Kobiety i nauka (2007/2206(INI)).
Dz.U.UE.C.2009.279E.40
Akt nienormatywnyP6_TA(2008)0221
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie kobiet i nauki (2007/2206 (INI))
(2009/C 279 E/08)
(Dz.U.UE C z dnia 19 listopada 2009 r.)
Parlament Europejski,
– uwzględniając rezolucję Rady z dnia 20 maja 1999 r. w sprawie kobiet i nauki(1),
– uwzględniając rezolucję Rady z dnia 26 czerwca 2001 r. w sprawie nauki i społeczeństwa oraz kobiet w nauce(2),
– uwzględniając rezolucję Rady z dnia 27 listopada 2003 r. w sprawie równego dostępu oraz udziału kobiet i mężczyzn w społeczeństwie wiedzy na rzecz wzrostu i innowacji(3),
– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 18 kwietnia 2005 r. w sprawie umacniania zasobów ludzkich w nauce i technice w Europejskiej Przestrzeni Badawczej,
– uwzględniając decyzję nr 1982/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. dotyczącą siódmego programu ramowego Wspólnoty Europejskiej w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji (2007-2013)(4),
– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/73/WE z dnia 23 września 2002 r. zmieniającą dyrektywę Rady 76/207/EWG w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy(5),
– uwzględniając plan komunikat Komisji z dnia 4 grudnia 2001 r. zatytułowany "Plan działań w zakresie nauki i społeczeństwa" (COM(2001)0714),
– uwzględniając dokument roboczy służb Komisji zatytułowany "Kobiety i nauka: doskonałość i innowacyjność - równość płci w nauce" (SEC(2005)0370),
– uwzględniając zieloną księgę Komisji zatytułowaną "Europejska Przestrzeń Badawcza: Nowe perspektywy" (COM(2007)0161) oraz towarzyszący jej dokument roboczy służb Komisji (SEC(2007)0412),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 3 lutego 2000 r. w sprawie komunikatu Komisji zatytułowanego: "Kobiety i nauka - jak zachęcić kobiety do wzbogacenia europejskich badań"(6),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 9 marca 2004 r. w sprawie godzenia życia zawodowego, rodzinnego i prywatnego(7),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 1 marca 2006 r. zatytułowany "Plan działań na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2006-2010" (COM(2006)0092) oraz swoją stosowną rezolucję z dnia 13 marca 2007 r.(8),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 czerwca 2007 r. w sprawie ram prawnych dotyczących środków służących pogodzeniu życia rodzinnego i okresu studiów młodych kobiet w Unii Europejskiej(9),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 27 września 2007 r. w sprawie równouprawnienia kobiet i mężczyzn w Unii Europejskiej - 2007(10),
– uwzględniając art. 45 Regulaminu,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia oraz opinię Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (A6-0165/2008),
A. mając na uwadze, że badania stanowią sektor kluczowy dla rozwoju gospodarczego Unii Europejskiej, a w ramach realizacji strategii lizbońskiej na rzecz wzrostu i zatrudnienia w Unii Europejskiej należy zatrudnić dodatkowo 700.000 naukowców,
B. mając na uwadze, że w Unii Europejskiej kobiety są mniejszością wśród badaczy, stanowiąc średnio 35 % pracowników naukowych zatrudnionych w sektorze państwowym i szkolnictwa wyższego oraz średnio tylko 18 % pracowników naukowych zatrudnionych w sektorze prywatnym,
C. mając na uwadze, że powszechnie przyjmuje się, że różnorodność zwiększa kreatywność w otoczeniu gospodarczym i można powiedzieć, że jest to również prawda w dziedzinie badań,
D. mając na uwadze, że liczba kobiet piastujących najwyższe stanowiska akademickie rzadko przekracza 20 % i że mężczyźni mają trzy razy większe szanse na nominacje profesorskie lub porównywalne stanowiska niż kobiety;
E. mając na uwadze, że dane na temat naukowców podzielone według płci, kwalifikacji, dziedziny nauki oraz wieku są nadal rzadko dostępne nawet w państwach członkowskich,
F. mając na uwadze, że kobiety naukowcy doświadczają większych trudności w godzeniu życia rodzinnego i zawodowego niż naukowcy mężczyźni,
