Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Strategia UE w sprawie zwalczania antysemityzmu i wspierania życia żydowskiego (2021-2030)
Dz.U.UE.C.2022.375.21
Akt nienormatywnyOpinia Europejskiego Komitetu Regionów - Strategia UE w sprawie zwalczania antysemityzmu i wspierania życia żydowskiego (2021-2030)
(2022/C 375/04)
| Sprawozdawca: | János Ádám KARÁCSONY (HU/EKR), wiceprzewodniczący rady komitatu Pest Megye |
| Dokument źródłowy: | Komunikat Komisji "Strategia UE w sprawie zwalczania antysemityzmu i wspierania życia żydowskiego (2021-2030)" |
| COM(2021) 615 final |
EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW
1. Z zadowoleniem przyjmuje komunikat dotyczący strategii UE w sprawie zwalczania antysemityzmu i wspierania życia żydowskiego (2021-2030) i zgadza się z Komisją Europejską, że zwalczanie antysemityzmu jest złożonym wyzwaniem, ponieważ stanowi on zagrożenie dla podstawowych wartości europejskich. Europejski Komitet Regionów poprzez aktywne zaangażowanie może przyczynić się do realizacji strategii Komisji Europejskiej w sprawie zwalczania antysemityzmu i wspierania życia żydowskiego (2021-2030), zapewniając udział władz lokalnych i regionalnych w jej wdrażaniu. Uważa, że Unia Europejska, w której nie będzie antysemityzmu, musi być wspólnym celem wszystkich władz lokalnych i regionalnych w UE.
2. Jest zaniepokojony wynikami drugiego badania dotyczącego dyskryminacji i przestępstw z nienawiści wobec Żydów w UE, Experiences and perceptions of antisemitism [Doświadczanie i postrzeganie antysemityzmu], przeprowadzonego w 2018 r. przez Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA), które potwierdziło, że dziewięciu na dziesięciu Żydów uważa, iż antysemityzm w ich kraju nasilił się, a 85 % Żydów uważa antysemityzm za poważny problem.
3. Z zadowoleniem przyjmuje to, że strategia Komisji opiera się na szeroko zakrojonych konsultacjach z odpowiednimi zainteresowanymi stronami, w tym z władzami krajowymi i regionalnymi, gminami i organizacjami żydowskimi, niezależnymi ekspertami i badaczami, FRA oraz organizacjami międzynarodowymi i innymi podmiotami.
4. Podkreśla, że kultura żydowska jest integralną częścią kultury europejskiej i żydowskie dziedzictwo kulturowe musi być chronione i promowane w miastach i regionach UE. Powinno się to odbywać tak, by mieszkańcy Europy mogli docenić i uznać żydowskie dziedzictwo kulturowe za istotną część kultury i stylu życia w Europie. Komitet zwraca uwagę na wielowiekową tradycję życia żydowskiego oraz ogromny i ważny wkład osób wyznania i pochodzenia żydowskiego w nasze wspólne społeczeństwo i kulturę. Dlatego jest zdania, że ważne jest zacieśnienie współpracy między regionami a społeczeństwem obywatelskim.
5. Z zadowoleniem przyjmuje potwierdzenie przez Komisję zdecydowanego i jednoznacznego zaangażowania na rzecz globalnej walki z antysemityzmem. Zgadza się, że wszelkie przejawy antysemityzmu oraz nawoływania do nienawiści lub przemocy są niedopuszczalne i sprzeczne z wartościami i celami Unii Europejskiej i państw członkowskich. Są to zasady niezbywalne. W związku z powyższym istotne jest, aby wszystkie organy międzynarodowe, krajowe i na poziomie niższym od krajowego uwzględniały zapobieganie antysemityzmowi i przeciwdziałanie mu we wszystkich jego formach i we wszystkich obszarach polityki.
6. Z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do prowadzenia regularnego dialogu z Parlamentem Europejskim i parlamentami krajowymi państw członkowskich, aby zachęcić do zdecydowanych działań w zakresie zwalczania antysemityzmu i wspierania życia żydowskiego. Jednocześnie uważa, że zaproszenie do udziału w dialogu podmiotów regionalnych dodatkowo zwiększyłoby skuteczność strategii.
7. Za słuszny uznaje wniosek zawarty w strategii, że wszelkie formy nienawiści podważają wartość człowieka i są niezgodne z wartościami, za którymi opowiada się UE. Mimo że z zadowoleniem przyjmuje to, że strategia stanowi element w ramach szerszych działań Komisji na rzecz zwalczania wszelkich form nienawiści, dyskryminacji i rasizmu, uważa, że należy pójść o krok dalej i ogłosić zasadę zero tolerancji dla antysemityzmu.
