Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Przeciwdziałanie radykalizacji postaw i brutalnemu ekstremizmowi: mechanizmy zapobiegania na poziomie lokalnym i regionalnym.

Dzienniki UE

Dz.U.UE.C.2017.17.33

Akt nienormatywny

Wersja od: 18 stycznia 2017 r.

Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Przeciwdziałanie radykalizacji postaw i brutalnemu ekstremizmowi: mechanizmy zapobiegania na poziomie lokalnym i regionalnym

(2017/C 017/07)

(Dz.U.UE C z dnia 18 stycznia 2017 r.)

Sprawozdawca:

Bart SOMERS (ALDE/Belgia) burmistrz Mechelen i przewodniczący frakcji Open VLD w Parlamencie Flamandzkim

EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW,

WPROWADZENIE

1. Z zadowoleniem przyjmuje projekt rezolucji Parlamentu Europejskiego w sprawie zapobiegania radykalizacji postaw prowadzącej do przemocy oraz rekrutacji obywateli europejskich przez organizacje terrorystyczne oraz opinie Komisji Spraw Zagranicznych i Komisji Kultury i Edukacji.

2. Podkreśla, że zwalczanie terroryzmu i zapobieganie radykalizacji prowadzącej do przemocy oraz zapobieganie rekrutacji obywateli europejskich przez organizacje terrorystyczne stanowi w swej istocie kompetencję państw członkowskich, jednak dla zapewnienia skutecznego podejścia kluczowa jest także współpraca na szczeblu lokalnym, europejskim i międzynarodowym. Jest zbulwersowany ostatnimi atakami terrorystycznymi przeprowadzonymi przez zradykalizowanych, bezwzględnych ludzi i wyraża głębokie współczucie dla ofiar i ich rodzin oraz przyjaciół. Podkreśla, że wydarzenia te raz jeszcze wskazują na pilną potrzebę współpracy na szczeblu europejskim i międzynarodowym w celu zwalczania terroryzmu międzynarodowego i radykalizacji prowadzącej do przemocy. Jest przekonany, że obrona wartości otwartego i różnorodnego społeczeństwa sprzyjającego włączeniu społecznemu i opartego na wzajemnym szacunku oraz zapobieganie przemocy wymagają znacznego zwiększenia wymiany informacji wywiadowczych i współpracy pomiędzy wszystkimi szczeblami organów ścigania i bezpieczeństwa, a także między podmiotami społecznymi, społeczeństwem obywatelskim i różnymi poziomami sprawowania rządów.

3. Podkreśla, że nie można dopuścić ani tolerować jakiegokolwiek równoległego modelu społecznego, sprzecznego z tymi wartościami.

4. Zachęca organy europejskie i krajowe do jak najszerszej wymiany informacji wywiadowczych z organami lokalnymi, bez szkody dla bezpieczeństwa.

5. Uważa, że trzeba koniecznie stawić czoła zjawisku radykalizacji prowadzącej do przemocy, gdyż stanowi ono zagrożenie dla obywateli europejskich oraz dla uniwersalnych wartości Europy opartych na jej dziedzictwie kulturowym i humanistycznym.

6. W tym względzie podkreśla, że wspólna egzystencja wymaga wysiłków w obszarze kształcenia, aby zapewnić poszanowanie demokracji, praworządności i zasady godności osoby ludzkiej przez wszystkich członków społeczności żyjących w UE.

7. Wzywa Komisję, państwa członkowskie, władze lokalne i regionalne oraz organizacje społeczeństwa obywatelskiego, a w szczególności społeczność naukową do wzmożenia wysiłków, a zwłaszcza współpracy międzynarodowej i międzysektorowej w celu przeprowadzenia analizy głównych przyczyn radykalizacji prowadzącej do przemocy, przebiegu tego procesu oraz sprzyjających mu różnorodnych wpływów i czynników, gdyż taka analiza mogłaby pomóc państwom członkowskim oraz UE w opracowaniu narzędzi dla polityki opartej na dowodach.

