Dyrektywa 2009/148/WE w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy (wersja ujednolicona)

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2009.330.28

Akt obowiązujący

Wersja od: 20 grudnia 2023 r.

DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/148/WE

z dnia 30 listopada 2009 r.

w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy

(wersja ujednolicona)

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

(Dz.U.UE L z dnia 16 grudnia 2009 r.)

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 137 ust. 2,

uwzględniając wniosek Komisji,

uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno-Społecznego⁽¹⁾,

po konsultacji z Komitetem Regionów,

stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 251 Traktatu⁽²⁾,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Dyrektywa Rady 83/477/EWG z dnia 19 września 1983 r. w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy (druga dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 8 dyrektywy 80/1107/EWG)⁽³⁾ została kilkakrotnie znacząco zmieniona⁽⁴⁾. W celu zapewnienia jej jasności i zrozumiałości należy ją zatem ujednolicić.

(2) Azbest jest czynnikiem szczególnie niebezpiecznym, mogącym powodować poważne choroby i często występującym w miejscu pracy, w związku z czym wielu pracowników narażonych jest potencjalnie na jego działanie. Za szczególnie niebezpieczną odmianę azbestu uważany jest krokidolit.

(3) Aktualny stan wiedzy naukowej nie pozwala na ustalenie dopuszczalnej wartości, poniżej której zanika wszelkie ryzyko narażenia zdrowia, ale zmniejszenie narażenia na działanie azbestu zmniejszy również ryzyko występowania chorób wynikających z działania azbestu. Zachodzi konieczność zapewnienia w odniesieniu do azbestu szczegółowych, zharmonizowanych procedur ochrony pracowników. Niniejsza dyrektywa zawiera minimalne wymagania, które będą ponownie analizowane na podstawie nabytego doświadczenia oraz rozwoju technologii w tej dziedzinie.

(4) Mikroskopia optyczna, mimo iż nie pozwala na policzenie najmniejszych włókien szkodliwych dla zdrowia, obecnie jest najnowocześniejszą metodą stosowaną do regularnych pomiarów występowania azbestu.

(5) Ważne są środki zapobiegawcze w dziedzinie ochrony zdrowia pracowników narażonych na działanie azbestu oraz obowiązek państw członkowskich w odniesieniu do nadzoru nad stanem zdrowia pracowników.

(6) W celu zagwarantowania jednoznaczności w definicji włókien należy je definiować albo używając terminologii mineralogicznej, albo z uwzględnieniem ich numeru Chemical Abstracts Service (CAS).

(7) Bez uszczerbku dla innych przepisów Wspólnoty dotyczących wprowadzania do obrotu i stosowania azbestu, ograniczenie działań wiążących się z narażeniem na działanie azbestu powinno odgrywać bardzo ważną rolę w prewencji chorób związanych z takim narażeniem.

(8) System zgłaszania prac wiążących się z narażeniem na działanie azbestu powinien być dostosowany do nowych sytuacji w miejscu pracy.

(9) Zakaz nakładania azbestu przez rozpylanie nie wystarcza dla uniemożliwienia uwalniania się włókien azbestu do atmosfery. Istotne jest również wyeliminowanie czynności narażających pracowników na działanie włókien azbestowych przy wydobywaniu azbestu lub przy produkcji i przetwarzaniu wyrobów azbestowych, lub przy produkcji i przetwarzaniu wyrobów zawierających celowo dodane włókna azbestowe, mając na uwadze wysoki i nieprzewidywalny poziom narażenia.

(10) Biorąc pod uwagę najnowszą wiedzę techniczną, konieczne jest określenie metodologii pobierania próbek, stosowanej w pomiarze stężenia azbestu w powietrzu, oraz metody liczenia włókien.

(11) Chociaż niemożliwe jest, jak na razie, określenie dopuszczalnej wartości narażenia, poniżej której azbest nie powoduje ryzyka powstania nowotworu, należy zmniejszyć do minimum dopuszczalną wartość narażenia zawodowego na działanie azbestu.

(12) Pracodawcy powinni być zobowiązani do dokumentowania na piśmie, przed rozpoczęciem wszelkich projektów związanych z usuwaniem azbestu, obecności lub przypuszczalnej obecności azbestu w budynkach lub instalacjach oraz przekazywania tych informacji osobom, które mogą być narażone na działanie azbestu w wyniku używania, konserwacji lub innych prac prowadzonych w budynku lub na dachu budynku.

(13) Należy zapewnić, aby prace rozbiórkowe lub usuwanie azbestu były prowadzone przez przedsiębiorstwa znające wszystkie środki ostrożności, jakie trzeba podjąć w celu ochrony pracowników.

(14) Aby w znaczącym stopniu przyczynić się do redukcji zagrożeń związanych z narażeniem na działanie azbestu, należy prowadzić specjalne szkolenia dla pracowników, którzy są lub mogą być narażeni na takie działanie.

(15) Mając na uwadze wczesne wykrywanie schorzeń związanych z narażeniem na działanie azbestu, należy przewidzieć praktyczne rekomendacje w sprawie nadzoru klinicznego nad narażonymi pracownikami w świetle najnowszej wiedzy medycznej.

(16) Ponieważ cel proponowanego działania, a mianowicie poprawa ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy, nie może być w wystarczający sposób osiągnięty przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na skalę i skutki działań może on być lepiej osiągnięty na poziomie wspólnotowym, Wspólnota może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, o której mowa w wymienionym artykule, dyrektywa ta nie wychodzi poza to, co niezbędne dla osiągnięcia tego celu.

(17) Przepisy zawarte w niniejszej dyrektywie stanowią konkretny wkład w stworzenie społecznego wymiaru wspólnego rynku. Przepisy te są ograniczone do minimum, aby nie nakładać niepotrzebnych obciążeń na tworzenie i rozwój małych i średnich przedsiębiorstw.

(18) Niniejsza dyrektywa nie narusza zobowiązań państw członkowskich dotyczących terminów transpozycji do prawa krajowego i stosowania dyrektyw określonych w załączniku II część B,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:

Artykuł  1

1. 1  Niniejsza dyrektywa ma na celu ochronę pracowników przed zagrożeniem dla zdrowia, łącznie z zapobieganiem takiemu zagrożeniu wynikającemu lub mogącemu wynikać z narażenia na działanie azbestu w miejscu pracy.

Określa ona dopuszczalną wartość tego narażenia oraz inne szczegółowe wymagania.

W każdym przypadku, w którym dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników w miejscu pracy korzystniejsze są przepisy dyrektywy 2004/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady^{( * )}, stosuje się te przepisy.

