Opinia w sprawie komunikatu Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie nowych ram prawnych dotyczących płatności na rynku wewnętrznym.
Dz.U.UE.C.2004.302.12
Akt nienormatywny(COM(2003) 718 final)
(2004/C 302/03)
(Dz.U.UE C z dnia 7 grudnia 2004 r.)
W dniu 2 grudnia 2003 r. Komisja podjęła decyzję o przeprowadzeniu konsultacji z Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, zgodnie z artykułem 262 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, w sprawie wspomnianej powyżej.
Sekcja ds. Jednolitego Rynku, Produkcji i Konsumpcji, która była odpowiedzialna za przygotowanie prac komitetu w tej sprawie, przyjęła swą opinię w dniu 9 czerwca 2004 r. Sprawozdawcą był Guido Ravoet.
Na 410 sesji plenarnej w dn. 30 czerwca i 1 lipca 2004 r. (posiedzenie z dnia 30 czerwca) Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny 140 głosami za, przy 0 głosach przeciw i 5 głosach wstrzymujących się, przyjął następującą opinię:
1.1 Komisja Europejska wydała w dniu 2 grudnia 2003 r. dokument konsultacyjny, zatytułowany "Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie nowych ram prawnych dotyczących płatności na Rynku Wewnętrznym".
1.1.1 Komisja Europejska dostrzega niewydolności natury prawnej i technicznej w obszarze transgranicznych płatności detalicznych w euro. Według Komisji Europejskiej, powody tego leżą w nieodpowiednich ramach prawnych na szczeblu europejskim. Przyjęto pewne akty prawne dotyczące płatności - w tym rozporządzenie 2560/2001/WE(1), które wprowadza zasadę równych opłat za płatności krajowe i transgraniczne w euro, dyrektywę 97/5/WE(2), dotyczącą ochrony użytkowników elektronicznych środków płatności - nie są jednak stosowane żadne spójne ramy. Warunkiem koniecznym dla prawidłowego funkcjonowania Rynku Wewnętrznego towarów i usług jest możliwość korzystania z tanich, skutecznych i bezpiecznych usług płatniczych. Komisja wskazuje pewne zasady wytyczne, które uważa się za szczególnie odpowiednie w kontekście ustawodawstwa UE dotyczącego płatności. Są one następujące: 1) Skuteczność jako cel stały; 2) Bezpieczeństwo jako "conditione sine qua non" "warunek nieodzowny"; 3) Konkurencja: dostęp do rynków i równe traktowanie; 4) Ochrona klienta(3) na wysokim poziomie; 5) Postanowienia prawne muszą być technicznie neutralne; 6) Nowelizacja ustawodawstwa dotyczącego płatności musi przynosić dodatkowe korzyści; 7) Charakter przyszłych instrumentów prawnych/ instrumentu prawnego.
1.2 Dokument konsultacyjny Komisji jest wynikiem wstępnych prac przeprowadzonych w stosunkowo długim okresie czasu i ma na celu doprowadzić w 2004 r. do inicjatywy ustawodawczej.
1.3 Komisja dąży, poprzez zlikwidowanie przeszkód technicznych i prawnych, do osiągnięcia skuteczności usług płatniczych, konkurencji na równych zasadach, odpowiedniej ochrony konsumenta, zabezpieczenia płatności, jak również prawnego zabezpieczenia wszystkich stron zaangażowanych w proces realizacji płatności.
1.4 Komisja docenia wysiłki podjęte przez banki europejskie(4) W czerwcu 2002 r. powstała Europejska Rada ds. Płatności. Podejmowała ona decyzje w sprawie szeroko zakrojonego programu na rzecz Jednolitego Obszaru Płatniczego w Euro (SEPA), sugerując zasadnicze zmiany sposobu organizowania usług płatniczych w Unii Europejskiej. Plany te obejmują w szczególności decyzję o stworzeniu, jako priorytet, nowej infrastruktury(5) dla przelewów w euro przy niskich kosztach transakcyjnych oraz z szybkim czasem realizacji, maksymalnie trzy dni.
1.5 Zdaniem Komisji, liberalizacja przepływów kapitałowych ułatwiła realizację przelewów transgranicznych na obszarze UE. Jednocześnie rynek wewnętrzny, szczególnie w przypadku płatności detalicznych, nadal nie jest tak skuteczny jak na szczeblu krajowym. Różnice istnieją również między ustawodawstwem i umowami krajowymi odnośnie usług płatniczych na Rynku Wewnętrznym. Nowe ramy prawne powinny usunąć, tam gdzie jest to konieczne, te bariery prawne dla jednolitego obszaru płatniczego, w szczególności jeśli stanowią one przeszkodę dla prawidłowego funkcjonowania europejskiej infrastruktury i systemów płatniczych, jak na przykład zasady dotyczące odwołania polecenia zapłaty różnią się w zależności od tego, gdzie złożono dyspozycje na Rynku Wewnętrznym. Współdziałanie, wykorzystanie wspólnych standardów technicznych i harmonizacja najważniejszych przepisów prawa mają pierwszorzędne znaczenie.
