Opinia w sprawie komunikatu Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów: Plan działania na rzecz administracji elektronicznej w ramach inicjatywy i2010: przyspieszenie wprowadzania elektronicznych usług administracji publicznej w Europie z korzyścią dla wszystkich.
Dz.U.UE.C.2006.325.78
Akt nienormatywnyCOM(2006) 173 końcowy
(2006/C 325/19)
(Dz.U.UE C z dnia 30 grudnia 2006 r.)
Dnia 25 kwietnia 2006 r. Komisja Europejska, działając na podstawie art. 262 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, postanowiła zasięgnąć opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie
Sekcja Transportu, Energii, Infrastruktury i Społeczeństwa Informacyjnego, której powierzono przygotowanie prac Komitetu w tej sprawie, przyjęła swoją opinię 10 listopada 2006 r. Sprawozdawcą był Bernardo HERNÁNDEZ BATALLER.
Na 431. sesji plenarnej w dniach 13-14 grudnia 2006 r. (posiedzenie z 14 grudnia) Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny stosunkiem głosów 114 do 1 - 2 osoby wstrzymały się od głosu - przyjął następującą opinię.
1. Wnioski i zalecenia
1.1 EKES popiera plan działania przedstawiony przez Komisję, jako że jego wdrożenie oznaczać będzie, iż administracja publiczna Unii daje impuls do rozwoju gospodarki opartej na wiedzy, generującej trwały wzrost gospodarczy, której towarzyszy jakościowa i ilościowa poprawa zatrudnienia oraz większa spójność społeczna.
1.2 EKES uważa, że realizacja planu działania może pomóc uniknąć marginalizacji różnych grup społecznych pod względem osobistym i zawodowym, poprawiać jakość i stabilność zatrudnienia, zwalczać tzw. podział cyfrowy, promować powszechną dostępność usług na szczeblu lokalnym, w pełni służyć bardziej zależnym społecznościom i ostatecznie poprawić spójność społeczną w obliczu nierówności dotychczas nieistniejących. Należy podjąć odpowiednie środki, by zapobiec tworzeniu się "drugiej kategorii obywateli".
1.3 Przystosowanie administracji publicznej do usług elektronicznych obejmie jej modernizację, w sensie poprawy jakości, elastyczności i wydajności usług dla ludności, lepszego gospodarowania zasobami publicznymi, redukcji kosztów, zadowolenia użytkowników, integracji pomiędzy poszczególnymi administracjami publicznymi i uproszczeń procedur administracyjnych.
1.4 EKES nalega, by wyznaczyć cele zmierzające do spełnienia kryterium zapewnienia powszechnego dostępu do usług szerokopasmowych, tak aby internet stanowił narzędzie komunikacji i informacji. Zaufanie obywateli do tego instrumentu zależy od stopnia bezpieczeństwa związanego z jego użytkowaniem, co wpłynie na elektroniczną administrację i usługi, które będzie można świadczyć obywatelom.
1.5 EKES ubolewa nad faktem, że plan działania wcale nie wspomina o roli zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego w osiąganiu celu, jakim jest udział społeczeństwa w demokratycznym podejmowaniu decyzji. Zorganizowane społeczeństwo obywatelskie, stanowiąc podstawę demokracji uczestniczącej, powinno pełnić kluczową rolę w przyszłej "demokracji cyfrowej".
2. Wniosek Komisji
2.1 W swoim dokumencie, w ramach dokonania znaczącego wkładu w realizację strategii lizbońskiej i innych inicjatyw Wspólnoty Europejskiej, Komisja przedstawiła plan działania na rzecz administracji elektronicznej stanowiący integralną część inicjatywy i2010 na rzecz wzrostu gospodarczego i nowych miejsc pracy w społeczeństwie informacyjnym.
2.2 Przyspieszenie wprowadzania elektronicznych usług administracji publicznej jest zdaniem Komisji istotne z punktu widzenia modernizacji i innowacji, ze względu na pojawiające się nowe potrzeby i wymogi, dotyczące m.in. sprawnego świadczenia transgranicznych usług publicznych, mających istotne znaczenie dla zwiększenia mobilności obywateli oraz dla działalności gospodarczej w Europie.