8. Przypomina, że zgodnie z art. 17 TFUE Unia Europejska musi prowadzić otwarty, przejrzysty i regularny dialog z kościołami, stowarzyszeniami religijnymi i organizacjami niewyznaniowymi. Dialog taki powinien być również rozwijany przez Komitet.
Zapobieganie wszelkim formom antysemityzmu i ich zwalczanie
9. Za słuszny uznaje wniosek strategii, że do najczęstszych przejawów antysemityzmu należy dziś antysemityzm związany z Izraelem, z którym europejscy Żydzi najczęściej stykają się w internecie 1 .
10. W pełni popiera pogląd, że stosowanie przez państwa członkowskie i ich władze definicji antysemityzmu podanej przez Międzynarodowy Sojusz na rzecz Pamięci o Holokauście (IHRA) powinno stać się standardową praktyką pomagającą w identyfikowaniu antysemickich wzorców postępowania i rozmaitych przejawów antysemityzmu. Uznanie danego czynu za antysemicki i nazwanie go w ten sposób wzbudza zaufanie do władz i sądów oraz sprawia, że ludzie chętniej zgłaszają przestępstwa motywowane antysemityzmem.
11. Zgodnie z tą definicją a) czyny antysemickie należy uznać za przestępstwa, jeżeli są tak określane przez prawo (np. negowanie Holokaustu lub rozpowszechnianie materiałów antysemickich). Stosowanie szczególnie krzywdzącej i szkodliwej terminologii (Holocaust, ludobójstwo, apartheid) nie może być uznane za uzasadnione wyrażanie krytyki wobec społeczności żydowskich lub ogólnych celów i zachowań państwa żydowskiego; b) czyny przestępcze powinny zostać uznane za antysemickie, jeżeli cel ataków, niezależnie od tego, czy chodzi tu o osoby czy obiekty - takie jak budynki, szkoły, miejsca kultu i cmentarze - są wybierane ponieważ są żydowskie lub są postrzegane jako żydowskie lub związane ze społecznością żydowską; c) należy prowadzić dochodzenia w sprawie dyskryminacji antysemickiej i pozbawiania osób należących do społeczności żydowskich szans i usług dostępnych dla innych oraz czyny te karać.
12. Z zadowoleniem przyjmuje to, że państwa członkowskie poparły strategię i zobowiązały się już do zapobiegawczego stawienia czoła antysemityzmowi w ramach strategii krajowych oraz do zwalczania go, jak też do przeciwdziałania innym formom dyskryminacji - np. rasizmowi, ksenofobii - oraz ekstremizmowi. Jednym z przykładów jest tu "Unia równości: Unijny plan działania przeciwko rasizmowi na lata 2020-2025", w sprawie którego Komitet Regionów również wydał opinię 2 .
13. Popiera stwierdzenie zawarte w strategii, że kluczem do sukcesu jest większe zaangażowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego i społeczności żydowskich, wzmocnienie aktywnej współpracy z tymi podmiotami oraz zapewnienie wsparcia finansowego dla ich inicjatyw za pośrednictwem istniejących unijnych programów, przy czym na realizację tych celów trzeba przeznaczyć konkretne fundusze.
14. Z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do wspierania organizacji i projektów mających na celu zwalczanie i rejestrowanie wszelkich form antysemityzmu poprzez finansowanie programu "Obywatele, równość, prawa i wartości" (CERV) o wartości 1,55 mld EUR 3 , a także wielu innych programów UE 4 , co pozwoli zająć się przekrojowym charakterem antysemityzmu poprzez przeciwdziałanie antyjudaizmowi i kwestionowaniu legitymacji państwa Izrael, a także poświęcenie wystarczającej uwagi pamięci o Holokauście.
15. Popiera - jako sposób budowania zaufania do działania państwa - wyznaczenie osób do kontaktu w krajowych oraz regionalnych organach bezpieczeństwa, a także ustanowienie kanałów i skoordynowanych środków komunikacji, zwłaszcza w przypadku kryzysu.
