Konkluzje Rady "Młodzi ludzie i przyszłość pracy".

1.

W strategii Unii Europejskiej na rzecz młodzieży na lata 2019-2027 uznaje się, że młodzi ludzie są architektami swojego własnego życia, przyczyniają się do pozytywnych zmian w społeczeństwie i wzbogacają ambicje UE oraz że polityka dotycząca młodzieży może przyczynić się do stworzenia przestrzeni, gdzie młodzi ludzie mogą korzystać z możliwości i odnieść się do europejskich wartości. W świetle zmieniającego się krajobrazu zatrudnienia Unia Europejska powinna wspierać rozwój osobisty młodych ludzi i dorastanie do samowystarczalności, budować ich odporność i wyposażyć ich w zasoby konieczne do brania udziału w życiu społecznym, tym samym przyczyniając się do wyeliminowania ubóstwa młodzieży i wszystkich form dyskryminacji, oraz do propagowania włączenia społecznego.

2.

Przyszłość pracy to ogólny termin opisujący ewolucję miejsc pracy w perspektywie średnio- i długoterminowej, kształtowaną przez określone tendencje. W zróżnicowanym kontekście młodzieży w UE przyszłość pracy jest kształtowana między innymi przez:

a)

Zmianę demograficzną - w takim sensie, że rosnący odsetek osób w wieku emerytalnym będzie tworzył presję na zwiększenie poziomów produkcyjności tych osób, które wchodzą na rynek pracy, by rekompensować odchodzenie z rynku pracy doświadczonej siły roboczej przechodzącej na emeryturę oraz by przyczynić się do wspierania zwiększonych wydatków socjalnych generowanych również przez rosnącą populację osób starszych. Takie zmiany otwierają możliwości pracy w sektorze usług opiekuńczych, ale może będą też wymagać przeprowadzenia dialogu na temat międzypokoleniowej sprawiedliwości.

b)

Postępy technologiczne i innowacje, wspierane również przez unijne inicjatywy dotyczące jednolitego rynku cyfrowego i badań i rozwoju, mają doprowadzić do większego wykorzystywania technologii cyfrowej w gospodarce i wyeliminowania pewnych zawodów, natomiast możliwości zatrudnienia będą się tworzyć w innych obszarach gospodarki. Aby korzystać z takich zmian, wszyscy młodzi Europejczycy, w tym osoby mające mniejsze możliwości, muszą mieć dostęp do sprzyjającego włączeniu, dobrego jakościowo kształcenia formalnego i pozaformalnego, które poprawi pełen zakres ich umiejętności.

c)

Popyt na wyższe kwalifikacje na rynku pracy. Już teraz pracodawcy mają trudności z zapełnieniem wakatów na wyższych i średnich stanowiskach, a wśród ludności aktywnej zawodowo jest trzykrotnie więcej nisko wykwalifikowanych osób niż dostępnych jest podstawowych miejsc pracy 1 . Ponieważ popyt na nisko wykwalifikowanych pracowników nadal maleje - w różnym stopniu w różnych państwach członkowskich - młodzi ludzie wchodzący na rynek pracy będą potrzebowali edukacji i szkolenia na wyższych poziomach, dzięki którym zdobędą kompetencje kluczowe potrzebne do uczenia się przez całe życie oraz konkretne umiejętności cyfrowe, zawodowe i osobiste, które pomogą im w zarządzaniu różnorodnymi przyszłymi ścieżkami kariery.

e)

Wzrost globalnych łańcuchów wartości, w których produkcja towarów i usług jest rozłożona na wszystkie kontynenty. Proces ten dokonuje się jeszcze łatwiej wskutek nastania nowych form zatrudnienia, wprowadzanych np. przez gospodarkę platform, które wpływają na tradycyjne stosunki między pracodawcą a pracobiorcą, zmianę rynku pracy i ustawodawstwo dotyczące zatrudnienia. Należy zająć się takimi wyzwaniami jak brak pewności przychodów, brak ochrony socjalnej, ubóstwo pracujących, niepewne warunki pracy i molestowanie w miejscu pracy.

3.

