Lepsze wykorzystanie potencjału środków ochrony środowiska UE: budowanie zaufania poprzez zwiększanie wiedzy i lepsze...

A.

mając na uwadze, że wiele przepisów unijnych przybiera formę dyrektyw ustalających ogólne zasady i cele, pozostawiając państwom członkowskim oraz jednostkom regionalnym i lokalnym wybór środków służących osiągnięciu tych celów;

B.

mając na uwadze, że główna odpowiedzialność za zapewnienie skutecznego wdrożenia i egzekwowania unijnego prawodawstwa spoczywa na władzach krajowych - bardzo często na szczeblu regionalnym i lokalnym;

C.

mając na uwadze, że nieskuteczne wdrożenie przepisów nie tylko szkodzi środowisku naturalnemu i zdrowiu ludzkiemu, ale również powoduje brak pewności w przemyśle i stwarza przeszkody dla jednolitego rynku, a także prowadzi do większej biurokracji, a co za tym idzie do wyższych kosztów;

D.

mając na uwadze, że z badań wynika, iż pełne wdrożenie unijnego prawodawstwa tylko w sektorze odpadów wygenerowałoby 400 000 miejsc pracy i przyniosłoby oszczędności w wysokości 72 miliardów EUR rocznie 6 ;

E.

mając na uwadze, że niezadowalający poziom wdrożenia prawa ochrony środowiska znajduje odzwierciedlenie w wysokiej liczbie przypadków naruszenia prawa i skarg w tej dziedzinie;

F.

mając na uwadze, że brak dokładnych informacji i wiedzy o stanie wdrożenia oraz danych ilościowych z niektórych sektorów środowiskowych stanowi przeszkodę we właściwym stosowaniu dorobku prawnego w zakresie ochrony środowiska;

G.

mając na uwadze, że według Komisji roczny koszt niewdrożenia unijnego prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska wynosi obecnie 50 miliardów EUR w postaci kosztów ochrony zdrowia i bezpośrednich kosztów ponoszonych przez środowisko, nie uwzględniając negatywnego wpływu na stan środowiska w UE; mając na uwadze, że od 2020 r. ten roczny koszt wzrośnie do 90 mld EUR 7 ;

H.

mając na uwadze, że problemy wynikające z wdrażania unijnego prawa ochrony środowiska mogą być dwojakie - z jednej strony, zbyt późne lub niewystarczające wdrożenie, z drugiej strony, nadmiernie rygorystyczne wdrażanie (ang. "gold-plating") - przy czym oba te sposoby są sprzeczne z pierwotnym zamysłem politycznym leżącym u podstaw unijnego prawa ochrony środowiska;

I.

mając na uwadze, że między państwami członkowskimi i w państwach członkowskich występują istotne różnice we wdrażaniu, co wywiera negatywny wpływ na środowisko, stwarzając tym samym konieczność przyjęcia bardziej systematycznego i wszechstronnego podejścia w celu wyeliminowania rozbieżności we wdrażaniu przepisów;

J.

mając na uwadze, że środowisko to dziedzina, w której w 2011 r. stwierdzono w UE największą liczbę naruszeń prawa wspólnotowego (299), co stanowi 17 % ogółu przypadków naruszeń, oraz że w 2011 r. wszczęto w tej dziedzinie 114 nowych procedur o naruszenie 8 ;

K.

mając na uwadze, że całkowita zgodność z unijnym prawem ochrony środowiska stanowi obowiązek wynikający z Traktatu oraz kryterium korzystania z funduszy UE w państwach członkowskich; mając na uwadze, że w związku z tym państwa członkowskie powinny wdrażać prawodawstwo w zakresie ochrony środowiska terminowo i w optymalny sposób pod względem kosztów i skuteczności w celu poprawy stanu środowiska w UE;

L.

mając na uwadze, że szósty program działań na rzecz ochrony środowiska został osłabiony przez stałe niedociągnięcia we wdrażaniu przepisów w rozwiniętych dziedzinach polityki, takich jak kontrola zanieczyszczeń powietrza, zarządzanie odpadami, uzdatnianie wody i oczyszczanie ścieków oraz ochrona przyrody;

