Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady...

1.

Wnioski i zalecenia

1.1.

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny Europejski (EKES) z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji, którego celem jest przekształcenie rozporządzenia w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (TZO), aby zapewnić spójne i skuteczne wykonywanie zobowiązań UE wynikających z konwencji sztokholmskiej.

1.2.

EKES zwraca uwagę, że wprowadzanie do obrotu i stosowanie większości TZO zostało już wyeliminowane w UE. Jednakże ze względu na bardzo niebezpieczny wpływ TZO na ludzi i środowisko należy zakazać produkcji takich substancji i ograniczyć odstępstwa do określonych zastosowań. Z tego powodu EKES zachęca Komisję do ustanowienia bardziej rygorystycznych środków, zgodnie z podejściem ostrożnościowym oraz Deklaracją z Rio w sprawie środowiska i rozwoju.

1.3.

EKES popiera propozycję przeniesienia zadań z Komisji do ECHA w celu zapewnienia bardziej odpowiednich warunków administracyjnego, naukowego i technicznego wsparcia wdrażania. Niemniej zwraca uwagę na konieczność określenia trwałej metody pracy z udziałem Komisji, ECHA, państw członkowskich i zainteresowanych podmiotów.

1.4.

EKES zaleca właściwe i ograniczone wykorzystanie aktów delegowanych w celu utrzymania otwartego dialogu ze wszystkimi zainteresowanymi stronami, ze szczególnym naciskiem na świadomość społeczną i przejrzystość.

1.5.

EKES zachęca UE do objęcia roli lidera w walce z TZO na arenie światowej. Działania UE powinny koncentrować się na harmonizacji krajowych strategii i przepisów w odniesieniu do monitorowania i kontroli TZO. W szczególności Komitet uważa, że UE powinna promować zrównoważoność i przestrzeganie klauzul dotyczących TZO zawartych w dwustronnych i wielostronnych umowach handlowych.

1.6.

EKES popiera propozycję zorganizowania na szczeblu UE szeroko zakrojonej kampanii podnoszącej świadomość na temat TZO w ramach działań na rzecz zrównoważonego rozwoju. Jego zdaniem przydatnym narzędziem dla przedsiębiorstw i konsumentów mógłby być ogólnodostępny bank danych na temat TZO.

1.7.

Komitet zwraca uwagę, że szkolenia z zakresu TZO powinny być obowiązkowe i dostępne dla wszystkich europejskich pracowników, których praca jest bezpośrednio lub pośrednio związana z tymi substancjami. W szczególności EKES zaleca zharmonizowanie inicjatyw w zakresie kształcenia i szkolenia, a także uznanie ich za elementy tej samej strategii zgodnie z podejściem kładącym nacisk na uczenie się przez całe życie.

2.

Wprowadzenie

2.1.

Trwałe zanieczyszczenia organiczne (TZO) to związki organiczne odporne na naturalne procesy rozkładu chemicznego, biologicznego i fotolitycznego. Dzięki tej właściwości TZO ulegają bioakumulacji, co powoduje, że mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie ludzi i na środowisko. Wiele TZO jest lub było w przeszłości składnikami pestycydów, rozpuszczalników, produktów leczniczych i chemikaliów przemysłowych. Chociaż niektóre TZO mogą powstawać w sposób naturalny, na przykład w wyniku wybuchu wulkanów i biosyntezy, większość z nich jest wytwarzana przez człowieka w drodze syntezy totalnej.

2.2.

Wpływ TZO na zdrowie ludzi i środowisko był omawiany przez społeczność międzynarodową podczas konferencji w 2001 r., na której podpisano Konwencję sztokholmską w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych 1 . Konwencja sztokholmska, ratyfikowana przez 180 stron, jest międzynarodową umową, która - w oparciu o zasadę ostrożności - ustanawia ramy prawne służące wyeliminowaniu produkcji, stosowania, importu i eksportu TZO. Konwencja ta, początkowo obejmująca 12 substancji chemicznych (w tym DDT), została podpisana przez UE w 2005 r.

2.3.

Unia Europejska zobowiązała się do wprowadzenia środków służących ograniczeniu uwalniania TZO do środowiska w celu zmniejszenia narażenia ludzi oraz dzikiej fauny i flory. Unia Europejska bardzo często składa propozycje dodania kolejnych substancji do konwencji 2 . Instrumentem prawnym służącym wdrożeniu wynikających z konwencji sztokholmskiej zobowiązań UE i jej państw członkowskich jest rozporządzenie (WE) nr 850/2004 ("rozporządzenie w sprawie TZO").

2.4.

