Handel i inwestycja, siły napędzające wzrost w krajach rozwijających się (2012/2225(INI)).

1.

popiera dążenie Komisji do zwiększenia synergii pomiędzy strategiami politycznymi w dziedzinie handlu i rozwoju; zaleca, aby uwzględniła potrzeby i możliwości państw-beneficjentów, wspierając instrumenty takie jak integracja regionalna, która może zapewnić lepsze wykorzystywanie takich synergii, a także aby priorytetowo potraktowała środki mające na celu:

2.

zachęca Unię Europejską do przestrzegania zasady spójności polityki na rzecz rozwoju przy definiowaniu i wdrażaniu polityki handlowej, rolnej, środowiskowej i energetycznej oraz do ocenienia wpływu tych strategii na rozwój krajów rozwijających się i krajów LDC;

3.

podkreśla znaczenie godziwego poziomu płac oraz godziwych norm bezpieczeństwa w miejscu pracy dla trwałego globalnego systemu handlu i nowych globalnych łańcuchów produkcji; przypomina w związku z tym Komisji o jej komunikacie zatytułowanym "Upowszechnianie godnej pracy dla wszystkich";

4.

wzywa UE, pozostałe podmioty oferujące pomoc, władze krajów partnerskich, a także prywatne podmioty lokalne i międzynarodowe w krajach rozwijających się do zbadania możliwych dziedzin współpracy w zakresie trwałego rozwoju w celu zmaksymalizowania wyników działalności gospodarczej pod względem realizacji celów dotyczących rozwoju.

5.

podkreśla, że aby poprawić zamożność i standardy życiowe w najuboższych krajach, UE powinna skierować część pomocy związanej z handlem na rzecz równoważonego i trwałego rozwoju na tworzenie lokalnych i regionalnych zdolności handlowych w tych krajach oraz między nimi; pochwala cele instrumentu finansowania współpracy na rzecz rozwoju nadające priorytetowe znaczenie zatrudnieniu oraz wzrostowi w krajach rozwijających się;

6.

uważa, że zaangażowanie państw-beneficjentów w programy na rzecz rozwoju handlu i inwestycji jest jedynym z decydujących czynników ich pomyślnej realizacji; jest zdania, że organy krajowe, regionalne i lokalne oraz społeczeństwo obywatelskie powinny systematycznie uczestniczyć - zgodnie z zasadą państwa prawa - w opracowywaniu i monitorowaniu programów krajowych;

7.

zachęca kraje rozwijające się, aby uczyniły cel zrównoważonego rozwoju gospodarczego horyzontalnym celem polityki krajowej w swoich strategiach i inicjatywach; zwraca się do Komisji o to, by dążyła, miedzy innymi dzięki oferowaniu większego wsparcia, do zwiększenia zdolności rządów do uwzględniania problematyki związanej ze zrównoważonym i sprzyjającym włączeniu społecznemu rozwojem gospodarczym w krajowych strategiach i programach działań w dziedzinie handlu;

8.

zwraca uwagę, że lepsze szkolenia z zakresu rozwoju pozwoliłyby na wyraźniejsze wskazanie konkretnych potrzeb rozwojowych oraz ewentualnych sposobów zaspokojenia ich, co stanowiłoby dla negocjatorów handlowych i innych przedstawicieli handlu wskazówkę w realizacji ich zadań oraz ułatwiłoby ją;

9.

uważa, że decydujące znaczenie mają inwestycje, których celem jest tworzenie, rozwijanie, wzmacnianie i utrzymywanie kluczowej infrastruktury zrównoważonego transportu, zrównoważonej energii i infrastruktury telekomunikacyjnej, w szczególności infrastruktury transgranicznej i węzłów intermodalnych;

10.

podkreśla konieczność ustanowienia zasady pełnej przejrzystości, jeśli chodzi o płatności na rzecz rządów dokonywane przez europejskie przedsiębiorstwa; wzywa Komisję do wspierania trwałych strategii industrializacji w krajach rozwijających się mających na celu obrót raczej produktami posiadającymi wartość dodaną niż samymi tylko surowcami;

11.

