Decyzja wykonawcza 2022/2283 zmieniająca decyzję wykonawczą (UE) 2020/1351 w sprawie udzielenia Republice Łotewskiej tymczasowego wsparcia na podstawie rozporządzenia (UE) 2020/672 w celu zmniejszenia zagrożeń związanych z bezrobociem w sytuacji nadzwyczajnej, jaka wystąpiła w związku z pandemią COVID-19
Dz.U.UE.L.2022.301.119
Akt indywidualnyDECYZJA WYKONAWCZA RADY (UE) 2022/2283
z dnia 21 listopada 2022 r.
zmieniająca decyzję wykonawczą (UE) 2020/1351 w sprawie udzielenia Republice Łotewskiej tymczasowego wsparcia na podstawie rozporządzenia (UE) 2020/672 w celu zmniejszenia zagrożeń związanych z bezrobociem w sytuacji nadzwyczajnej, jaka wystąpiła w związku z pandemią COVID-19
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
uwzględniając rozporządzenie Rady (UE) 2020/672 z dnia 19 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia europejskiego instrumentu tymczasowego wsparcia w celu zmniejszenia zagrożeń związanych z bezrobociem w sytuacji nadzwyczajnej (SURE), jaka wystąpiła w związku z pandemią COVID-19 1 , w szczególności jego art. 6 ust. 1,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
(1) Na wniosek Łotwy z dnia 7 sierpnia 2020 r. Rada, w drodze decyzji wykonawczej (UE) 2020/1351 2 , przyznała Łotwie pomoc finansową w postaci pożyczki o wartości nieprzekraczającej 192 700 000 EUR, o maksymalnym średnim terminie zapadalności wynoszącym 15 lat i okresie dostępności wynoszącym 18 miesięcy, w celu uzupełnienia krajowych działań podejmowanych przez Łotwę na rzecz łagodzenia wpływu pandemii COVID-19 oraz w reakcji na konsekwencje społeczno-gospodarcze tej pandemii dla pracowników i osób samozatrudnionych.
(2) Pożyczka miała zostać wykorzystana przez Łotwę na sfinansowanie mechanizmów zmniejszonego wymiaru czasu pracy, podobnych środków oraz środków ochrony zdrowia, o których mowa w art. 3 decyzji wykonawczej (UE) 2020/1351.
(3) Na drugi wniosek Łotwy z 11 marca 2021 r. Rada, w drodze decyzji wykonawczej (UE) 2021/677 3 zmieniającej decyzję wykonawczą (UE) 2020/1351, przyznała Łotwie dodatkową pomoc finansową w wysokości 112 500 000 EUR poprzez podwyższenie do 305 200 000 EUR maksymalnej kwoty pożyczki o średnim okresie zapadalności nieprzekraczającym 15 lat i okresie dostępności wynoszącym 18 miesięcy, w celu uzupełnienia krajowych działań podejmowanych przez Łotwę na rzecz łagodzenia wpływu pandemii COVID-19 oraz w reakcji na konsekwencje społeczno-gospodarcze tej pandemii dla pracowników i osób samozatrudnionych.
(4) Dodatkowa pożyczka miała zostać wykorzystana przez Łotwę na sfinansowanie mechanizmów zmniejszonego wymiaru czasu pracy, podobnych środków oraz środków ochrony zdrowia, o których mowa w art. 3 decyzji wykonawczej (UE) 2020/1351.
(5) Pandemia COVID-19 wyłączyła znaczną część ludności Łotwy z aktywności zawodowej. Wciąż prowadzi to do powtarzających się nagłych i poważnych wzrostów wydatków publicznych na Łotwie w odniesieniu do środków, o których mowa w art. 3 lit. a), c), d), g), h), f) oraz i) decyzji wykonawczej (UE) 2020/1351.