2. Niniejsza dyrektywa nie narusza prawa państw członkowskich do stosowania lub wprowadzania przepisów ustawowych, wykonawczych lub administracyjnych, zapewniających większą ochronę pracowników, w szczególności dotyczących zastępowania azbestu innymi, mniej szkodliwymi substytutami.

Artykuł  2  ²

Na użytek niniejszej dyrektywy "azbest" oznacza następujące włókniste krzemiany, które sklasyfikowano jako substancje rakotwórcze 1 A zgodnie z częścią 3 załącznika VI do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 ^* :

a) azbest aktynolitowy, nr CAS ^*  77536-66-4;

b) azbest amozytowy (gruneryt) nr CAS 12172-73-5;

c) azbest antofilitowy, nr CAS 77536-67-5;

d) azbest chryzotylowy, nr CAS 12001-29-5;

e) azbest krokidolitowy, nr CAS 12001-28-4;

f) azbest tremolitowy, nr CAS 77536-68-6.

Artykuł  3

1. Niniejszą dyrektywę stosuje się do prac, w czasie których pracownicy są lub mogą być narażeni na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest.

2. 3  W przypadku jakichkolwiek prac, w czasie których możliwe jest wystąpienie ryzyka narażenia na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest, ryzyko to należy ocenić w taki sposób, aby określić rodzaj i stopień narażenia pracowników na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest oraz przedkładać usuwanie azbestu lub materiałów zawierających azbest nad inne formy postępowania z azbestem.

3. 4  Pod warunkiem że narażenie pracownika jest sporadyczne i o niskiej intensywności oraz jeżeli z rezultatów oceny ryzyka, o której mowa w ust. 2 niniejszego artykułu, jasno wynika, że odpowiednia wartość dopuszczalna określona w art. 8 nie będzie przekroczona w powietrzu w obszarze pracy, państwa członkowskie mogą odstąpić od stosowania art. 4, jeśli praca obejmuje:

a) krótkie, niewykonywane ciągle prace konserwacyjne, w których wykorzystuje się tylko materiały bez cech kruchości;

b) usuwanie bez niszczenia nienaruszonych materiałów, w których włókna azbestowe są mocno związane z podłożem;

c) obudowywanie lub zabezpieczanie materiałów zawierających azbest, jeżeli są one w dobrym stanie;

d) monitorowanie i kontrolę atmosfery oraz pobieranie próbek w celu sprawdzenia, czy dany materiał zawiera azbest.

4. Państwa członkowskie, po konsultacji z partnerami społecznymi zgodnie z krajowym ustawodawstwem i praktyką, wydają praktyczne wskazówki dotyczące określania narażenia sporadycznego i o niskiej intensywności, o którym mowa w ust. 3.

5. Ocena, o której mowa w ust. 2, konsultowana jest z pracownikami lub ich przedstawicielami w przedsiębiorstwie lub zakładzie i podlega weryfikacji, jeżeli zachodzi podejrzenie, że ocena ta jest nieprawdziwa lub gdy nastąpiła znacząca zmiana warunków pracy.

Artykuł  4

1. Z zastrzeżeniem art. 3 ust. 3, podejmuje się środki, o których mowa w ust. 2-5.

2. Prace, o których mowa w art. 3 ust. 1, muszą być objęte systemem powiadamiania zarządzanym przez odpowiedzialny organ państwa członkowskiego.

3. 5  Pracodawca przedstawia informacje, o których mowa w ust. 2, odpowiedzialnemu organowi państwa członkowskiego przed rozpoczęciem pracy zgodnie z krajowymi przepisami ustawowymi, wykonawczymi i administracyjnymi.

Informacja ta musi zawierać co najmniej krótki opis:

a) lokalizacji miejsca pracy;

b) rodzaju i ilości azbestu, który jest używany lub z którym jest styczność;

c) przeprowadzanych prac i stosowanych metod pracy;

d) liczby zaangażowanych pracowników;

e) daty rozpoczęcia i czasu trwania prac;

f) środków podjętych w celu ograniczenia narażenia pracowników na działanie azbestu.

Informacja ta zawiera co najmniej krótki opis:

a) lokalizacji miejsca prac i, w stosownych przypadkach, konkretnych obszarów, w których mają być prowadzone prace;

b) rodzaju i ilości azbestu, który został użyty lub z którym jest styczność;

c) przeprowadzonych prac i zastosowanych procesów, w tym dotyczących ochrony i odkażania pracowników, utylizacji odpadów oraz, w stosownych przypadkach, wymiany powietrza podczas pracy w pomieszczeniach zamkniętych;

d) liczby pracowników, wykazu pracowników, którzy mogą zostać przydzieleni do danego obiektu, indywidualnych zaświadczeń o szkoleniu pracowników oraz daty ostatniej oceny stanu zdrowia pracowników zgodnie z art. 18;

e) daty rozpoczęcia i czasu trwania prac;

f) podjętych środków, w tym przeglądu stosowanego sprzętu, w celu ograniczenia narażenia pracowników na działanie azbestu.

Państwa członkowskie zapewniają, aby właściwe organy przechowywały informacje, o których mowa w akapicie drugim lit. d), zgodnie z prawem krajowym, przez okres nie dłuższy niż jest to konieczne do celów zapewnienia, że pracownicy wykonujący prace związane z azbestem zostali odpowiednio przeszkoleni, z należytym uwzględnieniem długoterminowych skutków azbestu dla zdrowia pracowników.

4. Pracownicy lub ich przedstawiciele w przedsiębiorstwach lub zakładach mają zgodnie z ustawodawstwem krajowym dostęp do dokumentów, o których mowa w ust. 2, objętych systemem powiadamiania, dotyczących ich przedsiębiorstwa lub zakładu.

5. Każdorazowo, gdy zmiana warunków pracy może spowodować znaczny wzrost narażenia na działanie pyłu azbestowego lub materiałów zawierających azbest, wymagane jest dokonanie nowego powiadomienia.

Artykuł  5

Nakładanie azbestu przez rozpylanie oraz metody pracy obejmujące stosowanie materiałów izolacyjnych lub izolujących dźwiękowo o małej gęstości (poniżej 1 g/cm³) zawierających azbest są zabronione.

Bez uszczerbku dla stosowania innych przepisów wspólnotowych w sprawie wprowadzania do obrotu i używania azbestu, zakazane są prace, które narażają pracowników na działanie włókien azbestowych podczas wydobywania azbestu lub podczas produkcji i przetwarzania wyrobów azbestowych albo wyrobów zawierających celowo dodany azbest, z wyjątkiem obróbki i usuwania materiałów powstających z rozbiórki i usuwania azbestu.