Młodzi ludzie w Unii Europejskiej myślą o swoim przyszłym życiu zawodowym z lękiem lub niepewnością 2 . Występowanie takiego stresu, szczególnie w połączeniu z niemożnością znalezienia pracy, kwestiami jakości w związku z adekwatnością miejsca pracy, niepewną pracą lub presją społeczną dotyczącą znalezienia lub utrzymania pracy mogą negatywnie wpływać na stan emocjonalny młodych ludzi, potencjalnie prowadząc również do problemów ze zdrowiem psychicznym i fizycznym lub narastających wśród młodych Europejczyków obaw 3 .

4.

Dzisiejsze doświadczenie z nowymi formami zatrudnienia wskazuje, że w przyszłości może nastąpić wzrost bardziej elastycznych form zatrudniania pracowników na umowy, co może mieć potencjalnie pozytywny wpływ na dystrybucję siły roboczej i osobiste samopoczucie osób, które decydują się na pracę jako freelancerzy. Z kolei, ponieważ taki rodzaj pracy z reguły wybierają młodzi ludzie, szczególnie ci, którzy mają mniejsze możliwości, występuje zwiększone ryzyko znalezienia się w pułapce niskopłatnych tymczasowych prac, które dają małą ochronę socjalną i w których jest niskie prawdopodobieństwo rozwoju zawodowego.

5.

Solidna podstawa w formie umiejętności i stosownego doradztwa, którym towarzyszą dobrej jakości gromadzenie informacji na temat umiejętności oraz wysokiej jakości, elastyczne i reagujące na zmiany systemy kształcenia i szkolenia, w tym propagowanie uczenia się przez całe życie, może pomóc młodym ludziom w dokonywaniu udanego przejścia na rynek pracy i poruszaniu się po nim oraz budowaniu satysfakcjonujących karier.

6.

W kontekście zapewniania solidnej podstawy kognitywnej warunkiem koniecznym w przyszłym środowisku pracy jest propagowanie nabywania umiejętności, które sprzyjają efektywnemu wykorzystywaniu i rozumieniu technologii. Umiejętności te nie powinny skupiać się wyłącznie na uczeniu się nowych technologii, ale również na rozumieniu, jak mogą one wpływać na społeczeństwo. Młodzi Europejczycy zwiększają swoje możliwości po to, by skutecznie wykorzystywać zmienny charakter pracy, ale jednocześnie powinni również posiadać kompetencje kluczowe, w tym miękkie umiejętności związane między innymi z rozwiązywaniem problemów, komunikacją, umiejętnościami z zakresu przedsiębiorczości, myśleniem krytycznym, myśleniem twórczym, wizerunkiem, wyrażaniem siebie i prowadzeniem negocjacji.

7.

W Europejskim filarze praw socjalnych stwierdza się, że "[k]ażdy ma prawo do terminowego i dostosowanego do potrzeb wsparcia na rzecz poprawy perspektyw zatrudnienia lub prowadzenia działalności na własny rachunek. Obejmuje to prawo do otrzymania wsparcia w poszukiwaniu pracy, szkoleniu się i zmianie kwalifikacji zawodowych. Każdy ma prawo do przeniesienia uprawnień do ochrony socjalnej i do szkolenia w trakcie przekwalifikowania zawodowego" oraz "do równego traktowania i równych szans w dziedzinie zatrudnienia, ochrony socjalnej, edukacji". A zatem w przygotowywaniu ich do pracy w przyszłości kluczowe jest to, że "[m]łodzi ludzie mają prawo do dalszego kształcenia, przyuczenia do zawodu, stażu lub dobrej oferty zatrudnienia w ciągu 4 miesięcy od uzyskania statusu bezrobotnego lub ukończenia edukacji" 4 .

8.

Poglądy i wizja młodzieży europejskiej dotyczące kwestii związanych z pracą, odzwierciedlone w celach dotyczących młodzieży, w szczególności w celu nr 7, "Wysokiej jakości zatrudnienie dla wszystkich" zostały uwzględnione w strategii UE na rzecz młodzieży na lata 2019-2027 i w towarzyszącym jej planie działania na lata 2019-2021.

9.

Przyszłe pokolenia młodych Europejczyków wejdą na rynek pracy pełen możliwości i wyzwań, w globalnym kontekście, w którym UE będzie dążyła do poprawy jakości życia swoich obywateli, a tym samym zwiększy swoją konkurencyjność gospodarczą, wydajność pracy i umiejętności siły roboczej oraz zapewni realizowanie celów, oczekiwań i ambicji młodych ludzi.

10.

Zmieniający się charakter pracy może mieć pozytywny wpływ na życie młodych Europejczyków i przyszłych pokoleń. Jednocześnie konieczne jest zajęcie się aktualnymi obawami i skutkami - związanymi między innymi z formami zatrudnienia i statusem zatrudnienia -które towarzyszą takim przemianom, w szczególności w odniesieniu do młodych ludzi, którzy mają mniejsze możliwości i którzy mogą być gorzej wykwalifikowani. W tym kontekście występuje potrzeba informowania młodych ludzi na szerszą skalę i podnoszenia ich świadomości co do tego, z czym wiążą się różne formy zatrudniania i statusu zatrudnienia.

11.

Młodzi Europejczycy uważają, że zatrudnienie powinno być jednym z trzech najwyższych priorytetów UE oraz jednym z obszarów, na którym UE musi prowadzić działania, by zachęcać młodych ludzi do wyrażania solidarności 5 . Jest to dowód na to, że młodzi ludzie mają skłonność do przyjmowania skupionego na ludziach podejścia do ich przyszłego życia zawodowego.

12.

Pierwsza praca powinna stworzyć podstawy satysfakcjonującej kariery sprzyjającej awansowi społecznemu, w szczególności dla młodych ludzi mających mniejsze możliwości, w tym młodzieży niekształcącej się, niepracującej ani nieszkolącej się (NEET). Zgodnie z Agendą zrównoważonego rozwoju 2030, w szczególności celem zrównoważonego rozwoju nr 8 oraz z celem nr 7 dotyczącym młodzieży, godna praca ma być traktowana jako uzasadniona aspiracja młodych ludzi, którzy są u progu swojego pierwszego doświadczenia pracy zarobkowej.

13.

Jest duże prawdopodobieństwo, że osoby wcześnie kończące naukę i mało wykształceni młodzi ludzie będą w trudnym położeniu w przyszłym środowisku pracy, gdzie różnice w wynagrodzeniu pomiędzy nisko- i średnio wykwalifikowanymi pracownikami przypuszczalnie wzrosną, tym samym potencjalnie stwarzając wyzwania związane z ubóstwem pracujących. Odsetek młodzieży NEET maleje 6 , ale grupa ta nadal jest w bardzo trudnym położeniu i wciąż skierowany jest do niej program gwarancji dla młodzieży 7 . Tym, którzy wypadną z systemu, dalsze możliwości doskonalenia ich podstawowych umiejętności i zdobywania kwalifikacji poszukiwanych na rynku pracy zaoferować powinna ścieżka poprawy umiejętności 8 .

14.

Zapewnienie bezproblemowego przechodzenia z etapu edukacji do etapu zatrudnienia i z jednej pracy do innej oraz ułatwianie zatrudnienia dla młodych ludzi, w tym skracanie okresów pozostawania bez pracy, są kluczowe dla uniknięcia negatywnych skutków dla ich karier zawodowych 9 .

15.

Należy kłaść większy nacisk na wartości i polityki, które propagują pracę w kontekście poprawiania jakości życia samych młodych ludzi, ale również znaczącego przyczyniania się do ogólnego dobrostanu środowiska społecznego i materialnego, w którym żyją. W tym kontekście zrównoważony rozwój powinien stanowić podstawę podejść do pracy w przyszłości.

16.

Stale występuje potrzeba propagowania równego dostępu do wysokiej jakości miejsc pracy dla wszystkich młodych ludzi w przyszłości i do przyjmowania środków przeciwstawiających się wszystkim formom stosowania stereotypów, które mają wpływ na aspiracje zawodowe dzisiejszych dzieci i ograniczają dostęp do pewnych miejsc pracy; stosowanie stereotypów utrwala dyskryminację i nierówności w kształceniu i szkoleniu oraz na rynku pracy.

17.

Oprócz rozwijania umiejętności praca młodzieży ma pozytywny wpływ na życie młodych ludzi, szczególnie tych, którzy mają mniejsze możliwości, w tym w kontekście zdrowia psychicznego lub kwestii emocjonalnych związanych z bezrobociem lub komplikacjami przy poszukiwaniu pracy.

18.

Zwracały szczególną uwagę na młodzież zagrożoną marginalizacją lub dyskryminacją ze względu na takie czynniki jak pochodzenie etniczne, płeć, orientacja seksualna, niepełnosprawność, religia, przekonania lub opinie polityczne, by zapewnić w przyszłości uczestniczenie wszystkich młodych ludzi w rynku pracy.

19.

Wspierały pełne wdrożenie zalecenia dotyczącego gwarancji dla młodzieży, uwzględniając odpowiednio krajowe okoliczności, polityki i środki.

20.

W razie konieczności propagowały i traktowały priorytetowo reformy zarówno sektora formalnego, jak i pozaformalnego kształcenia, skupiając się na rozwijaniu i walidowaniu kompetencji kluczowych nabywanych przez młodych ludzi w różnorodnych kontekstach uczenia się, tj. podczas kształcenia, wolontariatu, staży lub pracy zawodowej, z myślą o ułatwieniu dostosowywania takich kompetencji do rynku pracy i przyszłego popytu na siłę roboczą.

21.

Wzmacniały współpracę z myślą o realizowaniu prawa do wysokiej jakości, sprzyjających włączeniu edukacji, szkoleń i uczenia się przez całe życie dla wszystkich dzieci i młodych ludzi, w szczególności jeśli chodzi o zredukowanie liczby osób przedwcześnie kończących naukę i zwiększenie możliwości równego dostępu do edukacji i pracy dla wszystkich młodych ludzi, w tym tych, którzy towarzyszą swoim rodzinom przeprowadzającym się z powodów zawodowych do innego państwa członkowskiego UE 10 .

22.

Poświęciły dużo czasu tematom związanym z zatrudnieniem podczas konsultacji z młodymi ludźmi w ramach procesów dialogu z młodzieżą na szczeblu UE lub poza nim, tak by lepiej zrozumieć ich obawy, zainteresowania, oczekiwania i zdolności. Równie ważne jest udostępnianie rezultatów takich konsultacji młodym ludziom, decydentom politycznym i pracodawcom, po to by zagwarantować działania następcze.

23.

Propagowały przedsiębiorczość młodzieży, skupiając się między innymi na kształceniu i szkoleniu w tej dziedzinie, usługach doradczych, mentoringowych lub coachingowych dla młodych ludzi i, w odpowiednich przypadkach, na stosownych działaniach dotyczących pracy młodzieży. Za realną alternatywę zagwarantowania zatrudnienia młodych ludzi przez młodych ludzi uważana jest przedsiębiorczość społeczna sprzyjająca włączeniu, która służy propagowaniu działań solidarnościowych.

24.

Propagowały wykorzystywanie zasobów udostępnianych w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, programu Unii Europejskiej na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych, Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych, programu Erasmus+ lub Europejskiego Korpusu Solidarności i programów następczych. W odpowiednich w tym kontekście przypadkach oferowały potencjalnym beneficjentom wsparcie w zakresie korzystania z synergii i uzupełniających się elementów tych programów.

25.

W stosownych przypadkach wykorzystywały instrumenty unijnej polityki dotyczącej młodzieży, takie jak Youth Wiki lub instrumenty planowania przyszłych działań na szczeblu krajowym i działania polegające na wzajemnym uczeniu się w celu wymiany dobrych praktyk mających służyć sprzyjaniu konkretnym rozwiązaniom politycznym w kontekście przyszłego przechodzenia młodych ludzi do etapu pracy.

26.

Wspierały organizacje młodzieżowe i inne odpowiednie podmioty w przygotowywaniu młodych ludzi do skutecznego uczestniczenia w dialogu z młodzieżą i do stawania się beneficjentami pracy z młodzieżą.

27.

W dalszym ciągu wspierały młodych ludzi w przypadkach, gdy bezrobocie, oczekiwania co do pracy lub wybory zawodowe/edukacyjne mogą sprawić, że staną się oni celem pokoleniowej stereotypizacji.

28.

Propagowały międzysektorowe podejście podczas zajmowania się kwestiami zatrudnienia młodych, zarówno na poziomie krajowym, jak i europejskim, i w ramach współpracy pomiędzy państwami członkowskimi.

29.

W świetle krajowych okoliczności zwiększyły dostęp młodych ludzi do ochrony socjalnej poprzez ulepszenie, w razie potrzeby, możliwości dostosowywania się systemów ochrony socjalnej do realnych perspektyw zatrudnienia młodych ludzi, z uwzględnieniem potrzeb młodych niezatrudnionych osób.

30.

