabość gospodarki narodowej, wysokie bezrobocie, niedostateczna spójność społeczna);
2.3.2 w związku z tym uznaje za niezbędne wypracowanie i wdrożenie rozwiązań gospodarczych i zatrudnieniowych w państwach Bałkanów Zachodnich przy udziale regionów i władz lokalnych, które to rozwiązania miałyby na celu trwałe ożywienie gospodarcze oraz stworzenie miejsc pracy na miejscu, jak i stworzenie transgranicznych powiązań;
2.3.3 zaleca - w ramach kompetencji władz regionalnych i lokalnych oraz w oparciu o pozytywne przedsięwzięcia zrealizowane już w regionie - dalszy rozwój lub zorganizowanie- tam gdzie ich jeszcze nie ma - ośrodków doradczych, obejmujących przekazywanie podstawowej wiedzy o przedsiębiorstwach i przedsiębiorczości oraz rozwijanie ducha przedsiębiorczości, w szczególności u młodzieży (SEC 2006/283) celem rozbudowania trwałych struktur małych i średnich przedsiębiorstw, które mają duży wpływ na zatrudnienie;
2.3.4 zachęca do wspierania władz regionalnych w usprawnianiu komunikacji elektronicznej oraz dostępu elektronicznego do informacji istotnych dla gospodarki (doradztwo, składanie wniosków, informacje prawne i podatkowe) i tym samym przyczyniania się do tworzenia regionalnej i lokalnej struktury gospodarczej;
2.3.5 proponuje dalszy rozwój systemów informacyjnych oraz systemów wspierania przedsiębiorstw na poziomie regionalnym i lokalnym; zachęca, aby zapobiegać problemowi drenażu mózgów oferując perspektywy na przyszłość - tworząc regionalne platformy na rzecz badań i rozwoju oraz edukacji i kształcenia zawodowego.
2.4 Kształcenie i kultura
2.4.1 opowiada się za bazowaniem na doświadczeniach związanych z programem "TEMPUS", który w okresie 2001- 2005 dysponował budżetem na działalność na rzecz Bałkanów Zachodnich w wysokości 83 mln euro i w ramach którego każdego roku do 250 studentów oraz ponad 1000 pracowników dydaktycznych miało możliwość odbycia studiów i szkoleń za granicą, jak również za dalszym zwiększeniem możliwości udziału w programie "Młodzież" także na obszarach wiejskich;
2.4.2 zaleca, by w ramach Erasmus Mundus Komisja stworzyła specjalne stypendium (ang. "window"), które umożliwiłoby studentom z tego regionu uczęszczanie na europejskie studia magisterskie - zwłaszcza na te, które przewidują zajęcia w grupach międzynarodowych i okresy stażu - ze względu na to, że podejście takie sprzyja wzajemnemu zrozumieniu kulturowemu i rozwojowi stosunków gospodarczych;
2.4.3 jest zdania, że ważny jest fakt, iż uczenie się to proces dwukierunkowy. Nie tylko obywatele państw Bałkanów Zachodnich powinni korzystać z możliwości studiowania w państwach UE, ale powinno się także zachęcać obywateli UE do studiowania w państwach Bałkanów Zachodnich;
2.4.4 uważa za konieczne wprowadzenie zapowiedzianych ułatwień dla studentów i pracowników dydaktycznych w zakresie możliwości pobytu w państwach członkowskich, tak aby roztoczyć przed młodym pokoleniem perspektywy europejskie; zwraca uwagę na zaplanowane ułatwienia wizowe, przede wszystkim dla studentów;
2.4.5 wzywa Komisję, aby w przypadku konserwacji lub odtwarzania zabytków lub miejsc stanowiących część dziedzictwa kulturowego władze regionalne i lokalne były włączane w proces tworzenia koncepcji, planowania i wykonania;
2.4.6 wskazuje na potencjał turystyki kulturowej w tym regionie jako narzędzia rozwoju gospodarczego i wspiera w związku z tym wysiłki podejmowane na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego i architektonicznego również na obszarach wiejskich;
2.4.7 podkreśla istotną rolę współpracy w dziedzinie sztuki i kultury dla długofalowej stabilizacji i włączenia państw Bałkanów Zachodnich do unijnych projektów współpracy w dziedzinie kultury i sztuki;
2.4.8 pragnie zachęcić do przemyślenia kwestii otwarcia portalu e-Bałkany, który służyłby przede wszystkim młodzieży jako dodatkowa platforma dialogu i współpracy. Poza celami edukacyjnymi portal taki może krzewić bezpośrednią wymianę społeczną i kulturalną.