Artykuł  6  ⁶

Przy wszystkich pracach, o których mowa w art. 3 ust. 1, narażenie pracowników na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest w miejscu pracy musi być ograniczone do minimum, a w każdym przypadku do najniższego poziomu, jaki jest możliwy z technicznego punktu widzenia, poniżej odpowiedniej wartości dopuszczalnej określonej w art. 8, w szczególności poprzez zastosowanie się do następujących wskazań:

a) liczba pracowników narażonych lub potencjalnie narażonych na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest musi być ograniczona do możliwie jak najniższej;

b) procesy technologiczne muszą być tak zaprojektowane, aby nie powstawał pył azbestowy, lub jeśli okaże się to niemożliwe, aby zapobiegać wydostawaniu się pyłu azbestowego do atmosfery, przez podjęcie takich środków jak:

2

(i) ograniczanie emisji pyłu azbestowego;

2

(ii) odsysanie pyłu azbestowego bezpośrednio w miejscu jego powstawania;

2

(iii) ciągła sedymentacja włókien azbestowych zawieszonych w powietrzu;

ba) pracownicy muszą podlegać odpowiedniej procedurze odkażania;

bb) w przypadku prac prowadzonych w pomieszczeniach zamkniętych zapewnia się odpowiednią ochronę;

c) musi istnieć możliwość regularnego i efektywnego czyszczenia i konserwacji wszystkich obiektów i sprzętu używanych podczas prac z azbestem oraz muszą one być regularnie czyszczone i konserwowane;

d) azbest lub wydzielające pył materiały zawierające azbest muszą być składowane i transportowane w odpowiednich, szczelnych opakowaniach;

e) odpady inne niż powstałe w wyniku prac górniczych muszą być gromadzone i usuwane z miejsca pracy możliwie jak najszybciej, w odpowiednich, szczelnych opakowaniach z etykietami wskazującymi na obecność azbestu; z takimi odpadami należy postępować zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE ^* .

Artykuł  7

1. 7  Pomiary włókien azbestowych w powietrzu w miejscu pracy wykonuje się w regularnych odstępach czasu podczas określonych faz pracy w zależności od wyników wstępnej oceny ryzyka oraz w celu zapewnienia przestrzegania odpowiedniej wartości dopuszczalnej określonej w art. 8.

2. 8  Pobieranie próbek musi odzwierciedlać indywidualne narażenie pracownika na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest.

3. Pobieranie próbek jest przeprowadzane po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami w przedsiębiorstwach lub w zakładach.

4. Pobieranie próbek jest dokonywane przez odpowiednio wykwalifikowane osoby. Pobrane próbki są następnie analizowane, zgodnie z ust. 6, w laboratoriach wyposażonych odpowiednio do liczenia włókien.

5. 9  Pobieranie próbek prowadzi się przez taki okres, aby można było ustalić reprezentatywne narażenie dla 8-godzinnego okresu odniesienia (jednej zmiany) za pomocą pomiaru albo średnio ważonych obliczeń.

6. 10  Liczenie włókien jest dokonywane przy pomocy mikroskopii elektronowej lub alternatywnej metody zapewniającej równoważne lub dokładniejsze wyniki.

7. 11  Do celów pomiaru włókien azbestu w powietrzu, o którym mowa w ust. 1, uwzględniane są tylko włókna o długości większej niż 5 mikrometrów, szerokości mniejszej niż 3 mikrometry i stosunku długości do szerokości większym niż 3:1.

Niezależnie od akapitu pierwszego niniejszego ustępu, do celów art. 8 ust. 2 lit. a), od dnia 21 grudnia 2029 r., uwzględniane są również włókna o szerokości mniejszej niż 0,2 mikrometra.

Artykuł  8  ¹²

1. Do dnia 20 grudnia 2029 r. pracodawcy zapewniają, aby żaden pracownik nie był narażony na działanie azbestu unoszącego się w powietrzu w stężeniu przekraczającym 0,01 włókna na cm³ jako średnia ważona w przeliczeniu na ośmiogodzinny okres odniesienia (TWA).

2. Od dnia 21 grudnia 2029 r. pracodawcy zapewniają, aby żaden pracownik nie był narażony na działanie azbestu unoszącego się w powietrzu w stężeniu przekraczającym:

a) 0,01 włókna na cm³ jako średnia ważona w przeliczeniu na ośmiogodzinny okres odniesienia (TWA) zgodnie z art. 7 ust. 7 akapit drugi; albo

b) 0,002 włókna na cm³ jako średnia ważona w przeliczeniu na ośmiogodzinny okres odniesienia (TWA).

3. Państwa członkowskie zapewniają, aby pracodawcy podlegali co najmniej jednej z wartości dopuszczalnych określonych w ust. 2.

Artykuł  9 ¹³

(uchylony)

Artykuł  10

1. 14  W przypadku przekroczenia odpowiedniej wartości dopuszczalnej określonej w art. 8 lub gdy istnieją powody, by przypuszczać, że materiały zawierające azbest, które nie zostały zidentyfikowane przed rozpoczęciem prac, zostały naruszone na tyle, by spowodować powstanie pyłu, natychmiast wstrzymuje się prace.

Nie można kontynuować pracy w obszarze objętym przekroczeniem do czasu podjęcia odpowiednich działań mających na celu ochronę narażonych pracowników.

W przypadku przekroczenia odpowiedniej wartości dopuszczalnej określonej w art. 8 ustala się przyczyny przekroczenia wartości dopuszczalnej oraz jak najszybciej podejmuje się właściwe działania zmierzające do poprawy sytuacji.

2. W celu sprawdzenia efektywności działań, o których mowa w ust. 1 akapit pierwszy, natychmiast przeprowadza się kolejne oznaczenia poziomu stężeń azbestu w powietrzu.

3. 15  Jeśli narażenia nie da się ograniczyć innymi sposobami i przestrzeganie wartości dopuszczalnej narażenia wymaga stosowania indywidualnych środków ochrony dróg oddechowych, nie może to być sytuacja stała i ogranicza się ją do absolutnego minimum w odniesieniu do każdego pracownika. W trakcie prac, które wymagają używania takich środków ochrony, zapewniane są regularne przerwy w pracy odpowiednie do warunków fizycznych i klimatycznych oraz, tam gdzie ma to zastosowanie, po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami w przedsiębiorstwach lub zakładach, zgodnie z prawem krajowym i praktyką krajową.

Artykuł  11 ¹⁶

Przed rozpoczęciem prac rozbiórkowych, konserwacyjnych lub remontowych w obiektach powstałych przed wejściem w życie zakazu używania azbestu w państwach członkowskich pracodawcy podejmują wszelkie niezbędne kroki w celu identyfikacji materiałów mogących zawierać azbest, w szczególności poprzez pozyskanie informacji od właścicieli obiektów, innych pracodawców oraz z innych źródeł informacji, w tym z odpowiednich rejestrów. Jeżeli takie informacje nie są dostępne, pracodawca zapewnia zbadanie występowania materiałów zawierających azbest przez wykwalifikowany podmiot zgodnie z krajowym prawem i praktyką krajową oraz uzyskuje wynik takiego badania przed rozpoczęciem prac. Pracodawca udostępnia innemu pracodawcy, na jego wniosek i wyłącznie w celu wypełnienia obowiązku określonego w niniejszym akapicie, wszelkie informacje uzyskane podczas przeprowadzania takiego badania.