W dalszym ciągu korzystała z pozytywnych doświadczeń dotyczących dokumentów Europass 11 i Youthpass 12 , które służą określaniu umiejętności i kwalifikacji poszczególnych osób i informowaniu o nich, z myślą o zwiększeniu wiedzy na temat tych dokumentów wśród młodych Europejczyków, w szczególności tych, którzy mają mniejsze możliwości, tak by mogli oni prezentować swoje umiejętności i znaleźć odpowiednią pracę.

31.

Oferowała krajowym strukturom zarządzania doradztwo w zakresie dokształcania potencjalnych beneficjentów na temat sposobów wykorzystywania synergii i uzupełniających się elementów podczas propagowania możliwości finansowania UE dla młodych ludzi.

32.

Priorytetowo traktowała uruchamianie systemów, które wspierają zasadę nr 1 Europejskiego filaru praw socjalnych stanowiącą, że "każda osoba ma prawo do dobrej jakości i włączającego kształcenia, szkolenia i uczenia się przez całe życie w celu utrzymania i nabywania umiejętności, które pozwolą jej w pełni uczestniczyć w życiu społeczeństwa i skutecznie radzić sobie ze zmianami na rynku pracy" 13 .

33.

Kontynuowała prowadzenie na szerszą skalę jakościowych, ilościowych i opartych na dowodach badań - na podstawie danych z podziałem na płeć - dotyczących między - i wewnątrzpokoleniowej mobilności społecznej, ze szczególnym uwzględnieniem młodych ludzi, oraz większej liczby badań jakościowych na temat poglądów i obaw młodych ludzi dotyczących przechodzenia do etapu zatrudnienia, z myślą o wspieraniu skuteczności unijnych polityk dotyczących młodzieży w dziedzinie zatrudnienia.

34.

Organizowała działania sprzyjające wzajemnemu uczeniu się lub wydarzenia z udziałem przedstawicieli sektora młodzieży, związków zawodowych, organizacji biznesowych i rządów, by z perspektywy międzysektorowej, w tym polityki młodzieżowej, omawiać wyzwania i możliwości, które przyszłość pracy przyniesie młodym Europejczykom.

35.

Wykorzystywała wszelkie stosowne instrumenty UE, w tym urząd unijnego koordynatora ds. młodzieży, w odniesieniu do trendów wpływających na charakter pracy, z myślą o włączaniu perspektywy młodzieżowej w międzysektorowe prowadzenie polityki na szczeblu UE i zachęcaniu do współpracy między państwami członkowskimi.

36.

Przyjmował aktywne podejście do zapewniania, by młodzi ludzie byli reprezentowani podczas unijnego dialogu na temat młodzieży i procesów z zakresu dialogu społecznego oraz skutecznie w nich uczestniczyli, na szczeblu Unii Europejskiej, państw członkowskich i regionów, tym samym ugruntowując solidną współpracę z organami państwowymi i partnerami społecznymi i gospodarczymi w odniesieniu do aspektów mających znaczenie dla życia zawodowego młodych ludzi.

37.

Czynił starania na rzecz zwiększenia wśród młodych pracowników wiedzy na temat ich praw i obowiązków, w tym na temat molestowania w miejscu pracy i wszystkich form dyskryminacji, z myślą o ochronie ich edukacyjnych przedsięwzięć i szkoleń w kontekście wymogów zawodowych.

38.

Uwzględniał rynek pracy i gromadzenie informacji na temat umiejętności po to, by stale ulepszać metody pracy z młodzieżą, z myślą o zwiększaniu efektywności tej pracy jako narzędzia rozwoju umiejętności dla młodych ludzi.

39.

Propagował działania dotyczące pracy z młodzieżą wśród wszystkich młodych ludzi, w tym tych, których dotyczy ryzyko marginalizacji na rynku pracy z powodu ubóstwa i wykluczenia społecznego.

40.

Współdziałał z odpowiednimi podmiotami z myślą o ustanowieniu partnerstw na szczeblu krajowym, tym samym przyczyniając się do realizacji gwarancji dla młodzieży.

41.

Wykorzystywał dostępne możliwości na szczeblu unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym, aby podnieść jakość możliwości zatrudnienia dla młodzieży szukającej pracy.

Konkluzje Rady "Młodzi ludzie i przyszłość pracy".

Dz.U.UE.C.2019.189.28

Konkluzje Rady "Młodzi ludzie i przyszłość pracy"

ZAŁĄCZNIK