8. Zaznacza, że radykalizacja prowadząca do przemocy stanowi zjawisko międzynarodowe i z doświadczeń państw z wielu innych obszarów świata można wyciągać cenne wnioski. W związku z tym przyjmuje z zadowoleniem utworzenie nowych i rozwój istniejących wielodyscyplinarnych sieci, takich jak sieć Strong Cities Network, które mają umożliwiać jeszcze intensywniejsze kontakty miast i innych samorządów lokalnych w skali międzynarodowej w celu wzmacniania lokalnych sposobów podejścia w zakresie zapobiegania brutalnemu ekstremizmowi. Podkreśla potrzebę utworzenia unijnej sieci na rzecz wzmocnienia w całej UE współpracy lokalnej i regionalnej w dziedzinie zwalczania radykalizacji postaw, brutalnego ekstremizmu i terroryzmu. Zachęca sieć upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw oraz sieć ds. komunikacji strategicznej do dalszego opracowywania skutecznych środków zapobiegawczych, zwłaszcza poprzez poprawę wczesnego wykrywania sygnałów radykalizacji na szczeblu lokalnym, zwalczanie retoryki za pomocą strategii komunikacyjnych oraz rozwijanie solidnych programów resocjalizacji.

9. Stwierdza, że Europa posiada już szereg narzędzi przeciwdziałania radykalizacji obywateli europejskich prowadzącej do przemocy oraz że Unia Europejska i jej państwa członkowskie muszą je w pełni wykorzystywać i dążyć do ich ulepszania w obliczu wyzwań, z jakimi w ostatnim czasie przyszło im się zmierzyć.

10. Podkreśla, że istotne jest, aby prowadzić ukierunkowane na przyczyny działania w walce z radykalizacją i werbowaniem do struktur terrorystycznych, zwiększając prewencję, głównie poprzez monitorowanie internetu i prowadzenie dialogu ze wspólnotami religijnymi i ich przywódcami, a także organizowanie spotkań, dni informacyjnych, kampanii uświadamiających i ogólne uwrażliwianie całego społeczeństwa obywatelskiego na te problemy.

11. Wskazuje przy tym na istotną rolę sieci upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw (RAN) oraz nowo utworzonego centrum doskonałości, a ponadto pochwala postępy osiągnięte przez prezydencję niderlandzką Rady Unii Europejskiej.

12. Podkreśla, że sieć RAN powinna podjąć dodatkowe wysiłki, aby dotrzeć do mniejszych miast i społeczności, a tym samym zapewnić mniejszym podmiotom jednakowy dostęp do RAN.

Definicja pojęcia radykalizacji

13. Apeluje do Komisji Europejskiej o szybkie wypracowanie porozumienia w kwestii wspólnej definicji zjawiska radykalizacji prowadzącej do przemocy, która to definicja stałaby się punktem wyjścia do przyjęcia lepiej skoordynowanej strategii działania przez różne kraje, do czego wkład wniosłyby także władze lokalne i regionalne; należy przy tym uwzględnić fakt, że doświadczenia każdego państwa członkowskiego w znacznej mierze określa unikalny kontekst polityczny, kulturalny i prawny.

14. Wobec braku powszechnie akceptowanej definicji "radykalizacji prowadzącej do przemocy" rozumie pod pojęciem radykalizacji zjawisko, które polega na tym, że ludzie uważają użycie przemocy za uzasadnione lub też sami ją stosują, aby osiągnąć własne cele polityczne, które podważają porządek demokratyczny oraz podstawowe prawa będące jego fundamentem.

15. Postrzega radykalizację prowadzącą do przemocy jako walkę ideologiczną, w której zradykalizowane jednostki i ugrupowania chcą przemocą zburzyć model europejski - oparty na ideach praw człowieka, wolności wypowiedzi, wolności religii lub przekonań, praworządności, równouprawnienia płci i niedyskryminacji - przez wzgląd na własne przekonania, które są sprzeczne z tymi wartościami.

16. Podkreśla, że radykalizacja prowadząca do przemocy stanowi złożone i dynamiczne zjawisko, oparte na szeregu czynników o charakterze globalnym, socjologicznym, politycznym, geopolitycznym, ale i jednostkowym, i nie należy rozpatrywać jej w oderwaniu od tych aspektów. Zauważa również, że ostatnio wydaje się zaznaczać niepokojąca tendencja polegająca na tym, że nie tylko radykałowie o różnych przekonaniach dążą do nakłonienia większej liczby osób do stosowania przemocy, lecz również niektóre grupy celowo starają się zwerbować do radykalnych przedsięwzięć osoby z kryminalną przeszłością, które mają doświadczenie w stosowaniu przemocy.

