Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów - Roczny program prac Unii w zakresie normalizacji europejskiej na 2018 r."[COM(2017) 453 final].

Dzienniki UE

Dz.U.UE.C.2018.197.17

Akt nienormatywny

Wersja od: 8 czerwca 2018 r.

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów - Roczny program prac Unii w zakresie normalizacji europejskiej na 2018 r."

[COM(2017) 453 final]

(2018/C 197/03)

(Dz.U.UE C z dnia 8 czerwca 2018 r.)

Samodzielny sprawozdawca: Juan MENDOZA CASTRO

Wniosek o konsultację	Komisja Europejska, 9.10.2017
Podstawa prawna	Art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
Sekcja odpowiedzialna	Sekcja Jednolitego Rynku, Produkcji i Konsumpcji
Data przyjęcia przez sekcję	18.12.2017
Data przyjęcia na sesji plenarnej	17.1.2018
Sesja plenarna nr	531
Wynik głosowania	195/1/0
(za/przeciw/wstrzymało się)

1. Wnioski i zalecenia

1.1. Komitet z zadowoleniem przyjmuje program w zakresie normalizacji na 2018 r., zwłaszcza działania społeczne i środowiskowe, ale zaleca, aby do przyszłych wersji dołączać podsumowanie dotyczące zgodności z poprzednimi programami.

1.2. Zaleca, aby wszystkie działania w dziedzinie ICT zostały ujęte w jednym dokumencie.

1.3. Apeluje do Komisji o ścisłe monitorowanie, aby uniknąć potencjalnych naruszeń przepisów patentowych i zamkniętych standardów.

1.4. Komitet podkreśla rolę Komisji w systemie normalizacji europejskiej, który ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju rynku wewnętrznego oraz pozwala UE zajmować pozycję światowego lidera w tej dziedzinie.

1.5. Wzywa Komisję, aby utrzymała wystarczające środki budżetowe oraz potrzebny personel z myślą o osiągnięciu celów rozporządzenia (UE) nr 1025/2012.

1.6. Nalega, aby działania podejmowane przez najważniejszych uczestników procesu normalizacji były szczegółowo analizowane. EKES może przede wszystkim utworzyć forum ad hoc w sprawie angażowania szerokiego grona podmiotów przez system normalizacji europejskiej.

1.7. Zasadniczo Komitet uważa za właściwe 27 działań zaplanowanych na 2018 r., jednak zwraca uwagę na opisane poniżej aspekty:

- jednolity rynek cyfrowy: EKES wyraża zaniepokojenie tym, że ogólnoświatowe normy de facto są często opracowywane przez gigantów przemysłowych spoza UE, co niesie za sobą negatywne konsekwencje,

- nowe normy dotyczące etanolu: EKES zdecydowanie zaleca zwrócenie uwagi na ochronę środowiska,

- Komitet z zadowoleniem przyjmuje zwłaszcza różne działania mające na celu znaczącą poprawę stanu środowiska oraz zdrowia ludzi,

- normy dotyczące wyrobów medycznych: EKES wskazuje, że pod uwagę należy wziąć także opłacalność,

- harmonizacja kryteriów dotyczących emisji w sektorze transportu: EKES zwraca uwagę na ograniczone postępy poczynione w tej dziedzinie począwszy od pierwszych działań, które podjęto w 1995 r.

1.8. EKES wspiera Komisję w obszarze współpracy międzynarodowej, ale pragnie zwrócić jej uwagę na fakt, że coraz więcej norm opracowuje się obecnie na szczeblu międzynarodowym bez skoordynowanego europejskiego wkładu.

1.9. EKES zaleca, aby europejskie organizacje normalizacyjne uprościły procedury umożliwiające dostęp do procesu opracowywania norm przez organizacje, o których mowa w załączniku III, a przez to ułatwiły skuteczne uczestnictwo.

1.10. EKES z zadowoleniem przyjmuje różne działania w dziedzinie wspólnej inicjatywy dotyczącej normalizacji, proponując jednak przy tym przeanalizowanie pośredniego wpływu działań normalizacyjnych na takie zagadnienia jak przenoszenie miejsc pracy, stopień włączenia społecznego, kształcenie i szkolenia itp.