1.6 Niepewność prawna powoduje, że dostawcy usług płatniczych i klienci niechętnie dokonują transakcji transgranicznych lub też w ogóle nie wykonują takich operacji. Przykładem są polecenia zapłaty (direct debit), które nie istnieją jeszcze na szczeblu UE (patrz załącznik 16). Dotyczy to również stałych, regularnych płatności (np. zlecenie stałe na prenumeratę zagranicznej gazety lub opłaty za usługi komunalne odnośnie domku letniskowego w innym Państwie Członkowskim), w przypadku których "domicylowanie" nie jest możliwe. Jeżeli użytkownicy, tzn. konsumenci i MSP mają w pełni korzystać z Rynku Wewnętrznego, transgraniczne usługi płatnicze muszą być tak samo skuteczne, jak na obszarze własnego kraju. Nowe ramy prawne powinny zatem zlikwidować luki i zwiększyć zaufanie i komfort konsumentów na jednolitym obszarze płatniczym na Rynku Wewnętrznym.
1.7 Na Rynku Wewnętrznym zaufanie konsumenta do transakcji płatniczych jest szczególnie istotne, gdyż często mają one wymiar transgraniczny, zaś zaufanie jest niezbędne przy korzystaniu z potencjału handlu elektronicznego na rynku UE. Art. 153 Traktatu wymaga więc wysokiego stopnia ochrony konsumenta, co stanowi przewodnią zasadę nowych ram prawnych. Tym niemniej należy oszacować koszty takiej ochrony, gdyż tak czy inaczej ostatecznie poniesie je konsument.
1.8 Mając na względzie ochronę konsumenta konieczne jest posiadanie spójnych i przystępnie sformułowanych wymogów w zakresie informacji uzyskiwanych przed i po realizacji transakcji płatniczej. W tej kwestii istniejące ustawodawstwo UE dotyczące płatności zawiera już takie postanowienia, które jednak należy zrewidować. Jednym z najtrudniejszych zadań jest osiągnięcie odpowiedniej równowagi pomiędzy treścią a ilością informacji, aby użytkownik usług płatniczych mógł je zrozumieć i być świadomy swoich praw i obowiązków.
1.9 Komisja uważa również za bardzo ważne prawne zabezpieczenie ochrony konsumenta w wypadku transakcji niezrealizowanych, błędnych lub nieautoryzowanych.
1.10 Zasadnicza część Komunikatu to 21 załączników, z których każdy podnosi konkretne zagadnienie prawne i/lub techniczne, dotyczące skutecznego funkcjonowania Rynku Wewnętrznego dla płatności.
2.1 Komitet podziela cel inicjatywy Komisji stworzenia spójnych i pełnych ram prawnych dla Jednolitego Obszaru Płatniczego. Z pewnością istnieją przeszkody dla Rynku Wewnętrznego dla płatności, stanowią one jednak wynik różnic w krajowych systemach ustawodawczych. Płatności na rynku Wewnętrznym w dniu dzisiejszym są nadal w dużym stopniu regulowane przez krajowe przepisy i/lub umowy. Biorąc pod uwagę, że 98 % wszystkich europejskich płatności detalicznych to płatności krajowe(6), popyt konsumenta na płatności transgraniczne w UE jest oczywiście ograniczony.
2.2 Wiele krajowych rynków płatności w Europie wykazuje bardzo dużą skuteczność. Dlatego przepisy ograniczałyby się jedynie do zlikwidowania przeszkód dla płatności transgranicznych, aby osiągnąć jednolity poziom efektywności. Usprawnienie systemów płatności transgranicznych nie powinno więc przynieść żadnych negatywnych konsekwencji dla istniejących, skutecznych krajowych systemów płatności.
2.3 Komisja powinna znieść bariery prawne, które uniemożliwiają realizację umów i porozumień rynkowych szczeblu unijnym, lecz nie powinna narzucać przepisów dotyczących aspektów, które mogą być regulowane przez takie umowy i porozumienia. Należy znaleźć odpowiednią równowagę między samoregulacją /współregulacją a ustawodawstwem UE.
2.4 Według EKES(7), należy wspierać zarówno samoregulacje jak i współregulacje. W zakresie ochrony konsumenta jednak konieczne jest przyjęcie rozporządzenia we wszystkich tych dziedzinach, w których okaże się , że środki z zakresu samoregulacji i współregulacji są niewłaściwe, nie zapewniają odpowiedniego poziomu ochrony lub są nieprawidłowo stosowane.
2.5 Komitet istotnie popiera zasadę wysokiego, jednolitego poziomu ochrony konsumenta, ponieważ stanowi to nadrzędny cel Traktatu.
