Opinia - Skuteczne, dostępne i odporne systemy opieki zdrowotnej.
Dzienniki UE
Dz.U.UE.C.2015.19.28
Akt nienormatywny Wersja od: 21 stycznia 2015 r.
Opinia Komitetu Regionów - Skuteczne, dostępne i odporne systemy opieki zdrowotnej
(2015/C 019/06)
(Dz.U.UE C z dnia 21 stycznia 2015 r.)
Sprawozdawca | Karsten Uno Petersen, członek Rady Regionu (DK/PES) |
Dokument źródłowy | Skuteczne, dostępne i odporne systemy opieki zdrowotnej |
COM(2014) 215 final |
I.
ZALECENIA POLITYCZNEUwagi ogólne
KOMITET REGIONÓW
1.
Docenia komunikat Komisji Europejskiej, w którym stwierdzono, że zadanie systemów opieki zdrowotnej polega na zapewnianiu nie tylko dłuższego, ale i lepszego życia, a tym samym na przyczynianiu się do poprawy zdrowia obywateli. Zdrowie człowieka, rozumiane jako zdrowie fizyczne oraz kondycja psychiczna, zależy także od czynników innych niż środki w zakresie opieki zdrowotnej.2.
Wzywa do uznania zdrowia za wartość samą w sobie oraz do traktowania wydatków na systemy opieki zdrowotnej jako inwestycję w zdrowie społeczeństwa, która ponadto może się przekładać na takie pozytywne aspekty, jak wyższa wydajność, większa podaż siły roboczej oraz silniejsze finanse publiczne.3.
Stwierdza, że w całej UE władze szczebla niższego niż krajowy stoją przed tymi samymi wyzwaniami - koszty opieki zdrowotnej rosną, społeczeństwo starzeje się, nasila się też występowanie chorób przewlekłych oraz współwystępowanie wielu chorób, przez co z kolei wzrasta zapotrzebowanie na świadczenia zdrowotne. Komitet Regionów zwraca uwagę na to, że to władze krajowe, regionalne i krajowe muszą wyjść naprzeciw tym wyzwaniom.4.
Z zadowoleniem przyjmuje i popiera to, że obywatele UE mają dostęp do leczenia o wysokiej jakości i skuteczności, oraz że w kontekście doświadczeń ostatnich lat Komisja Europejska zamierza wspierać państwa członkowskie w rozwijaniu strategii, które mają zwiększyć skuteczność i odporność systemów opieki zdrowotnej oraz ułatwić dostęp do usług medycznych.5.
Podkreśla konieczność przestrzegania art. 168 TUE, zgodnie z którym służba zdrowia jest zasadniczo sprawą poszczególnych krajów, oraz poszanowania zasady pomocniczości. Komitet Regionów przypomina w związku z tym, że polityka zdrowotna leży w kompetencjach państw członkowskich, a w większości wypadków znaczna część kompetencji w dziedzinie zdrowia należy do władz lokalnych i regionalnych.6.
Przyjmuje do wiadomości, że w 2013 r. jedenaście państw członkowskich w ramach europejskiego semestru otrzymało zalecenie zreformowania swoich systemów opieki zdrowotnej. W tym kontekście Komitet Regionów zwraca uwagę, że różnice w systemach opieki zdrowotnej państw członkowskich odzwierciedlają różne decyzje społeczne, i przypomina o art. 168 TUE, zgodnie z którym rola UE w dziedzinie zdrowia ogranicza się do uzupełniania polityki krajowej.7.
Podziela pogląd, że na dziedzinę zdrowia szczególnie silny wpływ wywierają innowacje, i uznaje duże znaczenie gospodarcze tego sektora. Niemniej zaleca, by uznane w 2006 r. przez Radę (ds. Zdrowia) wspólne wartości, takie jak uniwersalność systemów opieki zdrowotnej w UE, dostęp do wysokiej jakości świadczeń medycznych, równość i solidarność miały zawsze pierwszeństwo przed panującą koniunkturą gospodarczą.8.
Jest świadomy spowodowanych przez kryzys gospodarczy ograniczeń państw członkowskich, jeśli chodzi o środki finansowe, niemniej przypomina, że systemy opieki zdrowotnej muszą być na tyle trwałe, że będą funkcjonować zgodnie z tymi podstawowymi wartościami nie tylko w przyszłości, ale i obecnie.9.