G. mając na uwadze, że brak kobiet na wiodących stanowiskach naukowych jest nadal znaczący,
H. mając na uwadze, że liczba kobiet w organach decyzyjnych wyższych uczelni nie jest na tyle duża, aby zapewnić wdrażanie zrównoważonej polityki na rzecz równości mężczyzn i kobiet,
I. mając na uwadze, że w większości krajów udział kobiet w komitetach naukowych nie osiągnął parytetu,
J. mając na uwadze, że jedną z dziedzin priorytetowych dla działań UE w zakresie wyżej wspomnianego planu działań na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2006-2010 jest równe uczestnictwo w podejmowaniu decyzji, w tym cel polegający na zajmowaniu przez kobiety 25 % stanowisk kierowniczych w dziedzinie badań w sektorze publicznym, który ma być zrealizowany do 2010 r.,
K. mając na uwadze, że w Europejskiej Radzie ds. Badań Naukowych nie ma równowagi płci, ponieważ w 22-osobowej radzie naukowej zasiada tylko 5 kobiet,
L. mając na uwadze, że pomimo iż kobiety stanowią w UE ponad 50 % studentów i uzyskują ponad 43 % tytułów doktorskich, zajmują średnio tylko 15 % wyższych stanowisk akademickich i w związku z tym mają znacznie mniejszy wpływ, jeśli chodzi o stanowiska decyzyjne w dziedzinie badań,
M. mając na uwadze, że sprawozdanie Komisji z 2008 r. zatytułowane "Mapping the Maze: Getting More Women to the Top in Research" (Mapowanie labiryntu: jak sprawić, aby więcej kobiet zajmowało wysokie stanowiska w dziedzinie badań naukowych) wykazuje, iż przejrzyste i sprawiedliwe procedury oceny i promocji są koniecznymi instrumentami, lecz same w sobie nie wystarczą - aby poprawić równowagę płci w procesie podejmowania decyzji w dziedzinie badań naukowych konieczna jest zmiana w kulturze,
N. mając na uwadze, że 7. ramowy program na rzecz badań nie zawiera wymogu przedstawiania planów działań w sferze płci wraz z wnioskami dotyczącymi projektów,
O. mając na uwadze, że analizy wykazują, że istniejące systemy oceny i rekrutacji nie są neutralne pod względem płci,
1. zwraca uwagę państw członkowskich na fakt, że systemy edukacji w Unii Europejskiej nadal utrwalają stereotypy dotyczące płci, zwłaszcza w takich dziedzinach badań jak nauki przyrodnicze;
2. uważa za sprawę najwyższej wagi, by od wczesnych etapów edukacji propagowano naukę jako dziedzinę interesującą dla obu płci; nalega by kwestię tę uwzględniano przy planowaniu materiałów dydaktycznych oraz w szkoleniu nauczycieli; zachęca uniwersytety i fakultety do przeanalizowania swoich systemów selekcji wstępnej w celu wskazania ewentualnej ukrytej dyskryminacji ze względu na płeć i odpowiedniego skorygowania systemów selekcji;
3. zauważa, że nadzwyczaj duży procent kobiet naukowców rezygnuje z biegiem lat z kariery naukowej; zwraca uwagę, że to zjawisko, opisywane często jako "przeciekający rurociąg", powinno zostać zbadane na podstawie różnych modeli, w tym na podstawie modelu "czynników zachęcających i zniechęcających"; zachęca stosowne władze, by proponując rozwiązania uwzględniały różne czynniki, takie jak środowisko pracy, wzorce osobowe, konkurencja, wymogi związane z mobilnością i obowiązki rodzinne;
4. zauważa, że konwencjonalne kryteria oceny "doskonałości" i "wyników", między innymi w kontekście liczby publikacji, nie zawsze są neutralne pod względem płci, ale są ograniczone i nie uwzględniają dostępnych zasobów, takich jak fundusze, pomieszczenia, sprzęt i personel, oraz cech niezbędnych dla każdego badacza, takich jak umiejętność zorganizowania i prowadzenia zespołu badawczego albo szkolenia młodych członków zespołu;
5. wzywa Komisję i państwa członkowskie do należytego uwzględnienia w definicji doskonałości i "dobrego badacza" różnic między typowymi karierami naukowymi mężczyzn i kobiet; podkreśla, że kobiety naukowcy wnoszą wkład w świat badań także poprzez inne perspektywy i wybór tematów badań;