16. Z zadowoleniem przyjmuje decyzję Komisji o sformalizowaniu grupy roboczej ad hoc do spraw zwalczania antysemityzmu jako stałej struktury w celu wsparcia realizacji strategii i skoordynowania działań państw członkowskich, przedstawicieli społeczności żydowskich i innych zainteresowanych stron. Apeluje do Komisji, by przy wyborze przedstawicieli do uczestnictwa w pracach grupy roboczej zwróciła szczególną uwagę na złożoność europejskich społeczności żydowskich, aby zapewnić równą reprezentację wszystkich wyznań i ruchów religijnych.
17. Jest zaniepokojony, że 44 % młodych Europejczyków pochodzenia żydowskiego doświadczyło napaści na tle antysemickim 5 . Uważa za niezwykle pilne zdecydowane zwalczanie nawoływania do nienawiści i przestępstw z nienawiści na tle antysemickim, a także brutalnego ekstremizmu i terroryzmu skierowanego przeciwko Żydom. Wyraża głębokie zaniepokojenie z powodu ustaleń badania przeprowadzonego przez Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej w 12 państwach członkowskich na temat doświadczania przez ludność żydowską przestępstw z nienawiści. Według tego badania 35 % respondentów spotkało się z twierdzeniem, że "Żydzi wykorzystują bycie ofiarą Holokaustu do własnych celów" 6 , a 53 % Europejczyków uważa, że negowanie Holokaustu stanowi problem w ich kraju 7 . W związku z tym wzywa do szybkiego przyjęcia wniosku Komisji Europejskiej w sprawie rozszerzenia wykazu przestępstw UE o nawoływanie do nienawiści i przestępstwa z nienawiści, co umożliwiłoby ustanowienie ogólnounijnych minimalnych zasad definiowania przestępstw i sankcji karnych.
18. Zgadza się z Komisją, że przy wdrażaniu strategii szczególnie ważną rolę w zwalczaniu antysemityzmu i we wspieraniu życia żydowskiego odgrywają zarówno państwa członkowskie, jak i podmioty lokalne i regionalne. Zobowiązuje się, że w przyszłości w większym stopniu skupi się na kwestii antysemityzmu, aby przyczynić się do realizacji strategii UE w sprawie zwalczania antysemityzmu i promować wymianę sprawdzonych rozwiązań.
19. Z zadowoleniem przyjmuje europejską strategię szkolenia kadr wymiaru sprawiedliwości na lata 2021-2024, która ma wspierać programy szkoleniowe i działania w zakresie budowania zdolności w dziedzinie zwalczania antysemityzmu dla pracowników wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania, w tym za pośrednictwem Europejskiej Sieci Szkolenia Kadr Wymiaru Sprawiedliwości (EJTN) i Agencji Unii Europejskiej ds. Szkolenia w Dziedzinie Ścigania (CEPOL). Władze lokalne i regionalne powinny mieć również dostęp do możliwości podnoszenia świadomości na temat antysemityzmu oraz do odpowiednich szkoleń.
20. Zaznacza, że szczególnie ważne jest, by gromadzić w państwach członkowskich porównywalne dane dotyczące różnych przejawów antysemityzmu oraz wspierać metodykę i opracowanie procedur gromadzenia danych z wykorzystaniem ukierunkowanych funduszy i programów.
21. Zgadza się z Komisją, że należy zwrócić większą uwagę na zwalczanie antysemityzmu w internecie. Zwraca uwagę, że antysemickie teorie spiskowe, symbole, pamiątki i literatura związane z nazizmem oraz ich rozpowszechnianie w sieci mogą prowadzić do radykalizacji postaw, a w konsekwencji do przemocy fizycznej. Stąd też szczególne znaczenie mają obowiązki operatorów określone w kodeksie postępowania, akcie o usługach cyfrowych i akcie o rynkach cyfrowych.
22. Podkreśla, że trzeba zwrócić większą uwagę na sposoby postępowania w przypadkach zamieszczania na platformach mediów społecznościowych treści niezgodnych z prawem. Kluczową rolę w tym zakresie odgrywają organy ścigania, sądownictwo i sądowe postępowanie cywilne. Będące przestępstwem wypowiedzi w internecie lub w mediach społecznościowych powinny być konsekwentnie ścigane. Komitet uważa za konieczne wzmocnienie przepisów unijnych i krajowych w tym zakresie. Wzywa zatem państwa członkowskie do szybkiej i pełnej transpozycji oraz wdrożenia decyzji ramowej w sprawie zwalczania rasizmu i ksenofobii 8 .
