Ocena dialogu UE-Białoruś.
Dz.U.UE.C.2010.137E.22
Akt nienormatywnyP6_TA(2009)0212
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 2 kwietnia 2009 r. w sprawie oceny dialogu między Unią Euroejską a Białorusią
(2010/C 137 E/04)
(Dz.U.UE C z dnia 27 maja 2010 r.)
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie sytuacji na Białorusi, szczególnie rezolucję z dnia 15 stycznia 2009 r. w sprawie strategii UE wobec Białorusi(1),
– uwzględniając wnioski Rady ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych z dnia 16 marca 2009 r. dotyczące Białorusi, zgodnie z którymi przedłużono zawieszenie sankcji związanych z zakazem wydawania wiz wobec urzędników białoruskich, w tym wobec prezydenta Alaksandra Łukaszenki, i rozszerzające restrykcyjne środki,
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 3 grudnia 2008 r. w sprawie partnerstwa wschodniego (COM(2008)0823),
– uwzględniając oświadczenie Komisji z dnia 21 listopada 2006 r. o gotowości Unii Europejskiej do wznowienia stosunków z Białorusią i ludnością białoruską w ramach europejskiej polityki sąsiedztwa (EPS),
– uwzględniając art. 103 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że w wyżej wymienionych wnioskach z dnia 16 marca 2009 r. Rada potwierdziła gotowość do pogłębienia stosunków z Białorusią w zależności od postępu, jaki kraj ten osiągnie na drodze ku demokracji, przestrzeganiu praw człowieka i zasad państwa prawa, oraz do wspierania Białorusi w realizacji tych celów,
B. mając na uwadze, że po ocenie sytuacji na Białorusi w następstwie decyzji o tymczasowym zawieszeniu ograniczeń podróżnych nałożonych w październiku 2008 r. na niektórych urzędników białoruskich Rada, zgodnie z warunkami określonymi we wspólnym stanowisku Rady 2008/844/WPZiB(2), podjęła decyzję o utrzymaniu zawieszenia stosowania tych ograniczeń przez okres dziewięciu miesięcy,
C. mając na uwadze, że Rada podjęła decyzję o przedłużeniu o rok stosowania wobec niektórych urzędników białoruskich środków restrykcyjnych, przewidzianych w decyzji 2006/276/WPZiB,
D. mając na uwadze, że UE jest nadal zaniepokojona sytuacją w dziedzinie praw człowieka na Białorusi i ostatnimi przypadkami naruszeń w tym zakresie,
E. mając na uwadze, że w odpowiedzi na pozytywne kroki podjęte przez Białoruś Komisja rozpoczęła już intensywny dialog z tym krajem w takich dziedzinach, jak energetyka, środowisko naturalne, cła, transport i bezpieczeństwo żywności, oraz potwierdziła swoją gotowość do dalszego rozszerzenia zakresu tych korzystnych dla obu stron rozmów technicznych, przy czym jakiekolwiek plany budowy nowej elektrowni jądrowej według modelu niezachodniego na granicy z UE nie powinny zostać uwzględnione w tych rozmowach,
F. mając na uwadze, że Rada włączyła Białoruś do swojej inicjatywy partnerstwa wschodniego, którą Komisja zaproponowała w ww. komunikacie z dnia 3 grudnia 2008 r. w celu zacieśnienia współpracy z kilkoma krajami wschodnioeuropejskimi,
G. mając na uwadze, że białoruski minister spraw zagranicznych Siarhiej Martynow oświadczył, że "Białoruś pozytywnie odnosi się do udziału w inicjatywie partnerstwa wschodniego" i dodał, że Białoruś zamierza w niej uczestniczyć,
H. mając na uwadze, że Komitet Obrony Dziennikarzy wezwał władze białoruskie do ponownego udzielenia akredytacji Andrzejowi Poczobutowi, lokalnemu korespondentowi największego polskiego dziennika "Gazeta Wyborcza", oraz do zbadania niedawnego ataku na niego i jego rodzinę w położonym we wschodniej części Białorusi mieście Grodno z powodu jego krytycznej postawy wobec polityki rządu; mając na uwadze, że w dniu 17 marca 2009 r. na Andrzeja Poczobuta nałożono karę grzywny w wysokości 148 EUR za relacjonowanie spotkania Związku Polaków na Białorusi,