2.6 Rynek Wewnętrzny dla płatności musi być konkurencyjny na całym świecie. Jeśli nowe ramy prawne UE doprowadzą do wzrostu kosztów związanych z płatnościami, istnieje realne ryzyko, iż usługi płatnicze będą coraz częściej świadczone przez podmioty spoza UE, spoza Europy, i że przepisy nie osiągną zamierzonych celów.
2.7 Komitet uważa, że nie należałoby wyłączać czeków i weksli spośród środków płatniczych objętych nowymi przepisami, gdyż w pewnych Państwach Członkowskich ta forma płatności jest nadal często stosowana.
2.8 Niezbędne jest również, by nowe rozwiązania prawne zapewniły - czy to w drodze obowiązujących przepisów, czy samoregulacji - akceptowanie przez bankomaty we wszystkich Państwach Członkowskich kart debetowych i kredytowych wydanych lub autoryzowanych przez dowolną instytucję finansową uznaną w dowolnym Państwie Członkowskim.
3.1 Prawo świadczenia usług płatniczych społeczeństwu (załącznik 01)
Ujęcie tego zagadnienia w nowych ramach prawnych dla płatności ma zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa systemu finansowego. Ponieważ system płatniczy jest podstawą całej gospodarki, usługi płatnicze muszą zostać uregulowane we wszystkich Państwach Członkowskich. Zasada wzajemnego uznawania nie powinna być stosowana bez uprzedniego ustanowienia zharmonizowanych minimalnych wymagań odnośnie udzielania pozwoleń na świadczenie usług płatniczych. Zasada ta nie zapewniłaby ani odpowiedniego zabezpieczenia konsumentom, ani równych warunków. Wiążący i bezpośrednio stosowany instrument prawny (rozporządzenie) mający wdrożyć opcję 2 Komisji (specjalne pozwolenie na usługi płatnicze) zapewniłby bezpieczne ramy prawne dla tej działalności. Musi być jasne, że jeśli dostawca usług płatniczych może przyjmować lokaty, musi on podlegać licencji bankowej (wymagania dotyczące wypłacalności itd.). Zasadniczo jasne jest, że jakiekolwiek rozporządzenie stworzone w tej dziedzinie będzie również stosować się do nie-europejskich dostawców usług płatniczych działających na obszarze Unii.
3.2 Wymagania dotyczące informacji o kliencie (załącznik 02)
Instytucje kredytowe zobowiązane są do stosowania się do dyrektywy 97/5/WE w sprawie transgranicznych przelewów bankowych, rozporządzenia 2560/2001/WE w sprawie płatności transgranicznych w euro i zalecenia 97/489/WE w sprawie elektronicznych instrumentów płatniczych. Niektóre Państwa Członkowskie mogą mieć własne przepisy krajowe; istnieją także przepisy unijne, zajmujące się konkretnie zagadnieniami związanymi z informacją dla konsumenta, tzn. dyrektywa 2002/65/WE w sprawie sprzedaży konsumenckich usług finansowych na odległość i dyrektywa 2000/31/WE (dyrektywa w spawie handlu elektronicznego). Wymagania te, wystarczające w swoich przedmiocie i treści, przestrzegane są przez banki. Komitet w pełni popiera inicjatywę Komisji, aby skonsolidować istniejące przepisy prawa w celu stworzenia jednego jasnego tekstu prawnego, obejmującego szereg wymagań dotyczących informacji. Wymagania dotyczące informacji muszą być na tyle ogólne, aby mogły być stosowane w odniesieniu do instrumentów płatniczych, które jeszcze nie istnieją.
3.3 Rachunki nierezydentów (załącznik 03)
Zagadnienie to wykracza poza obszar płatności i dlatego powinno zostać rozważone w innym miejscu.
3.4 Daty waluty (załącznik 04)
3.4.1 Daty waluty nie są tylko zagadnieniem dotyczącym płatności; w rzeczywistości daty waluty są często niezwiązane z transakcją płatniczą - mogą wynikać z każdej operacji na rachunku.
3.4.2 Jak przyznaje Komisja, daty waluty są zasadniczo kwestią ceny (tj. zarządzania produktem lub relacji z klientem). Jako element zarządzania produktem, daty waluty są niezależne od księgowań, które służą do obliczania operacji na rachunku.
3.4.3 Daty waluty mogą się różnić w zależności od banku, klientów tego samego banku, a nawet różnych operacji tego samego klienta w tym samym banku.
3.4.4 Komitet przyjmuje z zadowoleniem koncepcję wprowadzenia dla dostawców usług płatniczych wymogów zachowania przejrzystości w zakresie stosowania daty waluty. Finansowy wpływ daty waluty na klienta powinien być umiarkowany. Konwergencja systemu księgowania w całej Europie również powinna być rozważona. Nawet jeżeli występują w tym zakresie znaczne różnice pomiędzy poszczególnymi Państwami Członkowskimi taką konwergencję postrzegać należy w kategoriach celu średnioterminowego.