Druga konwencja, a mianowicie protokół z Aarhus w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (ostatnio zmieniony w 2009 r.) odnosi się do transgranicznego przenoszenia zanieczyszczeń powietrza na dalekie odległości. Protokół bezpośrednio zakazuje produkcji niektórych zanieczyszczeń, a w przypadku innych określa termin ich wyeliminowania. Wykaz zawarty w protokole obejmuje obecnie 22 substancje.

3.

Streszczenie wniosku

3.1.

Celem wniosku Komisji jest przekształcenie rozporządzenia w sprawie TZO. Inicjatywa ta nie zmierza do zmiany obowiązujących przepisów pod względem zasad (zasada ostrożności) ani celów (ochrona środowiska i ochrona zdrowia ludzi), ale jest odpowiedzią na potrzebę pełnego dostosowania przepisów i poprawy wdrażania.

3.2.

W szczególności we wniosku podjęto następujące wyzwania:

-

Dostosowanie rozporządzenia w sprawie TZO - które odnosi się do dyrektyw 67/548/EWG i 75/442/EWG - do rozporządzenia (WE) nr 1907/2006, rozporządzenia (WE) nr 1272/2008 i dyrektywy 2008/98/WE. W szczególności rozporządzenie w sprawie TZO zawiera odniesienie do komitetu regulacyjnego, który już nie istnieje 3 , i musi zostać dostosowane do traktatu lizbońskiego (TFUE). Ponadto należy określić, które przepisy są przedmiotem aktów wykonawczych i jakie warunki mają zastosowanie do przyjmowania aktów delegowanych.

3.3.

We wniosku skoncentrowano się w sposób szczególny na kwestii przejrzystości i publicznego dostępu do informacji. Należy wspierać i ułatwiać realizację programów skierowanych na podniesienie świadomości społecznej w odniesieniu do TZO, szczególnie wśród najbardziej wrażliwych grup społecznych, a także na szkolenie pracowników, naukowców, wychowawców, personelu technicznego i kadr menedżerskich. Ponadto społeczeństwo powinno mieć możliwość uczestniczenia w sporządzaniu, wdrażaniu i aktualizowaniu planów wdrażania na szczeblu krajowym.

4.

Uwagi ogólne

4.1.

EKES z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji, którego celem jest przekształcenie rozporządzenia w sprawie TZO, aby zapewnić spójne i skuteczne wykonywanie zobowiązań UE wynikających z konwencji sztokholmskiej. Ma to fundamentalne znaczenie dla ustanowienia wspólnych ram prawnych umożliwiających przyjmowanie środków zmierzających do eliminacji produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania wyprodukowanych w sposób zamierzony TZO oraz do prowadzenia dorocznych kontroli przez poszczególne państwa i opracowywania danych porównawczych dla UE.

4.2.

EKES zwraca uwagę, że wprowadzanie do obrotu i stosowanie większości TZO zostało już wyeliminowane w UE. Niemniej jednak w celu zminimalizowania uwalniania TZO należy zabronić produkcji tych substancji oraz ograniczyć wyłączenia od tego zakazu, tak aby miały zastosowanie wyłącznie do substancji spełniających niezbędną funkcję w szczególnym zastosowaniu. Z tego powodu EKES zachęca Komisję do ustanowienia bardziej rygorystycznych środków niż przewidziane w konwencji sztokholmskiej, zgodnie z podejściem ostrożnościowym do ochrony środowiska przyjętym w Deklaracji z Rio w sprawie środowiska i rozwoju 6 .

4.3.

EKES zdaje sobie sprawę, że Komisja postanowiła nie przeprowadzać formalnych konsultacji z zainteresowanymi stronami i państwami członkowskimi ze względu na istniejące ujednolicone porozumienie ze wszystkimi zainteresowanymi stronami z sektora publicznego i prywatnego w sprawie środków, jakie powinno zawierać przekształcone rozporządzenie w sprawie TZO. Niemniej jednak EKES zaleca, aby na kolejnych etapach wdrażania Komisja przyjęła podejście zapewniające skuteczność i obejmujące wszystkie zainteresowane strony.

4.4.

EKES popiera propozycję przeniesienia zadań z Komisji do ECHA w celu zapewnienia bardziej odpowiednich warunków administracyjnego, naukowego i technicznego wsparcia wdrażania. Niemniej jednak zwraca uwagę na konieczność określenia trwałej metody pracy z udziałem Komisji, ECHA i państw członkowskich w celu zapewnienia skutecznej współpracy i lepszych wyników. Te nowe ramy pracy powinny opierać się m.in. na konsultacjach z zainteresowanymi stronami.

4.5.