17. Przestrzega, że rekrutacja w imię radykalizmu prowadzącego do przemocy coraz częściej odbywa się za zamkniętymi drzwiami, poprzez fora i społeczności internetowe, które obfitują w sugestywne treści propagujące agresywne ideologie i które mogą dotrzeć do wielu osób podatnych na taki przekaz.

18. Podkreśla, że zjawisko radykalizacji prowadzącej do przemocy nie odpowiada jednemu określonemu profilowi i dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet, a zwłaszcza ludzi młodych z różnych środowisk społecznych, których często cechuje poczucie braku przynależności do społeczeństwa, wynikające z konfliktów tożsamości, rzekomego lub faktycznego doświadczenia niesprawiedliwości, dyskryminacji lub wykluczenia społecznego.

19. Zaznacza, że w wielu przypadkach chodzi o obywateli Unii Europejskiej, urodzonych i wykształconych na jej obszarze, a mimo to obierających radykalną ideologię, która nakłania do przemocy.

20. Przestrzega, że terroryzm i radykalizacja prowadząca do przemocy leżą u podstaw licznych stereotypowych wyobrażeń na temat religii - to zaś z kolei wykorzystywane jest do uzasadniania radykalizacji przez drugą stronę, również przez ruchy neonazistowskie i neofaszystowskie - a w konsekwencji ponownie szerzy się mowa nienawiści i rośnie liczba przestępstw z nienawiści będących skutkiem rasizmu, ksenofobii oraz innych rodzajów nietolerancji wobec cudzych poglądów, wiary czy religii.

21. Zwraca uwagę, że mimo iż główne obawy dotyczące bezpieczeństwa zgłaszane przez państwa członkowskie UE słusznie dotyczą fundamentalistów podróżujących do i ze stref konfliktu, zjawisko radykalizacji prowadzącej do przemocy nie ogranicza się do jednej konkretnej ideologii czy religii, lecz może występować w kontekście różnych ideologii i każdej niewłaściwie pojętej religii, z tego względu zaś przeciwdziałanie mu nie może skupiać się wyłącznie na radykalizacji związanej z fundamentalizmem islamskim.

22. Podkreśla, że w procesie zwalczania radykalizacji prowadzącej do przemocy kluczową rolę odgrywa polityczne zaangażowanie na wszystkich szczeblach władzy. Wymaga to również, by wyciągać wnioski ze złych i dobrych doświadczeń z przeszłości i stawiać ponad rozgrywkami politycznymi otwartość na współpracę ze wszystkimi siłami społecznymi, które mogą być pomocne.

ZALECENIA POLITYCZNE

Prawa człowieka i różnorodność jako zasady przewodnie

23. Uważa, że polityka Unii Europejskiej w sprawie zwalczania terroryzmu i zapobiegania radykalizacji prowadzącej do przemocy musi na pierwszym miejscu stawiać prawa człowieka.

24. Apeluje, aby działania podejmowane przez państwa członkowskie i UE w celu zapobiegania i przeciwdziałania radykalizacji prowadzącej do przemocy wyraźnie respektowały prawa podstawowe i swobody obywatelskie, mianowicie prawo do prywatności i ochrony danych, zasadę domniemania niewinności, prawo do rzetelnego procesu sądowego, wolności wypowiedzi i światopoglądu oraz zrzeszania się.

25. Podkreśla, że w procesie zapobiegania i zwalczania radykalizacji prowadzącej do przemocy kluczowa rola należy do społeczeństw, które w pełni respektują prawa człowieka wszystkich grup ludności oraz spełniają normy międzynarodowe i regionalne, również w zakresie walki z dyskryminacją i rasizmem oraz innymi formami nietolerancji.

26. W tym kontekście postrzega demokratyczne wartości Unii Europejskiej jako środek gwarantujący wolność europejskich obywateli.

27. Podkreśla znaczenie eliminacji zjawisk sprzyjających powstawaniu radykalizacji prowadzącej do przemocy, poczynając od rasizmu i dyskryminacji. Mimo iż nie można mówić o jednoznacznym związku między rasizmem, dyskryminacją i radykalizacją prowadzącą do przemocy, a rasizm i dyskryminacja nie mogą stanowić usprawiedliwienia dla przemocy, społeczeństwo dające możliwość aktywnego uczestnictwa wszystkim swoim członkom może istnieć wyłącznie pod warunkiem realizowania konsekwentnej polityki równych szans i tolerancji.