2.3 W ramach niniejszego planu działania Komisja dąży do:
- szybszego zapewnienia konkretnych korzyści wszystkim obywatelom i przedsiębiorstwom;
- zagwarantowania, że administracja elektroniczna nie doprowadzi do powstania braku interoperacyjności na szczeblu krajowym;
- poszerzenia zakresu korzyści wynikających z wprowadzenia elektronicznej administracji na szczeblu unijnym poprzez uzyskanie efektu skali w inicjatywach państw członkowskich oraz poprzez współpracę w rozwiązywaniu wspólnych, europejskich wyzwań;
- zapewnienia współpracy wszystkich zainteresowanych stron w opracowywaniu koncepcji oraz wdrażaniu elektronicznej administracji.
2.4 Plan obejmuje pięć głównych celów w zakresie elektronicznej administracji i wyznacza konkretne cele na rok 2010:
- Wykorzystanie elektronicznej administracji do wspierania integracji społecznej, tak aby do roku 2010 wszyscy obywatele odnosili korzyści z wiarygodnych, nowatorskich usług, łatwo dostępnych dla każdego.
Wiąże się to z problemem zwalczania tzw. "przepaści cyfrowej", lecz niesie ze sobą również możliwość realizacji inicjatyw integracyjnych z wykorzystaniem TIK, dzięki czemu wszyscy obywatele, w tym grupy upośledzone społecznie, będą mogli w pełni korzystać ze wspomnianych usług.
- Sprawne i skuteczne funkcjonowanie przyczyniające się w znaczący sposób do wysokiego poziomu zadowolenia użytkowników, przejrzystości i odpowiedzialności, ograniczenia obciążeń administracyjnych oraz do poprawy sprawności działania do roku 2010.
W tym celu Komisja będzie starała się ustanowić wspólne ramy dla oceny wpływu i korzyści, obejmujące analizę porównawczą z wykorzystaniem wspólnych wskaźników (mierzonych na poziomie krajowym lub w ramach działań ogólnoeuropejskich) oraz wnioski wyciągane na podstawie studiów przypadku z wykorzystaniem wymiernych wskaźników.
Komisja dąży również do szerszej wymiany doświadczeń i informacji na ich temat w celu zapewnienia stabilności w długim okresie.
- Wdrażanie kluczowych usług dla ludności i podmiotów gospodarczych, tak aby do roku 2010 udzielanie 100 % zamówień publicznych było możliwe przez kanały elektroniczne, z faktycznym wykorzystaniem tej formy komunikacji w 50 % przypadków, po uzgodnieniu współpracy w zakresie wdrażania dalszych kluczowych usług elektronicznych dla ludności, takich jak usługi ułatwiające mobilność (np. ulepszone usługi poszukiwania zatrudnienia w całej Europie, usługi w zakresie ubezpieczeń społecznych związane z kartoteką pacjenta i z receptami elektronicznymi) czy zwrot podatku VAT.
- Wdrożenie głównych narzędzi, aby do roku 2010 umożliwić ludności i podmiotom gospodarczym korzystanie - poprzez dostęp hasłowy - z wygodnego, bezpiecznego, interoperacyjnego dostępu do usług publicznych w całej Europie. Chodzi tu między innymi o zharmonizowane krajowe dokumenty tożsamości oraz przyjęcie środków regulacyjnych dla zapewnienia rozwoju elektronicznej identyfikacji i elektronicznego uwierzytelniania na potrzeby usług publicznych.
- Przedstawienie do roku 2010 skutecznych narzędzi prowadzenia debaty publicznej oraz uczestnictwa w demokratycznym podejmowaniu decyzji, które rozwiązałyby wiele kwestii i problemów, od włączenia po jakość procesu podejmowania decyzji.
3. Uwagi ogólne
3.1 W ujęciu ogólnym Komitet z zadowoleniem przyjmuje plan działania Komisji w zakresie ambitnych celów, które naprawdę należy osiągnąć. Komitet podziela te cele i polityczną zasadność publikacji planu jako impulsu do realizacji celów ustalonych w strategii lizbońskiej, zmierzających do uczynienia Europy najbardziej konkurencyjną i dynamiczną gospodarką opartą na wiedzy w świecie.
