Kazachstan: sprawa Jewgienija Żowtisa.
Dz.U.UE.C.2010.224E.30
Akt nienormatywnyP7_TA(2009)0023
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 września 2009 r. w sprawie Jewgienija Żowtisa (Kazachstan)
(2010/C 224 E/08)
(Dz.U.UE C z dnia 19 sierpnia 2010 r.)
Parlament Europejski,
– uwzględniając poprzednie rezolucje w sprawie Kazachstanu oraz republik Azji Środkowej,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 lutego 2008 r. w sprawie strategii UE dla Azji Środkowej(1),
– uwzględniając strategię Unii Europejskiej dla nowego partnerstwa z Azją Środkową przyjętą przez Radę Europejską dnia 23 czerwca 2007 r.,
– uwzględniając przyjętą przez Komisję strategię regionalną dotyczącą pomocy dla Azji Środkowej na lata 2007-2013,
– uwzględniając konkluzje z 10. posiedzenia Rady Współpracy UE-Kazachstan,
– uwzględniając konkluzje z 8. posiedzenia parlamentarnego komitetu współpracy Kazachstan-UE, które odbyło się w Brukseli dnia 31 marca 2008 r.,
– uwzględniając Umowę o Partnerstwie i Współpracy pomiędzy WE a Kazachstanem(2), która weszła w życie dnia 1 lipca 1999 r.,
– uwzględniając art. 122 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że stosunki oraz współpraca pomiędzy UE i Republiką Kazachstanu stale ulegają zacieśnieniu na wszystkich poziomach, oraz że Kazachstan odgrywa kluczową rolę dla stabilności i bezpieczeństwa w Azji Środkowej oraz rozwoju gospodarczego całego regionu,
B. mając na uwadze, że Kazachstan obejmie w 2010 r. przewodnictwo w Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), oraz że funkcja ta zwiększy renomę oraz odpowiedzialność tego kraju w dziedzinie demokracji oraz praw człowieka, jak również że OBWU wzywa Kazachstan, by przed objęciem przewodnictwa pogłębił reformy demokratyczne,
C. mając na uwadze, że niezależnie od stojącego przed nim istotnego międzynarodowego zadania, na przestrzeni ostatnich miesięcy, sytuacja wewnętrzna Kazachstanu zmieniła się na niekorzyść z uwagi na niedawne zwiększenie ograniczeń dla mediów oraz szereg kontrowersyjnych procesów sądowych,
D. mając na uwadze, że dnia 3 września 2009 r. Jewgienij Żowtis, dyrektor Międzynarodowego Biura Praw Człowieka i Praworządności w Kazachstanie i zasłużonego obrońcy praw człowieka, został uznany za winnego w sprawie o zabójstwo, w związku z potrąceniem pieszego ze skutkiem śmiertelnym podczas prowadzenia samochodu, dnia 26 lipca 2009 i skazany na cztery lata w zakładzie karnym,
E. mając na uwadze, że 27 lipca 2009 r. Jewgienij Żowtis został wezwany na świadka w prowadzonym przez policję śledztwie wszczętym tego samego dnia, oraz że podczas dochodzenia w dniu 28 lipca 2009 r. zmieniono status Jewgienija Żowtisa na podejrzanego oraz że z naruszeniem obowiązujących w Kazachstanie przepisów jego prawnicy nie zostali o tym poinformowani do dnia 14 sierpnia 2009 r.,
F. mając na uwadze, że Biuro OBWE ds. Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka uznało, że "kontrowersyjne procedury mogły naruszyć gwarantowane przez konstytucję Kazachstanu prawo Jewgienija Żowtisa do uczciwego procesu, jak również zobowiązania tego kraju wobec OBWE oraz podstawowe normy międzynarodowe",