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do obecności azbestu w materiale lub konstrukcji przestrzegane są odpowiednie przepisy niniejszej dyrektywy.

Artykuł  12 ¹⁷

W przypadku pewnych prac, takich jak prace rozbiórkowe, usuwanie azbestu, naprawy lub konserwacja, co do których można przewidzieć, że odpowiednia wartość dopuszczalna określona w art. 8 zostanie przekroczona pomimo używania wszelkich możliwych środków technicznych ograniczających stężenie azbestu w powietrzu, pracodawca określa działania zmierzające do zapewnienia ochrony pracowników podczas takich prac, a w szczególności zapewnia:

a) wyposażenie pracowników w odpowiednie środki ochrony indywidualnej, które mają być przez nich używane oraz które muszą być odpowiednio obsługiwane i, w szczególności w odniesieniu do środków ochrony dróg oddechowych, indywidualnie dopasowane, w tym poprzez kontrole dopasowania, zgodnie z dyrektywą Rady 89/656/EWG^{( * )};

b) umieszczenie znaków ostrzegawczych informujących o przewidywanym przekroczeniu dopuszczalnej wartości określonej w art. 8; oraz

c) zapobieganie rozprzestrzenianiu się pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest poza teren obiektu lub poza miejsce prowadzenia prac, a w przypadku prac prowadzonych w pomieszczeniach zamkniętych zabudowa musi być szczelna i wyposażona w mechaniczną wentylację wyciągową.

Przed podjęciem takich działań przeprowadzana jest konsultacja z pracownikami lub ich przedstawicielami w przedsiębiorstwie lub zakładzie w sprawie podejmowanych środków ochronnych.

Artykuł  13

1. Przed rozpoczęciem robót rozbiórkowych lub przed rozpoczęciem usuwania azbestu lub wyrobów zawierających azbest z budynków, struktur, urządzeń lub instalacji oraz ze statków, sporządza się plan pracy.

2. Plan pracy, o którym mowa w ust. 1, musi zawierać określenie środków zapewniających bezpieczeństwo i ochronę zdrowia pracowników na stanowisku pracy.

W planie pracy przewiduje się w szczególności, że:

a) azbest lub wyroby zawierające azbest są usuwane przed rozbiórką, oprócz sytuacji, w których spowodowałoby to większe zagrożenie dla pracowników niż wtedy, gdy azbest lub wyroby zawierające azbest zostałyby pozostawione na miejscu;

b) w razie potrzeby zapewnia się środki ochrony indywidualnej zgodnie z art. 12 akapit pierwszy lit. a);

c) 18  po zakończeniu prac rozbiórkowych lub usuwania azbestu, przed wznowieniem innych prac weryfikuje się brak ryzyka wynikającego z narażenia na działanie azbestu w miejscu pracy zgodnie z prawem krajowym i praktyką krajową.

Na wniosek właściwych organów w planie umieszcza się informacje dotyczące:

a) rodzaju i przypuszczalnego czasu trwania prac;

b) miejsca wykonywania prac;

c) zastosowanych metod, gdy prace związane są z wykorzystaniem azbestu lub materiałów go zawierających;

d) charakterystyki sprzętu użytego do:

(i) ochrony i odkażania osób wykonujących prace;

(ii) ochrony innych osób znajdujących się w miejscu prac lub w bezpośredniej jego bliskości.

3. Na wniosek właściwych organów plan, o których mowa w ust. 1, musi być im przekazany przed rozpoczęciem przewidywanych prac.

Artykuł  14

1. Pracodawcy zapewniają odpowiednie szkolenia dla wszystkich pracowników, którzy są lub mogą być narażeni na działanie pyłu zawierającego azbest lub materiałów zawierających azbest. Szkolenia takie muszą być prowadzone w regularnych odstępach czasu i bez ponoszenia kosztów przez pracowników.

2. 19  Zawartość merytoryczna szkolenia musi być łatwo zrozumiała dla pracowników. Szkolenie musi umożliwiać im zdobycie niezbędnej wiedzy i niezbędnych umiejętności w zakresie profilaktyki i bezpieczeństwa zgodnie z prawem krajowym i praktyką krajową mającymi zastosowanie w miejscu, w którym wykonywana jest praca.

3. 20  Minimalne wymogi dotyczące zawartości merytorycznej, czasu trwania i częstotliwości szkoleń prowadzonych na podstawie niniejszego artykułu oraz związanej z tymi szkoleniami dokumentacji określono w załączniku Ia.

Artykuł  15  ²¹

1. Przedsiębiorstwa, które zamierzają przeprowadzić prace rozbiórkowe lub usuwanie azbestu, muszą uzyskać zezwolenie wydawane przez właściwy organ przed rozpoczęciem prac. W tym celu przedstawiają właściwemu organowi co najmniej dowód zgodności z wymogami art. 6 oraz świadectwa o ukończeniu szkolenia zgodnie z art. 14 i załącznikiem Ia.

2. Państwa członkowskie podają do wiadomości publicznej wykaz przedsiębiorstw, które uzyskały zezwolenie na podstawie ust. 1, zgodnie z prawem krajowym i praktyką krajową.

Artykuł  16

1. W przypadku wszystkich prac, o których mowa w art. 3 ust. 1, i z zastrzeżeniem art. 3 ust. 3, podejmuje się odpowiednie kroki w celu zapewnienia, aby:

a) miejsca, w których odbywają się takie prace, były:

(i) w sposób jasny odgraniczone i oznaczone znakami ostrzegawczymi;

(ii) niedostępne dla pracowników innych niż ci, od których wymaga się przebywania w nich, z racji ich pracy i obowiązków;

(iii) objęte zakazem palenia;

b) wydzielone były obszary, gdzie pracownicy mogą spożywać posiłki, nie ryzykując zanieczyszczenia ich pyłem azbestowym;

c) pracownikom przydzielono właściwą odzież roboczą lub ochronną; takie ubrania robocze lub ochronne pozostają na terenie przedsiębiorstwa; można je jednak prać w odpowiednio wyposażonych pralniach znajdujących się poza terenem przedsiębiorstwa, jeżeli przedsiębiorstwo samo nie pierze takich ubrań; wówczas do transportu tej odzieży używa się szczelnych pojemników;

d) wydzielone były osobne miejsca do przechowywania ubrań roboczych i ochronnych, a osobne do przechowywania własnej odzieży pracownika;

e) pracownikom zapewniono odpowiednie toalety i umywalnie, włącznie z natryskami w przypadku prac, przy których występuje duże zapylenie;

f) sprzęt ochronny znajdował się w dokładnie określonym miejscu i musiał być sprawdzany i czyszczony po każdorazowym użyciu; sprzęt uszkodzony musi być naprawiony lub wymieniony przed ponownym użyciem.