Wdrażanie przepisów jako wspólne zadanie i szansa

1.

z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji zatytułowany "Lepsze wykorzystanie potencjału środków ochrony środowiska UE: budowanie zaufania poprzez większą wiedzę i lepszą zdolność reakcji" (COM(2012)0095),

2.

apeluje do państw członkowskich o podejmowanie wszelkich niezbędnych środków mających na celu ochronę środowiska i promowanie zrównoważonego rozwoju, przy uwzględnieniu potrzeby prężnej i konkurencyjnej gospodarki; podkreśla, że lokalne społeczności muszą mieć silny głos w zakresie decyzji dotyczących najlepszej równowagi między potrzebami ludzi a tym, czego potrzebuje środowisko, w którym żyją;

3.

uważa, że organy regionalne i lokalne mogą umocnić - przy opracowywaniu strategii politycznych UE w obszarze środowiska - sens współpracy i zagwarantować lepsze wdrażanie przepisów;

4.

jest zdania, że obciążenia administracyjne nie zawsze wynikają z nadmiernie rygorystycznego wdrażania lub braku wdrożenia przepisów; zauważa, że koszty administracyjne są nieuniknione, ale powinny być utrzymywane na jak najniższym poziomie z powodu ich negatywnego wpływu na obywateli i przemysł;

5.

zauważa, że znaczna część niepotrzebnych kosztów administracyjnych związanych z prawodawstwem w zakresie ochrony środowiska wynika z nieodpowiednich lub nieskutecznych praktyk administracyjnych w sektorze publicznym i prywatnym oraz we władzach regionalnych i lokalnych w różnych państwach członkowskich;

6.

podkreśla, że jedynie terminowe i prawidłowe wdrożenie (transpozycja) prawa UE przez państwa członkowskie oraz władze regionalne i lokalne zapewni osiągnięcie pożądanych wyników przedmiotowej polityki UE;

7.

podkreśla, że zapewnienie równych warunków działania i wspólnego rynku, a także zharmonizowane podejście stanowią główny element prawodawstwa UE;

8.

jest zdania, że skuteczne wdrożenie przepisów może przynieść korzyści przemysłowi, np. przez zmniejszenie obciążeń administracyjnych, zapewnienie bezpieczeństwa inwestycji, a przez to tworzenie nowych miejsc pracy;

9.

ubolewa, że obywatele dowiadują się o przepisach UE dopiero, gdy wejdą one w życie; uważa, że potrzebna jest wcześniejsza wymiana informacji między prawodawcami a obywatelami, aby uzyskać wyższy poziom akceptacji i zrozumienia celów prawodawstwa UE;

10.

wyjaśnia, że Komisja jako strażniczka traktatów powinna działać szybciej, aby umożliwić lepsze i bardziej terminowe wdrożenie przepisów; zwraca się do Komisji, by przeanalizowała, co należy zrobić, aby zapewnić prawidłową transpozycję, wdrożenie i egzekwowanie prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska;

11.

zauważa, że obecna fragmentaryczność wdrożenia przepisów w państwach członkowskich osłabia równość warunków działania przemysłu oraz zwiększa niepewność co do dokładnych wymogów, a w związku z tym zniechęca do inwestycji w te obszary środowiskowe, które mogą generować miejsca pracy;

12.

podkreśla, że odpowiedzialność instytucji europejskich w odniesieniu do prawodawstwa UE nie kończy się wraz z przyjęciem przepisów przez Parlament i Radę oraz wyraża chęć wsparcia państw członkowskich w celu umożliwienia skuteczniejszego wdrożenia przepisów;

13.

wzywa Komisję, państwa członkowskie i zainteresowane regiony do usprawnienia przepływu informacji i zwiększenia przejrzystości poprzez aktywniejszą i częstszą wzajemną wymianę;

Rozwiązania służące zapewnieniu skuteczniejszego wdrożenia przepisów

14.