Z zadowoleniem przyjmuje, że Komisja Europejska, chcąc wesprzeć państwa członkowskie w ocenie skuteczności ich systemów opieki zdrowotnej, zamierza podjąć bliską współpracę z międzynarodowymi organizacjami takimi jak WHO i OECD.10.
Zaleca Komisji Europejskiej ostrożność w tworzeniu kompleksowego systemu zgłoszeniowego służącego ocenie wyników systemów opieki zdrowotnej i zwraca uwagę, że w ramach bliższej współpracy z WHO i OECD można wykorzystać te dane, które są już dostępne.11.
Wzywa państwa członkowskie do wzmocnienia i w razie potrzeby rozbudowania istniejącego potencjału, aby zapewnić stałe i automatyczne pobieranie danych na temat zdrowia. W ten sposób wniesie się wkład w wysoką jakość międzynarodowych baz danych takich organizacji jak WHO i OECD.12.
Zwraca uwagę, że w ocenie wyników systemów opieki zdrowotnej należy sięgnąć po przekrojowe i łatwo dostępne wskaźniki, takie jak choćby wskaźnik przeżywalności przy określonych chorobach czy czas oczekiwania na terapię. Z zadowoleniem przyjmuje ramy dla listy wspólnych europejskich kryteriów oceny wyników systemów opieki zdrowotnej. Ramy te przysłużą się dyskusji politycznej i określaniu priorytetów w poszczególnych państwach członkowskich.13.
Podziela pogląd, że rosnąca mobilność pacjentów i pracowników służby zdrowia prowadzi do większego wzajemnego wpływania na siebie systemów opieki zdrowotnej państw członkowskich. Zwraca uwagę, że przy ścisłej współpracy systemów opieki zdrowotnej - w dążeniu do odpowiedniego zareagowania na to zjawisko - należy uwzględnić wiedzę zgromadzoną na lokalnym i regionalnym szczeblu zarządzania.14.
Zauważa, że dostępność dobrze wykształconego personelu mającego możliwości rozwoju kompetencji, zapewnienie dostępu do niezbędnych umiejętności, dobre zarządzanie i właściwy przepływ informacji w systemie są cechami charakterystycznymi dla tych systemów opieki zdrowotnej, w których delegowano uprawnienia na poziom lokalny i regionalny.15.
Zwraca uwagę, że integracja opieki medycznej powinna iść w parze z coraz większym zaangażowaniem pacjenta i większym zaakcentowaniem jakości tej opieki. Podkreśla, że należy przedyskutować prace grupy ekspertów Komisji Europejskiej w tej dziedzinie oraz w innych dziedzinach z władzami niższego szczebla, np. w formie publicznych wysłuchań na temat wniosków tej grupy.16.
Zdaje sobie sprawę z tego, że systemy opieki zdrowotnej muszą być odporne, muszą elastycznie dostosowywać się do rozmaitych okoliczności oraz muszą być zdolne do radzenia sobie z istotnymi wyzwaniami nawet przy ograniczonych zasobach. Uważa, że punktem wyjścia dla spełnienia tych warunków jest odpowiedzialność na szczeblu lokalnym i regionalnym za zdrowie obywateli.17.
Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja dostrzega znaczenie sektora opieki zdrowotnej w przeciwdziałaniu społecznym skutkom kryzysu gospodarczego. Podkreśla jednak, że decyzje podejmowane z myślą o zaradzeniu kompleksowym kryzysom czy problemom trzeba analizować pod kątem ich ewentualnego niekorzystnego wpływu na zdrowie publiczne, tak by zapobiec tego rodzaju skutkom.18.
Z zadowoleniem przyjmuje i popiera opracowanie strategii aktywnego włączenia społecznego, w ramach której gwarantuje się powszechny dostęp do przystępnej cenowo opieki zdrowotnej wysokiej jakości, aby przeciwdziałać narastającej nierówności w zakresie zdrowia w państwach członkowskich.Wzmocnienie skuteczności systemów opieki zdrowotnej
KOMITET REGIONÓW
19.
Z zadowoleniem przyjmuje i popiera prowadzone obecnie na szczeblu UE prace nad bezpieczeństwem pacjentów i apeluje, by w przyszłych inicjatywach unijnych w dziedzinie zdrowia uwzględnić i priorytetowo traktować doświadczenia pacjentów i ich zaangażowanie, a także rozwijanie umiejętności personelu.20.
Wskazuje na to, jak trudno jest zdefiniować wyniki systemów opieki zdrowotnej, co sprawia, że porównania poszczególnych państw członkowskich są dość problematyczne. Zgadza się jednak, że pomiary i porównania skuteczności systemów opieki zdrowotnej są ważnym celem.21.