3.2 EKES ponownie stwierdza(1), że jeśli cele lizbońskie mają być naprawdę osiągalne, Unia Europejska musi prezentować spójne, dynamiczne i postępowe podejście zarówno do celów Unii, jak i do rozwoju instytucji. Impuls, jaki niesie administracja elektroniczna, stanowi naturalnie użyteczny instrument do realizacji wspomnianych celów.
3.3 Priorytetem jest spełnienie kryterium zapewnienia powszechnego dostępu do usług szerokopasmowych. W tym celu należy rozbudować infrastrukturę na obszarach o niezaspokojonym jak dotąd popycie w celu zapewnienia dostępu do tych usług i wspierać rozwój sieci i usług szerokopasmowych i telefonii komórkowej.
3.4 Realizacja środków rozważanych w planie działań na różnych poziomach terytorialnych i wymiana tych doświadczeń wyraźnie wpłyną na funkcjonowanie rynku wewnętrznego, zwłaszcza w dziedzinie zamówień publicznych oraz w zakresie tych codziennych aspektów obywatelstwa Unii, które polepszają jakość życia i dobrobyt jej mieszkańców.
3.4.1 Plan działania dotyczy takich praw podstawowych, uznanych w Karcie praw podstawowych, jak prawo do "dobrej administracji", "ochrony danych osobowych", "ochrony zdrowia", "dostępu do usług wyszukiwania miejsc pracy" i "dostępu do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym".
3.4.2 EKES wyraża nadzieję, że realizacja celów planu działania utrzyma dotychczasowy poziom ochrony, co pozwoli na uniknięcie sytuacji, w której znaczny postęp technologiczny spowodowałby pogorszenie ochrony tych praw.
3.5 Aby zwiększyć zaufanie obywateli do administracji konieczne jest wprowadzenie stosownych i wystarczających środków bezpieczeństwa, adekwatnych do kosztu, charakteru i istotności chronionych danych i operacji.
3.6 EKES opowiedział się za koniecznością wypracowania politycznego europejskiego podejścia do bezpieczeństwa sieci i informacji(2), uznał bowiem, że inwestycje w poprawę bezpieczeństwa sieci generują koszty i korzyści społeczne, które nie znajdują prawidłowego odzwierciedlenia w cenach rynkowych.
3.7 W najbliższym czasie EKES wyrazi swoje stanowisko w sprawie bezpieczeństwa sieci w kontekście planu działania i2010 w bardziej szczegółowej formie(3).
3.8 Z myślą o przyszłej operacyjności planu działania należy wzmocnić kanały współpracy między instytucjami unijnymi a administracją publiczną państw członkowskich, ustanawiając odpowiednie połączenia, które jednocześnie pomogą sprawnie przeprowadzić ocenę wyników.
3.9 Należałoby ustanowić struktury współpracy pomiędzy administracją publiczną poszczególnych państw, tak aby obywatele mogli korzystać z nowych usług niezależnie od tego, która administracja je zaproponowała. Umożliwiłoby to również wspólne opracowanie zastosowań oraz usprawniło integrację istniejących rozwiązań.
3.10 EKES ponownie podkreśla konieczność pobudzenia publicznych usług europejskich na szczeblu europejskim(4) (cło, Galileo, europejska karta zdrowia, współpraca w sądownictwie cywilnym w zakresie pozyskiwania zeznań, zawiadomień i tłumaczeń dokumentów oraz pozostałych, nowych usług, jak europejska tablica rejestracyjna czy europejskie prawo jazdy), co połączyłoby wysiłki administracji publicznej poszczególnych państw w tych sektorach.
3.11 Jednym z niedociągnięć planu działań jest niewystarczająca ilość ponadnarodowych instrumentów ekonomicznych (IST, IDA) ułatwiających zakładaną zmianę, która obejmuje zarówno ludzi, jak i technologie. Ma to szczególne znaczenie w odniesieniu do nowych państw członkowskich i krajów, które mają przystąpić do UE w ramach przyszłych rozszerzeń.