uważa, że handel i inwestycje wykorzystywane jako motory zrównoważonego wzrostu i rozwoju gospodarczego powinny realizować w szczególności następujące cele, z jednoczesnym zwiększeniem produkcji i rozbudową niezbędnej infrastruktury:

12.

popiera zaproponowane przez Komisję wyodrębnienie udzielanej przez nią pomocy na rzecz handlu oraz skoncentrowanie jej wysiłków na krajach, które najbardziej potrzebują pomocy, zwłaszcza na krajach najsłabiej rozwiniętych; zaleca jednak Komisji, by oprócz tradycyjnych wskaźników (produkt narodowy brutto, kapitał ludzki i podatność na wstrząsy gospodarcze) brała pod uwagę ogólny poziom rozwoju danego kraju oraz jego potrzeby, możliwości i wewnętrzne zróżnicowanie w zakresie rozwoju; zachęca Komisję do uwzględniania zasad wzmocnionych zintegrowanych ram dla krajów najsłabiej rozwiniętych;

13.

podkreśla, że przedsiębiorczość społeczna i innowacje społeczne w krajach rozwijających się są motorem wzrostu i rozwoju, co pozwala redukować nierówności i wspierać wzrost, pod warunkiem że zyski są ponownie inwestowane w gospodarkę;

14.

uważa, że nawet jeśli transfer funduszy i mikrofinansowanie stanowią właściwe narzędzia, nie zaspokoją same wszystkich potrzeb dotyczących finansowania; zwraca się do wszystkich podmiotów oferujących pomoc o poszukiwanie i promowanie innowacyjnych form finansowania i partnerstwa; popiera tworzenie partnerstw na osi południe-południe i partnerstw trójstronnych; zaleca powszechniejsze stosowanie międzyregionalnych schematów finansowania, jak te wprowadzone w ramach funduszu powierniczego UE na rzecz infrastruktury w Afryce;

15.

wyraża poparcie dla przedstawionego w komunikacie Komisji pakietu na rzecz propagowania działalności handlowej małych podmiotów w krajach rozwijających się; wzywa Komisję do dalszego doskonalenia tego pakietu, a wszystkie podmioty oferujące pomoc do przeznaczania wystarczających środków na jego wdrożenie, w szczególności aby wspierać udział małych przedsiębiorstw w systemach handlowych, które zapewniają producentom wartość dodaną, a także w systemach uwzględniających zrównoważony rozwój (np. sprawiedliwy handel); wnosi o regularne dostarczanie aktualnych informacji na temat wdrażania tego pakietu;

16.

z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji zatytułowany "Zwiększenie wsparcia UE dla krajów rozwijających się w mobilizowaniu środków na finansowanie rozwoju"; wzywa Komisję do szybkiej realizacji swoich propozycji, mając na względzie zmobilizowanie dodatkowego trwałego, przewidywalnego i skutecznego finansowania; z zadowoleniem przyjmuje wytyczne zawarte w "niezbędniku" dotyczącym ram politycznych dla inwestycji OECD; z zadowoleniem przyjmuje rezultaty światowego Partnerstwa z Pusan w sprawie skutecznej współpracy na rzecz rozwoju i stosowania zasad stambulskich dotyczących skuteczności rozwoju organizacji społeczeństwa obywatelskiego;

17.

wyraża zaniepokojenie licznymi praktykami pomocy wiązanej; wzywa kraje rozwinięte i duże gospodarki wschodzące, by powstrzymały się od stosowania tych praktyk oraz by w zamian dążyły do wykorzystywania zasobów regionalnych i lokalnych, w tym kapitału ludzkiego, w ramach projektów rozwoju gospodarczego poprzez handel i inwestycje;

18.

uznaje działania prowadzone przez instytucje międzynarodowe (WTO, UNCTAD, UNIDO, OECD, G20, Bank Światowy i wielostronne banki rozwoju) w dziedzinie pomocy na rzecz handlu; opowiada się za włączeniem do programów pomocy na rzecz wymiany handlowej, środków na rzecz wyrównania strat poniesionych przez kraje rozwijające się w związku z liberalizacją; uważa, że należy ustanowić system ułatwiający współpracę na szczeblu międzynarodowym, krajowym i lokalnym między podmiotami oferującymi pomoc, koordynowany przez UNCTAD i WTO; przypomina o podjętym przez UE zobowiązaniu do zachęcania krajów rozwijających się do reprezentacji i uczestnictwa w tych instytucjach międzynarodowych i do ułatwiania im tego;