G. mając na uwadze, że na posiedzeniach OBWE Jewgienij Żowtis szczegółowo opisywał naruszanie praw człowieka w swoim kraju, poddając w wątpliwość stosowność wyboru tego kraju do sprawowania przewodnictwa organizacji, która stoi na straży zasad demokratycznych,
H. mając na uwadze, że w przeszłości wielokrotnie wyrażano zaniepokojenie procesami, a następnie więzieniem innych kazachskich działaczy na rzecz praw człowieka, w tym Ramazana Jesergepowa i Siergieja Duwanowa,
I. mając na uwadze, że w czerwcu 2008 r. i ponownie w maju 2009 r., w związku z nadchodzącym przewodnictwem Kazachstanu w OBWU, minister spraw zagranicznych tego kraju, Marat Tażin, zobowiązał się do poprawy w zakresie wzmacniania oraz ochrony praw człowieka w Kazachstanie,
J. mając na uwadze, że art. 2 umowy o partnerstwie i współpracy między UE a Kazachstanem wymaga poszanowania demokracji, postanowień prawa międzynarodowego oraz praw człowieka,
1. nie kwestionując niezależności wymiaru sprawiedliwości, która jest kluczowym elementem ustroju demokratycznego, wyraża głębokie zaniepokojenie przebiegiem śledztwa w sprawie tego tragicznego wypadku oraz procesu, który po nim nastąpił i zwraca uwagę na domniemanie, iż zeznania świadków obrony Jewgienija Żowtisa nie zostały dopuszczone jako materiał dowodowy podczas postępowania przed sądem;
2. wzywa władze Kazachstanu do niezwłocznego przeprowadzenia ponownego pełnego i uczciwego dochodzenia w sprawie okoliczności wypadku, przy pełnym poszanowaniu zasad przejrzystości oraz praworządności oraz do ponownego odpowiedniego rozpatrzenia wyroku i kary nałożonej na Jewgienija Żowtisa;
3. wzywa władze Kazachstanu do udostępnienia szczegółów sprawy Jewgienija Żowtisa oraz do przeprowadzenia uczciwego procesu sądowego w jego sprawie, uwzględniając prawo do wniesienia apelacji, zgodnie z obowiązującymi w Kazachstanie przepisami;
4. zwraca uwagę na poważne zastrzeżenia wyrażane przez organizacje działające na rzecz praw człowieka dotyczące rzeczywistego zaangażowania rządu Kazachstanu w proces zmian po ogłoszeniu w 2007 r. decyzji o objęciu przez to państwo przewodnictwa w OBWE oraz oczekuje od władz Kazachstanu dołożenia wszelkiej staranności w celu poprawy i osiągnięcia wymiernego postępu w zakresie demokratyzacji i praw człowieka przed objęciem przewodnictwa w OBWE;
5. w związku z tym wzywa Komisję do zwiększenia wsparcia UE dla Kazachstanu oraz zacieśnienia z nim współpracy w tym zakresie, w celu lepszego przygotowania rządu tego kraju do objęcia tej istotnej międzynarodowej funkcji;
6. wzywa Radę do przyjęcia zdecydowanego stanowiska w dyskusji w tej sprawie z władzami Kazachstanu, a w szczególności do zajęcia się sprawą Jewgienija Żowtisa w ramach dialogu UE-Kazachstan na rzecz praw człowieka, którego drugą rundę przewidziano na dzień 21 października 2009 r., jak również na posiedzeniu Rady Współpracy UE-Kazachstan w połowie listopada 2009 r.;
7. wzywa Komisję do zwiększenia ilości projektów i programów realizowanych w Kazachstanie w ramach europejskiego instrumentu na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka (EIDHR);
8. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Sekretarzowi Generalnemu ONZ, specjalnemu przedstawicielowi UE w Azji Środkowej, OBWE, Radzie Europy oraz parlamentowi, rządowi i prezydentowi Kazachstanu.
______
(1) Dz.U. C 184 E z 6.8.2009, s. 49.
(2) Dz.U. L 196 z 28.7.1999, s. 3.