1. popiera decyzję Rady o przedłużeniu o rok restrykcyjnych środków wobec niektórych urzędników białoruskich, a jednocześnie o utrzymaniu zawieszenia stosowania ograniczeń podróżnych nałożonych na niektórych urzędników białoruskich przez okres dziewięciu miesięcy;
2. jest nadal zaniepokojony sytuacją w dziedzinie praw człowieka na Białorusi i ostatnimi przypadkami naruszeń w tym zakresie; oczekuje podjęcia w nieodległej przyszłości dialogu dotyczącego praw człowieka z Białorusią;
3. z zadowoleniem przyjmuje intensyfikację dialogu UE-Białoruś na wysokim szczeblu, w tym kontaktów dwustronnych, oraz zacieśnienie współpracy technicznej zainicjowanej przez Komisję, która jest sposobem budowania wzajemnego zrozumienia i zapewnienia możliwości zajęcia się zarówno kwestiami, które budzą obawy obu stron, jak również tymi, które są istotne dla obu stron;
4. uważa, że intensyfikacja dialogu politycznego między UE a Białorusią musi zależeć od zniesienia ograniczeń wolności i położenia kresu przemocy wobec uczestników opozycyjnych protestów i działaczy na rzecz praw człowieka; w tym kontekście wzywa do bezzwłocznego uwolnienia przedsiębiorców: Mikałaja Autuchowicza, Jury Lawonaua i Uładzimira Asipenki oraz młodego działacza opozycji Arcioma Dubskiego, jak również do rewizji wyroków skazujących na karę ograniczenia wolności 11 uczestników demonstracji w styczniu 2008 r.;
5. z zadowoleniem przyjmuje współpracę Białorusi z OBWE/ODIHR w dziedzinie prawa wyborczego i zachęca do jej kontynuacji;
6. domaga się włączenia białoruskiej opozycji demokratycznej i społeczeństwa obywatelskiego w dialog między UE a Białorusią;
7. wzywa rząd białoruski do wykorzystania następnych dziewięciu miesięcy do osiągnięcia znaczącego postępu w następujących dziedzinach:
– reformy białoruskiego prawa wyborczego w celu zagwarantowania obecności członków opozycji w komisjach wyborczych na wszystkich szczeblach i zapewnienia przejrzystości i wiarygodności w odniesieniu do podliczania głosów;
– zapewnienia równych praw wszystkim przedstawicielom mediów poprzez zniesienie zakazu rozpowszechniania niezależnej prasy za pośrednictwem państwowych sieci dystrybucyjnych "Sojuzdruk" (system kiosków) oraz białoruskich państwowych służb pocztowych "Belpoczta"; zniesienia art. 367, 368, 369 i 369-1 kodeksu karnego, które są często nadużywane w celu prześladowania dziennikarzy za ich działalność zawodową; uproszczenia procedury uzyskiwania akredytacji dla wszystkich dziennikarzy, w tym oficjalnych przedstawicieli zagranicznych mediów;
– zapewnienia swobody stowarzyszeń i zrzeszania się poprzez zniesienie art. 193 kodeksu karnego przewidującego odpowiedzialność karną za działalność prowadzoną w imieniu niezarejestrowanych stowarzyszeń publicznych, partii politycznych i fundacji; zagwarantowania wolności wyznania;
– zapewnienia praw i swobód politycznych poprzez zaprzestanie praktyki zwalniania i wydalania z pracy i uniwersytetów z przyczyn politycznych; zaprzestania związanych z unikaniem służby wojskowej prześladowań studentów wydalonych z uniwersytetów za ich postawę obywatelską; przeanalizowania niedawnych przypadków przymusowego wcielenia do armii kilku młodych działaczy, takich jak Franak Wiaczorka, Iwan Szyła i Zmiter Fedaruk, co jest równoznaczne z braniem zakładników przez państwo;
8. wzywa rząd Białorusi do natychmiastowego wprowadzenia moratorium na wszystkie wyroki śmierci i egzekucje w celu zniesienia kary śmierci (zgodnie z rezolucją Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 62/149 z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie moratorium na wykonywanie kary śmierci), niezwłocznej zamiany wyroków wszystkich więźniów oczekujących na wykonanie kary śmierci na karę więzienia, dostosowania przepisów krajowych do zobowiązań Białorusi wynikających z międzynarodowych traktatów dotyczących praw człowieka oraz zagwarantowania ścisłego przestrzegania uznanych przez społeczność międzynarodową norm sprawiedliwego procesu;