28. Wzywa Komisję, aby zachęcała państwa członkowskie oraz ich władze lokalne i regionalne do prowadzenia aktywniejszej, bardziej zdecydowanej polityki przeciwdziałania dyskryminacji, szczególnie w szkolnictwie oraz na rynku pracy i rynku mieszkaniowym, wzorując się między innymi na polityce już zainicjowanej przez regiony, które wdrożyły środki służące integracji, takie jak zakwaterowanie uchodźców i migrantów w mniejszych grupach. Aby przeciwdziałać pojawianiu się postaw radykalnych, priorytetem jest integracja społeczna i kulturowa, która opiera się na konstruktywnym dialogu między różnymi grupami i na edukacji. W tym celu należy wspierać i promować wszystkie podmioty społeczeństwa obywatelskiego, które działają na tym polu, i stworzyć im warunki do jak najbardziej efektywnego działania.

29. Podkreśla, że ważne jest, by zarówno na różnych poziomach sprawowania rządów - europejskim, krajowym i regionalnym - jak i na szczeblu krajowych i europejskich społeczności obywateli stworzyć kodeksy, zbiory działań lub modele najlepszych praktyk dotyczących stosunków między różnymi wspólnotami i grupami etnicznymi, religijnymi, politycznymi itp., umożliwiające głębsze wzajemne poznanie się osób, które mogą stać się stroną konfliktu lub być narażone na radykalizację prowadzącą do przemocy. Po ich opracowaniu teoretycznym będzie można je następnie wprowadzić w życie przy wsparciu władz regionalnych, krajowych i europejskich.

30. Apeluje do Komisji o wspieranie państw członkowskich oraz władz regionalnych i lokalnych w nadrabianiu braków, jeśli chodzi o różnorodność na rynku pracy w ogólności.

31. Zwraca się do państw członkowskich i ich władz regionalnych i lokalnych o połączenie sił z instytucjami UE w promowaniu modelu europejskiego, w ramach którego różnorodność w Europie stanowi ważny element struktury społecznej, a zarazem istotne dobro kultury. Gwarantujące tę różnorodność prawa podstawowe Unii Europejskiej, jak wolność wypowiedzi, praworządność czy rozdział państwa od religii, nie mogą być pod żadnym pozorem podważane ani przez totalitarystyczne idee radykalnych ugrupowań, ani też w ramach działań podejmowanych na rzecz przeciwdziałania radykalizacji prowadzącej do przemocy.

32. Wzywa do podejmowania inicjatyw UE - w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi oraz władzami lokalnymi i regionalnymi - w dzielnicach i regionach szczególnie dotkniętych różnymi formami przestępczości zorganizowanej. Należy wspólnie ustalić te szczególne strefy, nadać im priorytety na podstawie kryteriów ilościowych i jakościowych oraz zapewnić im dodatkowe wsparcie. Nielegalne struktury, w których dochodzi do prania pieniędzy i burzenia zasad praworządności, muszą być skutecznie zwalczane przy użyciu narzędzi policyjnych i prawnych. Zapobiegnie to powstawaniu dzielnic wyjętych spod prawa, w których panuje bezprawie i brak zasad moralnych i gdzie coraz trudniej dostrzec fundamenty demokratycznego państwa prawa w codzienności życia społecznego i prywatnego ich mieszkańców. Takie warunki stwarzają bowiem organizacjom ekstremistycznym możliwość pozyskiwania środków finansowych z nielegalnej działalności, rekrutowania nowych członków i podważania legitymacji demokratycznego państwa prawa.

33. Wzywa państwa członkowskie i Komisję, by zadbały o realizację celów zrównoważonego rozwoju i powiązanych z nimi zadań, a w szczególności celów 1, 4, 8, 11 i 16. Osiągnięcie tych celów, w co zaangażowane są wszystkie państwa członkowskie UE, mogłoby zlikwidować najważniejsze przyczyny radykalizacji i ekstremizmu w Europie i na świecie. Należy pamiętać, że cele zrównoważonego rozwoju odnoszą się również do obszaru UE oraz że rozwój społeczny wszystkich obywateli świata opiera się na godności, włączeniu społecznym, odporności i zrównoważonym rozwoju. Droga do zrównoważonego rozwoju społecznego to nie tylko środek zapobiegający radykalizacji i ekstremizmowi, lecz również sposób na zagwarantowanie praw człowieka wszystkich mieszkańców tej planety, która ma skończoną naturę.