Nadal jest zdania, że porównania pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi mają służyć wyłącznie celom poznawczym oraz wymianie doświadczeń i wypróbowanych procedur. Dzięki nim państwa członkowskie będą miały możliwość monitorowania swych postępów i starań na rzecz poprawy w perspektywie międzynarodowej.22.
Przyznaje, że w konkretnych dziedzinach, w których organizacje międzynarodowe (takie jak WHO czy OECD) nie są w stanie udostępnić wystarczających danych, może być konieczne stworzenie europejskiej platformy danych.Zwiększenie dostępności systemów opieki zdrowotnej
KOMITET REGIONÓW
23.
Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w komunikacie Komisji Europejskiej odwołano się do zasad europejskiego paktu społecznego oraz że podkreślono znaczenie przejrzystych kryteriów dostępu do opieki medycznej i zobowiązanie do tego, by żadna grupa społeczna nie została wykluczona z otrzymywania świadczeń opieki zdrowotnej.24.
Zgadza się ze stwierdzeniem, że dostęp do opieki zdrowotnej jest trudny do zmierzenia, zwraca jednak uwagę, że wskaźniki bazujące na relacjach z doświadczeń pacjentów pozwalają zasadniczo wysnuć wnioski, jak obywatele oceniają dostępność świadczeń opieki zdrowotnej.25.
Zgadza się, że w ocenie dostępności opieki zdrowotnej trzeba uwzględnić zarówno część społeczeństwa korzystającą z świadczeń medycznych, jak i zakres tych świadczeń. Przypomina jednak, że różnice w opiece zdrowotnej, jak i w jej zakresie są wyrazem różnych decyzji społecznych na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym.26.
Zgadza się, że dostępność jest warunkiem dostępu do świadczeń medycznych, na co składają się takie elementy, jak czas oczekiwania, oddalenie i dostępność personelu służby zdrowia. Zwraca jednak uwagę, że obecnie, aby zapewnić odpowiedni poziom kwalifikacji w określonych dziedzinach opieki zdrowotnej, nie sposób odejść od skoncentrowania oferty wyspecjalizowanych terapii w głównych ośrodkach, nawet jeśli dla pacjentów oznacza to konieczność dojazdów. Niemniej należy czuwać nad tym, by także mieszkańcy regionów zmagających się z trudnościami demograficznymi i geograficznymi mieli dostęp do takich wyspecjalizowanych usług zdrowotnych.27.
Przypomina, że regiony zmagające się z trudnościami demograficznymi i geograficznymi (regiony o dużym rozproszeniu ludności, małej gęstości zaludnienia, wysokim odsetku osób starszych, a także regiony wyspiarskie lub górskie) stoją wobec specyficznych wyzwań, które przejawiają się najbardziej w dziedzinie zdrowia.28.
Przyznaje, że zintegrowane modele opieki zdrowotnej oraz rozwiązania w dziedzinie e-zdrowia mogą w pewnym stopniu złagodzić problem dostępności systemów opieki zdrowotnej w państwach członkowskich, a zwłaszcza w regionach zmagających się z trudnościami demograficznymi i geograficznymi.29.
Zauważa w tym kontekście brak wzmianki o tym, że zwłaszcza osoby niepełnosprawne mają niekiedy ograniczony dostęp do usług opieki zdrowotnej. Mając na uwadze art. 9 konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych, przypomina Komisji Europejskiej o jej zobowiązaniu (COM(2010) 636 final), że realizując politykę zapobiegającą nierównościom w obszarze zdrowia, będzie zwracać szczególną uwagę na osoby niepełnosprawne.30.
Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie stosowania praw pacjenta w transgranicznej opiece zdrowotnej dodatkowo zaakcentowano kwestię odpowiedzialności systemów opieki zdrowotnej za dostęp do świadczeń medycznych.31.
Cieszy się, że Komisja Europejska zasadnicze znaczenie przypisuje temu, by personel służby zdrowia pełnił w przyszłości istotną funkcję doradczą oraz by odbywało się to we współpracy z innymi sektorami. Przypomina, że w dalszych działaniach poświęconych temu, jak taka współpraca miałaby wyglądać, warto wykorzystać ogromne zasoby wiedzy na poziomie regionalnym i lokalnym.32.
