Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 1316/2013 w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa z Unii" (COM(2018) 568 final - 2018/0299 (COD)).

Dzienniki UE

Dz.U.UE.C.2019.62.301

Akt nienormatywny

Wersja od: 15 lutego 2019 r.

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 1316/2013 w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa z Unii"

(COM(2018) 568 final - 2018/0299 (COD))

(2019/C 62/48)

(Dz.U.UE C z dnia 15 lutego 2019 r.)

Sprawozdawca generalny: Stefan BACK

Wnioski o konsultację	Parlament Europejski, 10.9.2018
	Rada, 11.9.2018
Podstawa prawna	Art. 172 i 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Sekcja odpowiedzialna	Sekcja Transportu, Energii, Infrastruktury i Społeczeństwa Informacyjnego
Decyzja Prezydium	18.9.2018
Data przyjęcia na sesji plenarnej	17.10.2018
Sesja plenarna nr	538
Wynik głosowania	118/1/0
(za/przeciw/wstrzymało się)

1. Wnioski i zalecenia

1.1. EKES z zadowoleniem przyjmuje wniosek jako środek przygotowawczy spełniający potrzebę zapewnienia spójnej sieci TEN-T i dostosowania korytarza sieci bazowej Morze Północne - Morze Śródziemne do scenariusza, w którym Zjednoczone Królestwo nie jest częścią TEN-T.

1.2. EKES zaleca, by Komisja wzięła pod uwagę sytuację Irlandii po wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z Unii i poważnie rozważyła potencjalne negatywne skutki tego wystąpienia dla gospodarki UE i Irlandii. W tym kontekście zaleca się podjęcie dodatkowych środków ostrożności przy projektowaniu dostosowań.

1.3. EKES jest zdania, że konieczne jest jedno lub więcej bezpośrednich połączeń między kontynentalną częścią UE a Republiką Irlandii, by zachować spójność korytarza sieci bazowej Morze Północne - Morze Śródziemne oraz zapewnić działalność transportową między Irlandią a kontynentalną częścią UE bez kontroli granicznych.

1.4. EKES jest zdania, że istnieje prawdopodobieństwo zmiany tras przepływu ruchu do i z Irlandii w momencie, gdy Wielka Brytania nie będzie częścią TEN-T i gdy ze względu na kontrole graniczne transport przez Zjednoczone Królestwo przypuszczalnie ulegnie spowolnieniu.

1.5. EKES zauważa, że zaproponowany obecnie przez Komisję układ korytarzy został zakwestionowany w trakcie procedury konsultacji poprzedzającej wniosek, co wynikało z różnych względów, w tym związanych z zasadnością wyboru portów oraz z potrzebą ponownego rozważenia przebiegu korytarza sieci bazowej "Atlantyk".

1.6. EKES przypomina, że celem TEN-T jest zapewnienie spójności, efektywności i zrównoważoności transportu, a sieć bazowa jest najważniejszym strategicznym czynnikiem osiągnięcia tego celu.

1.7. EKES kwestionuje zatem układ zaproponowanego nowego odcinka korytarza, gdyż może on nie odpowiadać przyszłym przepływom ruchu, a zatem nie spełnić celu, jaki przyświecał tworzeniu korytarzy sieci bazowej TEN-T, jakim jest ułatwienie najważniejszych przepływów ruchu dalekobieżnego.

1.8. EKES zauważa również, że niektóre porty, które mogłyby wysunąć się na pierwszy plan w nowych okolicznościach, nie są portami bazowymi, a zatem nie spełniają podstawowego kryterium, by stać się częścią korytarza sieci bazowej, a przegląd rozporządzenia w sprawie wytycznych TEN-T planowany jest nie wcześniej niż w 2023 r.

1.9. EKES twierdzi, że prawdopodobnie nie jest jeszcze możliwe przewidzenie z całą pewnością, jak zmieniłyby się przepływy transportowe w sytuacji, w której wniosek miałby zastosowanie.