34. Wskazuje na wagę zapobiegania powstawaniu biedniejszych dzielnic charakteryzujących się brakiem różnorodności oraz dominacją jednej grupy etnicznokulturowej. Komisja Europejska musi wspomagać państwa członkowskie oraz władze lokalne i regionalne w promowaniu spójności społecznej i włączenia społecznego, które stanowią podstawę zapobiegania radykalizacji prowadzącej do przemocy, i zachęcać państwa członkowskie do udostępniania niezbędnych środków umożliwiających realizację tych działań.

35. Apeluje do Komisji Europejskiej o zapewnienie środków finansowych umożliwiających władzom lokalnym identyfikację i łączenie ludzi i sieci, którzy są w stanie budować alternatywną narrację.

36. Uważa za istotne, aby rozwijać alternatywną narrację wśród społeczności muzułmańskiej i aktywizować tych muzułmanów, którzy odrzucają próby zawładnięcia swojej religii przez ekstremistów. Apeluje do burmistrzów o współpracę z lokalnymi społecznościami muzułmańskimi w celu opracowania takiego odmiennego przesłania.

37. Wnosi, by stworzyć uchodźcom i nowo przybyłym migrantom prawdziwe szanse na dobry start w naszym społeczeństwie, zapewniając doradztwo na temat zindywidualizowanych kursów integracji obywatelskiej w każdym państwie członkowskim oraz w regionach i gminach, przy czym w ramach tych kursów można by aktywniej koncentrować się na takich kwestiach, jak równość płci, rozdział państwa od religii, znaczenie demokracji i tolerancji, zasady prawne obowiązujące każdego mieszkańca, przyjęte kanony zachowania w miejscach publicznych i ich skutki dla społeczeństwa pokazane na praktycznych przykładach, a jednocześnie kłaść nacisk na naukę miejscowego języka, będącego także nośnikiem wspólnych wartości, wiedzy i tożsamości.

38. Wzywa Komisję, by podjęła stanowcze działania w zakresie zwalczania bezrobocia i przedwczesnego porzucania nauki przez osoby o innym kolorze skóry, czyniąc to we współpracy z samorządami lokalnymi i regionalnymi szczególnie dotkniętymi tymi problemami, ponieważ tego rodzaju zjawiska i wynikający stąd brak perspektyw dla młodych osób mogą sprzyjać radykalizacji prowadzącej do przemocy.

39. Zachęca państwa członkowskie oraz władze lokalne i regionalne do opracowania podejścia politycznego łączącego narzędzia polityki społecznej (dotyczące m.in. zatrudnienia, kształcenia i szkolenia, integracji i przeciwdziałania dyskryminacji), innych obszarów polityki oraz pomoc humanitarną z konkretnymi środkami przeciwdziałania i zwalczania radykalizacji prowadzącej do przemocy.

Rola samorządów lokalnych i regionalnych

40. Podkreśla kluczowe znaczenie uświadamiania wszystkim podmiotom działającym na poziomie europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym ich odpowiedzialności za zapobieganie i przeciwdziałanie radykalizacji prowadzącej do przemocy.

41. Wskazuje na istotną rolę władz regionalnych i lokalnych w zapobieganiu i zwalczaniu radykalizacji prowadzącej do przemocy, gdyż są one najbardziej dotknięte tym problemem, a zarazem posiadają uprawnienia do współpracy z innymi podmiotami odgrywającymi istotną rolę w procesie przeciwdziałania temu zjawisku.

42. Podkreśla, że należy przewidzieć fundusze europejskie adresowane w szczególności do europejskich miast i regionów oraz zachęcać władze lokalne i regionalne do ich wykorzystywania, aby realizować projekty lub programy służące zapobieganiu radykalizacji prowadzącej do przemocy czy kampanie mające na celu określenie problemów leżących u podłoża konfliktów oraz aby uwrażliwiać społeczeństwo.

