Opinia nr 6/2020 (przedstawiona na mocy art. 287 ust. 4 i art. 322 ust. 1 lit. a) TFUE) w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (COM(2020) 408 final).
Dz.U.UE.C.2020.350.1
Akt nienormatywnyOPINIA nr 6/2020
w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (COM(2020) 408 final)
(2020/C 350/01)
(Dz.U.UE C z dnia 20 października 2020 r.)
SPIS TREŚCI
Punkt
Streszczenie I-V
Wstęp 1-6
Uwagi ogólne - koncepcja Instrumentu 7-23
Cele i koordynacja różnych źródeł finansowania 7-14
Adekwatność zaproponowanej kwoty pomocy 15-18
Mechanizmy kontroli i zarządzania 19-23
Wkład finansowy i proces ustalania przydziałów 24-36
Maksymalny wkład finansowy 24-30
Przydział wkładu finansowego 31-33
Operacje pożyczkowe 34-36
Plany odbudowy i zwiększania odporności 37-46
Opracowywanie i przyjęcie planów odbudowy i zwiększania odporności 37-41
Ocena planów odbudowy i zwiększania odporności 42-44
Powiązanie z europejskim semestrem 45-46
Przepisy finansowe 47-50
Proces podejmowania decyzji w sprawie wniosków o płatność 47-50
Sprawozdawczość, monitorowanie i ocena 51-59
Sprawozdania składane Komisji przez państwa członkowskie 51-52
Monitorowanie i pomiar wyników 53-57
Oceny 58-59
Uwagi końcowe 60-63
Załącznik I - Przegląd budżetów poszczególnych programów składających się na Next Generation EU zgodnie z treścią wniosku Komisji i konkluzjami Rady
Załącznik II - Wniosek Komisji Europejskiej w zestawieniu z konkluzjami Rady Europejskiej
Załącznik III - Inne opinie Trybunału istotne dla poruszanego tematu
Załącznik IV - Ocena planów odbudowy i zwiększania odporności
Streszczenie
Rysunek 1
Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności - wniosek Komisji i konkluzje Rady Europejskiej
Źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy na podstawie wniosku Komisji dotyczącego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (w cenach bieżących; w cenach z 2018 r. kwota na dotacje wynosi 310,0 mld EUR, a kwota na pożyczki 250,0 mld EUR) oraz konkluzji Rady Europejskiej z dnia 21 lipca 2020 r. w sprawie planu odbudowy i WRF na lata 2021-2027 (w cenach z 2018 r.).
Uwagi ogólne - koncepcja Instrumentu
Cele i koordynacja różnych źródeł finansowania
Art. 3, 4, 6, 8 i 22 wniosku Komisji Kluczowe kwestie - Pokrywanie się zakresu i celów Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności z innymi programami unijnymi stwarza ryzyko podwójnego finansowania i rywalizacji. - Należy zapewnić ściślejsze powiązanie z celami UE i odpowiednie ukierunkowanie działań. - Istnieją możliwości udoskonalenia, jeśli chodzi o dodatkowość i wzajemne uzupełnianie się unijnych źródeł finansowania. |
Rysunek 2
Zwiększenie budżetu poszczególnych działów WRF na lata 2021-2027 za sprawą Next Generation EU (w mld EUR, w cenach z 2018 r.)
Źródło: Parlament Europejski, Dyrekcja Generalna ds. Analiz Parlamentarnych.
Adekwatność zaproponowanej kwoty pomocy
Art. 5 wniosku Komisji Kluczowe kwestie - Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności pozwoli istotnie zwiększyć kwotę dostępnych środków, w szczególności w latach 2021-2022. - Trudno ocenić, czy zaproponowana kwota jest adekwatna, ponieważ cele są zdefiniowane raczej ogólnie, a skutki gospodarcze pandemii COVID-19 stają się dopiero widoczne. |
Rysunek 3
Szacowane roczne wypłaty środków z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (w mld EUR, w cenach z 2018 r.)
Źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy na podstawie wniosku Komisji dotyczącego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, s. 40.
Mechanizmy kontroli i zarządzania
Art. 7 i 9 wniosku Komisji Kluczowe kwestie - Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności podlega zasadom należytego zarządzania gospodarczego ustanowionym w rozporządzeniu w sprawie wspólnych przepisów, a zatem opiera się na już istniejących rozwiązaniach. - Nie zdefiniowano jasno roli Parlamentu Europejskiego w procesie ustanawiania i wykonywania budżetu. - We wniosku dotyczącym rozporządzenia nie określono wyraźnie uprawnień kontrolnych Europejskiego Trybunału Obrachunkowego. - Należy usprawnić rozwiązania w zakresie zwalczania nadużyć finansowych i nieprawidłowości, tak aby skutecznie przeciwdziałać nowym zagrożeniom. |
Wkład finansowy i proces ustalania przydziałów
Maksymalny wkład finansowy
Art. 10 wniosku Komisji Kluczowe kwestie - Wkład finansowy (dotacje) jedynie częściowo odzwierciedla skutki pandemii COVID-19. - W proponowanej formule obliczeniowej nie wzięto w pełni pod uwagę celów Instrumentu dotyczących zwiększania odporności i wsparcia odbudowy. |
Rysunek 4
Maksymalny wkład finansowy w ramach Instrumentu w zestawieniu z prognozowaną zmianą PKB poszczególnych państw członkowskich w 2020 r.