3.4.5 We wspomnianych procesie konwergencji głównym założeniem powinno być doprowadzenie do sytuacji, gdzie data waluty transakcji płatniczej byłaby tożsama z dniem, w którym dochodzi do przepływu pieniężnego z tytułu polecenia przelewu u usługodawcy usługi płatniczej.
3.5 Możliwość przenoszenia numerów rachunków bankowych (załącznik 05)
3.5.1 Istniejące rozporządzenie 2560 dotyczy numerów IBAN(8) i BIC(9), do stosowania których usilnie dążyły instytucje europejskie, w tym ESBC (Europejski System Banków Centralnych - European System of Central Banks). Standard IBAN jest akceptowany i dobrze funkcjonuje w całej UE, co dowodzi jego sukcesu. Ten system kodowania nie daje możliwości przenoszenia. Banki powinny przynajmniej gwarantować klientowi możliwość zachowania numeru rachunku przy przenoszeniu rachunku do innego oddziału tego samego banku.
3.6 Mobilność klienta (załącznik 06)
Zgodnie z zasadą, konkurencyjny rynek zapewni naturalne dążenie do większej mobilności klienta. Banki muszą w jak największym stopniu ułatwić przenoszenie rachunków, przekazując klientom wszystkie potrzebne informacje. Komitet w pełni zachęca do samoregulacji mającej na celu wzrost mobilności klienta. Komitet popiera ponadto jawność opłat za zamknięcie rachunku. Powinny być one umiarkowane i ustalane na podstawie faktycznych kosztów administracyjnych związanych z zamknięciem i przeniesieniem rachunku. Ponadto powinno się o nich informować zanim klient otworzy w banku rachunek.
3.7 Ocena zabezpieczenia instrumentów płatniczych i jego składników (załącznik 07)
Ponieważ inicjatywy ustawodawcze mogłyby przynieść ryzyko uwzględnienia starych rozwiązań technologicznych (składniki zabezpieczenia są zasadniczo stale dostosowywane), standaryzacją powinny się zająć pomioty, działające na rynku w ramach samoregulacji, jak proponuje to pierwsza opcja Komisji. Komitet wierzy, iż prowadzona przez przemysł certyfikacja zabezpieczeń powinna być zgodna ze wspólnymi zasadami UE, które mają zostać stworzone, aby uniknąć zamieszania.
3.8 Informacja o zleceniodawcy płatności (SRVII FATF) (załącznik 08)
Grupa Specjalna ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (Financial Action Task Force on Money Laundering - FATF) jest międzyrządowym organem normotwórczym i kształtującym kierunki polityki, mającej na celu walkę z praniem brudnych pieniędzy i finansowaniem terroryzmu na poziomie międzynarodowym. Specjalne Zalecenie VII w zakresie finansowania terroryzmu dotyczy przelewów elektronicznych i stwierdza, iż "państwa powinny zastosować środki wymagające od instytucji finansowych, w tym dokonujących przelewów środków pieniężnych, aby umieścić dokładne i istotne dane o zleceniodawcy płatności (imię i nazwisko, adres, numer rachunku) na przelewach i związanych z tym informacjach, które są przesyłane, a dane te powinny pozostać na przelewie lub związanej z tym informacji w ciągu całego procesu realizacji płatności. Państwa powinny przyjąć środki zapewniające, iż instytucje finansowe, w tym dokonujący przelewów środków pieniężnych, przeprowadzać będą dokładne badanie i monitoring podejrzanych przelewów pieniężnych, które nie zawierają dokładnych i istotnych informacji o zleceniodawcy płatności (imię i nazwisko, adres, numer rachunku)". Komitet sugeruje, aby Specjalne Zalecenie nr VII wdrożono w sposób w pełni zharmonizowany w formie rozporządzenia na całym obszarze Rynku Wewnętrznego, aby zapewnić jego konsekwentne i jednolite zastosowanie. Poszanowanie prywatności ma zasadnicze znaczenie w tym kontekście. Państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego również powinny zostać nim objęte. W szczególności, informacje dotyczące płatnika powinny obejmować imię i nazwisko posiadacza rachunku zamiast imienia i nazwiska płatnika, gdyż mogą się one różnić, tak aby informacja o posiadaczu rachunku została zarejestrowana i była łatwo dostępna dla dostawcy usług płatniczych.
3.9 Alternatywne metody rozstrzygania sporów (ADR) (załącznik 09)
Komitet w swej opinii na temat Zielonej Księgi Komisji w sprawie "Alternatywnych metod rozstrzygania sporów w prawie cywilnym i handlowym"(10) wspiera projekt FIN-NET od samego jego wdrożenia przez Komisję. FIN-NET pokazuje, że schematy ponadnarodowego postępowania pojednawczego mogą działać skutecznie i bez biurokracji przy wykorzystaniu istniejących mechanizmów. Skuteczność FIN-NET zawdzięcza swój sukces faktowi, iż został on wdrożony w nowej wtedy dziedzinie rozstrzygania sporów związanych z płatnościami transgranicznymi, przy wykorzystaniu istniejących schematów nie-transgranicznych. W obszarze płatności, szybkość procedury ma szczególne znaczenie dla klienta.