1.10. EKES zgadza się zatem, że zaproponowana we wniosku konfiguracja jest odpowiednim sposobem tymczasowego radzenia sobie z sytuacją do czasu pojawienia się zmian w przepływach transportowych.

1.11. Niemniej EKES ubolewa, że nie przeprowadzono żadnej analizy skutków w celu sprawdzenia stosowności proponowanej konfiguracji, np. w odniesieniu do łatwo psujących się towarów, a także w celu rozważenia najbardziej efektywnej i zrównoważonej konfiguracji trasy mającej zastąpić brytyjski most lądowy jako połączenie TEN-T do i z Irlandii.

1.12. EKES zaleca zatem dodanie do wniosku specjalnej klauzuli przeglądowej, zgodnie z którą Komisja powinna dokonać przeglądu przyjętego rozporządzenia w ciągu dwóch lat od rozpoczęcia jego stosowania. Przegląd ten powinien opierać się na ocenie zmian w rzeczywistych przepływach transportowych między Republiką Irlandii a kontynentalną częścią UE i służyć za podstawę odpowiednich propozycji dotyczących przebiegu odpowiednich korytarzy sieci bazowej TEN-T.

1.13. W oczekiwaniu na taki przegląd EKES nie widzi żadnego powodu, by zmieniać treść merytoryczną wniosku, mając na uwadze, że sytuacja żadnego z istniejących portów bazowych w kanale La Manche, które są obecnie częścią korytarza sieci bazowej Morze Północne - Morze Śródziemne lub korytarza sieci bazowej "Atlantyk" nie ulegnie zmianie w wyniku tego rodzaju modyfikacji.

1.14. EKES zastanawia się, dlaczego wniosek nie proponuje zniesienia istniejących połączeń ze Zjednoczonym Królestwem i połączeń biegnących przez terytorium Zjednoczonego Królestwa. Jeżeli prawodawstwo UE dotyczące TENT nie miałoby zastosowania do Zjednoczonego Królestwa, nie istniałaby podstawa prawna do realizacji tych połączeń. Wydaje się zatem rozsądne, by je usunąć.

2. Wniosek

2.1. W ramach środków planowanych w celu przygotowania do wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej (brexitu) Komisja Europejska przedstawiła wniosek dotyczący rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 1316/2013 w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa z Unii ("wniosek").

2.2. Zjednoczone Królestwo, w związku z notyfikacją złożoną w dniu 29 marca 2017 r. o zamiarze wystąpienia z UE, ma to uczynić z dniem 30 marca 2019 r., zgodnie z art. 50 TUE. O ile w ratyfikowanej umowie o wystąpieniu nie będzie innych uzgodnień, prawo UE nie będzie już miało zastosowania do Zjednoczonego Królestwa od dnia 30 marca 2019 r., a Zjednoczone Królestwo stanie się państwem niebędącym członkiem UE, nieobjętym TEN-T i wyłączonym z korytarzy sieci bazowej TEN-T.

2.3. W komunikacie "Przygotowania do wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej w dniu 30 marca 2019 r." (COM(2018) 556) Komisja podkreśliła znaczenie przygotowania się na wszelkie możliwe wyniki trwających negocjacji w sprawie wystąpienia, w tym na brak porozumienia.

2.4. Wniosek ma umożliwić stawienie czoła sytuacji, w której trwające negocjacje między Zjednoczonym Królestwem a UE nie doprowadzą do ustalenia uzgodnień przejściowych w umowie o wystąpieniu. W szczególności ma on na celu zachowanie bezpośredniego połączenia z Republiką Irlandii w ramach korytarza sieci bazowej Morze Północne - Morze Śródziemne po zniesieniu połączenia przez Zjednoczone Królestwo jako części tego korytarza.

2.5. Wniosek wprowadza zmiany w przebiegu korytarza poprzez dodanie następującego połączenia: "Baile Átha Cliath/ Dublin/Corcaigh/Cork - Zeebrugge/Antwerpen/Rotterdam". Zmiana stosuje się od dnia następującego po dniu, w którym rozporządzenie (UE) nr 1316/2013 przestaje mieć zastosowanie do Zjednoczonego Królestwa.