6. wyraża ubolewanie w związku z faktem, że przerwy, które kobiety robią w karierze naukowej z przyczyn rodzinnych, negatywnie oddziałują na ich możliwości zawodowe, ponieważ większość ich kolegów nie robi takich przerw i w związku z tym może osiągać porównywalne stanowiska w młodszym wieku i zdobywać przewagę w dalszej karierze; zwraca się zatem, aby wiek wraz z sytuacją rodzinną, z uwzględnieniem liczby osób pozostających na utrzymaniu danego badacza, był brany pod uwagę jako kryterium doskonałości; apeluje także do wszystkich europejskich organów badawczych, aby tworzyły dotacje na studia doktoranckie z uwzględnieniem krajowych przepisów dotyczących urlopów macierzyńskich;
7. zauważa, że limity wiekowe stosowane przy przyznawaniu stypendiów działają ze szkodą dla młodych ludzi - głównie kobiet - opiekujących się osobami będącymi na ich utrzymaniu; w związku z tym wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia, aby w takich okolicznościach wprowadzone zostały środki legislacyjne korygujące tę nieprawidłowość, takie jak dodawanie jednego roku do terminu składania wniosków za każdy rok, w którym ma miejsce opieka nad osobą będącą na utrzymaniu;
8. zauważa, że mobilność jest jednym z kluczowych sposobów rozwoju i zapewnienia sobie postępu kariery naukowej oraz zauważa, że może to być trudne do pogodzenia z życiem rodzinnym i że należy zatem przyjąć stosowne środki polityczne, aby było to bardziej realne;
9. podkreśla rolę infrastruktury w ułatwianiu trwałego godzenia życia zawodowego i prywatnego oraz znaczenie zwiększenia bezpieczeństwa kariery naukowej;
10. wzywa Komisję i państwa członkowskie do poprawy sytuacji dzięki uwzględnieniu punktu widzenia rodziny poprzez umożliwienie wprowadzenia elastycznych godzin pracy, lepsze usługi w dziedzinie opieki nad dzieckiem i dostępność zabezpieczenia społecznego za granicą; wzywa do zapewnienia takich warunków urlopu rodzicielskiego, które dają mężczyznom i kobietom prawdziwą swobodę wyboru; podkreśla, że godzenie życia rodzinnego i zawodowego stanowi obowiązek zarówno mężczyzn, jak i kobiet;
11. zauważa, że w wyżej wymienionym sprawozdaniu Komisji stwierdza się, że zaangażowanie na najwyższych szczeblach jest kluczowe dla osiągnięcia równouprawnienia w dziedzinie badań naukowych oraz że takie zaangażowanie musi zostać wyrażone na szczeblu krajowym i instytucjonalnym;
12. wzywa państwa członkowskie do przeanalizowania niekorzystnych dla kobiet czynników związanych z obejmowaniem wysokich stanowisk na uniwersytetach i we władzach zajmujących się edukacją, co poważnie ogranicza ich wpływ na proces podejmowania decyzji w dziedzinie badań w Unii Europejskiej, oraz do zaproponowania odpowiednich rozwiązań.
13. zachęca uniwersytety, instytuty badawcze i firmy prywatne do przyjmowania i wdrażania wewnętrznych strategii równouprawnienia i do oceny oddziaływania swoich procesów decyzyjnych na mężczyzn i kobiety;
14. wzywa Komisję do prowadzenia w środowisku naukowym, a także wśród polityków, akcji uświadamiających na temat równych szans w nauce i badaniach naukowych;
15. wzywa Komisję i państwa członkowskie do wprowadzania bardziej przejrzystych procedur rekrutacji i do zobowiązania się do zapewnienia równowagi płci w zespołach ds. oceny, komisjach rekrutacyjnych i wszystkich innych komisjach oraz zespołach i komisjach, których członkowie są mianowani w oparciu o prawnie niewiążący cel zapewnienia składu o proporcjach co najmniej 40 % kobiet i co najmniej 40 % mężczyzn;
16. krytykuje mało ambitny i niewystarczający cel UE, zgodnie z którym 25 % kobiet ma zajmować kierownicze stanowiska w dziedzinie badań w sektorze publicznym i przypomina Komisji i państwom członkowskim, że parytet płci oznacza reprezentację kobiet na poziomie przynajmniej 40 %;
17. wzywa Komisję, aby zapewniła zwrócenie uwagi na udział kobiet w programach badań naukowych poprzez zapewnienie docelowych szkoleń podnoszących poziom świadomości w dziedzinie równości płci dla osób zajmujących stanowiska decyzyjne, zasiadających w komitetach doradczych i zespołach ds. oceny, przygotowujących zaproszenia do składania ofert i przetargi oraz kierujących negocjowaniem kontraktów;