Ochrona i wspieranie życia żydowskiego w UE
23. Z zadowoleniem przyjmuje determinację Komisji, by wspierać państwa członkowskie i społeczności żydowskie we wzmacnianiu ochrony synagog i miejsc kultu poprzez przeznaczenie na ten cel środków w wysokości 24 mln EUR. Zwraca uwagę, że gromadzenie ujednoliconych danych dotyczących incydentów mogłoby pomóc Komisji w badaniu wspólnie z Centrum Analiz Wywiadowczych Unii Europejskiej konkretnych zagrożeń dla ludności żydowskiej, społeczności i miejsc kultu, aby lepiej rozumieć konkretne zagrożenia, zapobiegać im, chronić się przed nimi i na nie reagować.
24. Podkreśla, że pomimo długotrwałej obecności Żydów w Europie 68 % Europejczyków twierdzi, że "nie są poinformowani" o historii Żydów 9 . Komitet jest zdania, że zwiększanie świadomości i wiedzy na temat historii, religii i kultury żydowskiej wśród młodych uczniów należy traktować priorytetowo. Szczególne znaczenie ma w tym wypadku jakość materiałów dydaktycznych, a także podręczników dla nauczycieli. Trzeba zlikwidować uprzedzenia społeczne i wspierać przekonanie, że życie żydowskie stanowi element społeczeństwa europejskiego.
25. Z zadowoleniem przyjmuje uznanie przez Komisję ważnej roli sportu i mediów w promowaniu integracji. Zwraca uwagę, że oprócz inicjatyw organizacji pozarządowych aktywne zaangażowanie organizacji żydowskich i wsparcie poprzez ukierunkowane programy może być bardziej skuteczne w zwalczaniu antysemickich stereotypów i błędnych wyobrażeń.
26. Z zadowoleniem przyjmuje europejskie ramy działania w zakresie dziedzictwa kulturowego 10 (które przewidują specjalne działanie dotyczące cmentarzy żydowskich w Europie), niemniej zwraca uwagę, że w Europie jest wiele opuszczonych synagog i innych obiektów związanych ze społecznością żydowską. Oprócz pomocy regionalnej potrzebne byłyby dalsze programy służące wzmocnieniu korzeni kulturowych Europy poprzez przywrócenie tych ważnych miejsc i ich ochronę przed wandalizmem.
27. Z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie Komisji w edukację i badania nad życiem żydowskim, antysemityzmem i Holokaustem oraz uznanie, że te starania są niezbędne do zrozumienia dzisiejszego antysemityzmu i zapobiegania podobnym okrucieństwom w przyszłości. Niemniej ograniczony zakres programów OBWE 11 /ODIHR 12 i UNESCO 13 w niektórych państwach członkowskich wymaga wzmocnienia.
Edukacja, badania naukowe i pamięć o Holokauście
28. Z zadowoleniem przyjmuje plan Komisji, by sfinansować ogólnounijne badanie na temat antysemickich uprzedzeń w UE, opierając się również na doświadczeniach wielu państw członkowskich 14 oraz władz lokalnych i regionalnych z całej UE.
29. Podkreśla, że choć edukacja należy do kompetencji państw członkowskich, konieczne jest dokonanie przeglądu materiałów edukacyjnych dotyczących judaizmu, antysemityzmu, Holokaustu i współczesnego Izraela w europejskich instytucjach edukacyjnych. Należy pamiętać, że takie materiały powinny być w pełni zgodne ze standardami UNESCO w zakresie pokoju, tolerancji, współistnienia i niestosowania przemocy. Ponadto fundusze UE powinny być przyznawane na finansowanie podręczników spełniających wspomniane powyżej normy UNESCO. Niezbędne jest odpowiednie szkolenie nauczycieli na wszystkich poziomach kształcenia w celu zwalczania antysemityzmu i przeciwdziałania uprzedzeniom w ramach kształcenia i poprzez edukację 15 . Walkę z błędnymi przekonaniami i stereotypami mogłaby dodatkowo usprawnić wymiana najlepszych praktyk między osobami zawodowo zajmującymi się edukacją i szkoleniem a różnymi szczeblami sprawowania rządów odpowiedzialnymi za opracowywanie i wdrażanie polityki edukacyjnej i szkoleniowej.