EKES jest zdania, że niektóre aspekty przekształcenia mają charakter czysto techniczny. Zgodnie ze swoimi wcześniejszymi opiniami 7 uważa, że TZO stanowią poważne zagrożenie dla środowiska i zdrowia publicznego. W związku z tym zaleca właściwe i ograniczone wykorzystanie aktów delegowanych (gdy jest to bezwzględnie konieczne) w celu utrzymania otwartego dialogu ze wszystkimi zainteresowanymi stronami, ze szczególnym naciskiem na świadomość społeczną i przejrzystość.

5.

Uwagi szczegółowe

5.1.

EKES zachęca Komisję do doprecyzowania propozycji dotyczącej zapewnienia przez państwa członkowskie możliwości udziału społeczeństwa w sporządzaniu, wdrażaniu i aktualizowaniu krajowych planów wdrażania. W szczególności uważa, że metody uczestnictwa powinny być jasno określone i wspólne dla wszystkich państw członkowskich. Jest przekonany, że zorganizowane społeczeństwo obywatelskie może odegrać bardziej znaczącą rolę niż pojedyncze osoby. Ponadto nie jest jasne, czy i w jaki sposób inicjatywy w tym zakresie będą mogły uzyskać wsparcie finansowe ze strony Komisji oraz w jaki sposób przekazywane będą informacje na temat tej ważnej możliwości.

5.2.

TZO są zagrożeniem na całym świecie. Obecnie głównym wyzwaniem w skali globalnej jest zharmonizowanie krajowych strategii i przepisów w zakresie monitorowania i kontroli TZO. Z tego powodu EKES popiera propozycję Komisji, aby UE odgrywała bardziej aktywną rolę wobec państw trzecich z myślą o przeciwdziałaniu emisji TZO.

5.3.

Jednocześnie EKES uważa, że przepisy dotyczące "wymiany informacji" 8 z państwami trzecimi niebędącymi stronami konwencji sztokholmskiej czy udzielania "szybkiej pomocy technicznej" "na wniosek zainteresowanego państwa i w ramach dostępnych zasobów" 9 w celu wykonania postanowień konwencji są nadal zbyt ogólne, aby umożliwić wyeliminowanie TZO. W szczególności EKES uważa, że UE powinna promować zrównoważoność i przestrzeganie przepisów dotyczących TZO w dwustronnych i wielostronnych umowach handlowych 10 . Ważnym punktem odniesienia w tym względzie mogą być nawet międzynarodowe organy wspomagające, takie jak Komitet ds. Wdrożenia i Zgodności powołany na mocy konwencji z Minamaty 11 . EKES jest głęboko przekonany, że UE może być liderem w dziedzinie innowacji służących zrównoważonemu rozwojowi.

5.4.

EKES popiera propozycję zorganizowania na szczeblu UE szeroko zakrojonej kampanii podnoszącej świadomość na temat TZO. Jednocześnie Unia Europejska powinna być bardziej aktywna we wspieraniu edukacji na temat zrównoważoności oraz rozpowszechnianiu informacji o najlepszych praktykach w dziedzinie zrównoważoności 12 . W szczególności EKES zaleca utworzenie ogólnodostępnego banku danych na temat TZO w celu dostarczenia przydatnego narzędzia przedsiębiorstwom i konsumentom.

5.5.

Komitet uważa, że szkolenia z zakresu TZO powinny być obowiązkowe i dostępne dla wszystkich europejskich pracowników, których praca jest bezpośrednio lub pośrednio związana z tymi substancjami. EKES zwraca uwagę, że aspekty te są już objęte obecnymi przepisami, jednak ze względu na niepewność i małą skuteczność ich wdrażania należy określić nowe narzędzia w celu zwiększenia skuteczności wdrażania. W szczególności EKES zaleca zharmonizowanie inicjatyw w zakresie informowania, kształcenia i szkolenia, a także uznanie ich za elementy tej samej strategii zgodnie z podejściem kładącym nacisk na uczenie się przez całe życie.

Wniosek Rady	13.4.2018
Wniosek PE	16.4.2018
Podstawa prawna	Art. 192 ust. 1 i art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
Decyzja Prezydium	19.9.2017 (w oczekiwaniu na wniosek)
Sekcja odpowiedzialna	Sekcja Rolnictwa, Rozwoju Wsi i Środowiska Naturalnego
Data przyjęcia przez sekcję	26.6.2018
Data przyjęcia na sesji plenarnej	12.7.2018
Sesja plenarna nr	536
Wynik głosowania (za/przeciw/wstrzymało się)	157/0/4

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącego trwałych zanieczyszczeń organicznych (wersja przekształcona)" [COM(2018) 144 final - 2018/0070 (COD)].

Dz.U.UE.C.2018.367.93

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącego trwałych zanieczyszczeń organicznych (wersja przekształcona)"

	Luca JAHIER
	Przewodniczący
	Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego