Opinia "Europejska inicjatywa na rzecz przejrzystości".
Dz.U.UE.C.2007.146.53
Akt nienormatywny(2007/C 146/07)
(Dz.U.UE C z dnia 30 czerwca 2007 r.)
| KOMITET REGIONÓW |
| - Z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji odnośnie do zwiększenia przejrzystości. Większa przejrzystość jest niezbędna, jeśli instytucje UE mają być nadal wiarygodne i demokratyczne, skuteczne i bliskie obywateli. Przypomina w tym kontekście, że do autentycznego wzmocnienia legitymacji demokratycznej UE potrzebne jest także większe zaangażowanie podmiotów lokalnych i regionalnych w procesach legislacyjnych i decyzyjnych Unii. |
| - Wyraża jednak ubolewanie, że w inicjatywie tej nie wspomina się o wymiarze lokalnym i regionalnym oraz zwraca się do Komisji o jego szersze uwzględnienie. |
| - Podkreśla, że UE jest partnerstwem instytucjonalnym na wielu poziomach, w którym władze regionalne i lokalne uczestniczą w tworzeniu polityki europejskiej na szczeblu krajowym i europejskim. |
| - Uważa, że niezbędne jest ponowne podkreślenie potrzeby wprowadzenia zróżnicowania pomiędzy konsultacjami instytucji europejskich z wybranymi władzami lokalnymi i regionalnymi i ich stowarzyszeniami z jednej strony a grupami nacisku reprezentującymi szczególne interesy z drugiej strony. |
| - Z zadowoleniem przyjmuje fakt, iż Komisja Europejska wprowadziła ciągły i systematyczny dialog z władzami regionalnymi i lokalnymi oraz z ich europejskimi i krajowymi stowarzyszeniami w dziedzinach, w których są one odpowiedzialne za transpozycję lub wdrożenie. Uważa jednak, że można ulepszyć zasady dotyczące tego dialogu. |
| - Z zadowoleniem przyjmuje większą przejrzystość, którą wprowadzi rejestracja organizacji lobbystycznych. |
| - Nie uważa jednakże, iż rozwiązanie oparte na dobrowolnej rejestracji stwarza odpowiednie ramy zapewniające wystarczającą przejrzystość. |
| - Jest przekonany, że w przyszłości należy zapewnić skuteczną i prostą procedurę rejestracji. Rejestr ten powinna prowadzić Komisja Europejska. |
| - Wspiera starania Komisji na rzecz zwiększenia przejrzystości w odniesieniu do wykorzystywania funduszy UE i zachęca państwa członkowskie do administrowania funduszami wspólnotowymi w ramach "zarządzania dzielonego". Przejrzystość w odniesieniu do funduszy UE leży w interesie wszystkich beneficjentów. |
KOMITET REGIONÓW,
uwzględniając Zieloną księgę Komisji Europejskiej "Europejska inicjatywa na rzecz przejrzystości" COM(2006) 194 końcowy;
uwzględniając decyzję Komisji Europejskiej z dnia 3 maja 2006 r. o zasięgnięciu opinii Komitetu w tej sprawie zgodnie z pierwszym ustępem art. 265 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską;
uwzględniając decyzję swego Przewodniczącego z 25 kwietnia 2006 r. o powierzeniu Komisji ds. Konstytucyjnych, Sprawowania Rządów w Europie oraz Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości przygotowania opinii w tej sprawie;
uwzględniając komunikat do Komisji od jej przewodniczącego oraz komisarzy Margot Wallström, Siima Kallasa, Danuty Hübner i Mariann Fisher Boel z okazji uruchomienia europejskiej inicjatywy na rzecz przejrzystości(1);
uwzględniając komunikat Komisji Europejskiej "W kierunku lepszej kultury konsultacji i dialogu - Zasady ogólne i minimalne standardy na potrzeby konsultacji Komisji z zainteresowanymi stronami", COM(2002) 704 końcowy;
uwzględniając swoją opinię z 12 października 2005 r. na temat: "Lepsze stanowienie prawa 2004 i poprawa otoczenia regulacyjnego w dziedzinie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia w Unii Europejskiej", CdR 121/2005 fin, (sprawozdawca: Michel Delebarre, FR-PES)(2);
uwzględniając swoją opinię z 13 marca 2002 r. nt. "Białej księgi w sprawie europejskiego systemu rządów" oraz komunikat Komisji w sprawie nowych ram współpracy w zakresie działalności dotyczącej polityki informacji i komunikowania Unii Europejskiej COM(2001) 428 końcowy COM(2001) 354 końcowy, CdR 103/2001 fin (sprawozdawca: Michel Delebarre, FR-PES)(3);