Uwaga: Na szaro zaznaczono państwa członkowskie, w przypadku których zgodnie z wiosenną prognozą Komisji Europejskiej spadek PKB w 2020 r. ma przekroczyć 7 %.
Źródła:
1 Załącznik I do wniosku Komisji dotyczącego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
2 Prognoza Komisji Europejskiej z wiosny 2020 r.
Rysunek 5
Maksymalny wkład finansowy w ramach Instrumentu w zestawieniu z PKB na mieszkańca w 2019 r. i liczbą ludności w poszczególnych państwach członkowskich
waga: Na szaro zaznaczono państwa członkowskie, w których łączny PKB na mieszkańca w 2019 r. wyniósł 75 % średniej dla UE-27 lub mniej.
Źródła:
1 Załącznik I do wniosku Komisji dotyczącego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
2 Eurostat, dane [nama_10_pc], ostatnia aktualizacja: 4 sierpnia 2020 r.
3 Eurostat, internetowy kod danych: TPS00001.
Przydział wkładu finansowego
Art. 11 wniosku Komisji |
Kluczowe kwestie |
- Napięte terminy na zaciągnięcie zobowiązań na udostępnione środki gwarantują wprawdzie, że reakcja zostanie podjęta szybko, ale mogą obniżyć ogólną skuteczność Instrumentu. |
- Problemy w zakresie zdolności do absorpcji środków mogą stać się przeszkodą dla państw członkowskich. |
Rysunek 6
Wskaźniki absorpcji europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w latach 2014-2020 w zestawieniu z przydziałem środków w obszarze polityki spójności na okresy 2014-2020 i 2021-2027 oraz maksymalnym wkładem finansowym w ramach Instrumentu
Źródła:
1 Zbiór danych dotyczących polityki spójności (https://cohesiondata.ec.europa.eu/overview), 11 sierpnia 2020 r., Komisja Europejska. Uwaga: Wskaźnik absorpcji oznacza odsetek całkowitej kwoty środków przydzielonych danemu państwu członkowskiemu, który został wypłacony.
2 Przegląd punktowy w trybie pilnym opublikowany przez Europejski Trybunał Obrachunkowy pt. "Alokacja środków finansowych w ramach polityki spójności dla państw członkowskich na lata 2021-2027".
3 Komisja Europejska, publikacja pt. "Budżet UE - Rozwój regionalny i polityka spójności po 2020 r.".
4 Załącznik I do wniosku Komisji dotyczącego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
Operacje pożyczkowe
Art. 12 i 13 wniosku Komisji |
Kluczowe kwestie |
- Komisja ma doświadczenie w zakresie zaciągania pożyczek na rynkach finansowych, ale potrzebuje szybkiego zwiększenia zasobów, aby poradzić sobie z częstotliwością i skalą operacji pożyczkowych. |
- We wniosku nie stwierdzono jasno, że ryzyko związane ze stopami procentowymi będą ponosić państwa członkowskie będące beneficjentami Instrumentu. |
Plany odbudowy i zwiększania odporności
Art. 14-18 wniosku Komisji |
Kluczowe kwestie |
- Przygotowanie i przyjęcie poszczególnych planów odbudowy i zwiększania odporności będzie najprawdopodobniej zadaniem czasochłonnym. |
- Ocena tych planów ma charakter kompleksowy, ale można by ją doprecyzować i ewentualnie jeszcze bardziej uprościć. |
- Powiązanie z europejskim semestrem sprzyja wprawdzie zmniejszeniu obciążenia administracyjnego, ale może wiązać się z problemami. |
- Jednoczesne opracowywanie planów odbudowy i zwiększania odporności, programów operacyjnych i krajowych programów reform może stanowić wyzwanie dla państw członkowskich. |
Opracowywanie i przyjęcie planów odbudowy i zwiększania odporności
Rysunek 7
Harmonogram etapów oceny i przyjmowania planów odbudowy i zwiększania odporności - wniosek Komisji i konkluzje Rady Europejskiej
Źródło: Europejski Trybunał Obrachunkowy na podstawie wniosku Komisji dotyczącego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz konkluzji Rady Europejskiej.
Ocena planów odbudowy i zwiększania odporności
Sprawozdawczość, monitorowanie i ocena
Art. 20, 21 i 23-25 wniosku Komisji Kluczowe kwestie - Częstotliwość składania przez państwa członkowskie sprawozdań Komisji nie pokrywa się z rytmem składania wniosków o płatność dwa razy do roku. - We wniosku nie uwzględniono wspólnych wskaźników opracowanych na podstawie kryteriów RACER (wskaźniki odpowiednie, akceptowane, wiarygodne, proste i miarodajne) do celów sprawniejszego monitorowania i pomiaru wyników. |
Sprawozdania składane Komisji przez państwa członkowskie
Monitorowanie i pomiar wyników
Oceny
Uwagi końcowe
Niniejsza opinia została przyjęta przez Europejski Trybunał Obrachunkowy w Luksemburgu na posiedzeniu w dniu 7 września 2020 r.
W imieniu Europejskiego Trybunału Obrachunkowego | |
Klaus-Heiner LEHNE | |
Prezes |