2. Pracownicy nie mogą być obciążani kosztami wynikającymi z realizacji działań wskazanych w ust. 1.

Artykuł  17

1. W przypadku wszystkich prac, o których mowa w art. 3 ust. 1, podejmuje się odpowiednie środki w celu zapewnienia pracownikom oraz ich przedstawicielom w przedsiębiorstwach lub zakładach uzyskania wystarczających informacji dotyczących:

a) potencjalnego zagrożenia zdrowia wynikającego z narażenia na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest;

b) istnienia ustawowych dopuszczalnych wartości oraz potrzeby monitorowania powietrza;

c) wymagań higienicznych, łącznie z powstrzymywaniem się od palenia;

d) podejmowania środków ostrożności w związku z noszeniem i używaniem ochronnego sprzętu i ubrania;

e) specjalnych środków ostrożności minimalizujących narażenie na działanie azbestu.

2. Oprócz środków, o których mowa w ust. 1, i z zastrzeżeniem art. 3 ust. 3, podejmuje się odpowiednie środki w celu spełnienia następujących warunków:

a) pracownicy lub ich przedstawiciele w przedsiębiorstwach lub zakładach muszą mieć dostęp do wyników pomiarów poziomu stężenia azbestu w powietrzu i mogą uzyskać wyjaśnienia co do znaczenia tych wyników;

b) jeżeli wyniki przekraczają dopuszczalną wartość określoną w art. 8, pracownicy, których to dotyczy, oraz ich przedstawiciele w przedsiębiorstwie lub zakładzie są możliwie jak najszybciej informowani o tym fakcie i jego przyczynach; biorą udział w konsultacjach co do środków, jakie należy podjąć, lub, w nagłych przypadkach, są jedynie informowani o środkach już podjętych.

Artykuł  18

1. 22  (uchylony).

2. 23  Ocena stanu zdrowia każdego pracownika musi być dostępna, zanim pracownik zostanie narażony na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest w miejscu pracy.

Ocena ta obejmuje szczegółowe badania klatki piersiowej. W załączniku I podane są zalecenia praktyczne, do których państwa członkowskie mogą się odwołać, prowadząc kliniczne badania pracowników. Komisja jest uprawniona do przyjmowania, zgodnie z art. 18a, aktów delegowanych zmieniających załącznik I w celu dostosowania go do postępu technicznego.

Jeżeli w należycie uzasadnionych i wyjątkowych przypadkach związanych z możliwymi w najbliższej przyszłości bezpośrednimi i poważnymi zagrożeniami dla fizycznego zdrowia i bezpieczeństwa pracowników i innych osób, ze względu na szczególnie pilną potrzebę konieczne jest podjęcie działania w bardzo krótkim czasie, do aktów delegowanych przyjmowanych na podstawie niniejszego artykułu ma zastosowanie procedura przewidziana w art. 18b.

Co trzy lata przedstawia się nową ocenę stanu zdrowia, tak długo, jak długo trwa narażenie na działanie azbestu.

Dla każdego pracownika, o którym mowa w akapicie pierwszym, zakłada się kartę zdrowia zgodnie z krajowymi przepisami lub praktyką.

3. W wyniku nadzoru klinicznego, o którym mowa w ust. 2 akapit drugi, lekarz lub organ odpowiedzialny za opiekę medyczną pracowników, zgodnie z prawem krajowym, doradza lub określa indywidualne dla każdego przypadku ewentualne środki ochronne i zapobiegawcze.

Środki te mogą obejmować, w stosownych przypadkach, odsunięcie pracownika od wszelkich prac, przy wykonywaniu których jest on narażony na działanie azbestu.

4. Pracownikowi przedstawia się informacje i porady dotyczące możliwych badań stanu jego zdrowia po ustaniu narażenia na działanie azbestu.

Lekarz lub organ odpowiedzialny za nadzór medyczny nad pracownikami mogą określić, że nadzór taki musi być kontynuowany po zakończeniu narażenia, tak długo, jak uważa się to za konieczne do zapewnienia zdrowia danych osób.

Tego rodzaju dalszy nadzór jest prowadzony zgodnie z krajowymi przepisami i praktykami.

5. Pracownik narażony na działanie azbestu lub pracodawca mogą zażądać ponownego przeglądu oceny, o której mowa w ust. 3, zgodnie z ustawodawstwem krajowym.

Artykuł  18a  ²⁴  

1. Powierzenie Komisji uprawnień do przyjmowania aktów delegowanych podlega warunkom określonym w niniejszym artykule.

2. Uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych, o których mowa w art. 18 ust. 2, powierza się Komisji na okres pięciu lat od dnia 26 lipca 2019 r. Komisja sporządza sprawozdanie dotyczące przekazania uprawnień nie później niż dziewięć miesięcy przed końcem okresu pięciu lat. Przekazanie uprawnień zostaje automatycznie przedłużone na takie same okresy, chyba że Parlament Europejski lub Rada sprzeciwią się takiemu przedłużeniu nie później niż trzy miesiące przed końcem każdego okresu.

3. Przekazanie uprawnień, o którym mowa w art. 18 ust. 2, może zostać w dowolnym momencie odwołane przez Parlament Europejski lub przez Radę. Decyzja o odwołaniu kończy przekazanie określonych w niej uprawnień. Decyzja o odwołaniu staje się skuteczna następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub w późniejszym terminie określonym w tej decyzji. Nie wpływa ona na ważność już obowiązujących aktów delegowanych.

4. Przed przyjęciem aktu delegowanego Komisja konsultuje się z ekspertami wyznaczonymi przez każde państwo członkowskie zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa ²⁵ .

5. Niezwłocznie po przyjęciu aktu delegowanego Komisja przekazuje go równocześnie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

6. Akt delegowany przyjęty na podstawie art. 18 ust. 2 wchodzi w życie tylko wówczas, gdy ani Parlament Europejski, ani Rada nie wyraziły sprzeciwu w terminie dwóch miesięcy od przekazania tego aktu Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, lub gdy, przed upływem tego terminu, zarówno Parlament Europejski, jak i Rada poinformowały Komisję, że nie wniosą sprzeciwu. Termin ten przedłuża się o dwa miesiące z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.