2.5 Różne dziedziny polityki
2.5.1 przypomina lokalnym i regionalnym władzom lokalnym o ich odpowiedzialności przy wydawaniu zezwoleń odnoszących się do najważniejszych celów turystycznych, mając na uwadze również zrównoważonego rozwoju turystyki wysokiej jakości i bliskiej przyrody;
2.5.2 wzywa Komisję, aby przy stosowaniu Instrumentu pomocy przedakcesyjnej (IPA), zastępującego istniejące rozporządzenia przedakcesyjne i rozporządzenia w sprawie CARDS(9), wzięto pod uwagę ocenę programu CARDS, w której wyraźnie wymaga się większej decentralizacji planowania programu i zarządzania nim. Regionalny wymiar programu CARDS jest dość niewielki, jego strategiczne przywództwo pozostawia wiele do życzenia, jest również określany jako nieprzystępny przez partnerów lokalnych. Te krytyczne opinie należy uwzględnić w dalszych pracach nad rozwojem Bałkanów Zachodnich;
2.5.3 wzywa kraje Bałkanów Zachodnich do uwzględnienia w swych reformach celów lizbońskich w świetle aktualizacji dokonanych przez Radę Europejską w dniach 23 i 24 marca 2006 r. oraz do włączenia poziomu regionalnego i lokalnego w założenia i realizację owych reform, a także sugeruje opracowanie obszernych planów strategii rozwoju regionalnego;
2.5.4 proponuje, aby władze odpowiedzialne w państwie za kwestie ochrony środowiska naturalnego (często są to władze regionalne i lokalne) były włączane w najważniejsze obszary działalności Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska, która od 2006 r. będzie wspierać programy robocze tych krajów poprzez wybrane struktury wspólnotowe w ramach programów Phare i CARDS 2005.
2.6 Informacja i komunikacja
2.6.1 zwraca uwagę na konieczność uwzględniania zdolności absorpcyjnej UE przez cały czas trwania negocjacji, podkreślając, że nie chodzi w tym wypadku o nowe kryterium przyjmowania, a także na konieczność oceniania postępów według przejrzystych kryteriów, nie zaś szacunków politycznych, oraz wzywa do tego, aby rzetelnie podchodzono do oczekiwań ludności państw członkowskich UE i europejskich krajów partnerskich;
2.6.2 wzywa państwa członkowskie oraz instytucje europejskie do informowania obywateli o negocjacjach w drodze komunikacji intensywniejszej niż miało to miejsce w wypadku Rumunii i Bułgarii (gdzie informacje te zostały zdominowane przez dyskusję w Konwencie wokół konstytucji) oraz aby włączyły regiony i władze lokalne (poprzez Komitet Regionów) w założenia i realizację koncepcji i środków informacyjnych, gdyż owe władze są najbliżej obywateli oraz mają dostęp do mediów lokalnych i regionalnych;
2.6.3 zwraca uwagę na konieczność wzmożonego informowania obywateli przez instytucje wspólnotowe i państwa Bałkanów Zachodnich o celach, problematyce i wymaganiach dla obu stron w związku z procesem integracji, tak aby zapobiec sytuacji, w której proces integracji byłby postrzegany jako coś narzuconego "z zewnątrz" bądź "z góry" oraz ponownie zwraca uwagę na istotną rolę regionów i władz lokalnych w przypadku wszelkich środków komunikacji;
2.6.4 opowiada się za włączeniem Bałkanów Zachodnich do dialogu społeczeństwa obywatelskiego, który musi być prowadzony za pośrednictwem wolnych, niezależnych i profesjonalnych mediów; proponuje jak najszybsze dopuszczenie państw Bałkanów Zachodnich do wspólnotowego programu działań mającego na celu wspieranie organizacji propagujących aktywne obywatelstwo unijne (zaangażowanie obywateli).
2.7 Albania
2.7.1 popiera propozycję Komisji dotyczącą tego, aby albański plan działań na rzecz zapobiegania i zwalczania korupcji nie ograniczał się jedynie do administracji na poziomie państwa, lecz objął również poziom regionalny i lokalny (COM 2005/1421 s. 18);
2.7.2 proponuje wzmocnienie współpracy międzyregionalnej i transgranicznej z sąsiednimi regionami należącymi do państw UE;
2.7.3 popiera Parlament Europejski w jego wezwaniach do wzmożonej walki z korupcją, zagwarantowania wolności mediów oraz prawa wyborczego odpowiadającego standardom europejskim.