uwzględniając swój projekt opinii (CdR 235/2006 rev.1) przyjęty 29 listopada 2006 r. przez Komisję ds. Konstytucyjnych, Sprawowania Rządów w Europie oraz Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości (sprawozdawca: Per BØDKER ANDERSEN (DK/PES), burmistrz gminy Holding;
1) mając na uwadze, że przejrzystość jest jednym z kluczowych elementów demokracji z wieloszczeblową administracją,
2) mając na uwadze, że sprawą istotną jest poświęcenie większej uwagi zasadom pomocniczości, proporcjonalności i bliskości w celu tworzenia prostego i jasnego prawodawstwa europejskiego, które byłoby zrozumiałe dla obywateli Europy,
3) mając na uwadze, że należy koniecznie zapewnić pełne uczestnictwo podmiotów szczebla regionalnego i lokalnego, między innymi poprzez Komitet Regionów, w głównych zagadnieniach programu europejskiego,
4) mając na uwadze, że władze szczebla regionalnego i lokalnego, o ile są odpowiednio zaangażowane w przygotowanie aktów prawnych, mogą odegrać kluczową rolę w ich transpozycji i wdrażaniu na tych szczeblach,
przyjął na 68. sesji plenarnej w dniach 13-14 lutego 2007 r. (posiedzenie z dnia 13 lutego) następującą opinię:
Poglądy i zalecenia Komitetu Regionów
Komitet Regionów
1. Uwagi ogólne
1.1 Z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji odnośnie zwiększenia przejrzystości. Uruchomienie europejskiej inicjatywy na rzecz przejrzystości jest ważnym krokiem podjętym przez Komisję w celu poprawy przejrzystości funkcjonowania instytucji UE. Większa przejrzystość jest niezbędna, jeśli instytucje UE mają być nadal wiarygodne i demokratyczne, skuteczne i bliskie obywateli. Przypomina w tym kontekście, że do autentycznego wzmocnienia legitymacji demokratycznej UE potrzebne jest także większe zaangażowanie podmiotów lokalnych i regionalnych w procesach legislacyjnych i decyzyjnych Unii.
1.2 Uważa, że wraz z inicjatywą na rzecz przejrzystości Komisja Europejska rozpoczęła niezbędną debatę i ocenia, że debatę taką należy przeprowadzić właśnie teraz, w związku z okresem refleksji i dyskusją nad przyszłością Europy, ponieważ decydenci powinni zapewnić i wykazać, że UE działa w sposób demokratyczny i skuteczny. Zapewnienie przejrzystości jest jedną z najważniejszych metod przybliżenia Europy jej obywatelom.
1.3 Wyraża jednak ubolewanie, że w inicjatywie tej nie wspomina się o wymiarze lokalnym i regionalnym oraz zwraca się do Komisji o jego szersze uwzględnienie. Przypomina stwierdzenie Komisji zawarte w Białej księdze nt. sprawowania rządów w Europie (2001), iż zapewni ona, aby przy opracowywaniu propozycji działań politycznych brano pod uwagę lokalną wiedzę i uwarunkowania.
1.4 Z zadowoleniem przyjmuje decyzję podjętą w okresie prezydencji fińskiej w drugim półroczu 2006 r. w sprawie dążenia do większej przejrzystości w pracach Rady. Fakt, iż Rada także zgodziła się na większą otwartość w procesie podejmowania decyzji i w dostępie do swoich dokumentów, należy ocenić bardzo pozytywnie. Uważa jednakże, że jest to pierwszy krok we właściwym kierunku i wzywa Radę do upublicznienia w większym stopniu swoich procedur. Stanowi to ważny sposób śledzenia przez obywateli procesu podejmowania decyzji.
1.5 Jest zdania, że pojęcie "nieuczciwy lobbing" należy zdefiniować możliwie jak najprecyzyjniej, aby umożliwić kontrolę działalności lobbystów i nakładanie sankcji w przypadku naruszenia przepisów.
1.6 Jest zdania, że celem inicjatywy na rzecz przejrzystości powinno być przybliżenie Unii Europejskiej obywatelom; dla zwiększania przejrzystości i tym samym zmniejszenia odległości dzielącej instytucje europejskie od obywateli uważa za niezbędne wspieranie środków, które (jak np. środki opracowane w ramach planu D: demokracja, dialog i debata) dążą do rozpowszechniania w społeczeństwie, a zwłaszcza wśród młodzieży (w ramach Forum Młodzieży), działań i kompetencji Unii.