3.12 W związku z tym, aby uniknąć sytuacji, w której poszczególne państwa członkowskie UE będą znajdować się na różnych etapach wdrażania usług elektronicznej administracji publicznej, należy najpierw opracować instytucjonalną inicjatywę ad hoc, ustanawiającą fundusz na rzecz modernizacji administracji publicznej oraz zapewniającą różną kwalifikację prawną - z dłuższymi okresami wdrażania - co umożliwi administracji publicznej osiągnięcie celów zawartych w planie.
3.13 Ze swojej strony zarówno EBI, jak i Komisja powinny rozważyć także ekonomiczne instrumenty na rzecz pobudzenia gospodarki europejskiej w kontekście wdrożenia omawianego planu działań.
4. Uwagi szczegółowe
4.1 Informatyzacja społeczeństwa stanowi wyzwanie z dziedziny rozwoju i konkurencyjności, ale również spójności społecznej i terytorialnej oraz równości szans. Położenie na jednej lub drugiej krawędzi "przepaści cyfrowej" należy do podziałów o najbardziej doniosłym znaczeniu dla przyszłości jednostek i obszarów.
4.2 Najważniejszym celem powinno być unikanie powstawania, zawężanie lub całkowite niwelowanie owej "przepaści cyfrowej", co wymaga natychmiastowych aktywnych strategii w systemach promocji i dostawy, zwłaszcza w strefach słabiej przystosowanych do nowego otoczenia technologicznego. Jednocześnie należy zaplanować intensywne programy szkoleń z obsługi komputera skierowane do określonych grup społecznych, również w ramach szkoleń zawodowych.
4.3 EKES uważa, że należy wdrożyć, zagospodarować, rozwijać i utrzymywać infrastrukturę i wszelkiego typu zasoby, również zasoby ludzkie, konieczne do przeprowadzenia przez administrację publiczną działań szkoleniowych i dostosowawczych w zakresie technologii teleinformatycznych (TIK), tak by na całym terytorium Unii Europejskiej dysponować wydajną strukturą, pozwalającą na popularyzację i przeprowadzenie kursów obsługi komputera, a także na zachęcanie do częstszego korzystania z internetu.
4.3.1 W celu przeprowadzenia szkoleń z obsługi komputera należy pobudzać do takich działań jak organizacja i całościowa obsługa w pełni wyposażonych i działających sal do prowadzenia kursów obsługi komputera i szkoleń dla prowadzących takie kursy, udzielania pomocy w korzystaniu z internetu czy też przyznawania "czeków internetowych" dla osób najlepiej korzystających z nabytej wiedzy. Dzięki temu można by częściowo finansować zakupy i dostęp do towarów i usług TIK, zwłaszcza do internetu.
4.3.2 Treść szkoleń i rodzaj usług świadczonych w ramach kursów obsługi komputera powinny opierać się na tworzeniu, wdrażaniu i prowadzeniu kursów dla użytkowników internetu oraz monitorowania jakości nauczania i pomocy.
4.3.3 Należałoby wspierać takie działania jak rozwój "wirtualnych kampusów" dla średniozaawansowanych internautów, z jednoczesnym dostarczaniem wielojęzycznych treści szkoleń przeznaczonych dla średniozaawansowanych internautów. Usługi elektroniczne administracji publicznej mogą promować różnorodność językową, naukę języków i wielojęzyczność w UE.
4.4 Należy dostosować portale administracji publicznej do najwyższych standardów międzynarodowych, szczególnie w zakresie dostępności, do najwyższych poziomów standardów WAI, a jednocześnie wspierać te wszystkie środki, zarówno normalizacyjne, jak i technologiczne czy organizacyjne, które skonsolidują technologie TIK o dużej dostępności z interoperacyjnymi organami administracji publicznej w całej Unii Europejskiej.
4.5 Usuwaniu przeszkód fizycznych powinno towarzyszyć usuwanie barier psychicznych, które niekiedy rozdzielają ludzi. EKES uważa, że dostępność, zarówno w wymiarze fizycznym, jak i w odniesieniu do systemów i środków komunikacji czy prawne uznanie języka migowego stanowią kluczowe kroki na drodze do pełnego otwarcia na obywateli.