Artykuł  18b  ²⁶  

1. Akty delegowane przyjęte w trybie niniejszego artykułu wchodzą w życie niezwłocznie i mają zastosowanie, dopóki nie zostanie wyrażony sprzeciw zgodnie z ust. 2. Przekazując akt delegowany Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, podaje się powody zastosowania trybu pilnego.

2. Parlament Europejski lub Rada mogą wyrazić sprzeciw wobec aktu delegowanego zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 18a ust. 6. W takim przypadku Komisja uchyla akt natychmiast po powiadomieniu jej przez Parlament Europejski lub Radę o decyzji o sprzeciwie.

Artykuł  18c  ²⁷

1. W kontekście kolejnej oceny zgodnie z art. 22 Komisja ocenia czy zachodzi potrzeba aktualizacji - w świetle wiedzy naukowej - wykazu włóknistych krzemianów określonych w art. 2, a także czy zachodzi potrzeba wprowadzenia dodatkowych środków w celu zapewnienia ochrony przed wtórnym narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy.

2. Po przeprowadzeniu oceny, o której mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, i po konsultacji z ACSH Komisja ocenia stosowność lub potrzebę aktualizacji wykazu włóknistych krzemianów określonych w art. 2. Komisja ocenia w szczególności czy właściwe jest włączenie do zakresu stosowania niniejszej dyrektywy dodatkowych włóknistych krzemianów, takich jak erionit, riebeckit, winchyt, richteryt i edenit fluorowy, a także czy właściwe jest wprowadzenie dodatkowych środków w celu zapewnienia ochrony przed wtórnym narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy. W stosownych przypadkach Komisja przedkłada Parlamentowi Europejskiemu i Radzie wnioski ustawodawcze w tym zakresie.

Artykuł  19

1. 28  (uchylony).

2. 29  Pracodawca wprowadza do rejestru informacje o pracownikach uczestniczących w wykonywaniu prac, o których mowa w art. 3 ust. 1. W informacjach tych określa się rodzaj i czas trwania danej czynności oraz stopień narażenia poszczególnych pracowników. Lekarz lub organ odpowiedzialny za opiekę medyczną nad pracownikami mają dostęp do tego rejestru. Pracownikom udostępnia się zawarte w rejestrze wyniki dotyczące ich osoby. Pracownikom lub ich przedstawicielom udostępnia się anonimowe zbiorcze informacje z rejestru.

3. Wykaz, o którym mowa w ust. 2, oraz karty zdrowia, o których mowa w art. 18 ust. 2 akapit czwarty, są przechowywane przez co najmniej 40 lat po zakończeniu narażenia zgodnie z krajowymi przepisami lub praktyką.

4. Dokumenty, o których mowa w ust. 3, są udostępniane odpowiedzialnemu organowi, w przypadku gdy przedsiębiorstwo kończy swoją działalność, zgodnie z krajowymi przepisami lub praktyką.

Artykuł  20

Państwa członkowskie wprowadzają odpowiednie sankcje, mające zastosowanie w przypadku naruszenia krajowego ustawodawstwa przyjętego stosownie do niniejszej dyrektywy. Sankcje te muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

Artykuł  21  ³⁰

Państwa członkowskie prowadzą rejestr wszystkich zdiagnozowanych azbestozależnych chorób zawodowych. Orientacyjny wykaz chorób, które mogą być spowodowane narażeniem na działanie azbestu, jest zawarty w załączniku I.

Artykuł  22

Co pięć lat państwa członkowskie przedkładają Komisji sprawozdanie z praktycznego wykonania niniejszej dyrektywy, w formie odrębnego rozdziału jednolitego sprawozdania, o którym mowa w art. 17a ust. 1, 2 i 3 dyrektywy 89/391/EWG i które stanowi podstawę oceny dokonywanej przez Komisję zgodnie z art. 17a ust. 4 tej dyrektywy.

Artykuł  22a  ³¹

1. Komisja ocenia do dnia 31 grudnia 2028 r. wykonalność dalszego obniżenia wartości dopuszczalnych na podstawie sprawozdań przedłożonych przez państwa członkowskie na podstawie art. 22, dostępności dowodów naukowych, postępu technicznego oraz związku między nowymi metodami analitycznymi a dopuszczalną wartością liczbową.

2. Komisja zapewnia odpowiednie wsparcie techniczne pracodawcom spełniającym wymogi niniejszej dyrektywy oraz przekazuje informacje na temat odpowiednich funduszy unijnych, aby pomóc państwom członkowskim w jak najlepszym wykorzystaniu tych funduszy i ułatwić dostęp do nich, zwłaszcza małym i średnim przedsiębiorstwom, w tym mikroprzedsiębiorstwom.

Artykuł  23

Państwa członkowskie przekazują Komisji teksty przepisów prawa krajowego przyjętych w dziedzinie, której dotyczy niniejsza dyrektywa.

Artykuł  24

Dyrektywa 83/477/EWG, zmieniona dyrektywami wymienionymi w załączniku II, traci moc, bez naruszenia zobowiązań państw członkowskich odnoszących się do terminów transpozycji do prawa krajowego dyrektyw określonych w załączniku II część B.

Odesłania do uchylonej dyrektywy traktuje się jako odesłania do niniejszej dyrektywy zgodnie z tabelą korelacji w załączniku III.

Artykuł  25

Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Artykuł  26

Niniejsza dyrektywa skierowana jest do państw członkowskich.

Sporządzono w Brukseli dnia 30 listopada 2009 r.

W imieniu Parlamentu Europejskiego	W imieniu Rady
J. BUZEK	B. ASK
Przewodniczący	Przewodniczący

______

⁽¹⁾ Opinia z dnia 10 czerwca 2009 r. (dotychczas nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym).

⁽²⁾ Opinia Parlamentu Europejskiego z dnia 20 października 2009 r. (dotychczas nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym) i decyzja Rady z dnia 26 listopada 2009 r.

⁽³⁾ Dz.U. L 263 z 24.9.1983, s. 25.

⁽⁴⁾ Zob. załącznik II część A.

⁽⁵⁾ Numer w rejestrze Chemical Abstracts Service (CAS).

⁽⁶⁾ Dz.U. L 377 z 31.12.1991, s. 20.

⁽⁷⁾ Określanie stężenia azbestu unoszącego się w powietrzu. Zalecana metoda, z użyciem mikroskopu z kontrastem fazowym (metoda filtru membranowego). WHO, Genewa 1997 (ISBN 92-4-154496-1).

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK  I  ³²

Praktyczne wskazówki dotyczące medycznej oceny pracowników, o których mowa w art. 18 ust. 2 akapit drugi

1. Aktualny stan wiedzy wskazuje, że narażenie na działanie uwolnionych włókien azbestowych może powodować co najmniej następujące choroby:

– pylica azbestowa płuc,

– międzybłoniak opłucnej,

– rak płuc,

– rak żołądkowo-jelitowy,

– rak krtani,

– rak jajnika,

– niezłośliwe choroby opłucnej.