2. Partnerstwo i zarządzanie na wielu poziomach
2.1 Podkreśla, że UE jest partnerstwem instytucjonalnym na wielu poziomach, w którym władze regionalne i lokalne uczestniczą w tworzeniu polityki europejskiej na szczeblu krajowym i europejskim. Najlepszym sposobem zapewnienia, że nowe prawo unijne jest kompetentne i dające się zastosować, jest przeprowadzenie konsultacji w odnośnych sprawach i wzmocnienie dialogu z władzami regionalnymi i lokalnymi oraz lepsze włączenie ich do działań i do procesu decyzyjnego. Władze te są odpowiedzialne za wdrażanie i transpozycję strategii politycznych UE, w związku z czym odgrywają one istotną rolę w zapewnianiu przejrzystości.
2.2 Uważa jednakże, iż nie tylko Unia Europejska ma obowiązek zapewnić przejrzystość. Państwa członkowskie, lecz także Komitet Regionów i wszystkie szczeble administracji rządowej, które Komitet ten reprezentuje, powinny dawać przykład poprzez efektywną, nastawioną na pełnienie funkcji usługowej oraz demokratyczną administrację publiczną. W związku z tym władze regionalne i lokalne w państwach członkowskich także powinny wykazywać otwartość wobec zapewniania przejrzystości w odniesieniu do swoich własnych administracji.
3. Więcej konsultacji
3.1 Uważa, że niezbędne jest ponowne podkreślenie potrzeby wprowadzenia zróżnicowania pomiędzy konsultacjami instytucji europejskich z wybranymi władzami lokalnymi i regionalnymi i ich stowarzyszeniami z jednej strony a grupami nacisku reprezentującymi szczególne interesy z drugiej strony. Podkreśla, że wraz z reprezentowanymi przez siebie władzami regionalnymi i lokalnymi jest on częścią systemu sprawowania rządów w Europie oraz że powinien w związku z tym angażować się bezpośrednio we wszystkie inicjatywy Komisji Europejskiej na rzecz poprawy przejrzystości procesu decyzyjnego w Unii.
3.2 Wzywa Komisję Europejską, by do każdego wniosku legislacyjnego lub wniosku o charakterze pozalegislacyjnym załączała spis odbytych spotkań i zebranych opinii podczas przygotowywania danego wniosku.
3.3 Podkreśla, że zorganizowany dialog pomiędzy Komisją a organami samorządów regionalnych i lokalnych, który rozwija się w oparciu o białą księgę w sprawie europejskiego systemu rządów, jest ważnym krokiem w kierunku faktycznego zaangażowania władz regionalnych i lokalnych. Z zadowoleniem przyjmuje ten fakt i podkreśla kluczową rolę, jaką ma odgrywać w tym kontekście.
3.4 Z zadowoleniem przyjmuje fakt, iż Komisja Europejska wprowadziła ciągły i systematyczny dialog z władzami regionalnymi i lokalnymi oraz z ich europejskimi i krajowymi stowarzyszeniami w dziedzinach, w których są one odpowiedzialne za transpozycję lub wdrożenie. Ważne jest nieustanne rozwijanie tego dialogu, aby obie strony mogły z niego w pełni skorzystać; w związku z tym kładzie szczególny nacisk na konieczność wzmocnienia tego dialogu w fazie opracowywania wniosków legislacyjnych dotyczących władz regionalnych i lokalnych.
3.5 Uważa jednak, że można ulepszyć zasady dotyczące tego dialogu i proponuje w związku z tym, aby:
- zazwyczaj odbywają się cztery sesje w ciągu roku, włączając w to również doroczne wydarzenie, w którym uczestniczy przewodniczący Komisji, tak aby zagwarantować maksymalną widoczność polityki;
- w celu oparcia debat w większym stopniu na interaktywności i spontaniczności wypowiedzi, nadać zorganizowanemu dialogowi raczej formę tury pytań i odpowiedzi;
- opracować kalendarium zorganizowanego dialogu w ścisłej współpracy między KR-em a władzami lokalnymi i regionalnymi oraz skoncentrować określoną tematykę na aspektach o podstawowym znaczeniu dla władz lokalnych i regionalnych;
- rozwinąć płaszczyznę porozumienia z lokalnymi i regionalnymi mediami;
- umożliwić władzom lokalnym i regionalnym przedstawianie pisemnych uwag oraz propozycji tematów będących przedmiotem ogólnego zainteresowania tychże władz i pozostających w zgodzie z programem politycznym UE;
- umożliwić także Komisji pisemne przedstawianie informacji zwrotnych po posiedzeniach;
- podkreślić wzmocnienie monitorowania zorganizowanego dialogu poprzez regularną ocenę, w ścisłej współpracy pomiędzy Komitetem Regionów a reprezentowanymi przezeń władzami lokalnymi i regionalnymi;
- o ile tylko jest to możliwe, w sposób bardziej wyraźny włączyć do dialogu te zainteresowane podmioty lokalne i regionalne, których bezpośrednio dotyczy wniosek legislacyjny;
- wzmocnić współpracę Komisji z wybranymi przedstawicielami i ekspertami z europejskich i krajowych stowarzyszeń samorządów regionalnych i lokalnych, wykorzystując w tym celu właściwe kanały.