2. Wnioski Komisji

2.1. W rocznym programie prac UE uwzględniono i odzwierciedlono wyzwania i rozważania dotyczące patentów niezbędnych do spełnienia normy, normalizacji ICT, międzynarodowego wymiaru normalizacji oraz pojazdów zautomatyzowanych.

2.2. Program odzwierciedla także wspólną inicjatywę dotyczącą normalizacji z czerwca 2016 r. ¹ .

2.3. Wskazane działania są realizowane z myślą o następujących strategicznych priorytetach ukierunkowanych na wsparcie istotnych inicjatyw zgodnie z programem prac Komisji na 2017 r. i potrzeb w zakresie normalizacji na 2018 r., które z nich wynikają:

- strategia jednolitego rynku cyfrowego,

- strategia na rzecz unii energetycznej,

- Strategia kosmiczna dla Europy,

- plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym,

- europejski plan działań w sektorze obrony,

- pogłębiony i bardziej sprawiedliwy rynek wewnętrzny oparty na wzmocnionej bazie przemysłowej.

2.4. Komisja zorganizuje szkolenia międzyinstytucjonalne w celu zwiększenia wiedzy ustawodawców i współustawodawców na temat korzystania z norm przy wdrażaniu przepisów i polityki.

2.5. Zachęca również europejskie organizacje normalizacyjne do utrzymania i zwiększenia wysiłków na rzecz ułatwienia działalności organizacjom wymienionym w załączniku III i wszystkim zainteresowanym stronom, ze szczególnym uwzględnieniem ich wewnętrznych przepisów i procedur oraz prac na szczeblu międzynarodowym, zwłaszcza w ramach ISO i IEC.

3. Uwagi ogólne

3.1. EKES z zadowoleniem przyjmuje przedstawiony przez Komisję roczny program prac na 2018 r., który obejmuje kwestie społeczne i kluczowe kwestie z zakresu ochrony środowiska, w tym ważne zagadnienia dotyczące gospodarki o obiegu zamkniętym, zmiany klimatu i czystej energii. Zauważa jednak, że do przyszłych wersji należy dołączać podsumowanie określające szczegółowo, w jakim zakresie osiągnięte zostały cele poprzednich programów rocznych.

3.2. Istnieje potrzeba usprawnienia platform i mechanizmów koordynacji w dziedzinie ICT, aby unikać powielania wysiłków i możliwego braku koordynacji. Wszystkie działania normalizacyjne w tym obszarze powinny być ujęte w jednym dokumencie.

3.3. Otwarte normy mają duże znaczenie dla rozwoju przemysłowego i technologicznego w UE. Komitet apeluje do Komisji o zapobieganie wykorzystaniu mającemu charakter nadużycia i niezgodnemu z zasadami konkurencji przepisów patentowych oraz zamkniętych standardów. Co się tyczy patentów niezbędnych do spełnienia normy, popieramy zasady licencji na sprawiedliwych, rozsądnych i niedyskryminujących warunkach (FRAND).

3.4. Model normalizacji sprawia, że UE zajmuje pozycję światowego lidera. EKES zwraca uwagę na wysiłki podejmowane w tej dziedzinie przez Komisję. Jednolitość i spójność zestawu norm europejskich jest zapewniona dzięki podstawowej zasadzie, która brzmi: "Jedna norma, jedno badanie - akceptowane w całej Europie". W ten sposób przedsiębiorstwa mogą się cieszyć bezpieczeństwem inwestycyjnym, prawnym i finansowym.

3.5. Z uwagi na szczególny charakter i znaczenie systemu normalizacji europejskiej dla przemysłu, MŚP, konsumentów i pracowników, EKES wzywa Komisję do utrzymania wystarczających środków budżetowych oraz potrzebnego personelu z myślą o osiągnięciu celów rozporządzenia (UE) nr 1025/2012.

3.6. Komitet apeluje o ścisłe monitorowanie wysiłków najważniejszych uczestników procesu normalizacji, aby w system normalizacji europejskiej zaangażować jak najszersze grono podmiotów. EKES może przede wszystkim utworzyć forum ad hoc w sprawie angażowania szerokiego grona podmiotów przez system normalizacji europejskiej. Organ ten byłby odpowiedzialny za organizowanie rocznego wysłuchania publicznego w celu oceny poczynionych w tym zakresie postępów.