19.

ubolewa nad brakiem koordynacji strategii politycznych w zakresie inwestycji, w tym na szczeblu międzynarodowym; z zadowoleniem przyjmuje porozumienie Parlamentu i Rady w sprawie przepisów przejściowych w zakresie dwustronnych umów inwestycyjnych między państwami członkowskimi a państwami trzecimi; zachęca Komisję do opracowania unijnej polityki inwestycji międzynarodowych zapewniającej właściwą ochronę inwestycji, zwiększającej pewność prawa oraz odzwierciedlającej zdolność państw do ustalania wspólnych zasad i norm, przy jednoczesnym uwzględnieniu szczególnych potrzeb społecznych, gospodarczych i środowiskowych, jak między innymi te określone w opracowanych przez UNCTAD ramach polityki inwestycyjnej na rzecz zrównoważonego rozwoju; przypomina, że kraje rozwijające się w niewspółmierny sposób odczuwają wysokie koszty związane z rozstrzyganiem sporów między inwestorami a państwem;

20.

uważa, że sprawą najwyższej wagi jest przeprowadzenie reformy międzynarodowych umów inwestycyjnych w celu wzmocnienia ich wymiaru rozwojowego poprzez zrównoważenie praw i obowiązków państw i inwestorów, zagwarantowanie wystarczającej przestrzeni politycznej dla polityki w zakresie zrównoważonego rozwoju oraz skonkretyzowanie postanowień dotyczących promowania inwestycji i ściślejsze dostosowanie ich do celów zrównoważonego rozwoju;

21.

wzywa Komisję do opracowania zdezagregowanych danych dotyczących bezpośrednich inwestycji zagranicznych UE w krajach rozwijających się i w krajach najsłabiej rozwiniętych, z uwzględnieniem następujących kategorii inwestycji: połączeń i przejęć, przenoszenia aktywów wewnątrz firmy, inwestycji spekulacyjnych i ekologicznych inwestycji;

22.

uważa, że współpraca powinna koncentrować się również na rozwoju zdolności i rozwoju instytucjonalnym, tak aby kraje rozwijające się mogły sformułować niezbędne warunki inwestycji, takie jak rozwój zdolności w zakresie poboru podatków, zapobieganie uchylaniu się od opodatkowania i wdrażanie najwyższych standardów rachunkowych;

23.

z zadowoleniem przyjmuje decyzję WTO w sprawie ułatwienia krajom najsłabiej rozwiniętym przystąpienia do tej organizacji; wzywa kraje rozwinięte i duże gospodarki wschodzące, należące do WTO, do skorzystania z odstępstwa dotyczącego usług dla krajów najsłabiej rozwiniętych oraz do uprzywilejowanego traktowania usług i dostawców usług z krajów najsłabiej rozwiniętych, ze szczególnym uwzględnieniem 4. sposobu świadczenia usług, który ma priorytetowe znaczenie dla krajów najsłabiej rozwiniętych;

24.

ma nadzieję, że UE i jej państw członkowskich użyją swojego wpływu, zwłaszcza na duże gospodarki wschodzące, w celu doprowadzenia do szybkiego zawarcia umowy w sprawie ułatwień w handlu wynegocjowanej w ramach rundy dauhańskiej;

25.

z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie państw BRICS na rzecz wzrostu i rozwoju gospodarczego krajów rozwijających się; zwraca się do tych państw, by opierały swoje działania na poszanowaniu i promowaniu zasad demokratycznych i dobrych rządów; zwraca się do Komisji, aby w dalszym ciągu umieszczała klauzulę dotyczącą demokracji i praw człowieka we wszystkich umowach handlowych zawieranych z krajami rozwijającymi się;

26.

