Konkluzje w sprawie przyszłych priorytetów ściślejszej europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego (VET) (Przegląd konkluzji Rady z 15 listopada 2004 r.).
Dz.U.UE.C.2006.298.8
Akt nienormatywnyKonkluzje Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zgromadzonych w Radzie w sprawie przyszłych priorytetów ściślejszej europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego (VET)
(2006/C 298/05)
(Dz.U.UE L z dnia 8 grudnia 2006 r.)
RADA UNII EUROPEJSKIEJ I PRZEDSTAWICIELE RZĄDÓW PAŃSTW CZŁONKOWSKICH ZGROMADZENI W RADZIE,
ŚWIADOMI, że
1. 12 listopada 2002 r. Rada przyjęła rezolucję(1) w sprawie promowania ściślejszej europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego. Rezolucja ta stała się podstawą deklaracji przyjętej przez ministrów odpowiedzialnych za kształcenie zawodowe i szkolenia w państwach członkowskich UE, krajach EFTA/EOG i krajach kandydujących, przez Komisję i przez europejskich partnerów społecznych na spotkaniu w Kopenhadze 29-30 listopada 2002 r. jako strategia poprawy wyników, jakości i atrakcyjności kształcenia zawodowego i szkoleń (proces kopenhaski).
2. Podczas pierwszego przeglądu, któremu poddano proces 14 grudnia 2004 r.(2) w Maastricht, na podstawie konkluzji Rady z 15 listopada 2004 r., uznano, że kwestie VET są na szczeblu europejskim bardziej widoczne i odgrywają istotniejszą rolę oraz że poczyniono znaczne postępy. Objęły one wiele wspólnych narzędzi i zasad(3). Komunikat z Maastricht określa priorytety na szczeblach krajowym i europejskim oraz ściślej wiąże proces kopenhaski z programem prac "Edukacja i szkolenia 2010".
3. Od czasu przyjęcia komunikatu z Maastricht przyjęto także ujednolicone ramy EUROPASS, pozwalające na porównywanie kwalifikacji i kompetencji oraz konkluzje Rady w sprawie roli rozwoju umiejętności i kompetencji(4). Sukcesem zakończyły się konsultacje w sprawie europejskich ram kwalifikacji; trwają też dalsze prace nad rozwojem systemu punktów w dziedzinie VET (ECVET), który jest obecnie poddawany konsultacjom społecznym.
4. Poprawiona strategia lizbońska i zintegrowane wytyczne dotyczące wzrostu i zatrudnienia na lata 2005-2008(5) podkreślają centralną rolę edukacji i szkoleń w agendzie Unii Europejskiej. Strategia wzywa państwa członkowskie do rozszerzenia zakresu inwestycji w kapitał ludzki oraz ich udoskonalania, a także do przystosowania systemów kształcenia i szkolenia zawodowego w odpowiedzi na wyzwania stawiane przez globalizację, zmiany demograficzne oraz innowacje techniczne.
5. Zgodnie ze wspólnym sprawozdaniem okresowym z 2006 r. z postępów w realizacji programu prac "Edukacja i szkolenia 2010".(6) "Do największych wyzwań w przyszłości należeć będzie poprawa jakości i zwiększenie atrakcyjności kształcenia i szkolenia zawodowego". Podaje ono również, że: "dążenie do doskonałości ... powinno iść w parze z dążeniem do większej dostępności i integracji społecznej."
PODKREŚLAJĄ, że
1. Kształcenie i szkolenie zawodowe powinny zwiększać solidne podstawy w zakresie wiedzy i umiejętności koniecznych w życiu zawodowym, podkreślając jednocześnie wybitne osiągnięcia na wszystkich poziomach. W strategiach i wzorcach działania należy uwzględniać skutki inwestowania w różne poziomy umiejętności i kompetencji. Nauczanie umiejętności na poziomie średnim oraz umiejętności technicznych, a także umiejętności wysoce specjalistycznych powinno odbywać się na większą skalę, tak by zaradzić brakom i wspierać innowacje i rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy.