3. Uwagi ogólne

3.1. EKES z zadowoleniem przyjmuje wniosek jako środek spełniający potrzebę zapewnienia spójnej sieci TENT i zachowania korytarza sieci bazowej Morze Północne - Morze Śródziemne, z uwzględnieniem sytuacji, w której trwające negocjacje w sprawie umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z UE i w sprawie przepisów przejściowych nie miałyby się zakończyć sukcesem. Omawiany wniosek jest zatem częścią przygotowań Komisji do najgorszego scenariusza, w którym Zjednoczone Królestwo opuszcza Unię Europejską bez porozumienia.

3.2. Jeżeli wniosek zostanie przyjęty, zawarte w nim przepisy wejdą w życie w dniu wyjścia Zjednoczonego Królestwa z UE, kiedy to prawo unijne przestanie obowiązywać w Zjednoczonym Królestwie, co będzie oznaczało, że Zjednoczone Królestwo nie jest już częścią sieci TEN-T.

3.3. EKES stwierdza, że konieczne jest jedno lub więcej bezpośrednich połączeń między kontynentalną UE a Republiką Irlandii, by zachować spójność korytarza sieci bazowej Morze Północne - Morze Śródziemne oraz zapewnić działalność transportową między Irlandią a kontynentalną częścią UE bez kontroli granicznych.

3.4. EKES z całą stanowczością podkreśla powagę sytuacji, która dotyczy gospodarki i dobrobytu Irlandii, zwłaszcza że zmiany będą miały zarówno przewidywalne, jak i nieprzewidywalne skutki.

3.5. W związku z tym niezwykle istotne jest, by wszelki nowy przebieg tras wzmocnił połączenia między Irlandią a kontynentalną częścią UE. Znaczna część irlandzkiego transportu drogowego skierowanego do Europy kontynentalnej przechodzi obecnie przez Zjednoczone Królestwo. W związku z tym konieczne jest dodanie połączeń morskich między irlandzkimi portami sieci bazowej Dublin i Cork a portami należącymi do korytarza Morze Północne - Morze Śródziemne na kontynencie.

3.6. EKES stwierdza, że układ korytarzy zawarty we wniosku odpowiada scenariuszowi, w którym Zjednoczone Królestwo nie jest częścią TEN-T i w którym, ze względu na kontrole graniczne, transport przez Zjednoczone Królestwo prawdopodobnie ulegnie spowolnieniu, w związku z czym zmienią się trasy przepływu ruchu do i z Irlandii.

3.7. EKES zauważa również, że układ korytarzy zaproponowany obecnie przez Komisję był kwestionowany, zarówno w szczegółach, jak i w szerszej perspektywie. W trakcie konsultacji poprzedzającej przedstawienie wniosku mapa drogowa, która została w znacznym stopniu potwierdzona we wniosku, była kwestionowana przez pewną liczbę portów położonych na południowym wybrzeżu kanału La Manche i przez stowarzyszenie portów francuskich oraz przez władze regionalne, które poruszyły kwestię włączenia portów Dunkirk, Calais, Le Havre, Roscoff i Brest do zaproponowanego połączenia w ramach korytarza Morze Północne - Morze Śródziemne oraz kwestię zmiany przebiegu korytarza sieci bazowej "Atlantyk". Również wiele podmiotów irlandzkich zakwestionowało efektywność długiego połączenia morskiego w zastępstwie "mostu drogowego" przez Zjednoczone Królestwo, podczas gdy dostępne są krótsze drogi morskie, np. z Irlandii do portów w Bretanii. Zwracano uwagę, że krótsze drogi morskie będą bardziej odpowiednie np. w wypadku łatwo psujących się towarów.

3.8. Celem sieci TEN-T jest zapewnienie spójnego, wydajnego i zrównoważonego transportu. Sieć bazowa to najważniejszy element strategiczny na drodze do osiągnięcia tych celów. Korytarze sieci bazowej mają ułatwić najważniejsze przepływy ruchu dalekobieżnego w tej sieci ¹ .