uważa, że pełne wdrożenie i egzekwowanie na wszystkich szczeblach ma zasadnicze znaczenie i w stosownych przypadkach może wymagać dalszego wzmocnienia; dlatego podkreśla konieczność istnienia jasnego, spójnego i niepowielającego przepisów prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska; ponownie stwierdza konieczność zapewnienia koordynacji, uzupełniającego charakteru oraz likwidacji luk prawnych między poszczególnymi instrumentami prawnymi, które regulują europejskie prawo środowiskowe;

15.

jest zdania, że prawodawstwo w zakresie ochrony środowiska można wdrażać bardziej skutecznie dzięki rozpowszechnianiu najlepszych praktyk wśród państw członkowskich oraz wśród władz regionalnych i lokalnych odpowiedzialnych za wdrażanie prawodawstwa UE, a także dzięki nasileniu współpracy z instytucjami europejskimi;

16.

ubolewa z powodu braku danych na temat działań dotyczących zgodności z przepisami i ich egzekwowania podejmowanych na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym i zwraca się wobec tego do Komisji, aby, korzystając z jej sieci kontaktów i organów, takich jak Europejska Agencja Środowiska, spowodowała poprawę tej sytuacji;

17.

zauważa znaczenie, jakie ma wzmocnienie i monitorowanie istotnych wskaźników wdrażania prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska oraz zachęca do stworzenia przyjaznej dla użytkownika strony internetowej, na której dostępne byłyby najnowsze pomiary wskaźników oraz możliwe byłoby dokonanie nieformalnych porównań między państwami członkowskimi;

18.

jest zdania, że to sama Komisja powinna podejmować główne wysiłki zapewniające lepsze wdrażanie przepisów i ubolewa, że obecnie działaniami tymi są w coraz większym stopniu obarczane inne organy, które często nie posiadają kompetencji ani zasobów ludzkich czy finansowych, jakimi dysponuje Komisja;

19.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby pomagały w doskonaleniu wiedzy i zdolności osób zaangażowanych we wdrażanie prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym w celu zapewnienia lepszego wykorzystania tego prawodawstwa; uważa ponadto, że rozpoczęcie dialogu z odpowiednimi zainteresowanymi stronami również przyczyniłoby się do poprawy wdrażania przepisów;

20.

wzywa Komisję, aby zbadała możliwość ustanowienia porozumień partnerskich w sprawie wdrażania przepisów między Komisją i poszczególnymi państwami członkowskimi lub pomiędzy państwami członkowskimi w celu propagowania lepszego wdrażania przepisów, a także określenia i rozwiązania problemów we wdrażaniu przepisów;

21.

wzywa Komisję, aby zbadała, czy większe zaangażowanie władz lokalnych w cały proces kształtowania polityki w dziedzinie środowiska byłoby przydatne dla usprawnienia wdrażania prawodawstwa we wszystkich obszarach, w tym możliwości powołania zespołów ds. transpozycji prawa ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym;

22.

zaleca stworzenie systematycznego i łatwo dostępnego internetowego narzędzia informacyjnego na temat wdrażania przepisów; apeluje do wszystkich podmiotów, a zwłaszcza do przemysłu i obywateli, o dostarczanie organom wdrażającym informacji o problemach wynikających z wdrażania przepisów; docenia dostępność wiarygodnych, porównywalnych i łatwo dostępnych informacji na temat stanu środowiska jako kluczowego elementu służącego skutecznemu śledzeniu stanu wdrożenia przepisów;

23.

wzywa Komisję, aby ponownie rozpatrzyła wnioski o uruchomienie bazy danych najlepszych praktyk, umożliwiającej upowszechnianie wśród państw członkowskich oraz władz regionalnych i lokalnych najlepszych praktyk w zakresie wdrażania przepisów; apeluje do Komisji o przeanalizowanie sposobów zastosowania technologii informacyjno-komunikacyjnej w celu dostarczania online możliwie największej ilości przydatnych informacji na temat metod, jakimi należy wdrażać unijne prawo ochrony środowiska;

24.

kładzie nacisk na znaczenie zaostrzenia kontroli stosowania prawa ochrony środowiska; apeluje w związku z tym o zwiększenie istniejących zdolności oraz o skoordynowanie różnorodnych organów wyznaczonych do kontroli w państwach członkowskich w oparciu o wytyczne UE;

25.