3.7. Ze względu na brak w chwili obecnej satysfakcjonującej odpowiedzi na temat wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie James Elliott Construction ² , w którym po raz pierwszy uznano, że normy europejskie są częścią prawa UE, EKES podkreśla znaczenie, jakie ma sprawowanie przez Komisję niezbędnej kontroli nad pracami normalizacyjnymi w ścisłej współpracy z innymi instytucjami europejskimi, oraz wnioskuje o międzyinstytucjonalną dyskusję na ten temat.

3.8. EKES zaleca KE zbadanie procesu konsultacji w sprawie wstępnego projektu rocznego programu prac Unii, ponieważ nie zawiera on żadnej wizji strategicznej ani też struktury, kontekstu czy też uzasadnienia przedstawionych propozycji.

4. Uwagi dotyczące działań, które mają zostać podjęte w 2018 r.

Pobudzenie zatrudnienia, wzrostu i inwestycji

4.1. Ustanowienie znormalizowanych zasad dotyczących produkcji nawozów (w tym organicznych) ³

Komitet zauważył już, że niektóre definicje i normy dotyczące nawozów pochodzących z surowców wtórnych nie są jasne. Aby usprawnić wdrażanie nowych przepisów, EKES zaleca ściślejszą integrację i harmonizację z obowiązującą dyrektywą w sprawie odpadów ⁴ , a także przypomina znaczenie kwestii ochrony środowiska w odniesieniu do nawozów.

Jednolity rynek cyfrowy

4.2. Poprawa jakości stacjonarnych i bezprzewodowych usług mobilnych ⁵

4.2.1. W tej dziedzinie normalizacja ma niekwestionowane znaczenie i pozwala uniknąć fragmentacji rynku, która może pociągać za sobą praktyki szkodzące konkurencji ⁶ .

4.2.2. EKES w pełni wspiera Komisję w odniesieniu do strategii jednolitego rynku cyfrowego, ale pragnie zaznaczyć, że ma ona znaczące konsekwencje dla organizacji europejskiego rynku pracy, ponieważ dla platform pracuje coraz więcej pracowników zatrudnianych w ramach crowdworkingu, których często wiążą bardzo nietrwałe i przelotne stosunki pracy.

4.2.3. Cyfryzacja przemysłu to ogólnoświatowa tendencja, która w najbliższych kilku latach jeszcze przybierze na sile. Normy dotyczące ICT mają kluczowe znaczenie w procesie rozwoju technologii cyfrowych w wielu sektorach przemysłu. Ogólnoświatowe normy de facto są jednak opracowywane przez gigantów przemysłowych spoza UE.

4.2.4. Urzędowe organy normalizacyjne (CEN, CENELEC, ETSI) przygotowujące normy krajowe, europejskie oraz międzynarodowe nie nadążają za gwałtownie zmieniającą się technologią cyfrową. W związku z tym przedsiębiorstwa opracowują swoje własne normy i robią to znacznie szybciej oraz na własnych zasadach.

4.2.5. Istnieje zatem ryzyko, że proces przygotowywania norm stanie się nieprzejrzysty i wykluczający.

4.3. Ustanowienie zasad ułatwiających postęp technologiczny 5G w paśmie 26 GHz (24,25-27,50 GHz) i na innych, wyższych pasmach fal ⁷  EKES uważa, że to działanie jest niezbędne dla utrzymania przez UE pozycji lidera procesu wdrażania technologii 5G.

4.4. Ustanowienie wspólnych norm dotyczących poprawy systemów radiokomunikacji, wymiany danych o pasażerach i rozkładach jazdy oraz bezpieczeństwa informatycznego ⁸  EKES proponuje objęcie normalizacją również zmian technologicznych i nowych modeli biznesowych będących pochodną turystyki, a także promowanie zintegrowanych inteligentnych biletów oraz usług informacyjnych.

4.5. Interoperacyjność i wymiana danych pomiędzy operatorami z myślą o stymulowaniu bardziej efektywnych usług transportowych i logistycznych ⁹

Komisja proponuje działanie pomocnicze w odniesieniu do ustanawiania norm. Należy jednak pamiętać o dużych wyzwaniach, które w obecnej sytuacji stoją przed tą branżą: "wprowadzanie tych samych danych do różnych systemów ze względu na mnogość niekompatybilnych norm; brak wzajemnie połączonych systemów i niewystarczający poziom zaufania odnośnie do ochrony danych wrażliwych; nieuznawanie elektronicznych dokumentów przewozowych przez władze, banki, towarzystwa ubezpieczeniowe; brak masy krytycznej zainteresowanych stron wymieniających dane i analizujących nowe możliwości biznesowe" ¹⁰ .