3.6 Wzywa Komisję do usprawnienia istniejących instrumentów umożliwiających uzyskanie reakcji na swoje opinie, w tym konkretnych odpowiedzi na wniosek Komisji o konsultacje oraz konkretnych propozycji biorących pod uwagę interesy regionalne i lokalne. Ponadto, Komisja powinna przynajmniej przedstawić i wyjaśnić, dla których nie wzięła zaleceń KR-u pod uwagę.
3.7 Uważa, że wprowadzenie w 2003 r. minimalnych standardów na potrzeby konsultacji otworzyło nowe możliwości szerokich konsultacji z zainteresowanymi podmiotami i pogłębionych ocen oddziaływania poprzedzających projekty legislacyjne. Standardy te przywiązują szczególną wagę do władz lokalnych i regionalnych, co znalazło swoje potwierdzenie w Umowie o współpracy między Komitetem Regionów a Komisją Europejską. Ważne jest, aby konsultacje odbywały się w odpowiednim czasie i dały zainteresowanym podmiotom autentyczną możliwość odpowiedzi na projekty legislacyjne.
3.8 Wnosi, żeby poza zorganizowanym dialogiem z organami samorządów lokalnych i regionalnych rozwinęły się pod egidą Komisji również inne sposoby bezpośredniej konsultacji z miastami i regionami na etapie poprzedzającym zatwierdzenie aktów prawnych. W ten sposób ich głos, jako zainteresowanych stron, będzie regularnie wysłuchiwany w fazie przygotowania aktów prawnych. Przypomina przy okazji, że konsultacje te były przewidziane w inicjatywie Komisji z 2002 r. mającej na celu ustalenie minimalnych standardów na potrzeby konsultacji, oraz że w tym kontekście zwrócono się do Komitetu Regionów o odegranie aktywnej roli poprzez organizację konsultacji z ramienia Komisji(4).
3.9 Wyraża ubolewanie, że w zielonej księdze w sprawie europejskiej inicjatywy na rzecz przejrzystości nie wspomina się w wystarczającym stopniu o wymiarze lokalnym i regionalnym, podobnie jak w nowej strategii dotyczącej oceny oddziaływania. Zwraca się w związku z tym do Komisji o uznanie konsultacji z władzami lokalnymi i regionalnymi za przekrojową metodę pracy w ramach sprawowania rządów na wielu szczeblach oraz o rozszerzenie stosowanej z powodzeniem w dziedzinie polityki spójności metody konsultacji na wszystkie polityki, które oddziałują na wymiar lokalny i regionalny.
3.10 Uważa, że ocena wpływu musi odgrywać istotną rolę w zmniejszeniu obciążeń administracyjnych ze strony prawodawstwa UE spoczywających na władzach lokalnych i regionalnych, o czym była mowa w opinii w sprawie lepszego stanowienia prawa (CdR 121/2005).
3.11 Powtarza swoją opinię, zgodnie z którą wstępne oceny, poza analizą celu politycznego projektu legislacyjnego, muszą obejmować także ocenę wpływu aktów ustawodawczych na szczebel lokalny i regionalny, dokonaną w kategoriach finansowych.
4. Rejestracja lobbystów
4.1 Z zadowoleniem przyjmuje większą przejrzystość, którą wprowadzi rejestracja organizacji lobbystycznych. Będąc częścią składową systemu sprawowania rządów UE, Komitet Regionów i jego członkowie także znajdują się w sferze działań grup nacisku i w związku z tym zgadzają się, że system rejestracji/ akredytacji mógłby poprawić przejrzystość europejskiego procesu politycznego.