podkreśla, że konieczne jest, aby celem przepisów unijnych było zwalczanie przyczyn szkód środowiskowych poprzez opracowanie zasad dotyczących odpowiedzialności prawnej za szkody na środowisku oraz społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw; uważa, że w związku z tym podstawowe znaczenie ma realizacja wszelkich inicjatyw zachęcających do propagowania i szerokiego rozpowszechniania większej społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w obszarze środowiska, ponieważ wymaga ona od przedsiębiorstw otwarcia na strategię zrównoważonego rozwoju;

26.

przypomina, że dzięki właściwemu wdrożeniu prawodawstwa UE w zakresie ochrony środowiska można uzyskać wiele korzyści: można podać trzy przykłady takich korzyści: równe warunki działania podmiotów gospodarczych na jednolitym rynku, pobudzanie do innowacyjności oraz korzyści związane z szybkim wejściem na rynek dla europejskich przedsiębiorstw;

27.

podkreśla, że wysoki poziom ochrony środowiska jest jednym z podstawowych celów Unii Europejskiej i że przyniesie on obywatelom bezpośrednie korzyści, takie jak lepsze warunki życia dzięki poprawie jakości powietrza, zmniejszeniu poziomu hałasu oraz zmniejszeniu liczby problemów zdrowotnych;

28.

podkreśla, że UE sama ustaliła ambitny program przejścia do 2050 r. do odpornej, zasobooszczędnej i niskoemisyjnej gospodarki oraz że aby osiągnąć ten cel, konieczne jest podjęcie zobowiązań na wszystkich szczeblach; przypomina, że wspólne działania mają zasadnicze znaczenie dla zapewnienia wzrostu gospodarki unijnej z poszanowaniem ograniczeń w dostępności zasobów i bez przekraczania poziomów krytycznych dla planety;

29.

wyraża ubolewanie z faktu, że procedura odnosząca się do wniosku dotyczącego dyrektywy w sprawie dostępu obywateli do wymiaru sprawiedliwości w zakresie środowiska naturalnego 9 zatrzymała się na pierwszym czytaniu; zwraca się zatem do współprawodawców o ponowne przemyślenie własnych stanowisk w celu wyjścia z impasu;

30.

zaleca w tym celu, aby systemy prawne poszczególnych państw członkowskich zajmujące się naruszaniem lub brakiem przestrzegania przepisów UE w dziedzinie środowiska dzieliły się swoją wiedzą;

31.

uznaje, że monitorowanie działań służących wdrażaniu przepisów ma ogromne znaczenie i dlatego podkreśla wartość prac Europejskiej Agencji Środowiska w tym zakresie, zgodnie z jej kompetencjami statutowymi;

32.

podkreśla ważną rolę Europejskiej Agencji Środowiska polegającą na dostarczaniu solidnej wiedzy stanowiącej podstawę polityki i wdrażania przepisów oraz docenia pracę wykonaną przez Agencję w tym zakresie; namawia Europejską Agencję Środowiska do dalszego rozwoju potencjału w celu wspierania Komisji i państw członkowskich w działaniach służących zapewnianiu jakości monitorowania i porównywalności informacji na temat środowiska gromadzonych w różnych częściach UE; zachęca ponadto Agencję, aby skupiła się również na rozwijaniu potencjału i upowszechnianiu najlepszych praktyk w państwach członkowskich; oczekuje, że w nowej strategii Europejskiej Agencji Środowiska bardziej szczegółowo podjęta zostanie kwestia wdrażania przepisów;

33.

popiera zamiar Komisji, aby zwrócić się do państw członkowskich o opracowanie - z pomocą Komisji - ram wdrażania i ram informowania dotyczących wszystkich głównych przepisów UE z zakresu ochrony środowiska, wyjaśnienie głównych przepisów dyrektywy, jak również zidentyfikowanie rodzajów informacji niezbędnych do pokazania, w jaki sposób wdrażane są przepisy prawa UE;

34.

zauważa, że składający petycje często wyrażają obawy dotyczące niektórych obszarów polityki środowiskowej, takich jak: składowanie i unieszkodliwianie odpadów, siedliska przyrodnicze czy jakość powietrza i wody; pochwala dążenie tych osób do pociągnięcia władzy do odpowiedzialności i apeluje do państw członkowskich o otwartość wobec składających petycje oraz o współpracę z nimi;