2. VET odgrywa podwójną rolę: wspiera konkurencyjność i zwiększa spójność społeczną.(7) Strategie związane z VET powinny dotyczyć wszystkich grup społecznych i oferować osobom zdolniejszym atrakcyjne i wymagające ścieżki kariery, ale nie zapominać jednocześnie o tych, którzy mają gorsze warunki zdobywania wykształcenia i są zagrożeni wykluczeniem z rynku pracy - w szczególności o tych, którzy przedwcześnie opuszczają szkoły, o tych, którzy mają niskie kwalifikacje lub nie mają ich wcale, osobach o specjalnych potrzebach edukacyjnych, osobach ze środowisk imigrantów oraz o starszych pracownikach;
3. Edukacja podstawowa powinna zapewnić młodym ludziom wiedzę, umiejętności, wartości i postawy konieczne do dalszego uczenia się, zatrudnienia oraz przedsiębiorczości, a także przygotować uczniów do realizacji ścieżki kształcenia ogólnego, ścieżki kształcenia i szkolenia zawodowego lub połączenia obu ścieżek;
4. W trakcie kształcenia i szkolenia zawodowego młodzi ludzie powinni nabywać umiejętności i kompetencje istotne dla wymogów rynku pracy i uczenia się przez całe życie. Wymaga to strategii służących zmniejszaniu liczby osób opuszczających szkoły i kursy zawodowe przed ich ukończeniem, oraz ułatwiających przechodzenie ze szkół na rynek pracy, na przykład przez łączenie edukacji i szkoleń z pracą dzięki stażom i nauczaniu związanym z pracą.
5. Umiejętności i kompetencje dorosłych pracowników powinny być promowane przez zachęcanie do uznawania umiejętności nabytych uprzednio dzięki szkoleniom i doświadczeniu zawodowemu. Osobom pracującym należy zapewnić możliwość szkolenia i ocenić jednocześnie możliwości i korzyści wynikające ze zrównoważonego podziału obciążeń finansowych. Możliwości szkolenia powinny również być dostępne osobom i grupom mniej uprzywilejowanym, w szczególności tym mniej wykształconym;
6. Różnorodność europejskich systemów VET jest wartością, która stanowi podstawę wzajemnego uczenia się i która inspiruje do reform. Równocześnie różnorodność sprawia, że konieczna jest większa przejrzystość i wspólne podejście do kwestii jakości, czyli wzajemna wiarygodność systemów i wzorców dotyczących VET. Celem powinno być promowanie europejskiego obszaru VET, w którym kwalifikacje i umiejętności nabyte w jednym kraju są uznawane w całej Europie, co wspiera mobilność młodzieży i osób dorosłych.
UZNAJĄ, że
proces kopenhaski odegrał zasadniczą rolę w uświadamianiu osobom odpowiedzialnym za decyzje polityczne znaczenia VET. Przyczynił się do zwiększenia znaczenia VET jako części strategii lizbońskiej. Proces ułatwia uzgadnianie wspólnych europejskich celów, omawianie modeli i inicjatyw krajowych oraz wymianę dobrych wzorów na szczeblu europejskim. Na szczeblu krajowym proces przyczynił się do zwiększenia zainteresowania VET i zainspirował do reform krajowych.
PODKREŚLAJĄ, że
1. W przyszłości należy poszerzyć specjalne działania dotyczące VET. Proces kopenhaski powinien być kontynuowany w ramach programu prac "Edukacja i szkolenia 2010". Należy zapewnić ukierunkowane i całościowe podejście, w ramach którego różne inicjatywy i narzędzia łączą się i wzmacniają i w ramach którego VET jest rozwijane na wszystkich poziomach jako istotna część uczenia się przez całe życie i jest ściśle powiązane z wykształceniem ogólnym. Należy położyć nacisk na włączenie partnerów społecznych i organizacji sektorowych we wszystkie etapy prac i na przekazywanie krajowych doświadczeń, tak by zostały wykorzystane w pracy na rzecz rozwoju na szczeblu europejskim.
2. Środki są dobrowolne i powinny być przyjmowane w ramach współpracy opierającej się na inicjatywie oddolnej.