3.9. EKES kwestionuje zatem konfigurację proponowanego nowego odcinka korytarza, gdyż może ona nie odpowiadać przyszłym przepływom ruchu, a zatem może nie spełnić celu korytarzy sieci bazowej TEN-T, jakim jest ułatwienie najważniejszych przepływów ruchu dalekobieżnego ² .

3.10. EKES zauważa, że niektóre porty, które mogłyby wysunąć się na pierwszy plan w nowych okolicznościach, takie jak Brest lub Roscoff, nie są portami bazowymi, a zatem nie spełniają podstawowego kryterium, by stać się częścią korytarza sieci bazowej, oraz że przegląd rozporządzenia w sprawie wytycznych TEN-T zaplanowano dopiero na 2023 r.

3.11. EKES twierdzi ponadto, że prawdopodobnie nie jest jeszcze możliwe przewidzenie z całą pewnością, jak zmieniłyby się przepływy transportowe w sytuacji, w której wniosek miałby zastosowanie.

3.12. EKES zgadza się zatem, że konfiguracja wniosku jest odpowiednim sposobem tymczasowego radzenia sobie z sytuacją do czasu pojawienia się zmian w przepływach transportowych.

3.13. Niemniej EKES wyraża ubolewanie, że nie przeprowadzono żadnej analizy skutków w celu sprawdzenia stosowności proponowanej konfiguracji, np. w odniesieniu do łatwo psujących się towarów, oraz w celu rozważenia najbardziej efektywnej i zrównoważonej konfiguracji trasy mającej zastąpić brytyjski most lądowy jako połączenie TENT do i z Irlandii. Należy pamiętać o tym, że trudno jest przewidzieć zmiany w przepływach towarów po wyjściu Zjednoczonego Królestwa z UE bez porozumienia.

3.14. EKES uważa, że potencjalne gospodarcze, społeczne i środowiskowe skutki proponowanych środków są tak znaczące, że uzasadniają potrzebę oceny skutków, zgodnie z Porozumieniem międzyinstytucjonalnym w sprawie lepszego stanowienia prawa ³ .

3.15. EKES zaleca zatem dodanie do wniosku specjalnej klauzuli przeglądowej, zgodnie z którą Komisja powinna dokonać przeglądu przyjętego rozporządzenia w ciągu dwóch lat od rozpoczęcia jego stosowania. Przegląd ten powinien opierać się na ocenie zmian w rzeczywistych przepływach transportowych między Republiką Irlandii a kontynentalną częścią UE i służyć za podstawę odpowiednich propozycji dotyczących przebiegu odpowiednich korytarzy sieci bazowej TEN-T.

3.16. W oczekiwaniu na taki przegląd EKES nie widzi żadnego powodu, by zmieniać treść wniosku, mając na uwadze, że sytuacja żadnego z istniejących portów bazowych w kanale La Manche nie ulegnie zmianie w wyniku tej modyfikacji.

4. Uwagi szczegółowe

4.1. EKES zastanawia się, dlaczego wniosek nie proponuje zniesienia połączeń ze Zjednoczonym Królestwem i połączeń biegnących przez terytorium Zjednoczonego Królestwa. Jeżeli prawodawstwo UE dotyczące TEN-T nie miałoby zastosowania do Zjednoczonego Królestwa, połączenia te nie mogłyby być realizowane zgodnie z przepisami unijnymi. Wydaje się zatem rozsądne, by je usunąć.

Bruksela, dnia 17 października 2018 r.

Luca JAHIER

Przewodniczący

Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

¹ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1315/2013 (Dz.U. L 348 z 20.12.2013, s. 1), art. 38.

² Rozporządzenie (UE) nr 1315/2013, art. 43 ust. 1.

³ Dz.U. L 123 z 12.5.2016, s. 1. Zob. również komunikat Komisji (COM(2016) 615 final) w sprawie lepszego stanowienia prawa oraz komunikat Komisji (COM(2017) 651 final) w sprawie dokończenia realizacji Programu lepszego stanowienia prawa, pkt 2.3.