35.

nakłania Komisję do stworzenia we współpracy z władzami krajowymi i z udziałem, w stosownych przypadkach, Europejskiej Agencji Środowiska jednostki ds. zażaleń, do której obywatele mogliby zgłaszać problemy związane z wdrażaniem prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska;

36.

podkreśla zasadnicze znaczenie skutecznych inspekcji i nakłania państwa członkowskie do zwiększenia możliwości prowadzenia inspekcji zgodnie z najlepszymi praktykami; apeluje o ustalenie wspólnych minimalnych kryteriów inspekcji, aby zapewnić rzetelne wdrażanie przepisów we wszystkich częściach UE;

37.

nakłania wszystkie podmioty do usprawnienia działań w zakresie inspekcji i nadzoru, aby efektywniej wykorzystywać dostępne zasoby; w związku z tym podkreśla również wartość bardziej systematycznego wykorzystywania wzajemnej oceny inspekcji, jak wskazała Komisja; podkreśla konieczność uzupełnienia obecnych inspekcji przez wzmożoną współpracę i wzajemne oceny wśród organów kontroli; zachęca europejską sieć wprowadzania w życie i stosowania prawodawstwa dotyczącego ochrony środowiska (IMPEL) do podjęcia działań idących w tym kierunku; wzywa również Komisję do propagowania wiedzy i rozwoju potencjału przez wspieranie sieci sędziów i prokuratorów, a także - w ścisłej współpracy z Komitetem Regionów - do ograniczenia środowiskowych i ekonomicznych kosztów braku zgodności oraz do zapewnienia równych warunków działania;

38.

wzywa Komisję do ustanowienia jednostki kontroli ds. prawa ochrony środowiska, której zadaniem będzie nadzorowanie i wspieranie wdrażania prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska; wnosi o to, aby jednostka ta korzystała z nowych technologii i współpracowała z lokalnymi agencjami w celu utrzymania na niskim poziomie kosztów inspekcji; jest zdania, że podstawę działania tej jednostki powinny stanowić koszty, a przychody powinny być kierowane do budżetu UE i przeznaczane na usługi związane z lepszym wdrażaniem przepisów;

39.

zachęca państwa członkowskie do sporządzania i publikowania tablic korelacji opisujących transpozycję dyrektyw UE do prawa krajowego w celu poprawy przejrzystości i jawności procesu ustawodawczego oraz ułatwienia Komisji i parlamentom narodowym nadzoru nad prawidłowością wdrażania prawodawstwa UE;

40.

podkreśla, że sędziowie i prokuratorzy odgrywają kluczową rolę w egzekwowaniu prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska, dlatego też niezwykle ważne jest, aby przeszli oni odpowiednie szkolenia i otrzymali informacje na temat tych obszarów polityki;

41.

podkreśla ważną rolę obywateli w procesie wdrażania przepisów oraz wzywa państwa członkowskie i Komisję do włączenia ich w ten proces w zorganizowany sposób; w związku z tym zauważa także znaczenie dostępu obywateli do wymiaru sprawiedliwości;

42.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do jednoznacznego określenia konkretnych ram czasowych, w jakich rozstrzygane będą sprawy sądowe związane z wdrażaniem prawa ochrony środowiska, w celu zapobiegania wykorzystywaniu opóźnień we wdrażaniu prawa ochrony środowiska i w sprawach sądowych jako pretekstu służącego uniknięciu zgodności i blokowaniu inwestycji; wzywa również Komisję do dokonania oceny, ile inwestycji zostało wstrzymanych z powodu opóźnień w postępowaniu sądowym związanym z nieprawidłowościami we wdrażaniu prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska;

43.