4.2 Podkreśla, że z uwagi na swoje demokratyczne umocowanie, władze lokalne i regionalne oraz ich stowarzyszenia różnią się zasadniczo od lobbystów działających dla celów komercyjnych i od grup działających dla szczególnych celów. Władze lokalne i regionalne są częścią europejskiego systemu sprawowania rządów. Różnica ta musi zostać uwzględniona w przypadku każdej rejestracji i w związku z tym władze lokalne i regionalne nie powinny podlegać rejestracji jako organizacje o charakterze lobbystycznym w sposób, który mógłby spowodować zatarcie różnic między ich rolą, a rolą pozostałych organizacji na liście.
4.3 Nie uważa jednakże, iż rozwiązanie oparte na dobrowolnej rejestracji stwarza odpowiednie ramy zapewniające wystarczającą przejrzystość. Taka dobrowolna procedura nie powstrzyma spekulacji ze strony opinii publicznej ani też nie zmniejszy nieufności otaczającej konsultacje pomiędzy instytucjami i osobami prywatnymi. Rejestracja powinna być wymogiem, którego spełnienie umożliwia wstęp organizacji lobbystycznych na teren każdej instytucji europejskiej, jak to się już obecnie dzieje w przypadku Parlamentu Europejskiego.
4.4 Jest przekonany, że w przyszłości należy zapewnić skuteczną i prostą procedurę rejestracji. Rejestr ten powinna prowadzić Komisja Europejska. Powinien istnieć tylko jeden punkt kontaktowy dla rejestracji we wszystkich instytucjach europejskich, zaś wymóg rejestracji powinien dotyczyć raczej całych organizacji, a nie osób prywatnych. Biorąc pod uwagę fakt, że Komitet dysponuje już informacjami na temat władz regionalnych i lokalnych oraz reprezentujących ich stowarzyszeń, nie ma potrzeby, aby każdy organ władz lokalnych i regionalnych czy każde stowarzyszenie takich organów dokonywało indywidualnej rejestracji. KR mógłby zatem przekazać tę informację do Komisji w celu włączenia jej do odpowiedniej sekcji rejestru.
4.5 Jest zdania, że należy doprecyzować, jakie dane i w jakich odstępach czasu powinni przekazywać lobbyści, oraz jaki powinny one mieć zakres, aby uznać je za wystarczające.
5. Ujawnienie beneficjentów funduszy wspólnotowych
5.1 Wspiera starania Komisji na rzecz zwiększenia przejrzystości w odniesieniu do wykorzystywania funduszy UE i zachęca państwa członkowskie do administrowania funduszami wspólnotowymi w ramach "zarządzania dzielonego", tzn. projektów funduszy strukturalnych mających na celu wymianę najlepszych wzorców. Przejrzystość w odniesieniu do funduszy UE leży w interesie wszystkich beneficjentów.
5.2 Z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji w sprawie utworzenia strony internetowej zapewniającej dostęp do istniejących informacji na temat beneficjentów projektów i programów. Aby udostępniać informacje, które dla obywateli państw członkowskich UE byłyby porównywalne, a tym samym przejrzyste, Komisja powinna publikować odpowiednie dane w sposób scentralizowany. W interesie obywateli europejskich byłoby uzyskanie wglądu w opis wniosków z działań i ich znaczenia dla obywateli.
5.3 Z zadowoleniem przyjmuje zawartą w Zielonej księdze propozycję odnośnie ogólnowspólnotowych przepisów w sprawie ujawniania sposobu wykorzystania funduszy UE.
6. Zmiana rozporządzenia nr 1049 w sprawie dostępu do dokumentów
6.1 Wyraża satysfakcję z faktu, że w 2001 r. Komisja umożliwiła dostęp do niepublikowanych dokumentów instytucji i organów UE poprzez rejestr dokumentów lub na podstawie indywidualnych wniosków i podkreśla, że w 2002 r. kontynuowała ona działania w tym kierunku poprzez wprowadzenie "Kodeksu dobrego postępowania administracyjnego", który określa zasady publicznego dostępu do dokumentów. Obie inicjatywy oznaczają poważny krok w kierunku zapewnienia przejrzystości funkcjonowania Komisji Europejskiej.
6.2 Oczekuje na planowaną rewizję rozporządzenia nr 1049 i zamierza wnieść swój wkład do tego procesu.
Bruksela, 13 lutego 2007 r.
| Przewodniczący | |
| Komitetu Regionów | |
| Michel DELEBARRE |
______
(1) http://ec.europa.eu/comm/eti/index_en.htm
(2) Dz.U. C 81 z 4.4.2006, s. 6-10.
(3) Dz.U. C 192 z 12.8.2002, s. 24-31.
(4) COM(2002) 704, s. 8.