Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i...

1.

Wnioski i zalecenia

1.1.

EKES z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji, którego celem jest poprawa funkcjonowania rynku wewnętrznego w sektorze nawozów zgodnie z planem działania dotyczącym gospodarki o obiegu zamkniętym. Jest zdania, że to podejście - o ile zostanie w znacznym stopniu rozszerzone na inne sektory - może przyczynić się do zrównoważenia środowiskowego w ujęciu ogólnym, w tym do rozwoju gospodarczego, tworzenia miejsc pracy i ochrony środowiska.

1.2.

Komitet popiera propozycję rozszerzenia zakresu obowiązujących przepisów, co stworzyłoby zharmonizowane i równe szanse dla nawozów pochodzenia organicznego i nawozów produkowanych z odpadów oraz usunęło ograniczenia dla innowacji. Niemniej zaleca utrzymanie i stosowanie wszystkich podstawowych zasad ochrony środowiska, w tym zasady ostrożności.

1.3.

EKES aprobuje stworzenie wydajnego systemu kontroli, znakowania i identyfikowalności pozwalającego zapewnić jakość i bezpieczeństwo produktów oraz obejmującego wszystkie zaangażowane strony. Proponuje zastosowanie systemu oznakowania już funkcjonującego w odniesieniu do środków ochrony roślin, co pozwoli udzielać jasnych informacji na temat stosowania i przechowywania nawozu. Ponadto zaleca ustanowienie urzędowej metody analizy umożliwiającej weryfikację wiarygodności dowolnego systemu oznakowania i zapewnienie odpowiednio wysokiego poziomu integralności zastosowanego oznakowania.

1.4.

Komitet zauważa, że żyzność i ochrona gleby stanowią kluczowy aspekt wniosku Komisji, ale odnotowuje, że ten cel będzie trudny do osiągnięcia bez ramowej dyrektywy w sprawie gleby. Ponadto podkreśla potrzebę uwzględnienia zróżnicowania gleb w państwach członkowskich, co powinno pociągać za sobą przyjęcie ukierunkowanych norm.

1.5.

Komitet popiera wniosek w sprawie ustalenia limitów mających na celu ograniczenie zawartości kadmu i innych metali ciężkich w nawozach. Świadomy tego, że decyzja taka zwiększy koszty produkcji nawozów, w przypadku których źródłem fosforanów jest eksploatacja złóż, chciałby podkreślić, że jest to ogromna szansa na to, by nawozy organiczne produkowane z surowców biologicznych osiągnęły znaczny udział w rynku. To zaś stworzy dalsze możliwości i pomoże stymulować innowacje, wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy.

1.6.

EKES rozumie, że w zakresie znakowania producenci mogą decydować się na zachowanie zgodności z przepisami prawa europejskiego lub krajowego, jednak ze względu na potencjalny wpływ rozbieżnych zasad i norm krajowych na zakłócenia rynku i jego rozdrobnienie podkreśla, jak ważne jest przyjęcie podejścia, które pozwala unikać nieuczciwej konkurencji i nieprzestrzegania najwyższych norm w zakresie identyfikowalności, jakości i bezpieczeństwa.

1.7.

Komitet dostrzega, że niektóre definicje i normy dotyczące nawozów pochodzących z surowców wtórnych nie są jasne. W szczególności, jako że proponuje się dyrektywy i zarządzenia mające związek z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym, niezbędna będzie definicja "surowców wtórnych". W celu usprawnienia wdrażania nowych przepisów EKES zaleca ściślejszą integrację i harmonizację z obowiązującą dyrektywą w sprawie odpadów.

1.8.

Komitet uważa, że przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym stanowi kluczowe wyzwanie dla Europy i przyszłych pokoleń. Aby możliwe było podążanie w tym kierunku, zaleca wprowadzenie zachęt dla przedsiębiorstw zainteresowanych zmianą produkcyjną oraz podjęcie inicjatyw mających na celu wspieranie zmian w dziedzinie informacji, podnoszenia świadomości, kształcenia oraz szkoleń zawodowych.

1.9.

W strategiach państw członkowskich dotyczących oczyszczania ścieków, potrzebnej w tym celu infrastruktury i zarządzania ściekami należy uznawać wartość ścieków i osadów ściekowych jako źródła surowców do produkcji nawozów organicznych.

1.10.

Integralną część struktury rynku nawozów pochodzenia organicznego powinny stanowić zbiórka i produkcja na skalę regionalną, wspierane przez sieci dystrybucji na całym terytorium państw członkowskich.

2.

Wprowadzenie

2.1.

Wniosek Komisji został opracowany w celu wskazania konkretnych rozwiązań problemów, które ujawniły się w toku oceny ex post 1 obowiązującego rozporządzenia w sprawie nawozów 2 , w szerszym kontekście planu działania dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym 3 .

2.2.

W szczególności wniosek ten ma na celu zajęcie się dwoma oczywistymi problemami mającymi wpływ na sektor nawozów rynku wewnętrznego:

2.3.

