Opinia w sprawie Europejskiego Roku Rozwoju (2015).
Dz.U.UE.C.2014.170.98
Akt nienormatywny(2014/C 170/16)
(Dz.U.UE C z dnia 5 czerwca 2014 r.)
Samodzielny sprawozdawca: Andris GOBIŅŠ
Dnia 18 września 2013 r. Parlament Europejski, działając na podstawie art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, postanowił zasięgnąć opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie
Europejskiego Roku Rozwoju (2015).
Sekcja Stosunków Zewnętrznych, której powierzono przygotowanie prac Komitetu w tej sprawie, przyjęła swoją opinię 5 listopada 2013 r.
Na 494. sesji plenarnej w dniach 10-11 grudnia 2013 r. (posiedzenie z 10 grudnia) Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny stosunkiem głosów 144 do 2 - 1 osoba wstrzymała się od głosu - przyjął następującą opinię:
1. Wnioski i zalecenia
1.1 Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) przyjmuje z zadowoleniem fakt, że Komisja Europejska odpowiedziała na wspólną inicjatywę społeczeństwa obywatelskiego i EKES-u, by wyznaczyć rok 2.015 Europejskim Rokiem Rozwoju.
1.2 Komitet zdecydowanie popiera poprawki do projektu wniosku Komisji Europejskiej dotyczącego Europejskiego Roku Rozwoju 1 zaproponowane przez Europejską Konfederację Organizacji Pozarządowych na rzecz Pomocy i Rozwoju (CONCORD) 2 oraz projekty poprawek Parlamentu Europejskiego 3 . Komitet wskazuje, że większość tych sugestii została omówiona na nieformalnym posiedzeniu grupy zadaniowej ds. Europejskiego Roku Rozwoju i została częściowo uwzględniona w innych opiniach EKES-u oraz na stronie EKES-u poświęconej dyskusjom nad tym Rokiem.
1.3 Europejski Rok Rozwoju będzie pierwszym Europejskim Rokiem o wyraźnym wymiarze globalnym, opartym na prawach. EKES wzywa instytucje UE do dołożenia jak największych starań na rzecz realizacji celów określonych przez CONCORD, który stwierdził, że Rok ten jest "wyjątkową okazją do szerszej dyskusji publicznej i znaczącego zaangażowania obywatelskiego w kształtowanie wizji Europy w zakresie rozwoju na świecie, w Europie oraz na innych kontynentach, a także uwzględnienia wymiaru praw człowieka, zrównoważenia środowiskowego i spójności społecznej" 4 .
1.4 Komitet wzywa swoich partnerów w innych regionach świata do propagowania ogólnoświatowego Roku Rozwoju 2015 także w innych regionach, jako że zostało jeszcze wystarczająco dużo czasu na poczynienie przygotowań.
1.5 Główny nacisk należy położyć na najbardziej zrównoważone i istotne aspekty współpracy rozwojowej, takie jak solidarność i sprawiedliwość na świecie, spójność polityki na rzecz rozwoju, cele zrównoważonego rozwoju, światowe zasoby publiczne oraz wyzwania, a także rolę obywateli europejskich jako konsumentów i podmiotów w gospodarce światowej. Kwestie wąsko pojęte i związane z dynamiką dawca-biorca nie powinny być tu priorytetem.
1.6 Należy także położyć nacisk na rolę sektora prywatnego w dziedzinie rozwoju 5 , ponieważ kraje rozwijające się zwykle nie mają strategii rozwojowych dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), w tym spółdzielni. Strategie takie mogłyby przyczynić się do wyeliminowania ubóstwa i ułatwić wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu. Europejskie doświadczenia w zakresie polityki wspierania MŚP, we współpracy z partnerami społecznymi i zainteresowanymi organizacjami pozarządowymi, powinny zostać przekazane krajom rozwijającym się w sposób ukierunkowany i znaczący dla nich, aby osiągnąć zrównoważony wzrost we wszystkich trzech dziedzinach - gospodarczej, społecznej i środowiskowej.