18. wzywa Komisję do zapewnienia, aby pozytywnie oceniano zrównoważony skład kobiet i mężczyzn w ofertach przedstawianych w ramach siódmego programu ramowego na rzecz badań; apeluje do państw członkowskich o dokonanie takich samych ustaleń w swoich programach krajowych i regionalnych;
19. uważa plany działania na rzecz równouprawnienia kobiet i mężczyzn w ramach fazy projektu i oceny siódmego ramowego programu badań, rozwoju technicznego i demonstracji za zasadniczą część ogólnej strategii włączania perspektywy płci do głównego nurtu polityki oraz polityki równouprawnienia Unii Europejskiej; stwierdza w związku z tym, że powinny pozostać one integralną częścią europejskiego finansowania badań;
20. wyraża zdecydowane przekonanie, że należy wprowadzić szczególne środki w zakresie rekrutacji, szkoleń i public relations w celu wspierania i zachęcania do większego udziału kobiet w takich dziedzinach, jak technologia, fizyka, inżynieria, informatyka i inne dziedziny;
21. wzywa Komisję i państwa członkowskie do podejmowania pozytywnych działań w celu popierania kobiet naukowców oraz do dalszego rozwoju planów wsparcia i mentoringu, jak również polityk awansu mających jasno określone cele; zauważa, że rozwój struktur wsparcia obejmujących doradztwo zawodowe oraz poradnictwa adresowanego między innymi do kobiet naukowców dałby szczególnie dobre skutki;
22. wzywa Komisję i państwa członkowskie do wprowadzenia skutecznej polityki usuwania różnic w wysokości płac kobiet i mężczyzn; zauważa, że w dziedzinie nauki zasada równej płacy powinna mieć zastosowanie także do stypendiów i innych świadczeń przyznawanych na badania;
23. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia środków na badania naukowe adresowanych do kobiet, aby zareagować na niedofinansowanie kobiet w dziedzinie badań naukowych;
24. podkreśla znaczenie zachęcania dziewcząt do podejmowania kariery naukowej i sugeruje, aby w tym celu Komisja i państwa członkowskie promowały kobiety naukowców jako wzór do naśladowania oraz uchwalały i wdrażały inne środki prowadzące do realizacji tego postulatu;
25. zachęca państwa członkowskie do promowania działań uświadamiających mających na celu informowanie i zachęcanie dziewcząt do podejmowania studiów wyższych na kierunkach ścisłych i technicznych oraz zdobywania stopni naukowych w tych dziedzinach; zachęca państwa członkowskie do ulepszenia procesów rozpowszechniania wiedzy, ponieważ w poszczególnych państwach członkowskich dostępne są różne modele wyborów edukacyjnych;
26. zwraca uwagę na potrzebę istnienia specjalnych programów na uniwersytetach, zwiększających zainteresowanie młodych dziewcząt i kobiet rozpoczynaniem kariery naukowej;
27. wzywa Komisję i państwa członkowskie do tworzenia programów coachingu i wspierania uczestnictwa młodych kobiet naukowców w programach badawczych oraz przyznawania stypendiów, które pomogą im pozostać w środowisku akademickim i badawczym;
28. wyraża zadowolenie z działań prowadzonych przez organizacje pozarządowe i agencje na szczeblu europejskim i krajowym mające na celu zwiększenie udziału kobiet w nauce i zwiększenie liczby kobiet naukowców na stanowiskach decyzyjnych;
29. wzywa Komisję i państwa członkowskie do dalszego umacniania sieci kobiet naukowców na szczeblu krajowym, regionalnym i UE, ponieważ została ona uznana za zasadnicze narzędzie służące wzmacnianiu pozycji kobiet, mające na celu zarówno przyciągnięcie większej liczby kobiet naukowców do kariery naukowej, jak i zachęcenie kobiet, które już są naukowcami, do udziału w debacie politycznej i dalszego rozwoju zawodowego;
30. zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu, Komitetowi Regionów oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.
______
(1) Dz.U.C 201 z 16.7.1999, s. 1.
(2) Dz.U. C 199 z 14.7.2001, s. 1.
(3) Dz.U. C 317 z 30.12.2003, s. 6.
(4) Dz.U. L 412 z 30.12.2006, s. 1.
(5) Dz.U. L 269 z 5.10.2002,s. 15.
(6) Dz.U. C 309 z 27.10.2000, s. 57.
(7) Dz.U. C 102 E z 28.4.2004, s. 492.
(8) Dz.U. C 301 E z 13.12.2007, s. 56.
(9) Teksty przyjęte, P6_TA(2007)0265.
(10) Teksty przyjęte, P6_TA(2007)0423.