Popiera wymianę informacji na temat poprawy dostępu do lekarstw, zwraca jednak uwagę, że decyzje o kształtowaniu cen i zwrocie kosztów dla pacjentów są wynikiem decyzji społecznych oraz priorytetów ustalonych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Komitet Regionów zwraca przy tym uwagę na to, że większa przejrzystość w kształtowaniu cen produktów medycznych doprowadzi do bardziej efektywnego korzystania z zasobów.33.
Przyjmuje do wiadomości, że Komisja Europejska zamierza dalej wspierać plany państw członkowskich dotyczące personelu służby zdrowia, aby w ten sposób ułatwić rozwiązanie problemów związanych z mobilnością pracowników tego sektora.34.
Podziela stanowisko, że państwa członkowskie powinny dołożyć wysiłków na rzecz odpowiedniego wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie stosowania praw pacjenta w transgranicznej opiece zdrowotnej.Poprawa odporności systemów opieki zdrowotnej
KOMITET REGIONÓW
35.
Przyjmuje do wiadomości, że Komisja Europejska w ramach europejskiego semestru zaleciła reformę systemów opieki zdrowotnej w państwach członkowskich, i w związku z tym odsyła do art. 168 TUE, zgodnie z którym rola UE w dziedzinie zdrowia ogranicza się do uzupełniania polityki krajowej.36.
Z zadowoleniem przyjmuje wsparcie Komisji Europejskiej dla państw członkowskich w reformowaniu ich systemów opieki zdrowotnej, polegające na inicjatywach na rzecz uczenia się i wymiany sprawdzonych rozwiązań z innymi państwami i regionami.37.
Zwraca uwagę, że odpowiednie i długoterminowe inwestycje w systemy opieki zdrowotnej w dłuższej perspektywie mogą okazać się tańsze niż doraźne działania finansowe podyktowane zmianami koniunktury. Uważa zatem, że w przyszłości priorytetowo należy traktować określenie zarówno krótko- jak i długoterminowych oddziaływań inwestycji w systemy opieki zdrowotnej.38.
Zdaje sobie sprawę z tego, że systemy opieki zdrowotnej muszą być odporne finansowo. Jest zdania, że doraźne działania finansowe podyktowane zmianami koniunktury nie mogą mieć pierwszeństwa przed zdrowiem, jako wartością samą w sobie, ani też przed bezpieczeństwem pacjentów i ich zaangażowaniem oraz rozwojem umiejętności personelu.39.
Docenia i z zadowoleniem przyjmuje pracę Komisji Europejskiej, która wskazała sześć czynników odporności mogących przyczynić się do tego, że systemy opieki zdrowotnej zagwarantują obywatelom dostępne i skuteczne świadczenia zdrowotne.40.
Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja Europejska popiera ambitny cel sieci HTA, utworzonej dzięki dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie stosowania praw pacjenta w transgranicznej opiece zdrowotnej, i zgadza się, że w ten sposób ogranicza się powielanie pracy poszczególnych organów administracji.41.
Przyjmuje do wiadomości priorytet wyznaczony przez Komisję Europejską, dotyczący przekazywania odpowiedniemu dostawcy usług opieki zdrowotnej informacji o pacjencie. Zaleca Komisji, by wspierała w tym państwa członkowskie poprzez przekazywanie wiedzy i wymianę sprawdzonych rozwiązań, jeśli chodzi o zarządzanie przepływem informacji.42.
Przypomina o ogromnym potencjale wiedzy, gromadzonym na poziomie lokalnym i regionalnym, na temat sektora opieki zdrowotnej z punktu widzenia obywateli. Uważa, że aktywne wykorzystywanie tej wiedzy jest o wiele ważniejsze niż ewentualne tworzenie kompleksowego konsorcjum na rzecz europejskiej infrastruktury badawczej.43.
Uważa, że nie wykorzystano jeszcze optymalnie potencjalnej synergii między usługami zdrowotnymi w regionach przygranicznych, choć można by dzięki temu poprawić dostępność systemów opieki zdrowotnej, z korzyścią dla pacjentów. Komitet Regionów zwraca się do władz publicznych państw członkowskich, by propagowały zawieranie tego rodzaju umów o współpracy.44.
Zwraca uwagę, że dzięki ścisłej współpracy z WHO i OECD można wykorzystać już dostępne dane także z myślą o infrastrukturze badawczej.Bruksela, 3 grudnia 2014 r.
Przewodniczący | |
Komitetu Regionów | |
Michel LEBRUN |
© Unia Europejska, http://eur-lex.europa.eu/
Za autentyczne uważa się wyłącznie dokumenty Unii Europejskiej opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.