1.7 EKES przypomina, że kluczem do sukcesu poprzednich Lat Europejskich była ścisła współpraca między instytucjami i organami UE a społeczeństwem obywatelskim, zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym. Komitet wzywa zatem do podjęcia natychmiastowych działań - ustanowienia grup zadaniowych obejmujących wiele podmiotów, aby zapewnić terminową i odpowiednio ustrukturyzowaną współpracę. Dlatego EKES zdecydowanie popiera utworzenie sojuszu organizacji społeczeństwa obywatelskiego.
1.8 Wielopoziomowe działania prowadzone przez te organizacje (na szczeblu krajowym, unijnym i krajów partnerskich) odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu procesów politycznych. W związku z tym organizacje społeczeństwa obywatelskiego i ich działania powinny być absolutnym priorytetem podczas Roku i otrzymać większość finansowania. W celu uzyskania lepszych wyników w krótkiej i długiej perspektywie Europejskiego Roku Rozwoju konieczne jest unikanie wydawania pieniędzy na kosztowne kampanie prowadzone przez agencje public relations (PR), bądź też należy usługi te ograniczyć do absolutnego minimum (jak stwierdzono w punkcie 3.6 niniejszej opinii).
1.9 Komitet wzywa instytucje UE do wykorzystywania debat trójstronnych, aby skupić się na trwałych wynikach i udziale zamiast na kampaniach lub działaniach informacyjnych. W tym celu należy zmienić szereg części kilku artykułów wniosku Komisji Europejskiej, jak wskazano w trzeciej i czwartej części niniejszej opinii. Konieczne są także zmiany w motywach i załącznikach, których z braku miejsca nie można uwzględnić w niniejszej opinii.
1.10 Zdecentralizowane podejście, opisane w punkcie 3.5 niniejszej opinii, mogłoby przynieść najlepsze wyniki, jako że tradycje i historia współpracy rozwojowej są bardzo różnorodne i nie ma jednolitej formuły dotyczącej stosowania określonych sformułowań i podejmowania określonych działań. Kilka sugestii dotyczących Roku opartego na inicjatywach oddolnych zawarto w części 3 i 4 niniejszej opinii. Należy je uwzględnić w przygotowaniach Roku.
2. Uwagi ogólne
2.1 Rok Europejski odgrywa szczególną rolę w komunikacji i aktywnym zaangażowaniu obywateli, pozwala na organizację wspólnych wydarzeń na szczeblu europejskim, krajowym, lokalnym i regionalnym, z udziałem zarówno podmiotów instytucjonalnych, jak i coraz większej liczby organizacji społeczeństwa obywatelskiego.
2.2 Rok 2015 to rok, w którym mają zostać osiągnięte milenijne cele rozwoju. Powinien on zakończyć się oceną wyników i przyjęciem nowej strategii lub paradygmatu na kolejne dziesięciolecie. UE odgrywała dotąd kluczową rolę w dziedzinie rozwoju i w ustanowieniu milenijnych celów rozwoju. Choć współpraca na rzecz rozwoju jest znaczenie szersza niż pomoc rozwojowa, warto zwrócić uwagę, że większość oficjalnej pomocy rozwojowej (60 %) pochodzi z UE i jej państw członkowskich. UE i jej obywatele, wraz z partnerami z krajów rozwijających się, muszą odegrać kluczową rolę w dyskusjach na temat działań po 2015 r.
2.3 Według danych Eurobarometru 6 ok. 20 mln osób w UE osobiście angażuje się w organizacjach pozarządowych na rzecz rozwoju (w tym wolontariat), ok. 130 mln obywateli UE przekazuje datki organizacjom pomagającym krajom rozwijającym się, zaś 72 % obywateli UE osobiście popiera ideę pomocy krajom o niskim poziomie rozwoju.
2.4 Coraz więcej ludzi rozumie, że rozwój zaczyna się we własnym kraju i we własnym życiu, poprzez sprawiedliwy handel, ochronę środowiska, udział w procesach politycznych itp.