Stabilna unia energetyczna z perspektywiczną polityką przeciwdziałania zmianie klimatu

4.6. Ustanowienie nowych czujników i metod pomiarów celem oceny jakości powietrza ¹¹ ; monitorowanie emisji amoniaku (HN₃), chloru i dwutlenku chloru do atmosfery oraz emisji fluorowodoru (lub całkowitej emisji fluorków gazowych) z sektorów przemysłowych ¹² ; ochrona zdrowia przed wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi ¹³

Komitet z zadowoleniem przyjmuje proponowane usprawnienia, które w znacznym stopniu przyczyniają się do poprawy stanu środowiska oraz zdrowia ludzi. Narażenie ogółu ludności na wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), spośród których wiele stanowi znane czynniki rakotwórcze, przez długi czas stanowiło przedmiot zaniepokojenia. Na podstawie kilku aktów prawa UE już ograniczono obecność tych substancji w określonych produktach żywnościowych, wodzie i powietrzu.

4.7. Ekoprojekt: ograniczenie zużycia energii przez wiele produktów (komputery itp.) ¹⁴ ; etykietowanie energetyczne scentralizowanych systemów ¹⁵ ; zielona infrastruktura ¹⁶  EKES podkreśla odporność kluczowych infrastruktur UE w obliczu nieuniknionych skutków zmiany klimatu oraz powolną reakcję ze strony systemu normalizacji na tę ważną kwestię. Normy mogą wzmocnić rozwój zielonej infrastruktury, przyczyniając się do poprawy efektywności energetycznej w sektorze budowlanym i do większej odporności na skutki zmiany klimatu.

4.8. Opracowanie norm dotyczących zawartości etanolu w paliwie na poziomie 20-25 % (obecnie: 10 %) ¹⁷

Jeśli Komisja zdecyduje się wydać w tej dziedzinie mandat dla CEN, EKES zdecydowanie zaleca rozważenie skutków ekologicznych upraw monokulturowych, szkód dla jakości wody i gleby wywołanych stosowaniem pestycydów i nawozów, erozji gleby, wymywania składników pokarmowych, zwiększonego zużycia zasobów wody słodkiej, utraty różnorodności biologicznej oraz siedlisk dzikiej flory i fauny ¹⁸ .

4.9. Harmonizacja kryteriów dotyczących emisji w sektorze transportu ¹⁹

Zdaniem EKES-u Komisja powinna przedstawić bardziej konkretne wnioski dotyczące tego działania, które jest bardzo potrzebne. Warto zauważyć, że pierwszy krok w stronę ograniczenia emisji w sektorze transportu uczyniono w 1995 r. ²⁰ .

Rynek wewnętrzny

4.10. Wzmacnianie roli Europejskiego Komitetu ds. Opracowywania Norm w Żegludze Śródlądowej (CESNI) ²¹

Realizacja działania jest niezbędna z uwagi na ogromną liczbę obowiązujących obecnie wymagań dotyczących żeglugi morskiej bliskiego zasięgu ²² , choć EKES uważa, że wniosek należy sformułować bardziej precyzyjnie.

4.11. Plan działania dotyczący normalizacji Europejskiego Globalnego Systemu Nawigacji Satelitarnej w odniesieniu do zastosowań pochodnych oraz realizacja planu działania i zwiększenie interoperacyjności usług w ramach Galileo z rynkiem lotniczym ²³

EKES w pełni popiera ten wniosek i zauważa, że wartość globalnego rynku produktów i usług wykorzystujących GNSS (tzw. rynku usług pochodnych) wynosiła w 2013 r. 200 mld EUR ²⁴ .

4.12. E-zamówienia ²⁵

Ujednolicenie jest ważnym krokiem w kierunku demokratyzacji rynku, który byłby przejrzysty i dostępny, oraz w kierunku skutecznego zarządzania funduszami publicznymi. Jednocześnie ważne jest utrzymanie niskich kosztów tworzenia, adaptacji i utrzymania istniejących już platform. Normalizacja odgrywa więc kluczową rolę ²⁶ .