3.10 Odwołalny charakter zlecenia płatniczego (załącznik 10)
3.10.1 Aby zapewnić prawne zabezpieczenie klienta, bardziej odpowiednim byłoby, aby załącznik ten poddał dyskusji definicję i zawiadomienie o "punkcie nieodwołalności", zgodnie z wykorzystanym instrumentem płatniczym. Komitet jest za tym, aby klienta informowano o warunkach nieodwołalności dotyczących różnych systemów płatniczych oraz związanych z tym instrumentów płatniczych.
3.10.2 Należy również mieć na uwadze, iż klienci nie tylko przesyłają, ale i odbierają płatności. Nadmiernie długie okresy odwołalności miałyby wtedy efekt odwrotny, krzywdząc klientów oczekujących na te płatności.
3.10.3 Co więcej ważne jest, aby dokonać rozróżnienia między odwołalnością klienta a odwołalnością systemu. Dla jasności i powodów zabezpieczenia prawnego, rozliczanie zleceń płatniczych powinno, jako zasada ogólna, nie być odwołane po ich wprowadzeniu do systemu, zgodnie z definicją sprecyzowaną przez dyrektywę o ostateczności rozliczeń.
3.10.4 Komitet jest zdania, iż zagadnienie odwołalności jest skomplikowane i że wymaga dalszej dyskusji. Tym niemniej, dostawca usług płatniczych powinien poinformować klienta o wymogu dotyczącym punktu nieodwołalności danej płatności.
3.11 Rola dostawcy usług płatniczych w wypadku sporu klient/sprzedający w handlu na odległość (załącznik 11)
Komitet uważa, iż należy rozróżnić transakcję podstawową od dokonania płatności: transakcja płatnicza jako taka jest całkowicie neutralna. Ani bank zleceniodawcy, ani beneficjanta, nie ma żadnego wpływu na właściwą (leżącą u jej podstaw) transakcję pomiędzy zleceniodawcą (klientem sprzedającego) a beneficjentem (sprzedającym). Komitet przyznaje, iż zagadnienie przedstawione w niniejszym załączniku jest bardzo skomplikowane i wymaga dalszej dyskusji.
3.12 Niedokonanie lub błędne dokonanie płatności (załącznik 12)
3.12.1 Komitet zgadza się, iż dostawca usług płatniczych powinien być odpowiedzialny za prawidłową realizację zlecenia płatniczego i udowodnienie, iż transakcja została prawidłowo zarejestrowana, wykonana i uznana na rachunek beneficjenta. Jest on odpowiedzialny za tę część systemu płatniczego (w sensie technicznym), która znajduje się pod jego kontrolą. Jednocześnie jasne jest, że dostawca usług płatniczych nie może być pociągany do odpowiedzialności ponad odpowiedzialność cywilną, a z pewnością nie, jeśli nie dopuścił się zaniedbania ani też w wypadku siły wyższej. Do dostawcy usługi płatniczej należy zatem udowodnienie, że transakcja została prawidłowo zarejestrowana, zrealizowana i zaksięgowana zgodnie z otrzymaną dyspozycją; nie należy dopuszczać ograniczania ani omijania tego obowiązku na drodze umownej.
3.12.2 Komitet wierzy, iż dostawcy usług płatniczych mogą zgłaszać możliwość odpowiadania za roszczenia związane z problemami leżącymi poza ich kontrolą w formie usługi o wartości dodanej. Byłoby to korzystne dla klienta i prowadziło do zwiększonej konkurencji.
3.13 Obowiązki i odpowiedzialność stron umowy odnośnie transakcji nieautoryzowanych (załącznik 13)
3.13.1 Odnośnie kart płatniczych, instytucje kredytowe muszą już stosować się do postanowień zalecenia 97/489/WE, szczególnie odnośnie:
- ograniczenia odpowiedzialności finansowej posiadacza karty (chyba że popełni on poważny błąd) do 150 euro dla transakcji przeprowadzonych przy użyciu zagubionych lub skradzionych kart przed zgłoszeniem do zastrzeżenia; oraz
- zwrot obciążeń kwestionowanych w dobrej wierze (i wszelkich związanych kosztów bankowych dotyczących tych długów) wynikających z transakcji oszukańczych dokonanych na odległość, bez fizycznego użycia karty, lub z transakcji sfałszowaną kartą.
3.13.2 Zorganizowany świat przestępczy także stoi za transakcjami oszukańczymi. Próg 150 euro może potencjalnie zachęcać do oszustwa. Dlatego Komitet uznaje, że wprowadzony powinien być próg, którego wielkość byłaby oszacowana w oparciu o ryzyko. Odpowiedzialność posiadacza karty w takim przypadku powinna stanowić procent całkowitego limitu kredytowego udzielonego do jego karty, który uzgodnił w umowie. Takie uczciwe podejście odzwierciedlałoby prawdziwe ryzyko i koszt, jednocześnie bardziej skutecznie odstraszając od oszustwa, w ten sposób redukując wspólny koszt.