43. Ma świadomość, że istnieją znaczące różnice pomiędzy państwami członkowskimi pod względem zaangażowania w walkę z radykalizacją prowadzącą do przemocy i pod względem zapobiegania werbowaniu osób przez organizacje terrorystyczne oraz że niektóre z państw członkowskich już podjęły skuteczne środki, podczas gdy inne pozostają w tyle.

44. Zgadza się, że konieczne jest nasilenie wymiany informacji i współpracy operacyjnej, poczynienie postępów w dziedzinie walki z nielegalnym handlem bronią palną oraz z finansowaniem terroryzmu. Dostrzega także konieczność wprowadzenia skutecznych narzędzi kontroli nad "ukrytą siecią" (deep web, darknet), która stanowi często instrument rozprzestrzeniania radykalnych treści, oraz konieczność wzmocnienia kontroli na granicach zewnętrznych w oparciu o wskaźniki ryzyka.

45. Wzywa Komisję do udzielania pomocy państwom członkowskim w koordynacji ich strategii poprzez wymianę informacji i doświadczeń zdobytych przez władze lokalne i regionalne, gromadzenie dobrych praktyk i umiejętności, ocenę podjętych środków oraz wspólne podejmowanie nowych inicjatyw w zakresie zwalczania radykalizacji prowadzącej do przemocy.

46. Wzywa Komisję do podkreślania istotnej roli władz lokalnych w zapobieganiu radykalizacji prowadzącej do przemocy i brutalnemu ekstremizmowi oraz do wspierania tej zasadniczej funkcji poprzez priorytetowe potraktowanie tworzenia europejskich ram działania na rzecz zwalczania tych zjawisk na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym. Dzięki temu państwa członkowskie uzyskają zalecenia umożliwiające opracowanie lub rozwijanie własnej polityki w tym zakresie.

47. Wzywa Komisję do dalszych działań w zakresie gromadzenia i rozpowszechniania najlepszych praktyk w postaci przewodnika, dostępnego już m.in. za pośrednictwem centrum doskonałości RAN, który pomógłby lokalnym władzom mającym ograniczone zdolności opracować własne lokalne podejście.

48. Uważa, że niezbędne jest wpieranie przez Komisję władz lokalnych i regionalnych w procesie sporządzania lokalnych i krajowych strategii zapobiegania radykalizacji prowadzącej do przemocy, na przykład poprzez delegowanie do właściwych władz ekspertów centrum doskonałości RAN jako konsultantów. Podkreśla znaczenie wymiany między władzami lokalnymi i regionalnymi doświadczeń takich jak najlepsze praktyki i wyciągnięte wnioski.

49. Jest zdania, że zintegrowana polityka zwalczania radykalizacji prowadzącej do przemocy składa się z trzech elementów: prewencji (zapobiegania radykalizacji prowadzącej do przemocy, np. poprzez likwidację czynników sprzyjających), interwencji (specjalistycznego wsparcia dla osób narażonych na radykalizację prowadzącą do przemocy) oraz represji (stanowczej odpowiedzi prawnej na zjawisko radykalizacji prowadzącej do przemocy).

50. Uważa, że zamiast prowadzić wyłącznie reaktywną politykę represji władze krajowe, regionalne i lokalne powinny raczej inwestować w konkretne środki zapobiegania i interwencji dotyczące przeciwdziałania radykalizacji prowadzącej do przemocy. Istotne znaczenie ma również finansowanie programów badawczych, które pomogą lepiej zrozumieć przyczyny radykalizmu i sposoby jego zwalczania.

51. Uważa, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego i partnerzy lokalni odgrywają kluczową rolę w opracowywaniu dostosowanych do ich społeczności lub organizacji projektów mających za cel zapobieganie i zwalczanie radykalizacji prowadzącej do przemocy, oraz podkreśla potrzebę podejścia opartego na uczestnictwie i konsultacjach, angażującego wielu partnerów i wiele sektorów, gdyż radykalizacja prowadząca do przemocy stanowi problem wielodyscyplinarny i takich też rozwiązań wymaga. Zachęca zatem do bliskiej współpracy wszystkich podmiotów społeczeństwa obywatelskiego na wszystkich poziomach polityki oraz do zacieśnienia współpracy między stronami działającymi w terenie, m.in. stowarzyszeniami i organizacjami pozarządowymi.