4.13. Opracowanie norm dotyczących drukarek i innych urządzeń ²⁷

EKES zgadza się co do potrzeby opracowania nowych, zharmonizowanych norm, ponieważ konsumenci oczekują, że nowe i innowacyjne produkty w rodzaju drukarek 3D, robotów i pojazdów autonomicznych będą bezpieczne w takim samym stopniu jak produkty bardziej tradycyjne. Przede wszystkim nowe produkty nie mogą stanowić zagrożenia dla bezpieczeństwa konsumentów.

4.14. Podniesienie bezpieczeństwa i wymagań dotyczących działania w przypadku wyrobów medycznych ²⁸

EKES podziela zdanie Komisji, która wskazuje, że nowe rozporządzenie "wzmacnia bezpieczeństwo i wymogi dotyczące działania w przypadku wyrobów medycznych w celu nadążenia za postępem technologicznym i naukowym". Jest to główny cel, jednak z uwagi na fakt, że nowe technologie są głównym czynnikiem napędzającym wzrost wydatków na ochronę zdrowia, EKES proponuje, aby pod uwagę wziąć także opłacalność.

4.15. Zaktualizowanie wymogów w zakresie bezpieczeństwa i higieny dla wyrobów budowlanych mających kontakt z wodą pitną ²⁹

EKES ubolewa, że nawet mimo prowadzonych przez dziesięć lat dyskusji wciąż nie opracowano jeszcze norm europejskich w tej dziedzinie. Zgodnie z decyzją w sprawie zmiany obecnego mandatu (M/136) ³⁰  organy normalizacyjne są zobowiązane przedstawić wstępne wyniki do końca 2018 r.

4.16. Wsparcie prac nad zasadniczymi wymaganiami dotyczącymi bezzałogowych systemów powietrznych (BSP) ³¹

EKES dostrzega coraz bardziej ożywioną debatę publiczną na temat wykorzystywania bezzałogowych statków powietrznych do zastosowań rekreacyjnych i handlowych, w tym na temat zagrożeń dla bezpieczeństwa. Dla utworzenia globalnego rynku handlowego niezbędne są normy międzynarodowe. Istotne jest, aby normy te umożliwiły powstanie zharmonizowanej na szczeblu globalnym przestrzeni powietrznej pozwalającej na stały dostęp BSP, która poszerzyłaby możliwości handlowe bez uszczerbku dla bezpieczeństwa i ogólnego poziomu skuteczności wykorzystania przestrzeni powietrznej. Opracowywane obecnie najważniejsze normy obejmują wykrywanie i unikanie oraz dowodzenie i sterowanie ³² .

4.17. Przegląd zharmonizowanych kryteriów dotyczących materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (zwłaszcza zapalników) ³³

Celem tego działania jest poprawa bezpieczeństwa materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego, choć powszechnie wykorzystywane produkty (zwłaszcza zapalniki elektroniczne) w ogóle nie są objęte istniejącymi zharmonizowanymi normami. Oczywiście Komitet uważa ten wniosek za całkowicie adekwatny.

4.18. Interoperacyjność: nowe specyfikacje techniczne w zakresie interoperacyjności związanej z systemem kolejowym ³⁴

EKES z zadowoleniem przyjmuje ten wniosek, który stanowi jeszcze jeden krok na długiej drodze do integracji kolei w Europie. W tym przypadku w normach dotyczących taboru przystosowanego do prześwitu toru wynoszącego 1 520 mm promuje się powiązanie z obowiązującym w Europie prześwitem toru wynoszącym 1 435 mm.

4.19. Ochrona zdrowia pracowników przed zagrożeniami związanymi z atmosferami wybuchowymi (ATEX) ³⁵

EKES w pełni się z tym zgadza, ponieważ nowa dyrektywa ATEX zawiera wymóg aktualizacji mandatu zgodnie z nowymi ramami prawnymi.

4.20. Poprawa bezpieczeństwa konsumentów ³⁶

EKES ma nadzieję, że nowe normy będą zgodne z zasadą przewidującą, że towary i usługi udostępniane konsumentom - w przypadku ich stosowania w normalnych lub możliwych do przewidzenia warunkach - nie stanowią zagrożenia dla zdrowia konsumentów, a jeśli stanowią takie zagrożenie, to są wycofywane z rynku z wykorzystaniem szybkich i prostych procedur ³⁷ .