2.8 Bośnia i Hercegowina
2.8.1 z zadowoleniem przyjmuje fakt, iż Bośnia i Hercegowina na poziomie regionalnym dysponuje organami o szczególnych kompetencjach, odgrywającymi ważną rolę w rozwiązywaniu problemów na tle etnicznym; zwraca uwagę na okoliczność, że w tym silnie zregionalizowanym państwie ze względu na niewystarczającą tradycję polityczną, względnie kulturę decentralizacji, należy poprawić również finansową skuteczność i wydajność struktur;
2.8.2 uznaje za niezbędną zmianę konstytucji mającą na celu usprawnienie instytucji państwowych i oczekuje, że będą spełnione warunki właściwego przeprowadzenia wyborów planowanych na październik 2006 r.;
2.8.3 zwraca uwagę na doświadczenia i umiejętności urzędników wybieranych na szczeblu regionalnym w państwach federalnych (takich jak Belgia) związane z poprawą ram prawnych oraz przebiegiem relacji między krajem i tworzącymi go podmiotami (republiki i kantony) i jest przekonany o konieczności zastosowania innowacyjnych rozwiązań;
2.8.4 z zadowoleniem przyjmuje rozszerzenie regularnego dialogu w kwestiach gospodarczo-politycznych na Bośnię i Hercegowinę;
2.8.5 z zadowoleniem przyjmuje rozszerzenie regularnego dialogu w kwestiach gospodarczo-politycznych na Bośnię i Hercegowinę; wzywa do wspierania integracji uchodźców i wypędzonych w strukturę miast i gmin (patrz umowa o readmisji z 31 stycznia 2005 r., zawarta pomiędzy Chorwacją, Bośnią i Hercegowiną oraz Serbią i Czarnogórą).
2.9 Serbia
2.9.1 wyraża ubolewanie, że przy uchwalaniu nowej konstytucji Serbii nie wykorzystano okazji do wzmocnienia procesu decentralizacji i jest zdania, że dalsze wzmacnianie owej autonomii spowodowałoby również wzmocnienie spójności całego państwa;
2.9.2 podkreśla znaczenie wieloetnicznego charakteru autonomicznego regionu Wojwodina i przyjmuje z zadowoleniem panującego tam ducha wzajemnego zaufania i tolerancji, a także podejście polegające na zaangażowaniu różnych grup narodowościowych w podejmowanie decyzji politycznych;
2.9.3 przyjmuje z zadowoleniem liczne działania autonomicznego regionu Wojwodina na rzecz transgranicznej współpracy regionalnej i międzyregionalnej zgodnie z procesem integracji europejskiej i w związku z tym opowiada się za większym udziałem władz regionalnych i lokalnych w dalszych negocjacjach USS;
2.9.4 stanowczo zaleca reformę samorządu lokalnego mającą na celu wzmocnienie instytucji politycznych i administracji szczebla lokalnego oraz wyposażenie ich w niezbędne środki, ponieważ działania takie oraz wzmocnienie szczebla regionalnego odzwierciedla zasady pomocniczości, bliskości i partnerstwa, a także pozwala odciążyć szczebel krajowy;
2.9.5 oczekuje, że Serbia podpisze tak szybko jak to będzie możliwe Europejską konwencję ramową o współpracy transgranicznej oraz ratyfikuje Europejską kartę samorządu lokalnego;
2.9.6 zachęca władze Serbii do stworzenia warunków pozwalających na kontynuowanie negocjacji w sprawie zawarcia Układu o stabilizacji i współpracy (SAA) poprzez współpracę z Międzynarodowym Trybunałem Karnym ds. Byłej Jugosławii w Hadze.