2. Lekarz lub organ odpowiedzialny za opiekę medyczną nad pracownikami narażonymi na działanie azbestu musi poznać warunki narażenia na działanie lub warunki pracy każdego pracownika.

3. Badanie zdrowia pracowników powinno być prowadzone zgodnie z zasadami i praktykami medycyny pracy. Powinno ono uwzględniać przynajmniej następujące elementy:

– prowadzenie i przechowywanie dokumentacji medycznej i zawodowej pracownika,

– osobisty wywiad,

– ogólne badania kliniczne, w tym szczególnie klatki piersiowej,

– testy wydolności płuc (objętość i tempo przepływu powietrza przez układ oddechowy).

Lekarz lub organ odpowiedzialny za kontrolę zdrowia powinien, w świetle najnowszej dostępnej wiedzy z dziedziny zdrowia zawodowego, podjąć decyzję w sprawie dalszych badań, takich jak: cytologia plwociny, radiografia klatki piersiowej lub tomodensytometria.

ZAŁĄCZNIK  Ia  ³³  

Minimalne wymogi dotyczące szkoleń

Pracownicy, którzy są lub mogą być narażeni na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest, muszą przejść obowiązkowe szkolenie, które spełnia co najmniej poniższe minimalne wymogi:

1) szkolenie odbywa się na początku stosunku pracy oraz w przypadku zidentyfikowania dodatkowych potrzeb szkoleniowych;

2) czas trwania szkolenia musi być odpowiedni w stosunku do zadań wykonywanych przez danych pracowników;

3) szkolenie jest prowadzone przez instruktora, którego kwalifikacje są uznawane zgodnie z prawem krajowym i praktyką krajową;

4) każdy pracownik, który pomyślnie ukończył szkolenie, otrzymuje świadectwo odbycia szkolenia zawierające wszystkie poniższe informacje:

a) datę szkolenia;

b) czas trwania szkolenia;

c) treść szkolenia;

d) język szkolenia;

e) imię i nazwisko lub nazwę, kwalifikacje i dane kontaktowe instruktora lub instytucji prowadzącej szkolenie;

5) pracownicy, którzy są lub mogą być narażeni na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest, muszą przejść teoretyczne i praktyczne szkolenie obejmujące co najmniej następujące zagadnienia:

a) obowiązujące prawo państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca;

b) właściwość azbestu i jego skutki dla zdrowia, w tym w połączeniu ze skutkami palenia tytoniu;

c) rodzaje wyrobów lub materiałów mogących zawierać azbest;

d) prace mogące spowodować narażenie na działanie azbestu oraz znaczenie środków profilaktycznych mających na celu zmniejszenie takiego narażenia;

e) bezpieczne metody pracy, kontrole narażenia i sprzęt ochronny;

f) odpowiednią rolę, rodzaj i dobór, granice skuteczności i prawidłowe stosowanie sprzętu ochronnego, w szczególności środków ochrony dróg oddechowych;

g) procedury ratunkowe w sytuacjach awaryjnych;

h) procedury odkażania;

i) utylizacja odpadów;

j) wymogi w zakresie badań lekarskich.

Szkolenie musi być jak najściślej dostosowane do charakterystyki zawodu pracowników oraz konkretnych zadań i metod pracy, jakie wiążą się z tym zawodem;

6) pracownicy, którzy zajmują się pracami rozbiórkowymi lub usuwaniem azbestu, oprócz szkolenia przewidzianego zgodnie z ust. 5, są zobowiązani do odbycia szkolenia w zakresie stosowania sprzętu technicznego i urządzeń służących ograniczeniu uwalniania i rozprzestrzeniania się włókien azbestowych podczas prac, zgodnie z niniejszą dyrektywą.

ZAŁĄCZNIK  II 

CZĘŚĆ  A

Uchylona dyrektywa i wykaz jej kolejnych zmian

(o których mowa w art. 24)

Dyrektywa Rady 83/477/EWG

(Dz.U. L 263 z 24.9.1983, s. 25)

Dyrektywa Rady 91/382/EWG

(Dz.U. L 206 z 29.7.1991, s. 16)

Dyrektywa Rady 98/24/WE wyłącznie art. 13 ust. 2

(Dz.U. L 131 z 5.5.1998, s. 11)

Dyrektywa 2003/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady

(Dz.U. L 97 z 15.4.2003, s. 48)

Dyrektywa 2007/30/WE Parlamentu Europejskiego i Rady wyłącznie art. 2 ust. 1

(Dz.U. L 165 z 27.6.2007, s. 21)

CZĘŚĆ  B

Lista terminów transpozycji do prawa krajowego

(o których mowa w art. 24)

Dyrektywa	Termin transpozycji
83/477/EWG	31 grudnia 1986 r.^(1)
91/382/EWG	1 stycznia 1993 r.^(2)
98/24/WE	5 maja 2001 r.
2003/18/WE	14 kwietnia 2006 r.
2007/30/WE	31 grudnia 2012 r.
^(1) W odniesieniu do czynności związanych z górnictwem azbestu niniejszą datę zastępuje się datą 31 grudnia 1989 r. ^(2) W stosunku do Republiki Greckiej terminem transpozycji dyrektywy jest data 1 stycznia 1996 r. Jednakże terminem transpozycji przepisów dotyczących czynności związanych z górnictwem azbestu jest data 1 stycznia 1996 r. w stosunku do wszystkich państw członkowskich i data 1 stycznia 1999 r. w stosunku do Republiki Greckiej.