3.13.3 Częściowa aktualizacja zalecenia 97/489/WE zgodnie z nowymi ramami prawnymi jest krokiem w dobrym kierunku. Komitet jest zdania, iż załącznik ten powinien być rozpatrywany w ramach możliwości wykorzystania podpisu elektronicznego odnośnie dyrektywy o podpisie elektronicznym.
3.13.4 Można by kwestionować, czy dostawca usług płatniczych może udowodnić rozstrzygająco - jeśli w ogóle - czy klient był inicjatorem transakcji przeprowadzonej z użyciem technicznie bezpiecznego elektronicznego instrumentu płatniczego, czy też nie. Szczególnie w wypadku internetowych transakcji bankowych wydaje się, iż dostawcy usług płatniczych mają problemy z dostarczeniem takiego dowodu, gdyż transakcje takie można przeprowadzić na prywatnych komputerach, które są poza zasięgiem kontroli dostawcy usług płatniczych.
3.14 Użycie "OUR", "BEN" i "SHARE"(11) (załącznik 14)
3.14.1 Zasada przelania pełnej kwoty beneficjantowi jest głównym elementem niniejszego załącznika. Zasada ta jest obecnie dobrze stosowana, zgodnie z rozporządzeniem 2560/2001 dla płatności, które mogą być w pełni dokonywane w sposób STP (Straight-Through-Processing - przetwarzanie bezpośrednie), o ile odpowiadające im płatności krajowe dokonywane są w całości, bez potrącenia ze środków beneficjenta.
3.14.2 Ponadto, istnieje samoregulacja w formie ICP (Interbank Convention on Payments - Międzybankowa umowa o płatnościach)(12), która obecnie ogranicza zakres przelewów w euro. ICP promuje odrzucenie możliwości potrącenia opłat z przelewanej kwoty przez banki pośredniczące, jeżeli z takowych się korzysta.
3.14.3 Wszelkie ramy prawne powinny odejść od terminologii technicznej używanej przy danych formatach i systemach wiadomości (takich jak SHARE, BEN, OUR), która w wielu wypadkach jest nieodpowiednia w kontekście krajowym. Komitet jest zdania, iż nie należy tworzyć dodatkowych postanowień, aby zastąpić dyrektywę 97/5/WE. Obecne opcje obciążania opłatami istnieją po to, aby dać klientom wybór, co jest częścią postanowień i warunków negocjowanych przez klienta i bank. Należy unikać zbytniego uproszczenia oraz ograniczenie wyboru, gdyż te opcje opłat są odpowiedzią na potrzeby rynku, które wykraczają poza podstawowy(e) wewnątrzunijny(e) instrument(y) przelewu i są niezbędne do wsparcia różnych rodzajów płatności, jak również handlu na odległość. Komitet życzyłby sobie większej jawności po stronie sektora bankowego co do zastosowanej opcji opłat.
3.14.4 Komitet zachęca Komisję do usunięcia rozbieżności między błędną opcją "OUR" dyrektywy, mechanizmu podziału opłat, który nie istnieje w większości Państw Członkowskich, a opcją "SHARE", której rozporządzenie daje pierwszeństwo.
3.15 Czas dokonania przelewu (załącznik 15)
3.15.1 Komitet przypomina sobie, iż banki europejskie zrzeszone w Europejskiej Radzie ds. Płatności (ECP) wyraziły zgodę, aby standardowy czas dokonania przelewu wynosił trzy bankowe dni robocze (po dacie akceptacji) w formie samoregulacji na mocy konwencji CREDEURO. Trzy dni robocze to standardowy termin, który poszczególne banki mogą skrócić. Ponieważ czas realizacji płatności jest zasadniczym elementem usługi, należy go pozostawić działaniom konkurencyjnym w celu ulepszenia jakości usług.
3.15.2 Dalszą potrzebę aktów prawnych należy rozważyć jedynie wtedy, gdy inicjatywa sektora zawiedzie.
3.16 Polecenie zapłaty (Direct Debit) (załącznik 16)
3.16.1 Akty prawne do przyjęcia i/lub przeszkody prawne do zlikwidowania będą szczegółowo określone przez Europejską Rada ds. Płatności (EPC) i przekazane Komisji po oficjalnym zatwierdzeniu przez EPC paneuropejskiego systemu polecenia zapłaty (Pan-European Direct Debit Scheme). Ramy prawne potrzebne dla wsparcia tego systemu będą w duż ym stopniu zależeć od wybranego modelu. Dlatego Komitet przekonany jest, iż bliska współpraca sektora bankowego i ustawodawcy (WE) winna być rozważona.
3.17 Likwidowanie przeszkód w zakresie transportu gotówki (załącznik 17)(13)
3.17.1 Niniejszy załącznik nie jest związany z kwestią płatności i dlatego znajduje się poza obszarem nowych ram prawnych dla płatności.
3.17.2 Nie powinna istnieć dyskryminacja między rozporządzeniami o płatnościach gotówkowych a bezgotówkowych. Szereg przeszkód natury prawnej i technicznej powstrzymuje rozwój ponadgranicznego transportu gotówki w strefie euro, w szczególności między oddziałami krajowych banków centralnych w jednym kraju a oddziałami instytucji finansowych w drugim kraju.
3.17.3 Dostęp do usług transgranicznych krajowych banków centralnych stanowi część naturalnego rozwoju stosowania jednej waluty w strefie euro.
3.17.4 Należy sprzyjać konkurencji w sektorze transportu gotówki w strefie euro w celu zmaksymalizowania skuteczności, lecz Komitet podkreśla konieczność stworzenia licencji, pozwalającej na transgraniczny transport gotówki oraz wystarczających środków kontroli jej stosowania.
3.18 Zagadnienia ochrony danych (załącznik 18)
Rozwiązanie Komisji, aby w rozporządzeniu znalazło się postanowienie odpowiadające art. 13, lit. D istniejącej dyrektywy o ochronie danych 95/46/WE(14) jest najlepszą okazją do zharmonizowania w krótkim czasie możliwości wymiany informacji w celu zapobiegania oszustwom w systemach płatniczych (miedzy operatorami a władzami, a także samymi operatorami, jako wyjątek od dyrektywy o ochronie danych, np. baza danych o sprzedawcach - oszustach w odniesieniu do transakcji kartowych).
3.19 Podpisy cyfrowe (załącznik 19)
Komitet sugeruje, aby Komisja najpierw złożyła swój raport o wdrożeniu dyrektywy1999/93/WE(15) o podpisie elektronicznym. Propozycje Komisji w sprawie nowych środków przyjmowane są z zadowoleniem. Zasadniczo Komitet pragnie podkreślić, iż certyfikacja cyfrowa stanowi obszar zarządzania produktem, na którym zastosowanie mają zasady technicznej neutralności i konkurencji.
3.20 Bezpieczeństwo sieci (załącznik 20)
Komitet przyjmuje z zadowoleniem działania i inicjatywy, które uznają przestępstwa dokonane w przestrzeni elektronicznej za poważne, i obserwuje harmonizację w tym względzie w całej UE we współpracy z innymi wymiarami sprawiedliwości (np. Stanów Zjednoczonych). Zastosowanie sankcji odstraszających celem ukarania nieautoryzowanego dostępu do automatycznych systemów przetwarzania danych dla celów popełnienia oszustwa, zniszczenia lub zmiany danych, czy też zmiany funkcjonowania systemu jest krokiem pozytywnym. Konieczne jest również stosowanie sankcji wobec osób, które udostępniają dane, programy, sprzęt lub informacje stworzone lub zaadaptowane konkretnie w celu umożliwienia nieautoryzowanego dostępu do automatycznych systemów przetwarzania danych dla popełnienia oszustwa. Dlatego należy dokonać rozróżnienia między kryminalizacją działań oszukańczych w systemach płatniczych, dla których dalsza harmonizacja UE na drodze aktów prawnych byłaby przyjęta z zadowoleniem, a środkami zapobiegawczymi, służącymi do zabezpieczenia systemów płatniczych, które powinny zostać wdrożone przez przedsiębiorstwa w sektorze, tak by można było uwzględnić postępy technologiczne.
3.21 Awaria sieci płatniczej (załącznik 21)
3.21.1 Komitet jest zdania, iż kwestia, o której mowa w załączniku 21 jest pod-zagadnieniem załącznika 12 (niedokonanie lub błędne dokonanie płatności). Istotnie należy przyznać, że:
- awarie systemów płatniczych nie są zjawiskiem powszednim;
- awarie systemów płatniczych mogą mieć wpływ na systemy i urządzenia, które nie są pod bezpośrednią kontrolą instytucji kredytowej (zewnętrzne elementy systemów);
- instytucje kredytowe muszą stosować się do zobowiązań elastyczności i ciągłości działania, nakładanych na nie przez odpowiednie organy regulacyjne.
3.21.2 Nie powinno się nakładać na dostawców usług płatniczych odpowiedzialności za płatności nie zaksięgowane w systemie w chwili awarii. Odpowiedzialność dostawcy usług płatniczych jest ograniczona do jego odpowiedzialności cywilnej i powinien on udowodnić, iż podjął wszelkie niezbędne kroki, aby zapobiec awarii.
3.21.3 W niedawnym przypadku ataków przez pocztę elektroniczną typu "phishing" na banki angielskie, pewien dostawca usług internetowych uznał zawieszenie usług on-line za najlepszą formę reakcji na atak. Ataki takie są poza bezpośrednią kontrolą dostawcy ze względu na bezpośredni kontakt pocztą elektroniczną między atakującym a klientem. Dostawcy usług płatniczych powinni informować swoich klientów, jeśli to możliwe, zanim zamkną system z powodów bezpieczeństwa. Komitet uważa za nieodpowiednie karanie dostawcy za podjęcie środków mających na celu ochronę klientów w ten sposób. Co więcej, Komitet zachęca dostawców usług płatniczych do zachowań pro-aktywnych w zapobieganiu takim rodzajom oszustw.
4.1 Nowe ramy prawne powinny być zgodne z europejską strategią na rzecz ochrony konsumenta, która ustanawia osiągnięcie wysokiego, wspólnego poziomu ochrony konsumenta jako cel kluczowy.
4.1.1 Komitet popiera próbę podjętą przez Komisję Europejską celem zwiększenia zaufania konsumenta, zabezpieczenia prawnego oraz rynkowej skuteczności płatności na Rynku Wewnętrznym. Uznaje za pozytywne podejście do rozważenia samoregulacji i współregulacji jako możliwego rozwiązania w kilku obszarach wspomnianych w 21 załącznikach.
4.2 Pierwszeństwo należy dać środkom prawnym obejmującym załączniki 1, 2, 8, 18, 12, 13, 18 i 19. W szczególności załączniki nt. wymogów dotyczących informacji o kliencie (2), informacji o zleceniodawcy płatności (8) oraz problematyki ochrony danych (18) wymagają pilnego rozpatrzenia.
4.3 Należy rozważyć zacieśnienie współpracy między Komisją a sektorem bankowym, dotyczącej stworzenia paneuropejskiego systemu polecenia zapłaty (załącznik 16), określenia tego, kto ma prawo dostarczać usługi płatnicze (załącznik 01), jak również obszaru certyfikacji zabezpieczeń instrumentów płatności i ich składników (załącznik 07).
4.4 Odnośnie pozostałych załączników, Komitet jest zdania, iż samoregulacja lub współregulacja powinny być bardziej odpowiednim sposobem osiągnięcia celu Komisji, czyli efektywnego Rynku Wewnętrznego dla płatności. Oczywiście, że jeżeli środki samoregulujące nie okażą się skuteczne, należałoby rozważyć rozporządzenie europejskie.
4.5 W tym samym duchu, Komitet sugeruje, aby ogólne ramy koncentrowały się na zapewnieniu jawności klientom i próbie jak największego wykorzystania istniejących praktyk i zasad samoregulacji. Dla przykładu, nie jest konieczna dalsza regulacja tam, gdzie rynek już osiągnął cele ustawodawcy (np. nie ma natychmiastowej potrzeby aktualizacji dyrektywy w sprawie przelewów, aby skrócić czas realizacji transakcji). Tym niemniej, na pewnych obszarach wspólne podejście jest dobrym rozwiązaniem.
4.6 Zakres Komunikatu jest często wykracza poza problematykę płatności, a Komisja powinna wskazać w sposób bardziej wyraźny na różnicę pomiędzy usługami komercyjnymi a systemami płatniczymi. Wszelkie kroki prawne związane z płatnościami nie powinny obejmować zagadnień związanych z prowadzeniem działalności innej niż same płatności.
Bruksela, 30 czerwca 2004 r.
| Przewodniczący | |
| Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego | |
| Roger BRIESCH |
______
(1) OJ L 344, 28.12.2001 r.
(2) OJ L 43, 14.2.1997 r.
(3) Przez konsumenta rozumie się konsumentów i inne osoby, takie jak osoby prowadzące handel detaliczny oraz MSP, korzystające z usług płatniczych.
(4) np. system Stowarzyszenia Bankowości Europejskiej (EBA) EURO 1 i STEP 1.
(5) EBA przeprowadziło pierwsze transakcje w dn. 28.4.2003.
(6) Łączny udział procentowy różnych źródeł (Swift, EBA, systemy kartowe) zebrany przez Fédération Bancaire Européenne (2003).
(7) EKES 500/2004, sprawozdawca Daniel Retureau.
(8) International Bank Account Number - Międzynarodowy Numer Rachunku Bankowego
(9) Bank Identifier Code - Kod Identyfikacyjny Banku
(10) Dz.U. nr C 85 z 08.04.03, str. 74
(11) "OUR", "BENEFICIARY" i "SHARE" to trzy opcje opłat za przelewy bankowe.
(12) Międzybankowa konwencja o płatnościach za podstawowe przelewy podlegające rozporządzeniu 2560/2001.
(13) Należałoby zwrócić szczególną uwagę na dokładność tłumaczenia. Po włosku przykładowo tytuł powinien brzmieć raczej "Rimozione delle barriere al trasporto di fondi", gdyż w ten sposób będzie najbliższy wersji oryginalnej.
(14) DzU. nr L 281, z dn. 23.11.1995 r.
(15) Dz.U. nr L 013, z dn. 19.01.2000 r.
© Unia Europejska, http://eur-lex.europa.eu/
Za autentyczne uważa się wyłącznie dokumenty Unii Europejskiej opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.