4.6 Zasada przejrzystości oznacza ułatwianie swobodnego zestawiania informacji, gwarancję obiektywności, udostępnianie informacji prawdziwych i aktualnych, unikanie możliwości ukrywania działań administracji.
4.7 Adekwatne i aktualne informacje dotyczące sfery publicznej leżą u podstaw demokratycznych stosunków między rządem a obywatelami. Jedynie w taki sposób można osiągnąć znajomość spraw publicznych, uczestniczyć w podejmowaniu decyzji, oceniać zarządzanie i zachowania.
4.8 W ostatecznym rozrachunku chodzi o skanalizowanie potencjału technologii teleinformatycznych do stworzenia lepszej, skuteczniejszej i bliższej obywatelom administracji, która świadczyłaby użyteczne, o wysokiej jakości usługi elektroniczne dla ludności, włączając obywateli i przedsiębiorstwa w społeczeństwo informacyjne.
4.9 Minimum, jakie należy osiągnąć dzięki tym działaniom w rozsądnym terminie we wszystkich państwach członkowskich, to:
- zapewnienie obywatelom i przedsiębiorstwom prawa kontaktowania się drogą elektroniczną z administracją publiczną;
- ustalenie mechanizmów, dzięki którym oferowane usługi on-line będą odpowiadać istniejącemu zapotrzebowaniu, poprzez utworzenie czytelnego katalogu usług elektronicznych;
- zapewnienie odpowiednich kanałów, za pomocą których wszyscy obywatele i przedsiębiorstwa będą mogli skorzystać z usług oferowanych przez administrację publiczną.
4.10 W wielu przypadkach trzeba będzie przystosować firmy europejskie, zwłaszcza małe i średnie przedsiębiorstwa, pod względem technologicznym, przeprowadzając specjalistyczne i skrojone na miarę przedsiębiorstw UE działania techniczne i doradcze, za pomocą "agentów rozwoju technologicznego", ustanawiając "agencje rozwoju technologicznego" na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym - dotyczy to zwłaszcza przedsiębiorstw o dużych brakach w dziedzinie technologii teleinformatycznych.
4.11 Działaniom tym powinny towarzyszyć inne działania propagujące i rozprzestrzeniające technologie, w tym inicjatywy szkoleniowe i dostosowawcze w zakresie technologii TIK, a także zachęty dla małych i średnich przedsiębiorstw do zapewniania wysokiej jakości dostępu do internetu i ogólnie technologii TIK.
4.12 Za pomocą działań stymulujących w zakresie technologii TIK można włączyć małe i średnie przedsiębiorstwa UE w gospodarkę opartą na wiedzy, promując tworzenie innowacyjnego środowiska produkcyjnego, które zdynamizuje sieci przedsiębiorstw i umożliwi im tworzenie wiedzy i technologii, dzielenie się nimi i ich skuteczne przekazywanie.
4.13 Konkretnie rzecz ujmując, można: stymulować tworzenie rozwiązań technologicznych i narzędzi zarządzania dla sektorów produkcyjnych UE; przeprowadzić benchmarking dotyczący stopnia rozwoju technologii TIK w poszczególnych sektorach produkcyjnych; założyć wspólne centra zarządzania technologiami lub rozwoju procesów (sektorowe parki rozwiązań z zakresu technologii TIK); utworzyć centra świadczenia usług dla małych i średnich przedsiębiorstw z różnych sektorów produkcyjnych, połączone z centrami B+R i centrami innowacji w zakresie technologii TIK (sektorowe warsztaty TIK); stymulować rozwój sieci B2B i B2C; stymulować powstawanie mechanizmów finansowania kapitałów wysokiego ryzyka związanych z technologiami TIK i podobnych; utworzyć strony internetowe z katalogami usług oferowanych sektorom i przedsiębiorstwom, które się na nie zapiszą; zakładać internetowe fora i katalogi danych teleadresowych małych i średnich przedsiębiorstw.