ZAŁĄCZNIK  III 

Tabela korelacji

Dyrektywa 83/477/EWG	Niniejsza dyrektywa
art. 1 ust. 1	art. 1 ust. 1
art. 1 ust. 2	-
art. 1 ust. 3	art. 1 ust. 2
art. 2 tiret pierwsze do szóste	art. 2 lit. a)-f)
art. 3 ust. 1-3	art. 3 ust. 1-3
art. 3 ust. 3a	art. 3 ust. 4
art. 3 ust. 4	art. 3 ust. 5
art. 4 wyrażenie wprowadzające	art. 4 ust. 1
art. 4 pkt 1	art. 4 ust. 2
art. 4 pkt 2	art. 4 ust. 3
art. 4 pkt 3	art. 4 ust. 4
art. 4 pkt 4	art. 4 ust. 5
art. 5	art. 5
art. 6 pkt 1-5	art. 6 lit. a)-e)
art. 7 i 8	art. 7 i 8
art. 9 ust. 2	art. 9
art. 10	art. 10
art. 10a	art. 11
art. 11 ust. 1 i 2	art. 12 akapity pierwszy i drugi
art. 12 ust. 1	art. 13 ust. 1
art. 12 ust. 2 akapit pierwszy	art. 13 ust. 2 akapit pierwszy
art. 12 ust. 2 akapit drugi tiret pierwsze	art. 13 ust. 2 akapit drugi lit. a)
art. 12 ust. 2 akapit drugi tiret drugie	art. 13 ust. 2 akapit drugi lit. b)
art. 12 ust. 2 akapit drugi tiret trzecie	art. 13 ust. 2 akapit drugi lit. c)
art. 12 ust. 2 akapit trzeci tiret pierwsze	art. 13 ust. 2 akapit trzeci lit. a)
art. 12 ust. 2 akapit trzeci tiret drugie	art. 13 ust. 2 akapit trzeci lit. b)
art. 12 ust. 2 akapit trzeci tiret trzecie	art. 13 ust. 2 akapit trzeci lit. c)
art. 12 ust. 2 akapit trzeci tiret czwarte	art. 13 ust. 2 akapit trzeci lit. d)
art. 12 ust. 2 akapit trzeci tiret czwarte subtiret pierwsze	art. 13 ust. 2 akapit trzeci lit. d) ppkt (i)
art. 12 ust. 2 akapit trzeci tiret czwarte subtiret drugie	art. 13 ust. 2 akapit trzeci lit. d) ppkt (ii)
art. 12 ust. 3	art. 13 ust. 3
art. 12a	art. 14
art. 12b	art. 15
art. 13 ust. 1 lit. a)	art. 16 ust. 1 lit. a)
art. 13 ust. 1 lit. b)	art. 16 ust. 1 lit. b)
Dyrektywa 83/477/EWG	Niniejsza dyrektywa
art. 13 ust. 1 lit. c) ppkt (i) oraz (ii)	art. 16 ust. 1 lit. c)
art. 13 ust. 1 lit. c) ppkt (iii)	art. 16 ust. 1 lit. d)
art. 13 ust. 1 lit. c) ppkt (iv)	art. 16 ust. 1 lit. e)
art. 13 ust. 1 lit. c) ppkt (v)	art. 16 ust. 1 lit. f)
art. 13 ust. 2	art. 16 ust. 2
art. 14 ust. 1 wyrażenie wprowadzające	art. 17 ust. 1 wyrażenie wprowadzające
art. 14 ust. 1 tiret pierwsze do piąte	art. 17 ust. 1 lit. a)-e)
art. 14 ust. 2	art. 17 ust. 2
art. 15 wyrażenie wprowadzające	art. 18 ust. 1
art. 15 pkt 1-4	art. 18 ust. 2-5
art. 16 wyrażenie wprowadzające	art. 19 ust. 1
art. 16 pkt 1-3	art. 19 ust. 2-4
art. 16a	art. 20
art. 17	art. 21
art. 17a	art. 22
art. 18 ust. 1	-
art. 18 ust. 2	art. 23
-	art. 24
-	art. 25
art. 19	art. 26
załącznik II	załącznik I
-	załącznik II
-	załącznik III

¹ Art. 1 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 1 dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

^* Dyrektywa 2004/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych podczas pracy (szósta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy Rady 89/391/EWG) (Dz.U. L 158 z 30.4.2004, s. 50).";

² Art. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 2 dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

^* Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz.U. L 353 z 31.12.2008, s. 1).

^**) Numer w Chemical Abstracts Service (CAS).";

³ Art. 3 ust. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 3 lit. a dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

⁴ Art. 3 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 3 lit. b dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

⁵ Art. 4 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 4 dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

⁶ Art. 6 zmieniony przez art. 1 pkt 5 dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

^* Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy (Dz.U. L 312 z 22.11.2008, s. 3).";

⁷ Art. 7 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 6 lit. a dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

⁸ Art. 7 ust. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 6 lit. a dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

⁹ Art. 7 ust. 5 zmieniony przez art. 1 pkt 6 lit. b dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

¹⁰ Art. 7 ust. 6 zmieniony przez art. 1 pkt 6 lit. c dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

¹¹ Art. 7 ust. 7 dodany przez art. 1 pkt 6 lit. d dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

¹² Art. 8 zmieniony przez art. 1 pkt 7 dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

¹³ Art. 9 uchylony przez art. 1 rozporządzenia nr (UE) 2019/1243 z dnia 20 czerwca 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.198.241) zmieniającego nin. dyrektywę z dniem 26 lipca 2019 r.

¹⁴ Art. 10 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 8 lit. a dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

¹⁵ Art. 10 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 8 lit. b dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

¹⁶ Art. 11 zmieniony przez art. 1 pkt 9 dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

¹⁷ Art. 12 zmieniony przez art. 1 pkt 10 dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

^* Dyrektywa Rady 89/656/EWG z dnia 30 listopada 1989 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników korzystających z wyposażenia ochronnego (trzecia dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.U. L 393 z 30.12.1989, s. 18).";

¹⁸ Art. 13 ust. 2 lit. c) zmieniona przez art. 1 pkt 11 dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

¹⁹ Art. 14 ust. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 12 lit. a dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

²⁰ Art. 14 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 12 lit. b dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

²¹ Art. 15 zmieniony przez art. 1 pkt 13 dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

²² Art. 18 ust. 1 uchylony przez art. 1 pkt 14 dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

²³ Art. 18 ust. 2 zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr (UE) 2019/1243 z dnia 20 czerwca 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.198.241) zmieniającego nin. dyrektywę z dniem 26 lipca 2019 r.

²⁴ Art. 18a dodany przez art. 1 rozporządzenia nr (UE) 2019/1243 z dnia 20 czerwca 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.198.241) zmieniającego nin. dyrektywę z dniem 26 lipca 2019 r.

²⁵ Dz.U. L 123 z 12.5.2016, s. 1.

²⁶ Art. 18b dodany przez art. 1 rozporządzenia nr (UE) 2019/1243 z dnia 20 czerwca 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.198.241) zmieniającego nin. dyrektywę z dniem 26 lipca 2019 r.

²⁷ Art. 18c dodany przez art. 1 pkt 15 dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

²⁸ Art. 19 ust. 1 uchylony przez art. 1 pkt 16 lit. a dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

²⁹ Art. 19 ust. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 16 lit. b dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

³⁰ Art. 21 zmieniony przez art. 1 pkt 17 dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

³¹ Art. 22a dodany przez art. 1 pkt 18 dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

³² Załącznik I zmieniony przez art. 1 pkt 19 dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.

³³ Załącznik 1a dodany przez art. 1 pkt 20 dyrektywa nr 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2668) zmieniającego nin. dyrektywa z dniem 20 grudnia 2023 r.