podkreśla podstawowe znaczenie, jakie ma aktywne informowanie obywateli i organizacji pozarządowych o polityce UE w dziedzinie środowiska na wczesnym etapie w celu zaangażowania ich w formułowanie i realizowanie tej polityki; w związku z tym i z uwagi na ustalenia Grupy Wysokiego Szczebla Niezależnych Partnerów ds. Obciążeń Administracyjnych nalega na nasilenie działań w tym zakresie, aby zwiększyć zaufanie publiczne do unijnego prawa ochrony środowiska, mając na uwadze, że lepszego środowiska dla lepszego życia nie można stworzyć jednostronnie przez instytucje bez wsparcia społeczeństwa;

44.

w odniesieniu do projektów mających transgraniczne skutki środowiskowe wzywa każde państwo członkowskie do wszechstronnego i jak najszybszego informowania zainteresowanej opinii publicznej i władz w państwach członkowskich, których kwestia ta dotyczy, a także do podejmowania niezbędnych środków gwarantujących odpowiednie konsultacje z zainteresowanymi stronami;

45.

apeluje do państw członkowskich o wdrożenie przepisów środowiskowych UE w jak najjaśniejszy, najprostszy i najbardziej przyjazny dla użytkownika sposób oraz o zadbanie o ich skuteczność;

46.

wzywa państwa członkowskie do dalszego wspierania kompletnego i właściwego wdrażania prawodawstwa UE w zakresie środowiska i przyjętych strategii politycznych w ramach siódmego programu działań w zakresie środowiska naturalnego, a także do zapewnienia odpowiednich zasobów i środków finansowych pozwalających na ich pełne wdrożenie nawet w czasach kryzysu, ponieważ niewdrożenie lub niepełne wdrożenie prawodawstwa UE w zakresie środowiska jest nie tylko sprzeczne z prawem, lecz w perspektywie długoterminowej jest również o wiele bardziej kosztowne dla społeczeństwa;

47.

zwraca uwagę na konieczność zadbania o to, aby prawodawstwo było adekwatne do celu i odzwierciedlało najnowsze badania naukowe; wzywa zatem UE i państwa członkowskie do regularnej oceny, czy unijne prawo ochrony środowiska spełnia te wymogi oraz, w razie konieczności, do odpowiedniego dostosowania go;

48.

przyznaje, że porozumienia w pierwszym czytaniu mogą prowadzić do nieodpowiedniego wdrożenia prawodawstwa, jeżeli konkretne postanowienia zostaną pozostawione do sprecyzowania w przepisach wykonawczych; zwraca się zatem do wszystkich podmiotów o dopilnowanie, by decyzje były podejmowane na podstawie jednoznacznej deklaracji woli politycznej; kładzie nacisk na konieczność dysponowania jasnym i spójnym prawodawstwem w zakresie ochrony środowiska, sporządzonym w oparciu o ocenę publiczną polityki i informacje przekazane przez społeczeństwo;

49.

jest zdania, że Komisja nadal powinna wykorzystywać dyrektywy w prawodawstwie UE, aby umożliwiać państwom członkowskim oraz władzom regionalnym i lokalnym wdrażanie prawodawstwa europejskiego zgodnie z sytuacją w poszczególnych państwach; zwraca się jednak do Komisji o dalsze zwiększenie wsparcia już określonego we wniosku w drodze dalszych analiz lub działań, o których mowa w ocenie skutków;

50.

pochwala wprowadzenie ocen oddziaływania na środowisko oraz zwraca się do państw członkowskich o zapewnienie skuteczniejszego wdrożenia tych przepisów poprzez uwzględnienie w szczególności potrzeb małych i średnich przedsiębiorstw oraz mieszkańców, a także flory i fauny; wyraża zaniepokojenie częstymi opóźnieniami, jakich państwa członkowskie dopuszczają się w związku z przeprowadzaniem tych ocen, oraz domaga się wprowadzenia gwarancji bezstronności i obiektywizmu tych ocen w ramach przyszłego przeglądu przedmiotowej dyrektywy;

o

o o

51.

zobowiązuje przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz Komitetowi Regionów i parlamentom narodowym.

Lepsze wykorzystanie potencjału środków ochrony środowiska UE: budowanie zaufania poprzez zwiększanie wiedzy i lepsze reagowanie (2012/2104(INI)).

Dz.U.UE.C.2016.36.43

Lepsze wykorzystanie potencjału środków ochrony środowiska UE