Kluczowe punkty wniosku Komisji są następujące:

-

zwiększenie dostępności oznakowania "nawóz WE 7 " oraz stworzenie zharmonizowanych i równych szans dla najbardziej innowacyjnych i zrównoważonych nawozów, w tym tych produkowanych z materiałów organicznych (co obejmuje bioodpady i produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego) lub surowców wtórnych. Produkty mające poprawić efektywność procesów odżywiania roślin, takie jak dodatki do nawozów i biostymulatory roślin 8 , również zostaną uwzględnione jako produkty nawozowe z oznakowaniem CE,

-

zapewnienie, aby produkty wprowadzane do obrotu były bezpieczne i charakteryzowały się wysoką jakością, co ma zostać osiągnięte dzięki odpowiedniemu systemowi kontroli, oznakowania i identyfikowalności obejmującemu producentów, importerów, dystrybutorów i podmioty gospodarcze 9 , unowocześnienie oceny zgodności i nadzoru rynku zgodnie z "nowymi ramami prawnymi" dotyczącymi przepisów regulujących produkty. Utrzymana zostanie istniejąca obecnie możliwość wyboru przez producenta przestrzegania nowych zharmonizowanych wymogów lub przepisów krajowych 10 ,

2.4.

Według Komisji wniosek przyniesie szereg korzyści, wśród których można wymienić:

3.

Uwagi ogólne

3.1.

EKES z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji, zarówno w kontekście rozwiązania pewnych krytycznych problemów na rynku nawozów, jak i przyczynienia się do przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym.

3.2.

Komitet potwierdza swoje poparcie dla wszelkich inicjatyw zmierzających do zamknięcia obiegu w kontekście planu działania dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym 12 . EKES jest zdania, że stworzenie zharmonizowanych i równych szans dla nawozów organicznych stanowi ważny cel środowiskowy, a także ważny bodziec do rozwoju gospodarczego i tworzenia miejsc pracy.

3.3.

EKES uznaje potrzebę usunięcia barier ograniczających swobodny przepływ surowców wtórnych (w tym organicznych surowców wtórnych) oraz innowacje, przy jednoczesnym utrzymaniu i stosowaniu wszystkich podstawowych zasad ochrony środowiska, w tym zasady ostrożności.

3.4.

Komitet popiera propozycję ustanowienia skutecznego systemu kontroli, oznakowania i identyfikowalności pozwalającego zapewnić jakość i bezpieczeństwo tych produktów. W szczególności popiera:

3.5.

EKES rozumie, że producenci mogą decydować się na zachowanie zgodności z przepisami prawa europejskiego lub krajowego w zakresie znakowania, ale podkreśla, że rozbieżne zasady i normy krajowe stanowią jeden z głównych powodów obecnych zakłóceń rynku i jego rozdrobnienia. Z tego powodu zaleca przyjęcie ukierunkowanego podejścia mającego na celu uniknięcie nowych zagrożeń związanych z nieuczciwą konkurencją i z nieprzestrzeganiem najwyższych norm w zakresie identyfikowalności, jakości i bezpieczeństwa.

3.6.

Komitet zauważa, że żyzność i ochrona gleby stanowią kluczowy aspekt wniosku Komisji, ale odnotowuje, że ten cel będzie trudny do osiągnięcia bez ramowej dyrektywy w sprawie gleby, w której będzie można określić wspólne normy dotyczące zrównoważonego użytkowania gleby i jej ochrony oraz zapewnić ich przestrzeganie 14 . Ponadto podkreśla potrzebę uwzględnienia istniejącego zróżnicowania gleb w państwach członkowskich, co powinno pociągać za sobą przyjęcie ukierunkowanych norm.

3.7.

Komitet aprobuje ustalenie limitów mających na celu stopniowe ograniczanie zawartości kadmu i innych metali ciężkich w nawozach. Tymczasem ma świadomość, że nagłe i radykalne ograniczenie poziomów kadmu w nawozach zwiększy koszty produkcji, a przez to koszty po stronie rolników i konsumentów. Jednocześnie z przełomowymi procesami stanowiącymi element przechodzenia na gospodarkę o obiegu zamkniętym ta zmiana kosztowa, i będąca jej skutkiem zmiana cenowa, mogłaby stanowić narzędzie gospodarcze skłaniające konsumentów lub rolników do zmiany. Trzeba chronić rolników przed drastycznym wzrostem cen, zatem należy udostępniać im nawozy w ilościach zaspokajających zapotrzebowanie.

3.8.

EKES podkreśla, że dodatkowe koszty przestrzegania przepisów mogłyby negatywnie wpłynąć na konkurencyjność MŚP 15 . Z uwagi na strategiczne znaczenie tego rozporządzenia Komitet zaleca wprowadzenie zachęt skłaniających MŚP do przechodzenia na bardziej zrównoważoną produkcję 16 . Kluczową rolę w tym procesie będą miały dyrekcje generalne UE odpowiedzialne zarówno za badania naukowe, jak i za rolnictwo.

3.9.