ZGADZAJĄ SIĘ, że
Priorytety z Kopenhagi i Maastricht pozostają w mocy i powinny w czasie następnej fazy zostać udoskonalone w następujący sposób:
1. Polityka skoncentrowana na poprawie atrakcyjności i jakości VET
Państwa członkowskie powinny przywiązywać większą wagę do wizerunku, statusu i atrakcyjności VET. Wymaga to:
– ulepszonego poradnictwa przez całe życie służącego lepszemu uwzględnieniu możliwości i wymogów VET oraz możliwości i wymogów życia zawodowego, w tym zwiększonego poradnictwa zawodowego, informacji i doradztwa w szkołach;
– otwartych systemów VET, oferujących dostęp do elastycznych, zindywidualizowanych ścieżek i tworzących lepsze warunki do podjęcia pracy, przejścia do dalszych etapów edukacji i szkoleń, w tym kształcenia wyższego, i wspierających nabywanie umiejętności przez dorosłych na rynku pracy;
– ścisłych związków z życiem zawodowym, zarówno w przypadku wstępnego, jak i ustawicznego kształcenia i szkolenia zawodowego, a także zwiększenia możliwości uczenia się w miejscu pracy;
– promowania uznania kształcenia nieformalnego i kształcenia incydentalnego w celu wspierania rozwoju kariery i uczenia się przez całe życie;
– środków w celu zwiększenia zainteresowania i uczestnictwa mężczyzn lub kobiet w tych obszarach VET, w których są oni/one niedostatecznie reprezentowani/reprezentowane, na przykład kobiety w dziedzinie techniki;
– rozwijania i podkreślania doskonałości w nabywaniu umiejętności, na przykład przez stosowanie norm na poziomie światowym lub organizowanie konkursów umiejętności.(8)
Poprawiając atrakcyjność i jakość VET, należy położyć większy nacisk na lepsze zarządzanie systemami VET i dostarczycielami programów VET(9). Oznacza to:
– reagowanie na potrzeby poszczególnych osób i na potrzeby rynku pracy, łącznie z przewidywaniem potrzeb w zakresie kwalifikacji. Należy zwracać szczególną uwagę na potrzeby małych i średnich przedsiębiorstw;
– zapewnianie jakości na poziomie kraju i poprawę jakości zgodnie z konkluzjami Rady w sprawie zapewniania jakości w VET [...];(11)
– zwiększanie publicznych i prywatnych inwestycji w VET poprzez rozwój zrównoważonych i wspólnych mechanizmów finansowania oraz zrównoważonych i wspólnych mechanizmów inwestycyjnych;
– zwiększoną przejrzystość systemów VET;
– większą rolę przywódczą odgrywaną w strategiach krajowych przez instytucje lub dostarczycieli szkoleń;
– wysoko wykwalifikowanych nauczycieli i szkoleniowców, którzy ustawicznie doskonalą swoje umiejętności zawodowe;
– aktywne partnerstwo różnych osób odpowiedzialnych za podejmowanie decyzji i uczestników, w szczególności partnerów społecznych i organizacji sektorowych na szczeblach krajowym, regionalnym i lokalnym.
2. Rozwój i wdrożenie wspólnych narzędzi VET
Należy dalej rozwijać wspólne europejskie narzędzia, tak aby zmierzać do utworzenia europejskiego obszaru VET i wspierać konkurencyjność europejskiego rynku pracy. Celem powinno być udostępnienie uzgodnionych narzędzi do 2010 r.