wzywa Komisję do przedstawienia konkretnych rozwiązań mających na celu zwiększenie wsparcia z jej strony dla szybszej i głębszej integracji regionalnej między krajami rozwijającymi się z myślą o rozwoju rynków regionalnych i tworzeniu regionalnych łańcuchów wartości; w tym celu zachęca Komisję do promowania integracji regionalnej w swoich dwustronnych i regionalnych umowach handlowych; wzywa Komisję do rozważenia możliwości uproszczenia i ujednolicenia reguł pochodzenia oraz ułatwienia ich stosowania przez drobnych eksporterów; zwraca się do Komisji o zacieśnienie partnerstw z istniejącymi instytucjami regionalnymi, w szczególności z Afrykańskim Bankiem Rozwoju; podkreśla zasadniczą rolę lokalnego sektora prywatnego w odniesieniu do integracji handlowej i rozwoju gospodarczego;

27.

z zadowoleniem przyjmuje reformę reguł pochodzenia oraz wejście w życie zmienionego i zreformowanego ogólnego systemu preferencji taryfowych; ma nadzieję, że Komisja przedłoży sprawozdanie dotyczące skutków zmiany systemu dla państw-beneficjentów, w szczególności dla państw, dla których zniesiono preferencje taryfowe, zgodnie z przepisami art. 40 nowego rozporządzenia;

28.

odnotowuje tymczasowe stosowanie pierwszej umowy o partnerstwie gospodarczym z grupą krajów afrykańskich; zachęca Komisję do podsumowania dotychczasowego braku postępów w zawieraniu innych umów o partnerstwie handlowym uwzględniających w pełni interesy rozwojowe krajów rozwijających się; apeluje do Komisji o wykorzystanie tej okazji do wznowienia aktualnych negocjacji dotyczących umów o partnerstwie gospodarczym między UE a zainteresowanymi krajami rozwijającymi się w celu stopniowego włączenia ich rynków w ramy handlu wielostronnego; przypomina, jak ważne jest stworzenie stabilnych i sprawiedliwych ram prawnych i handlowych, by wspierać inwestycje UE w państwach AKP w sposób korzystny dla obu stron; zwraca się do Komisji o wzięcie pod uwagę zaleceń Parlamentu dotyczących erozji preferencji oraz elastyczności i skali zniesienia ceł, a także o zwrócenie szczególnej uwagi na wprowadzanie w życie umów o partnerstwie gospodarczym;

29.

uważa, że opracowane przez Unię narzędzia w zakresie pomocy rozwojowej poprzez handel i inwestycje, w tym ogólny system preferencji i umowy o partnerstwie gospodarczym, są skuteczne, pod warunkiem że zawarte w nich postanowienia i kryteria wdrażania nie prowadzą do dyskryminacji ani ograniczeń, które mogłyby zaszkodzić ich potencjalnym beneficjentom; zachęca jednak Komisję, by ujęła wszystkie istniejące instrumenty w jedną prawdziwą globalną strategię obejmującą również środki służące wsparciu technicznemu dla handlu, wzmocnieniu potencjału i dostosowaniom związanym z handlem, w tym w zakresie normalizacji; uważa, że Komisja i Europejska Służba Działań Zewnętrznych powinny wypracować synergie, tak aby dalej udoskonalać działania unijnej dyplomacji handlowej prowadzone na całym świecie;

30.

zachęca Komisję do włączenia rozdziałów poświęconych handlowi i zrównoważonemu rozwojowi do dwustronnych umów handlowych zawierających wiążące przepisy dotyczące ochrony środowiska i zatrudnienia oraz klauzule dotyczące społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw; uważa, że Komisja powinna ponadto zaoferować współpracę w celu pomocy krajom rozwijającym się i krajom najsłabiej rozwiniętym w spełnieniu tych norm; uważa, że silne zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego w monitorowanie wdrażania takich rozdziałów podnosi świadomość i zwiększa akceptację norm środowiskowych i społecznych;

31.

zaleca, aby Komisja negocjowała włączenie do wszystkich przyszłych umów handlowych wiążących i możliwych do wyegzekwowania przepisów dotyczących praw człowieka w uzupełnieniu przepisów społecznych i środowiskowych w celu zwiększenia skuteczności i wiarygodności unijnej polityki warunkowości;