EKES jest zdania, że przejście na bardziej zrównoważone nawozy, a także na gospodarkę o obiegu zamkniętym, wymaga dużego zaangażowania wszystkich stron (producentów, rolników, pracowników i konsumentów). Doradztwo techniczne i najlepsze praktyki stale się rozwijają, ale nie zawsze informacja o nich jest dobrze rozpowszechniania. Podobnie jak ma to miejsce w innych obszarach, niezbędne są informacje, kampanie mające na celu podnoszenie świadomości, szkolenia zawodowe oraz uczenie się przez całe życie 17 . Pomóc w takich działaniach może forum na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym, które byłoby prowadzone przez EKES, jak zaproponowano w opinii NAT/676 w sprawie pakietu dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym.

4.

Uwagi szczegółowe

4.1.

EKES zgadza się, że biostymulatory roślin powinny być objęte ramami dotyczącymi produktów nawozowych z oznakowaniem CE, a nie środków ochrony roślin (wprowadzona w art. 46 zmiana w rozporządzeniu (WE) nr 1107/ 2009). Niemniej Komitet zachęca Komisję do uważnego monitorowania tego procesu, aby zadbać o to, by nie było to wykorzystywane do obchodzenia przepisów dotyczących środków ochrony roślin, co stwarzałoby potencjalne zagrożenie dla zdrowia i środowiska.

4.2.

Komitet jest zdania, że nawozy pochodzące z surowców wtórnych mogą w przyszłości stanowić ważny element zintegrowanej gospodarki o obiegu zamkniętym 18 . Aby zapewnić lepszą harmonizację z obowiązującą dyrektywą ramową w sprawie odpadów 19 , EKES proponuje:

4.3.

Zniesienie statusu odpadu 20 , zgodnie z definicją zawartą we wniosku Komisji, dotyczy nawozów, a nie ich składników. EKES proponuje, aby ta koncepcja dotyczyła składników, ponieważ wszystkie procesy odzysku muszą być podejmowane w odniesieniu do składników wyjściowych, a nie do nawozów jako produktów gotowych.

4.4.

Komitet jest przekonany, że koncepcja łagodnej sugestii [ang. nudge thinking] może stanowić użyteczne narzędzie do osiągnięcia ogólnego celu, jakim jest wydajniejszy rynek wewnętrzny w kontekście przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym, angażującą i obejmującą producentów, rolników i konsumentów oraz zachęcającą do bardziej zrównoważonych wyborów i zachowań.

4.5.

Ścieki komunalne mogłyby stanowić jeden z surowców wtórnych dla tego nowo powstającego sektora. Należy zachęcać do analizy infrastruktury kanalizacyjnej na poziomie państw członkowskich z myślą o sporządzeniu dokładnej oceny kosztów i korzyści inwestycji w rozwój infrastruktury, w którym przyznano by priorytet dostawom wysokiej jakości, dobrze oddzielonych, bogatych w składniki pokarmowe ścieków. Mocz może stanowić pewne źródło fosforu i azotu, a przy tym nie występują w nim takie stężenia metali ciężkich jak w złożach skalnych, zwłaszcza tych zawierających fosforany.

4.6.

Zbieranie i produkcja na skalę regionalną, wspierane przez sieci dystrybucji na całe terytorium państw członkowskich, powinny stanowić integralną część struktury rynku nawozów pochodzenia organicznego. Model ten może zostać uzupełniony o multum działających w skali społeczności lokalnej jednostek zbierania i, gdy to możliwe, jednostek produkcyjnych.

4.7.

Komitet zauważa, że ambitne cele dotyczące ograniczenia ilości kadmu łatwiej będzie osiągnąć, skupiając się w dużym stopniu na nawozach zawierających fosforany ze źródeł innych niż zanieczyszczone kadmem skały.

4.8.

Wyłączenia z ram prawnych REACH (rejestracja, ocena, udzielanie zezwoleń i stosowane ograniczenia w zakresie chemikaliów) należy rozszerzyć, by obejmowały nie tylko kompost, co będzie sprzyjać powstawaniu nowych możliwości rynkowych i innowacji w dziedzinach takich jak struwit i produkty pokrewne.

4.9.

EKES zachęca Komisję, by włączyła do załączników dodatkowe kategorie materiałów składowych, tak aby nadążyć za postępem technologicznym w dziedzinie produkcji bezpiecznych i skutecznych nawozów z odzyskanych surowców wtórnych, takich jak biowęgiel i popioły.

4.10.

EKES zachęca Komisję do stworzenia zachęt do wspierania recyklingu obornika według zasad gospodarki o obiegu zamkniętym. Jednocześnie ważne jest, by nie tworzyć systemów wspierających nadmierną produkcję obornika. Inne opinie dotyczące reformy WPR 21 oraz konieczność zreformowania naszych systemów rolniczych podkreślają potrzebę redukcji w regionach, gdzie produkuje się skoncentrowany nawóz naturalny, w ramach ogólnej reformy naszych systemów rolno-spożywczych prowadzącej do przestawienia ich na zrównoważony model.

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady określającego zasady udostępniania na rynku produktów nawozowych z oznakowaniem CE i zmieniającego rozporządzenia (WE) nr 1069/2009 i (WE) nr 1107/2009.

Dz.U.UE.C.2016.389.80

	Przewodniczący
	Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
	Georges DASSIS