2.5 Szybko rosnąca, szeroka i zintegrowana koalicja zwolenników, ze silnym wsparciem komisarza UE ds. rozwoju Andrisa Piebalgsa i jego zespołu, pod przewodnictwem organizacji społeczeństwa obywatelskiego na szczeblu krajowym i unijnym, takich jak Ruch Europejski - Łotwa, łotewska platforma współpracy na rzecz rozwoju (LAPAS) i Europejska Konfederacja Organizacji Pozarządowych na rzecz Pomocy i Rozwoju (CONCORD), a także EKES 7 , zgromadziła podmioty obejmujące szerokie spektrum organizacji społeczeństwa obywatelskiego, Komitet Regionów i Parlament Europejski. Od początku partnerzy prowadzili współpracę na rzecz udanego i ambitnego Roku, który przyniesie konkretne wyniki.
3. Uwagi szczegółowe
3.1 EKES wzywa instytucje UE do wykorzystania dyskusji trójstronnych do wzbogacenia Roku o więcej istotnych kwestii i środków, aby zapewnić lepsze i bardziej zrównoważone wyniki (np. poprzez procesy polityczne, zobowiązania, ulepszenie dialogu horyzontalnego i strukturalnego itp.).
3.2 EKES przypomina swoją pierwotną sugestię dotyczącą treści Roku: "EKES wnosi o to, by więcej uwagi poświęcano zagadnieniu współpracy na rzecz rozwoju, solidarności na świecie i debacie nad milenijnymi celami rozwoju. Proponuje, by 2015 r. ogłosić rokiem »rozwoju i współpracy« (nazwa tymczasowa). W związku z tym, że UE i jej państwa członkowskie postanowiły osiągnąć te cele do 2015 r., Komitet proponuje, by przy okazji tej edycji Europejskiego Roku działać na rzecz większego uczulenia każdego obywatela, społeczeństwa obywatelskiego oraz krajowych i europejskich organów władzy na te kwestię oraz na rzecz wzbudzenia poczucia wspólnej odpowiedzialności za realizację wyznaczonych już celów, a także nowych zadań określonych po 2015 r." 8
3.3 Angażowanie obywateli europejskich i organizacji społeczeństwa obywatelskiego i ich partnerów na całym świecie w pomoc rozwojową i dialog polityczny na temat światowego rozwoju i sprawiedliwości na świecie są kluczowe dla powodzenia Roku i dla rozwoju per se. Organizacje społeczeństwa obywatelskiego odgrywają kluczową rolę nie tylko w zbieraniu funduszy i wdrażaniu działań na rzecz rozwoju, lecz także w procesach politycznych. Dotyczy to w szczególności młodszego pokolenia, które jest zwykle bardziej powiązane z szerszym światem poprzez media społecznościowe i inne, a także bardziej świadome pilnych kwestii, które jako przyszli liderzy będą musieli rozwiązać. Dlatego też kluczowe znaczenie ma istotne i bezpośrednie zaangażowanie dzieci i młodzieży, zwłaszcza dziewcząt, w dyskusje prowadzone w ramach Roku Europejskiego. Konieczne jest też znaczące i bezpośrednie zaangażowanie obywateli o różnych interesach i z różnych środowisk społecznych itp. Wyżej wspomniane aspekty powinny być odpowiednio odzwierciedlone w przygotowaniach i wdrażaniu Roku, jeśli chodzi o jego treść i finansowanie.
3.4 EKES popiera zdecentralizowane podejście do Roku Europejskiego: Grupy zadaniowe na szczeblu krajowym powinny ustanowić krajowe motto, hasło czy zaproszenie do udziału w Roku, które najbardziej odzwierciedla sytuację w danym państwie członkowskim. Grupy zadaniowe na poziomie unijnym i krajowym powinny zostać ustanowione nie później niż 2 miesiące od przyjęcia wniosku i uzyskać dostęp do finansowania przyznanego w ramach Roku. Prace tych grup i wsparcie dla nich powinno wykraczać poza okres trwania Roku. Zorganizowane społeczeństwo obywatelskie powinno odgrywać kluczową rolę w grupach zadaniowych.
3.5 EKES z zadowoleniem przyjmuje plan Komisji dotyczący przeznaczenia znacznej kwoty finansowania na zapewnienie powodzenia Roku. Jednocześnie Komitet wyraża swoje zaniepokojenie, że na obecnym etapie tylko niewielki odsetek finansowania przeznaczono na zaangażowanie i działania społeczeństwa obywatelskiego, choć to właśnie zapewniłoby osiągnięcie najbardziej trwałych rezultatów w ramach Roku. Należy unikać wykorzystywania funduszy na obecne lub nowe kontrakty/przetargi w dziedzinie PR lub ograniczyć je do absolutnego minimum, ponieważ w niektórych przypadkach mogą one nawet przynieść skutki przeciwne do celów Roku.
3.6 W oparciu o dobre praktyki z poprzednich Lat Europejskich, Komitet popiera ustanowienie szerokiego i obejmującego wszystkie zainteresowane strony sojuszu organizacji społeczeństwa obywatelskiego, który podobnie jak w zeszłych latach powinien odgrywać wiodącą rolę w planowaniu i wdrażaniu Europejskiego Roku. EKES proponuje poświęcenie szczególnej uwagi ścisłej współpracy z członkami i organami EKES-u oraz innymi podmiotami, a także z członkami sojuszu na szczeblu unijnym i krajowym.
3.7 Należy także kontynuować w Roku 2015 dobrą praktykę wyznaczania "Ambasadorów Roku". Daje to istotne możliwości podnoszenia świadomości społecznej i zdobywania poparcia dla celów Roku.
3.8 Komitet zobowiązuje się do opracowania mechanizmów współpracy na wszystkich właściwych szczeblach, aby zapewnić jak najlepszą współpracę i synergię między instytucjami i organami UE. Należy nawiązać współpracę z Organizacją Narodów Zjednoczonych podczas Roku.
3.9 Komitet zdecydowanie popiera sugestie dotyczące Roku omówione podczas spotkań nieformalnej grupy zadaniowej ds. Roku oraz przedstawione w dyskusjach na stronie internetowej EKES-u. Pomysły organizacji społeczeństwa obywatelskiego i partnerów zostały zebrane przez CONCORD 9 . Instytucje UE powinny dołożyć jak największych starań, aby Rok był:
- Inspirujący: powinien to być proces, w ramach którego wszystkie podmioty omawiają i wspólnie opracowują nowe sposoby myślenia i praktyki w zakresie rozwoju oraz dochodzą do porozumienia co do znaczenia sprawiedliwości na świecie dla Europy i jej obywateli.
- Zapewniający uczestnictwo: skupiający się na obywatelach i ich poglądach na sprawiedliwość na świecie oraz nadający im centralne miejsce w dyskusji. Wymaga to zapewnienia im równych szans w wyrażaniu poglądów osobistych i poglądów ich organizacji. Oznacza to przejście od "informowania obywateli w celu podniesienia ich świadomości" do "wspólnej dyskusji nad ich poglądami na temat sprawiedliwego rozwoju na świecie".
- Spójny: Polityka na rzecz rozwoju powinna być spójna, zaś podczas Roku należy omówić inne polityki Komisji Europejskiej wykraczające poza rozwój (handel, finanse, rolnictwo itp.) z tego punktu widzenia.
- Procesem edukacji rozwojowej i podnoszenia świadomości: Rok powinien być postrzegany jako proces na rzecz uczestniczącej edukacji rozwojowej i podnoszenia świadomości, w oparciu o zasady pedagogiczne i wartości Europejskiego Konsensusu w sprawie Edukacji Rozwojowej.
- Globalny: Wszelkie dyskusje powinny być prowadzone na równi z partnerami spoza Europy.