32.

domaga się, by UE projektowała swe umowy handlowe w taki sposób, aby stymulować odpowiedzialne zachowania inwestorów oraz zagwarantować przestrzeganie wzorcowych praktyk międzynarodowych w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, a także dobrego ładu korporacyjnego; podkreśla w szczególności, że aby wzrost miał charakter integracyjny i mógł skutecznie przyczyniać się do ograniczania ubóstwa, należy go wspierać w sektorach, w których ludzie ubodzy są aktywni, powinien on przynosić korzyści kobietom i przyczyniać się do poprawy ich pozycji, a także powinien kojarzyć się z tworzeniem miejsc pracy oraz z rozwojem finansowania mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw;

33.

wzywa, by przedsiębiorstwa posiadające siedzibę w UE, a prowadzące produkcję w krajach rozwijających się świeciły przykładem w zakresie wywiązywania się z zobowiązań w zakresie szanowania praw człowieka i podstawowych wolności, przestrzegania norm społecznych i środowiskowych, podstawowych norm pracy oraz umów międzynarodowych;

34.

wzywa korporacje europejskie, których filie lub łańcuchy dostaw znajdują się w krajach rozwijających się, by przestrzegały swoich krajowych i międzynarodowych zobowiązań prawnych w dziedzinie praw człowieka, norm pracy i zasad środowiskowych;

35.

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że wiele sektorów przemysłu i przedsiębiorstw wielonarodowych przyjęło kodeksy postępowania określające normy społeczne i środowiskowe dla swych światowych łańcuchów dostaw; przypomina jednak, że różne normy rachunkowości, audytu oraz sprawozdawczości utrudniają porównywanie tych kodeksów; podkreśla, że skuteczniejsze wdrażanie wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka przyczyni się do realizacji celów UE w odniesieniu do konkretnych kwestii w dziedzinie praw człowieka i podstawowych norm pracy;

36.

podkreśla, że pomoc UE udzielana rządom krajów trzecich w zakresie wdrażania przepisów społecznych i środowiskowych to niezbędne uzupełnienie wspierania społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw europejskich na całym świecie;

37.

zwraca uwagę, że mimo wdrożenia procesu Kimberley do certyfikacji tzw. krwawych diamentów handel zasobami naturalnymi nadal podsyca działania rebelianckie, a na obszarach, gdzie ma miejsce wydobycie, wciąż dochodzi do łamania praw człowieka; podkreśla wobec tego pilną potrzebę wprowadzenia systemu należytej staranności (due diligence) w przemyśle wydobywczym i w handlu kamieniami szlachetnymi i innymi minerałami z regionów ogarniętych konfliktami; uważa, że taki środek mógłby przyczynić się do rozwiązania nadrzędnego problemu tzw. klątwy zasobów i zapewnić krajom rozwijającym się większe korzyści ze sprzedaży produkowanych przez nie towarów;

38.

docenia, że Komisja jest partnerem w ramach inicjatywy na rzecz przejrzystości w branżach wydobywczych; wzywa Komisję i strony prowadzące działalność w sektorze wydobywczym do aktywnych działań na rzecz włączenia do tej inicjatywy większej liczby krajów producentów;

39.

wzywa Komisję, aby podczas zawierania umów handlowych i inwestycyjnych wdrażała przygotowane przez sprawozdawcę ONZ wytyczne dotyczące prawa do pożywienia, w których apeluje się o stosowanie oceny skutków dla praw człowieka (wytyczne dotyczące oceny skutków umów handlowych i inwestycyjnych dla praw człowieka) w celu dopilnowania, by umowy te były zgodne ze zobowiązaniami przyjętymi na mocy międzynarodowych instrumentów w zakresie ochrony praw człowieka;

40.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, jak również Wspólnemu Zgromadzeniu Parlamentarnemu AKP-UE.

Handel i inwestycja, siły napędzające wzrost w krajach rozwijających się (2012/2225(INI)).

Dz.U.UE.C.2016.45.15

Wymiana handlowa i inwestycje na rzecz krajów rozwijających się