Obszar sprawiedliwości i przestrzegania podstawowych praw

4.21. Normalizacja: ustanowienie wymogów w zakresie urządzeń do wykrywania w celu ochrony przed atakami terrorystycznymi (w obszarach innych niż lotnictwo) ³⁸

EKES w pełni popiera to działanie, jednak podkreśla, że niezbędna jest współpraca między UE a Stanami Zjednoczonymi, ponieważ zarówno UE, jak i USA są dotknięte plagą terroryzmu ³⁹ . Warto się zająć m.in. kwestiami dotyczącymi cyberbezpieczeństwa oraz zagrożeń specyficznych dla sektora transportu.

Silniejsza pozycja UE jako aktora na scenie międzynarodowej

4.22. Rozwój: wspieranie wysiłków państw członkowskich zmierzających do opracowania wspólnych zdolności obronnych (normy minimalne) ⁴⁰

EKES, oczekując na dokładniejsze informacje na temat przeprowadzanej przez Komisję analizy oraz podjętej przez nią następnie decyzji, popiera opracowanie wspólnych norm dla zarówno broni, jak i produktów podwójnego zastosowania, przy jednoczesnym uniknięciu powielania istniejących norm, w szczególności norm NATO ⁴¹ .

5. Współpraca międzynarodowa

5.1. EKES popiera inicjatywę Komisji polegającą na zacieśnieniu dialogu merytorycznego z najważniejszymi międzynarodowymi podmiotami zajmującymi się normalizacją, ale pragnie zwrócić jej uwagę na fakt, że coraz więcej norm wypracowuje się obecnie na szczeblu międzynarodowym bez skoordynowanego europejskiego wkładu.

5.2. Umiędzynarodowienie procesu opracowywania norm niesie ze sobą konsekwencje: zainteresowani partnerzy społecznościowi, MŚP oraz organy nadzoru rynku nie mogą już w nim uczestniczyć, ponieważ nie dysponują wystarczającymi zasobami pozwalającymi im odgrywać aktywną rolę na międzynarodowej scenie grupującej podmioty uczestniczące w procesie opracowywania norm.

5.3. Z uwagi na fakt, że te normy międzynarodowe mogą być zastosowane w sposób bezpośredni na szczeblu krajowym, z pominięciem europejskich organizacji normalizacyjnych, istnieje coraz większe zagrożenie deharmonizacji rynku wewnętrznego.

6. Angażowanie szerokiego grona podmiotów

EKES z zadowoleniem przyjmuje działania Komisji służące monitorowaniu postępów wdrażania zapewniającego rzeczywiste zaangażowanie europejskiego systemu normalizacji. EKES gorąco zachęca europejskie organizacje normalizacyjne do uproszczenia procedur umożliwiających organizacjom, o których mowa w załączniku III, uzyskanie dostępu do procesu opracowywania norm, a przez to ułatwiły im skuteczne uczestnictwo.

7. Realizacja wspólnej inicjatywy dotyczącej normalizacji

7.1. EKES z zadowoleniem przyjmuje różne działania w zakresie wspólnej inicjatywy dotyczącej normalizacji. Co się tyczy "Ogólnounijnego badania dotyczącego wpływu ekonomicznego i społecznego, jak również dostępu do norm w państwach członkowskich UE i EFTA", proponuje także przeanalizowanie pośredniego wpływu działań normalizacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem takich kwestii jak przenoszenie miejsc pracy, stopień włączenia społecznego, kształcenie i szkolenia itp.

7.2. EKES z zadowoleniem przyjmuje inicjatywy mające na celu przyspieszenie procesu tworzenia norm, ale wyraża zaniepokojenie, że odbywa się to kosztem mniejszej przejrzystości podczas prac przygotowawczych służących opracowaniu norm.

Bruksela, dnia 17 stycznia 2018 r.

	Georges DASSIS
	Przewodniczący
	Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

¹ COM(2015) 550 final.

² C-613/14 - James Elliott Construction.

³ COM(2016) 157 final.

⁴ Dz.U. C 389 z 21.10.2016, s. 80.

⁵ COM(2016) 176 final.

⁶ BEREC (Body of European Regulators for Electronic Communications) Report on Enabling the Internet of Things [sprawozdanie BEREC (Organ Europejskich Regulatorów Łączności Elektronicznej) dotyczące rozwiązań umożliwiających działanie internetu rzeczy], 12 lutego 2016 r..