52. Podkreśla konieczność prowadzenia międzykulturowego dialogu między poszczególnymi społecznościami, liderami i ekspertami, aby w pierwszej kolejności osiągnąć wyższy poziom zrozumienia, a w efekcie skuteczniejsze zapobieganie radykalizacji prowadzącej do przemocy.

53. Wskazuje na istotną rolę organizacji społeczeństwa obywatelskiego i podmiotów lokalnych w procesie przygotowywania projektów zapobiegania i przeciwdziałania radykalizacji prowadzącej do przemocy, dostosowanych do warunków danej gminy bądź organizacji.

54. Uważa, że w związku z tym absolutnie niezbędne jest specjalistyczne szkolenie pracowników pierwszej linii i pracowników terenowych, aby nauczyli się rozpoznawać niepokojące zmiany w zachowaniu oraz właściwie postępować z młodzieżą podatną na radykalizację prowadzącą do przemocy.

55. Sądzi, że niezbędne są specjalistyczne szkolenia dla decydentów i polityków działających na różnych szczeblach polityki, aby uświadomić im znaczenie skutecznego podejścia prewencyjnego do tego problemu oraz potrzebę komunikacji opartej na współpracy.

56. Wzywa Komisję do wspierania państw członkowskich w prowadzeniu kampanii informacyjnych, które będą uświadamiać nastolatkom i młodym osobom dorosłym problem radykalizacji prowadzącej do przemocy i zachęcać ich do krytycznego myślenia.

57. Uważa, że konieczne jest utworzenie w każdym państwie członkowskim niezbędnych struktur do wykrywania radykalizacji, które zajmowałyby się prowadzeniem komunikacji strategicznej i alternatywnej narracji, dostosowanymi do specyfiki poszczególnych państw członkowskich oraz ich grup społecznych. Struktury te zapewniałyby doradztwo i indywidualny mentoring osobom zagrożonym radykalizacją. Dla rodzin, przyjaciół, nauczycieli i innych osób pierwszego kontaktu pełniłyby też funkcję punktu kontaktowego, w którym można by zgłaszać ewentualne przypadki radykalizacji i uzyskiwać porady, jak na takie zjawisko reagować. Struktury takie należy tworzyć w ścisłej współpracy między organami na szczeblu europejskim, krajowym, lokalnym i regionalnym.

58. Podkreśla konieczność dostosowania indywidualnych programów mentorskich do warunków życia i otoczenia danej osoby, w związku z czym istotne jest, by w sporządzanie tego typu programów zaangażowane były władze lokalne i regionalne, a także podmioty społeczne zajmujące się tym problemem w terenie. Uważa przy tym, że instytucje sportowe, kulturalne i edukacyjne mogą przyczyniać się do niwelowania przeszkód w procesie integracji.

59. Dostrzega, że stowarzyszenia i organizacje działające na tym polu bez interwencji państwa są w stanie osiągać znakomite wyniki w dziedzinie ponownej integracji społecznej tych obywateli, którzy zeszli na drogę radykalizmu.

60. Uważa, że należy promować programy kształcenia rozbudzające krytyczne myślenie i otwartość intelektualną oraz propagujące wiedzę i zasady, na których opiera się nasze demokratyczne państwo prawa.

61. Jest zdania, że również osobom powracającym do społeczeństwa po skazaniu przez sąd i odbyciu kary pozbawienia wolności należy oferować środki wspierające społeczną reintegrację. Skuteczną strategię wykrywania i zwalczania radykalizacji należy wdrażać również w zakładach karnych.

62. Zaznacza, że eksperci w dziedzinie środków zapobiegawczych dotyczących przeciwdziałania radykalizacji i w dziedzinie postępowania ze zradykalizowanymi skazanymi w więzieniach muszą działać zgodnie z wewnętrznymi normami bezpieczeństwa każdego kraju. W tym kontekście podkreśla pilną potrzebę stworzenia zintegrowanej i skoordynowanej przestrzeni interwencji, w której służby prewencyjne, strategie antyterrorystyczne i służby więzienne działają spójnie i zgodnie z zasadami wytyczonymi przez jasne standardy i modele bezpieczeństwa.