4.14 W dziedzinie bezpieczeństwa należy promować tworzenie wyspecjalizowanych ośrodków zajmujących się prewencją, rozwiązywaniem problemów, przewidywaniem i proaktywnymi działaniami w zakresie bezpieczeństwa informatycznego oraz badaniami, rozwojem i innowacjami w zakresie bezpieczeństwa informatycznego i technologii TIK, które oferowałyby rozwiązania technologiczne przeznaczone specjalnie dla przedsiębiorstw i administracji UE, tak by budować zaufanie do sieci i ożywiać e-handel i e-administrację.
4.15 Obecnie zarówno partie polityczne, jak i organizacje społeczeństwa obywatelskiego są w stanie komunikować się z obywatelami w szybki i skuteczny sposób, i wzywają rządy swoich państw do tego, by nowe środki komunikacji, w szczególności internet, stały się normalną drogą kontaktu i dostępu do administracji, bezpośredniego uczestnictwa w podejmowaniu zbiorowych decyzji, realizacji praw politycznych, a nawet - w zależności od sytuacji - głosowania.
4.16 EKES ubolewa nad faktem, że plan działania nie odnosi się do roli zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego w osiąganiu jego celów, zwłaszcza w zwiększeniu uczestnictwa i w demokratycznym podejmowaniu decyzji w Europie.
4.17 Komitet zamierza wspierać, monitorować i sprawdzać na szczeblu wspólnotowym inicjatywę dotyczącą zapewnienia dostępu, tak aby zniwelować przepaść w zakresie dostępu do usług cyfrowych oraz opóźnienie technologiczne, które mogą dotknąć niektóre sektory społeczeństwa w wyniku wprowadzeniu e-rządu.
4.18 Aby osiągnąć ten cel niezbędna jest popularyzacja reform sprzyjających płynnemu przekazowi informacji, komunikacji w sieci i bezpośredniemu dialogowi obywateli z władzami politycznymi poprzez rozwijanie kapitału społecznego i demokratycznego oraz wspólne rozszerzanie przestrzeni elektronicznej.
4.19 Jakość demokracji zależy w znacznej mierze od funkcjonowania administracji publicznej. Potrzebujemy nowoczesnej i elastycznej administracji, która organizuje się wokół problemów obywateli, aby móc je przewidywać i rozwiązywać. Jej funkcjonowanie powinno być przejrzyste, aby obywatele mieli do niej zaufanie i czuli, że jest im bliska.
4.19.1 Jako rzecznik demokracji uczestniczącej EKES uważa, że takie uczestnictwo wpływa na rozwój wychowania obywatelskiego, ułatwia rządy i uzdrawia system polityczny.
4.19.2 Należy gruntownie zbadać i ocenić sytuację i rozwój społeczeństwa UE opartego na technologii i wiedzy, stosując rygorystyczne metody analizy naukowej i statystyki, ze szczególną uwagą badając zaawansowanie technologiczne społeczności o specjalnych potrzebach, aby jasno określić działania, które należy podjąć w celu skutecznego zniwelowania "przepaści cyfrowej", i przyczynić się tym samym do intensywniejszego wykorzystania i stosowania technologii TIK w społeczeństwie europejskim, a szczególnie w tego typu społecznościach.
Bruksela, 14 grudnia 2006 r.
| Przewodniczący | |
| Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego | |
| Dimitris DIMITRIADIS |
______
(1) Opinia CESE w sprawie skuteczniejszego wdrażania strategii lizbońskiej, DzU C 120 z 20.5.2005, ss. 0079-0088, przyjęta na sesji plenarnej w dniu 27 października 2004 r.; sprawozdawca: Bruno VEVER, współsprawozdawcy: Ernst EHNMARK i John SIMPSON
(2) Opinia CESE w sprawie komunikatu Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno‑ Społecznego oraz Komitetu Regionów w sprawie: "Bezpieczeństwo sieci i informacji: Propozycje na rzecz europejskiego podejścia", DzU C 48 z 21.2.2002, ss. 0033-0041, przyjęta na sesji plenarnej w dniu 28 listopada 2001 r.; sprawozdawca: Daniel RETUREAU, punkt 3.2.1; .3.11
(3) Projekt opinii; sprawozdawca: Antonello PEZZINI Dz.U. C 318 z 23.12.2006.
(4) Opinia z 6 lipca 2006 r.; sprawozdawca: Bruno VEVER Dz.U. C 318 z 23.12.2006.