2.10 Kosowo
2.10.1 za punkt wyjścia na drodze do trwałego pojednania uważa rozwiązanie kwestii statusu Kosowa w perspektywie europejskiej oraz trwałe rozwiązanie kwestii praw obywateli różnych narodowości; oczekuje rozwiązania rozmów bezpośrednich(10) prowadzonych w Wiedniu pod egidą Narodów Zjednoczonych do końca roku 2006;
2.10.2 oczekuje zapewnienia skutecznej realizacji na poziomie lokalnym postanowień konstytucji dotyczących skutecznego modelu decentralizacji gwarantującego w sposób trwały prawa mniejszości i grup ludności oraz usprawnienia daleko niedoskonałej praworządności i pewności prawa, jak również lepszej reprezentacji politycznej mniejszości i lepszej ochrony ich praw (języki mniejszości);
2.10.3 nalega na polepszenie stosunków z kosowskimi Serbami i Albańczykami, włączenie wszystkich grup w życie demokratyczne i administracyjne oraz zapewnienie ochrony mniejszości;
2.10.4 uważa za konieczne wzmocnienie zdolności administracyjnych na poziomie gminy, przede wszystkim pod względem założeń strategii rozwoju gospodarczego oraz walki z przestępczością zorganizowaną i przestępstwami finansowymi (COM 2005/561, str. 33);
2.10.5 za szczególnie istotną uważa poprawę publicznej oferty usługowej dla wszystkich gmin, tak aby zapobiec powstawaniu, względnie umacnianiu "struktur równoległych".
2.11 Czarnogóra
2.11.1 oczekuje, że wyniki referendum z 21 maja 2006 r. zostaną uznane i wcielone w życie przez wszystkie strony; wzywa wszystkie zainteresowane strony do konstruktywnego dialogu dotyczącego koegzystencji;
2.11.2 przyjmuje z zadowoleniem fakt, że referendum dotyczące niepodległości Czarnogóry, które odbyło się 21 maja 2006 r., zostało przeprowadzone zgodnie ze standardami międzynarodowymi i europejskimi, w sposób demokratyczny, przejrzysty i prawidłowy, co zostało również potwierdzone bez zastrzeżeń przez przedstawicieli Komitetu Regionów, którzy po raz pierwszy wystąpili w charakterze obserwatorów referendum;
2.11.3 przyjmuje z zadowoleniem fakt, że ludność Czarnogóry wykazała swoją odpowiedzialność i dojrzałość demokratyczną poprzez niezwykle wysoką frekwencję w referendum - 86,5 %. Wynik jest dowodem wysokiego poparcia;
2.11.4 w wyniku 55,5 % za niepodległością dostrzega zadanie dla zwolenników i przeciwników niepodległości - powinni oni ściśle współpracować przy wcieleniu w życie idei niepodległości. Współpraca jest konieczna zarówno między zwolennikami a przeciwnikami, jak i między Serbią a Czarnogórą;
2.11.5 zaleca wszystkim zainteresowanym stronom zaniechanie niezależnej polityki w procesie niepodległościowym i podjęcie wszystkich kroków do uzyskania wspólnego porozumienia;
2.11.6 oczekuje, że nowe państwo Czarnogóra podpisze i ratyfikuje najszybciej, jak to możliwe, Europejską konwencję ramową o współpracy transgranicznej, Europejską kartę o językach regionalnych i językach mniejszości, Europejską kartę samorządu lokalnego i Konwencję ramową w sprawie ochrony mniejszości narodowych;
2.11.7 zaleca władzom Czarnogóry, aby niezwłocznie wraz z Serbią opracowały modele współpracy transgranicznej na wspólnej granicy (Sandschak) i dążyły do podobnych porozumień z innymi krajami sąsiadującymi - Bośnią i Hercegowiną, Albanią i autonomicznym regionem Kosowo;
2.11.8 wzywa instytucje UE do wspierania nowego państwa na jego drodze do pokojowego podziału i niepodległości.