3.10 Komitet zdecydowanie popiera następujące sugestie przedstawione przez sprawozdawcę Parlamentu Europejskiego 10 :
- zmiana nazwy roku - Europejski Rok Rozwoju [uwaga tłumacza: zmiana nazwy Roku nie dotyczy polskiej wersji językowej];
- szczególną uwagę należy poświęcić obywatelom mieszkającym w państwach członkowskich bez długoletnich tradycji współpracy na rzecz rozwoju 11 , zaś EKES sugeruje znalezienie specjalnych rozwiązań w tych państwach, aby uniknąć szerokich problemów związanych ze współfinansowaniem;
- podnoszenie świadomości obywateli Unii na temat ich udziału w światowym rozwoju oraz możliwości przyczynienia się do sprawiedliwszego rozwoju na świecie, a także włączenie rozwoju na stałe do krajowych programów edukacyjnych 12 ;
- aby zapewnić zaangażowanie partnerów z krajów rozwijających się 13 ;
- "podnoszenie świadomości i promowanie debaty na temat wpływu, jaki decyzje i wybory poszczególnych obywateli oraz podmiotów na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim mogą mieć na światowy rozwój oraz na ludzi żyjących w krajach rozwijających się, tak aby osiągnąć szersze zrozumienie polityki" 14 ;
- "Komisja zaprasza na te spotkania [koordynacyjne] przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego i Parlamentu Europejskiego w charakterze obserwatorów" 15 .
4. Zalecenia dodatkowe do poprawek do wniosku przedstawionego przez Komisję Europejską 16
4.1 Artykuł 1 (dodatkowe zdanie). Podtytuł dla poszczególnych krajów umożliwiłby bardziej skuteczne odzwierciedlenie różnic w tradycjach, wyzwaniach i potencjale każdego państwa członkowskiego: "Rok 2015 ogłasza się »Europejskim Rokiem Rozwoju« [...]. Podtytuł i motto, hasło lub zaproszenie do roku powinno zostać ustanowione na szczeblu krajowym".
4.2 Artykuł 2 (pierwsza część) - Korzystny byłby większy nacisk na zaangażowanie, należy wspomnieć o wszystkich podmiotach jako równych uczestnikach: "- przekazywanie obywatelom UE informacji o współpracy UE na rzecz rozwoju i angażowanie ich w dyskusje na temat ze szczególnym zaakcentowaniem tego, co Unia już teraz może osiągnąć jako globalny partner w dziedzinie rozwoju największy na świecie darczyńca pomocy, a także osiągnięcie porozumienia co do tego, jak mogłaby jeszcze zwiększyć swoją aktywność dzięki połączeniu sił jej instytucji i państw członkowskich większej spójności i lepszej koordynacji ze swoimi państwami członkowskimi, instytucjami i innymi podmiotami".
4.3 Artykuł 2 (druga część) - W nawiązaniu do opinii EKES-u w sprawie "Handel, wzrost i polityka światowa - Polityka handlowa jako kluczowy element strategii"Europa 2020"": - pobudzanie czynnego i znaczącego zainteresowania obywateli Europy współpracą na rzecz rozwoju i udziałem w niej oraz kształtowanie poczucia odpowiedzialności i możliwości w zakresie indywidualnych decyzji oraz zobowiązań krajowych i międzynarodowych (także odnośnie do programu działań na okres po 2015 r.) oraz uczestnictwa w tworzeniu i realizacji polityki oraz"
4.4 Artykuł 2 (trzecia część) - Tekst bazuje w zbyt dużym stopniu na myśleniu w kategoriach pomocy i darczyńcy, co bardzo zawęża jego zakres - "zwiększanie świadomości roli współpracy UE na rzecz rozwoju, która w zmieniającym się świecie coraz silniejszych wzajemnych powiązań przynosi szerokie korzyści wszystkim zaangażowanym podmiotom w UE i jej krajach partnerskich nie tylko jej beneficjentom, ale również obywatelom UE;"
4.5 Artykuł 2 (nowa część): - Trwałe wyniki procesów politycznych na szczeblu unijnym i krajowym mają kluczowe znaczenie; brakuje wzmianki o nich w obecnym wniosku: - "osiągnięcie trwałych wyników i ulepszeń tam, gdzie jest to konieczne (np. wewnętrzne i zewnętrzne programy polityczne oraz polityka rozwojowa, spójność, efektywność, podejście oparte na prawach, wzmocnienie pozycji kobiet, rozwój zrównoważony, bezpieczeństwo (ludzi), uczestnictwo i wymiana, narzędzia i struktury dla społeczeństwa obywatelskiego, w tym organizacji przedsiębiorstw, związków zawodowych itp.)".