Dalsze rozwijanie:
a) wspólnych europejskich narzędzi specjalnie przygotowanych dla VET, poprzez:
– rozwijanie i testowanie europejskiego systemu punktów w dziedzinie VET (ECVET) jako narzędzia kumulowania i transferu punktów, z uwzględnieniem specyfiki VET i doświadczeń zdobytych w czasie stosowania europejskiego systemu transferu i kumulowania punktów (ECTS) w szkolnictwie wyższym;
– zwiększenie współpracy w dziedzinie poprawy jakości przez stosowanie europejskiej sieci zapewniania jakości VET (ENQA-VET) w celu wypracowania wspólnego podejścia do zapewniania jakości oraz budowania wzajemnego zaufania. Należy kontynuować współpracę ze szkołami wyższymi;
b) wspólnych europejskich narzędzi, w których VET odgrywa znaczącą rolę, poprzez:
– rozwijanie i testowanie europejskich ram kwalifikacji (EQF) opartych na wynikach nauczania, zapewniając równe traktowanie i lepsze powiązania pomiędzy sektorem VET a sektorem szkolnictwa wyższego oraz uwzględniając międzynarodowe kwalifikacje sektorowe;
– dalsze rozwijanie EUROPASS jako jednolitych europejskich ram przejrzystości i narzędzia uznawania kształcenia nieformalnego i kształcenia incydentalnego, tak aby wesprzeć i uzupełnić wprowadzanie europejskich ram kwalifikacji i ECVET.
Wdrożenie:
a) wspólnych europejskich narzędzi specjalnie przygotowanych dla VET, poprzez:
– uczestnictwo w testowaniu ECVET i ułatwianie jego wdrożenia;
– korzystanie z zasad leżących u podstaw wspólnych ram zapewniania jakości, o których mowa w konkluzjach Rady w sprawie zapewniania jakości w VET z maja 2004 r., w celu propagowania poprawy jakości i szerszego uczestnictwa w sieci ENQA-VET;
b) wspólnych europejskich narzędzi, w których VET odgrywa znaczącą rolę, poprzez:
– powiązanie krajowych systemów lub ram kwalifikacji z systemem EQF;
– wspieranie krajowych systemów kwalifikacji przy wprowadzaniu międzynarodowych kwalifikacji sektorowych, wykorzystując EQF jako punkt referencyjny;
– propagowanie szerokiego stosowania EUROPASS.
3. Doskonalenie wzajemnego uczenia się
Konieczne jest bardziej systematyczne podejście do wzajemnego uczenia się, współpracy i dzielenia się doświadczeniami i know-how. Należy to ułatwiać przez:
– wspólne pojęcia i definicje uzgodnione na szczeblu europejskim, tak aby uczynić krajowe rozwiązania, modele i normy bardziej zrozumiałymi;
– fundusze Komisji na badania i przeglądy dotyczące konkretnych tematów, tak aby pogłębić zrozumienie europejskich systemów i wzorów działań związanych z VET oraz ich powiązania z rynkiem pracy i innymi sektorami edukacji;
– monitorowanie przez Komisję sieci, wymiany przykładowych wzorców i rozwój mechanizmów, które można wykorzystać do propagowania wiedzy i kompetencji;
– systematyczne i elastyczne ramy wspierania działań w zakresie kształcenia partnerskiego w dziedzinie VET. Ramy powinny również wspierać zdecentralizowane kształcenie partnerskie.
Odpowiednie i spójne dane i wskaźniki mają kluczowe znaczenie dla zrozumienia, co dzieje się w ramach VET, dla wzmocnienia wzajemnego uczenia się i dla stworzenia podstaw polityki szkoleń opartej na dowodach naukowych.
Do czasu następnej ministerialnej konferencji poświęconej tej kwestii, która odbędzie się w 2008 r., Komisja powinna:
– zwracać szczególną uwagę na poprawę zakresu, precyzji i wiarygodności statystyk dotyczących VET, tak aby możliwe było szacowanie postępów w rozwoju VET;
– zwracać uwagę na rozwój elementu VET w spójnych ramach wskaźników i wzorców;(11)
– zwracać szczególną uwagę na rozwój informacji statystycznych dotyczących inwestowania w VET i jego finansowania.
Najlepszym sposobem osiągnięcia tego celu byłoby wykorzystanie i łączenie w najkorzystniejszy sposób istniejących danych przy zagwarantowaniu odpowiednich danych krajowych/regionalnych na temat VET oraz spójności i porównywalności z innymi danymi dotyczącymi edukacji i szkolenia.