30. Wyraża zaniepokojenie z powodu powtarzających się aktów antysemityzmu w szkołach oraz coraz większych trudności niektórych nauczycieli w nauczaniu o Szoa, a także zgadza się, że nauczyciele powinni być upoważnieni do poruszania kwestii antysemityzmu, Szoa, życia żydowskiego i historii żydowskiej, między innymi w klasach wielokulturowych. Podkreśla w związku z tym znaczenie zapewnienia przez państwa członkowskie nauczycielom - zwłaszcza historii - i dyrektorom szkół większego wsparcia pedagogicznego w nauczaniu o drugiej wojnie światowej i, bardziej ogólnie, w omawianiu kwestii antysemityzmu. Zwraca uwagę, że w celu dokonania przeglądu i udoskonalenia materiałów dydaktycznych stosowanych w państwach członkowskich i regionach szczególnie konieczna jest zorganizowana wymiana poglądów z nauczycielami.
31. Z zadowoleniem przyjmuje to, że Komisja nadal finansuje działania podejmowane w państwach członkowskich w celu systematycznego zwalczania antysemityzmu i wspierania życia żydowskiego na szczeblu lokalnym i regionalnym, a także upowszechniania wiedzy o obecnym i dawnym życiu żydowskim w danych gminach i regionach oraz nawiązywania kontaktów ze społecznościami lokalnymi. Te działania powinny być również wspierane za pośrednictwem unijnych programów "Horyzont Europa" i CERV.
32. Z dużym zadowoleniem przyjmuje międzynarodowe projekty badawcze dotyczące zapobiegania antysemityzmowi, takie jak np. projekty porównawcze dotyczące traktowania antysemityzmu w edukacji szkolnej, i wzywa do ich ukierunkowanego finansowania ze środków europejskich.
33. Podkreśla, że trzeba upamiętniać heroiczną postawę osób pochodzenia nieżydowskiego w całej Europie, które poświęciły swoje życie, by pomagać Żydom w czasie Zagłady.
34. Popiera skoordynowane i transgraniczne opracowywanie wielojęzycznych materiałów dydaktycznych na temat zapobiegania antysemityzmowi oraz podręczników dla nauczycieli, które byłyby dostępne w wersji cyfrowej i nieodpłatne.
35. Uważa, że zasadnicze znaczenie ma wzmocnienie mechanizmów monitorowania finansowania grup, które pod przykrywką organizacji pozarządowych chronią antysemityzm, promują kampanię bojkotu, wycofania inwestycji i sankcji wobec Izraela (BDS) lub uzasadniają terroryzm i zachęcają do niego.
36. Wyraża uznanie dla prac Europejskiej Infrastruktury Badań nad Holokaustem (EHRI) 16 i uważa za istotne, by zapewnić kontynuację ponadnarodowych badań nad Holokaustem, wydarzeń upamiętniających Holokaust i edukacji w tej dziedzinie po wygaśnięciu projektu w 2024 r. Jest to inicjatywa badawcza dotycząca Holokaustu, na którą przeznacza się najwięcej funduszy unijnych na świecie.
Przewodzenie globalnej walce z antysemityzmem
37. Z zadowoleniem przyjmuje stwierdzenie Komisji, że kluczowym partnerem Unii Europejskiej w globalnej walce z antysemityzmem jest Izrael. Popiera ponadto w pełni współpracę z utworzoną przez Komisję Europejską grupą roboczą ad hoc oraz z grupą roboczą Parlamentu Europejskiego do spraw zwalczania antysemityzmu (WGAS).
38. Podkreśla znaczenie zaangażowania władz krajowych, regionalnych i lokalnych oraz społeczności żydowskich i społeczeństwa obywatelskiego dla wzmocnienia legitymizacji planu działania, jak też w celu skuteczniejszego zwalczania rasizmu w Europie. Istotne jest również, by różne kraje oraz władze lokalne i regionalne dzieliły się między sobą dobrymi praktykami, w tym celami i działaniami z zakresu edukacji, prawodawstwa czy badań, które są opracowywane na różnych szczeblach sprawowania rządów i przez społeczeństwo obywatelskie.
39. Uważa, że skoro to władze lokalne i regionalne w pierwszej kolejności prowadzą działania nastawione na zwalczanie rasizmu i wspieranie życia żydowskiego, powinny one mieć możliwość udziału w wymianie, regularnych konsultacjach i dialogu z instytucjami UE.
40. Wyraża gotowość do wniesienia w stosownych przypadkach wkładu w prace założonej przez Komisję grupy roboczej ad hoc do spraw zwalczania antysemityzmu, a także do zapraszania jej przedstawicieli na odpowiednie posiedzenia Komitetu.
41. Zastosuje się do apelu Komisji o dawanie dobrego przykładu i poprawę reprezentatywności personelu KR-u poprzez odpowiednią rekrutację i wybór kandydatów.
Bruksela, dnia 29 czerwca 2022 r