4.6 Artykuł 3 (punkt 1, pierwsze tiret) - Komunikacja musi być dwukierunkowym procesem, ostatnie kampanie Lat Europejskich spotkały się z poważną krytyką z różnych stron: - kampanie działania informacyjne w celu omówienia i osiągnięcia porozumienia co do najważniejszych kwestii rozpowszechniania głównych przesłań, kierowane do ogółu społeczeństwa oraz do konkretnych grup, w tym za pośrednictwem mediów społecznościowych;"
4.7 Artykuł 3 (punkt 1, drugie tiret) - Skuteczne grupy zadaniowe na szczeblu krajowym i unijnym okazały się jednym z kluczowych czynników sukcesu Roku Europejskiego. Aby zapewnić przejrzystość, dyskusje muszą przynieść konkretne i wymierne rezultaty: - organizacja otwartego i obejmującego wszystkie zainteresowane strony procesu politycznego, kierowanego przez wielopodmiotową grupę zadaniową, w tym konferencji, imprez i inicjatyw z udziałem wszelkich zainteresowanych stron w celu promowania uczestnictwa i debaty oraz w celu zwiększania świadomości na szczeblu europejskim oraz w razie potrzeby zapewnienia odpowiednich wyników i ulepszeń;"
4.8 Artykuł 3 (punkt 1, nowe tiret) - Rok dotyczący rozwoju bez bezpośredniego zaangażowania podmiotów z krajów rozwijających się jest nie do pomyślenia: - "działania w UE iwykraczające poza jej granice, skierowane do krajów partnerskich, ich ludności i organizacji";
4.9 Artykuł 3 (punkt 1, nowe tiret) - EKES i Komisja Europejska w swoim dokumencie roboczym wskazują, że terminowe przygotowanie i monitorowanie działań może zapewnić lepsze wyniki Roku, podobnie jak powiązania między latami tematycznymi: - działania przygotowujące do Roku i monitorujące go na szczeblu krajowym i unijnym;
4.10 Artykuł 4 (punkt 2) - Jak stwierdzono w punkcie 4.7: "Koordynatorzy krajowi, w ścisłej koordynacji z Komisją, konsultują się i współpracują ustanawiają krajową grupę zadaniową/sterującą złożoną z rozmaitymi zaangażowanymi stronami, w tym ze społeczeństwem obywatelskim rozmaitych zaangażowanych stron, w tym ze społeczeństwa obywatelskiego [...]".
4.11 Załącznik: Szczegóły środków, o których mowa w art. 3 część A. Bezpośrednie inicjatywy Unii (pierwszy akapit) - Należy poprzeć podejście zdecentralizowane, aby odzwierciedlić różnorodne sytuacje w poszczególnych państwach członkowskich; organizacje społeczeństwa obywatelskiego nie powinny być wykluczone z wdrażania propozycji: "Finansowanie przyjmie co do zasady formę bezpośredniego zakupu towarów i usług w ramach przetargów otwartych dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego, sektora prywatnego i innych istniejących umów ramowych. [...]"
4.12 Załącznik: Szczegóły działań, o których mowa w artykule 3, część A. Bezpośrednie inicjatywy Unii (nowy punkt) - Na podstawie najlepszych praktyk z poprzednich Lat: W 2013 r. ponad 60 ogólnounijnych sieci organizacji społeczeństwa obywatelskiego bierze udział w koordynacji i wdrażaniu Roku w ramach działań na szczeblu unijnym i krajowym, konieczne jest odpowiednie wsparcie prac sojuszu: - wspieranie koordynacji społeczeństwa obywatelskiego w zakresie ugruntowanego modelu "sojuszu na rzecz Roku Europejskiego;".
Bruksela, 10 grudnia 2013 r.
| Przewodniczący | |
| Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego | |
| Henri MALOSSE |