9. wzywa władze białoruskie do uznania Związku Polaków na Białorusi kierowanego przez Andżelikę Borys, wybraną ponownie na stanowisko przewodniczącej podczas zjazdu organizacji w dniu 15 marca 2009 r.;
10. wzywa Radę i Komisję, aby w przypadku spełnienia przez Białoruś wyżej wymienionych kryteriów w ciągu następnych dziewięciu miesięcy, rozważyły możliwość całkowitego zniesienia zakazu podróżowania, a także przyjęcia środków na rzecz ułatwienia postępu gospodarczo-społecznego i przyspieszenia procesu reintegracji Białorusi z europejską rodziną demokratycznych narodów;
11. wzywa Radę i Komisję do podjęcia dalszych kroków w celu liberalizacji procedur wizowych stosowanych wobec obywateli Białorusi, ponieważ takie działania mają zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia głównego celu polityki UE wobec Białorusi, którym jest włączenie Białorusi w procesy europejskie i regionalne oraz nieodwracalna demokratyzacja kraju; wzywa Radę i Komisję, aby w tym kontekście rozważyły możliwość zmniejszenia opłat wizowych dla obywateli Białorusi wjeżdżających na obszar Schengen i uproszczenia procedury wydawania wiz;
12. wzywa Komisję do pełnego i skutecznego wykorzystania możliwości wspierania społeczeństwa obywatelskiego i procesu demokratycznego na Białorusi za pomocą europejskiego instrumentu na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka(3); wzywa Komisję do regularnego i pełnego informowania Parlamentu o sposobie wydatkowania środków przyznanych w ramach tego instrumentu;
13. wzywa Komisję do przyznania wsparcia finansowego niezależnej białoruskiej stacji telewizyjnej Belsat oraz ponagla rząd Białorusi do oficjalnego zarejestrowania stacji Belsat na Białorusi; wzywa rząd białoruski, by w geście dobrej woli i sygnalizując pozytywne zmiany, zezwolił białoruskiemu Europejskiemu Uniwersytetowi Humanistycznemu działającemu na uchodźstwie w Wilnie (Litwa) na legalny powrót na Białoruś z zagwarantowaniem, że będzie mógł on swobodnie działać, i na ponowne ukonstytuowanie się na warunkach odpowiednich dla jego przyszłego rozwoju w Mińsku, szczególnie poprzez pozwolenie uniwersytetowi na ponowne otwarcie w roku 2009 r. biblioteki w Mińsku, zapewniając w tym celu pomieszczenia i stwarzając warunki umożliwiające otwarcie i publiczne udostępnienie jego dużych zbiorów w języku białoruskim, rosyjskim, angielskim, niemieckim i francuskim;
14. wzywa Radę i Komisję do rozważenia środków mających na celu poprawę klimatu dla przedsiębiorczości, handlu, inwestycji, infrastruktury energetycznej i transportowej oraz współpracy transgranicznej między UE a Białorusią, tak aby przyczynić się do poprawy dobrobytu i zamożności obywateli Białorusi oraz zwiększyć ich możliwości komunikowania się z UE i swobodnego podróżowania do Unii;
15. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, parlamentom i rządom państw członkowskich, Sekretarzowi Generalnemu ONZ, Zgromadzeniom Parlamentarnym OBWE i Rady Europy, Sekretariatowi Wspólnoty Niepodległych Państw oraz parlamentowi i rządowi Białorusi.
______
(1) Teksty przyjęte, P6_TA(2009)0027.
(2) Wspólne stanowisko Rady 2008/844/WPZiB z dnia 10 listopada 2008 r. zmieniające wspólne stanowisko 2006/276/WPZiB dotyczące środków ograniczających skierowanych przeciwko niektórym urzędnikom z Białorusi (Dz.U. L 300 z 11.11.2008, s. 56).
(3) Rozporządzenie (WE) nr 1889/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie ustanowienia instrumentu finansowego na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka na świecie (Dz.U. L 386 z 29.12.2006, s. 1).