⁷ Dyrektywa 2014/53/UE (Dz.U. L 153 z 22.5.2014, s. 62).

⁸ Dyrektywa (UE) 2016/797 (Dz.U. L 138 z 26.5.2016, s. 44).

⁹ COM(2011) 144 final, COM(2009) 8 final, COM(2013) 913 final, SWD(2013) 524 final, C(2015) 2259 final.

¹⁰ Zob.: Digital Transport and Logistics Forum - Background, 2015.

¹¹ Dyrektywa 2008/50/WE (Dz.U. L 152 z 11.6.2008, s. 1); dyrektywa 2004/107/WE (Dz.U. L 23 z 26.1.2005, s. 3).

¹² Dyrektywa 2010/75/UE (Dz.U. L 334 z 17.12.2010, s. 17).

¹³ Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz.U. L 396 z 30.12.2006, s. 1).

¹⁴ Dyrektywa 2009/125/WE (Dz.U. L 285 z 31.10.2009, s. 10).

¹⁵ Dyrektywa 2009/28/WE (Dz.U. L 140 z 5.6.2009, s. 16); COM(2016) 767 final.

¹⁶ COM(2013) 249 final; COM(2013) 216 final; COM(2014) 445 final.

¹⁷ Dyrektywa 2009/28/WE (Dz.U. L 140 z 5.6.2009, s. 16).

¹⁸ Projekt: Biofuel Marketplace. Maj 2006 r.

¹⁹ Dyrektywa 2003/87/WE (Dz.U. L 275 z 25.10.2003, s. 32).

²⁰ COM(95) 302 final.

²¹ Dyrektywa (UE) 2016/1629 (Dz.U. L 252 z 16.9.2016, s. 118).

²² Europejska norma ustanawiająca wymagania techniczne dla statków żeglugi śródlądowej. Wersja 2015/1.

²³ COM(2016) 705 final.

²⁴ Galileo Services Position Paper on the main priorities of the Horizon 2020 Space Work Programme 2018-2020 (stanowisko Galileo Services w sprawie głównych priorytetów programu pracy w dziedzinie przestrzeni kosmicznej w ramach programu Horyzont 2020 na lata 2018-2020).

²⁵ COM(2013) 453 final; dyrektywy w sprawie zamówień publicznych (2017/24/UE); COM(2015) 192 final.

²⁶ Dz.U. C 67 z 6.3.2014, s. 96.

²⁷ Dyrektywa 2006/42/WE, dyrektywa 95/16/WE (wersja przekształcona) (Dz.U. L 157 z 9.6.2006, s. 24).

²⁸ Rozporządzenie (UE) 2017/745 (Dz.U. L 117 z 5.5.2017, s. 1); rozporządzenie (UE) 2017/746 (Dz.U. L 117 z 5.5.2017, s. 176).

²⁹ Rozporządzenie (UE) nr 305/2011 (Dz.U. L 88 z 4.4.2011, s. 5); dyrektywa Rady 98/83/WE (Dz.U. L 330 z 5.12.1998, s. 32).

³⁰ Zmieniony mandat dla CEN/CENELEC.

³¹ COM(2015) 613 final.

³² ISO. How standards will target the drone industry. (ISO. W jaki sposób normy wpłyną na branżę bezzałogowych statków powietrznych).

³³ Dyrektywa 2014/28/UE (Dz.U. L 96 z 29.3.2014, s. 1).

³⁴ Dyrektywa (UE) 2016/797 (Dz.U. L 138 z 26.5.2016, s. 44).

³⁵ Dyrektywa 2014/34/UE (Dz.U. L 96 z 29.3.2014, s. 309).

³⁶ Dyrektywa 2001/95/WE (Dz.U. L 11 z 15.1.2002, s. 4).

³⁷ Dz.U. C 271 z 19.9.2013, s. 81.

³⁸ COM(2014) 247 final; COM(2015) 624 final; COM(2012) 417 final.

³⁹ The Benefits of U.S.-European Security Standardisation (Korzyści płynące ze wspólnej dla Stanów Zjednoczonych i Europy normalizacji w dziedzinie bezpieczeństwa). National Institute of Standards and Technology. U.S. Department of Commerce, czerwiec 2012 r.

⁴⁰ COM(2016) 950 final.

⁴¹ Dz.U. C 288 z 31.8.2017, s. 62.