63. Wzywa Komisję do pilnego zbadania, czy te indywidualne programy mentorskie mogą zostać zatwierdzone jako środki w walce z radykalizacją prowadzącą do przemocy. Chodzi o to, aby wypracować podejście, w którym uwagę poświęca się nie tylko wykrywaniu radykalizacji prowadzącej do przemocy, ale i reintegracji osób odsuniętych od społeczeństwa.

64. Podkreśla znaczenie łączenia indywidualnych programów deradykalizacji oraz działań polegających na nawiązywaniu współpracy z przedstawicielami wspólnot, inwestowaniu w projekty społeczne i lokalne mające na celu likwidowanie marginalizacji gospodarczej i geograficznej, jak również programów mentorskich dla wyobcowanej i wykluczonej młodzieży zagrożonej radykalizacją prowadzącą do przemocy.

65. Podkreśla, że w przeciwdziałaniu radykalizacji prowadzącej do przemocy istotne znaczenie ma wspieranie rodzin. Niektórzy eksperci sugerują, że często zbyt dużo uwagi poświęca się pracy z danymi jednostkami zamiast pracy z rodzinami. Rodziny mogłyby pomóc zapobiegać radykalizacji oraz pomóc w reintegracji społecznej osób radykalizujących się, także tych powracających z obszarów objętych konfliktem. W związku z tym Komitet wzywa państwa członkowskie oraz władze lokalne i regionalne, by uznały znaczenie tego wsparcia oraz konieczność wspomagania znajdujących się w takiej sytuacji rodzin poprzez opracowanie odpowiednich programów.

66. Podkreśla, że według niedawnych badań coraz więcej kobiet ulega radykalizacji i jest werbowanych do organizacji terrorystycznych, i wyraża przekonanie, że przy opracowywaniu strategii zapobiegania radykalizacji prowadzącej do przemocy Unia Europejska i państwa członkowskie muszą przynajmniej w pewnym stopniu uwzględnić kwestię płci. Wzywa Komisję i państwa członkowskie, by we współpracy z władzami lokalnymi i regionalnymi prowadziły bardziej ofensywną politykę w zakresie równouprawnienia płci, zważywszy że jest ono podstawą modelu społeczeństwa europejskiego. Apeluje w związku z tym o bardziej stanowcze działania prewencyjne i represyjne w ramach przeciwdziałania molestowaniu seksualnemu i przemocy seksualnej.

67. Wzywa Komisję do poparcia ogólnych programów wspierających młode kobiety w ich dążeniu do większego równouprawnienia.

68. Uważa za kluczowe, aby w każdym państwie członkowskim stworzono we współpracy z władzami lokalnymi i regionalnymi system ostrzegania zapewniający doradztwo i wsparcie, tak aby rodziny lub otoczenie mogły szybko i łatwo dokonać zgłoszenia lub uzyskać pomoc, jeśli bliska osoba nagle zacznie się zachowywać w sposób, który mógłby wskazywać na postępującą radykalizację prowadzącą do przemocy bądź na zamiar wyjazdu w celu przyłączenia się do organizacji terrorystycznej.

69. W związku z powyższym stwierdza, że numery alarmowe przyniosły zamierzony efekt, jednak należy dokonać rozróżnienia między punktami zgłaszania przypadków radykalizacji prowadzącej do przemocy a punktami wsparcia dla przyjaciół i rodzin zmagającymi się z tym zjawiskiem.

70. Apeluje do Komisji o zbadanie, czy możliwe jest wprowadzenie takiego systemu we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej.

71. Wreszcie zwraca uwagę, że działania te mogą być realizowane wyłącznie poprzez długoterminowe programy inwestycji społecznych, i apeluje zarówno do Komisji, jak i do państw członkowskich, by to założenie było dla nich punktem wyjścia do opracowania polityki zapobiegania i przeciwdziałania radykalizacji prowadzącej do przemocy. Zwraca się do Komisji, aby definiując działania na rzecz zwalczania radykalizacji prowadzącej do przemocy, szczególną uwagę poświęciła ich długoterminowym skutkom dla przyszłości europejskiego społeczeństwa międzykulturowego i sprzyjającego włączeniu społecznemu.

Bruksela, dnia 16 czerwca 2016 r.

	Przewodniczący Europejskiego Komitetu Regionów
	Markku MARKKULA