4. Włączenie wszystkich zainteresowanych stron
Sukces procesu kopenhaskiego zależy od aktywnego zaangażowania wszystkich stron zainteresowanych VET, w tym w szczególności partnerów społecznych na szczeblu europejskim i krajowym, organizacji sektorowych i dostawców VET.
Wymaga to:
– spójnych i zrozumiałych informacji o procesie, jego podstawach, priorytetach i działaniach oraz skutecznego transferu wyników;
– aktywnego uczestnictwa zainteresowanych stron we wszystkich etapach procesu, na szczeblu europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym;
– nacisku na zaangażowanie dostawców VET, nauczycieli i szkoleniowców w testowanie i wdrażanie wyników procesu;
– zaangażowania, w odpowiednich przypadkach, uczących się i ich organizacji na szczeblu krajowym i europejskim.
WZYWAJĄ PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE I KOMISJĘ W RAMACH ICH KOMPETENCJI
do wdrożenia procesu kopenhaskiego przez:
– efektywne wykorzystanie funduszy strukturalnych w celu wspierania reform VET na szczeblu krajowym;
– planowe wykorzystanie nowego programu uczenia się przez całe życie, tak aby wspierać ten proces, w szczególności przez innowacje, testowanie, eksperymenty i wdrażanie;
– aktywne uczestnictwo właściwych agencji, organów i komitetów wspólnotowych;
– ścisłą współpracę z Eurostatem, OECD, CEDEFOP i ETF w dziedzinie statystyki, wskaźników i wzorców;
– wymianę informacji, wiedzy i wyników z państwami trzecimi, szczególnie z państwami objętymi rozszerzoną europejską polityka sąsiedztwa. Należy pogłębić współpracę z dobrze radzącymi sobie krajami i z organizacjami międzynarodowymi, takimi jak OECD.
Należy zapewnić wszystkim państwom członkowskim prawo uczestnictwa w tych pracach.
Przygotowując roczne sprawozdanie z wykonania krajowych programów reform w ramach strategii lizbońskiej, należy zwrócić szczególną uwagę na postępy w dziedzinie VET.
Zintegrowane sprawozdanie z dwóch lat na temat wykonania programu prac "Edukacja i szkolenia 2010" powinno zawierać oddzielną część dotyczącą VET, pozwalającą na monitorowanie postępów i określanie najważniejszych wyników, które należy przedstawić Radzie Europejskiej.
______
(1) Dz.U. L 13 z 18.1.2003, str. 2.
(2) Dok. 13832/04.
(3) Rezolucja w sprawie poradnictwa przez całe życie (dok. 9286/04); Konkluzje w sprawie identyfikacji i zatwierdzania kształcenia nieformalnego oraz incydentalnego (Dok. 9600/04); Konkluzje w sprawie zapewniania jakości w VET (dok. 9599/04).
(4) Europass (Dz.U. L 390 z 31.12.2004, str. 6); Konkluzje w sprawie umiejętności i kompetencji (Dz.U. C 292 z 24.11.2005, str. 3).
(5) Dok. 9341/2/05.
(6) "Modernizacja systemów edukacji i szkoleń: ważny wkład na rzecz dobrobytu i spójności społecznej w Europie", wspólne sprawozdanie okresowe Rady i Komisji na 2006 r. z postępów w realizacji programu prac "Kształcenie i szkolenie 2010" (Dz.U. C 79 z 1.4.2006, str. 1).
(7) Konkluzje prezydencji, Rada Europejska w Brukseli, 23-24 marca 2006 r. (dok. 7775/06).
(8) Takich jak europejski konkurs umiejętności, który zostanie zorganizowany w Holandii w roku 2008 oraz światowe konkursy umiejętności organizowane co dwa lata.
(9) Główne postulaty na wiosenne posiedzenie Rady Europejskiej (dok. 7620/06).
(10) Konkluzje w sprawie zapewniania jakości w VET (dok. 9599/04).
(11) Konkluzje Rady z dnia 24 maja 2005 r. dotyczące nowych wskaźników w dziedzinie kształcenia i szkoleń (Dz.U. C 141 z 10.6.2005, str. 7).