2.12 Była Jugosłowiańska Republika Macedonii
2.12.1 z zadowoleniem przyjmuje przyznanie statusu państwa kandydującego Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii w uznaniu postępów w realizowaniu porozumienia z Ohrid; naciska jednak na pełne wdrożenie porozumienia ramowego z Ohrid ze wsparciem wspólnoty międzynarodowej jako podstawą dla poprawy stabilności;
2.12.2 oczekuje, że w następstwie aktów przemocy, jakie towarzyszyły ostatnim wyborom parlamentarnym, wszystkie siły polityczne stworzą warunki niezbędne do tego, aby w przyszłości demokratyczne wybory odbywały się bez przemocy i w zgodzie z europejskimi standardami;
2.12.3 opowiada się za dalszym wzmacnianiem samorządu lokalnego i jego finansowania, gdyż przyczyniło się to do wzrostu zaufania między poszczególnymi grupami etnicznymi;
2.12.4 za niezbędne i pilne uznaje zwiększenie możliwości administracyjnych, gdyż są one punktem wyjścia do decentralizacji systemu poboru podatków i upoważnień w sprawie opłat (źródło finansowania dla jednostek lokalnych); podziela zapatrywania Komisji, że przyznane jednostkom lokalnym źródła finansowania są niewystarczające do współfinansowania przyszłych programów i projektów w ramach funduszu strukturalnego i funduszu spójności oraz do sprawowania swoich kompetencji w zakresie ochrony środowiska naturalnego (SEK 2005/ 1425, s. 140) oraz sugeruje, aby ochrona środowiska pojawiała się w wyraźniejszy sposób jako kwestia przekrojowa również w innych dziedzinach polityki będących w gestii władz lokalnych, takich jak planowanie przestrzenne;
2.12.5 popiera propozycję Komisji, aby wyraźniej zaznaczono rozdział między państwem a jego podmiotami (SEK 2005/1425, s. 140) oraz uznaje za nieodzowną regularną i ustrukturyzowaną współpracę między władzami na szczeblu państwowym i lokalnym (SEK 2005/1425, s. 120);
2.12.6 uważa za konieczne przeprowadzanie kontroli finansowej połączonej z kontrolami wewnętrznymi, będącej warunkiem prawidłowego funkcjonowania administracji, rozbudowanie zdolności, tak aby zapobiec nadużyciom funduszy publicznych; jak również konsekwentne zastosowanie środków mających na celu ukrócenie korupcji na poziomie lokalnym;
2.12.7 wzywa do ustanowienia środków wzmocnienia obszarów wiejskich, jak również gospodarki i rolnictwa (np. założenie filii banków na obszarach wiejskich, dzierżawa i sprzedaż rolnikom gruntów rolnych będących własnością państwową) w celu wykorzystania istniejącego potencjału samodzielnego gospodarowania;
2.12.8 ma nadzieję, że kwestia nazwy, negocjowana obecnie pod opieką ONZ wkrótce doczeka się ostatecznego i zadowalającego każdą ze stron rozwiązania.
Bruksela, 11 października 2006 r.
| Przewodniczący | |
| Komitetu Regionów | |
| Michel DELEBARRE |
______
(1) Dz.U. C 73 z 23.3.2004, s. 1
(2) Raport Broka, A6-0025/2006
(3) Przegląd stanu ratyfikacji dostępny jest na stronie internetowej Biura Traktatów Rady Europy:
http://conventions.coe.int
(4) Patrz np. kursy szkoleniowe w centrum doskonałości w Europie południowo- wschodniej na uniwersytecie w Grazu (Master in South East European Law and European Integration), oraz na uniwersytetach w Trydencie, Ratyzbonie, Budapeszcie oraz Lubljanie (Joint European Master in Comparative Local Development), w Akademii Europejskiej w Bolzano, uniwersytecie w Grazu oraz EIPA (Master in European Integration and Regionalism), jak rówież studia podyplomowe "European Integration" na uniwersytetach w Belgradzie, Nisie i Nowym Sadzie z uczestnictwem uniwersytetów w Como, we Frankfurcie nad Odrą, w Gorycji, w Mariborze i Salzburgu (Tempus CD_JEP-190104-2004)
(5) Chodzi tu o delegowanie ekspertów w dziedzinie administracji państwowej, regionalnej czy lokalnej, którzy przekazują swoje doświadczenia na konkretnych stanowiskach w ramach administracji państw Bałkanów Zachodnich. System ten bardzo dobrze sprawdził się podczas przygotowań do członkostwa w UE przed 2004 r.
(6) Dyrektoriat ds. współpracy na rzecz demokracji lokalnej i regionalnej
(7) Ważnym punktem wyjścia dla dyskusji są "Zalecenia w zakresie bezpieczeństwa i współpracy transgranicznej na przyszłych granicach zewnętrznych przy uwzględnieniu układu z Schengen" Stowarzyszenia Europejskich Regionów Przygranicznych.
(8) Deklaracja polityczna Chisinau komisji ministerialnej Rady Europy z dnia 6 listopada 2003 r. wzywa do zawarcia "umów regionalnych" w wielu obszarach. Negocjacje są bardzo udane i zgodne z założeniami UE.
(9) CARDS-Wspólnotowy Program Odbudowy i Rozwoju
(10) Podstawą rozmów są wytyczne grupy kontaktowej składającej się z USA, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Francji, Włoch i Federacji Rosyjskiej.