(6) Pandemia COVID-19 oraz nadzwyczajne środki wdrożone przez Łotwę w latach 2020, 2021 i 2022, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się pandemii oraz złagodzić jej skutki społeczno-gospodarcze i zdrowotne, miały i nadal mają ogromny wpływ na finanse publiczne. W 2020 r. deficyt i dług sektora instytucji rządowych i samorządowych na Łotwie wynosiły odpowiednio 4,5 % i 43,3 % produktu krajowego brutto (PKB), a pod koniec 2021 r. ich poziomy zwiększyły się odpowiednio do 7,3 % i 44,8 %. Według prognozy Komisji z wiosny 2022 r. na koniec 2022 r. deficyt oraz dług sektora instytucji rządowych i samorządowych na Łotwie wyniosą odpowiednio 7,2 % i 47,0 % PKB. Ze śródokresowej prognozy Komisji z lata 2022 r. wynika, że PKB Łotwy zwiększy się o 3,9 % w 2022 r.
(7) 6 października 2022 r. Łotwa zwróciła się do Unii o dodatkową pomoc finansową w wysokości 167 607 000 EUR przeznaczoną na dalsze uzupełnienie krajowych działań podejmowanych przez to państwo w latach 2020, 2021 i 2022 na rzecz łagodzenia wpływu pandemii COVID-19 oraz w reakcji na jej konsekwencje społeczno-gospodarcze dla pracowników i osób samozatrudnionych. W szczególności Łotwa przedłużyła dodatkowo lub zmieniła mechanizmy zmniejszonego wymiaru czasu pracy i podobne środki wskazane w motywach 8-12.
(8) Program rekompensat w związku z przestojami w pracy obejmuje przedsiębiorstwa, osoby samozatrudnione i osoby uiszczające opłatę licencyjną, których dochód z działalności gospodarczej zmalał, w ujęciu średnim, o co najmniej 20 % w stosunku do okresu sierpień-październik 2020 r. Program zakłada wypłatę pracownikom objętym przestojem lub osobom samozatrudnionym rekompensat w wysokości 50 % lub 70 % ich wynagrodzenia lub dochodów, w zależności od systemu podatkowego, który ich obowiązuje. Minimalny poziom wsparcia wynosi 500 EUR, natomiast maksymalny to 1 000 EUR dla pracownika za miesiąc kalendarzowy. Program ustanowiono rozporządzeniem Rady Ministrów nr 709 (przyjętym 24 listopada 2020 r. 4 i zmienionym 12 stycznia 2021 r. 5 , 19 stycznia 2021 r. 6 , 4 lutego 2021 r. 7 i 26 lutego 2021 r. 8 ) w sprawie przepisów dotyczących dodatku z tytułu przestoju dla podatników na rzecz kontynuowania przez nich działalności w czasie kryzysu wywołanego COVID-19. Na mocy tego środka rozszerzono program, o którym mowa w art. 3 lit. a) decyzji wykonawczej (UE) 2020/1351, na osoby zatrudnione w branży kosmetycznej, uznano osoby, które zdecydowały się na inne traktowanie podatkowe od 2021 r., za kwalifikujące się do otrzymania pomocy, poprawiono warunki kwalifikowalności osób korzystających z opodatkowania w formie karty podatkowej oraz umożliwiono beneficjentom wybór między dwoma kryteriami kwalifikowalności przy ubieganiu się o wsparcie.
(9) W programie rekompensat dla pracowników w związku z przestojami w pracy przewidziano ponadto dodatek pracowniczy na dziecko, o którym mowa w art. 3 lit. c) decyzji wykonawczej (UE) 2020/1351 i w związku z którym Łotwa zwróciła się o dodatkowe wsparcie. Dodatek pracowniczy na dziecko w wysokości 50 EUR miesięcznie na dziecko zapewnia dodatkowe wsparcie dla pracowników objętych przestojem, którym przysługują ulgi w podatku dochodowym od osób fizycznych z uwagi na to, że mają osoby na swoim utrzymaniu. Środek wsparcia został przedłużony zarządzeniem Rady Ministrów nr 706 z dnia 1 grudnia 2020 r. w sprawie przydziału środków finansowych z programu budżetu państwa "Środki na nieprzewidziane zdarzenia" 9 oraz zarządzeniem Rady Ministrów nr 15 z dnia 11 stycznia 2021 r. w sprawie przydziału środków finansowych z programu budżetu państwa "Środki na nieprzewidziane zdarzenia" 10 . Środek ten można uznać za środek podobny do mechanizmów zmniejszonego wymiaru czasu pracy, o których mowa w rozporządzeniu (UE) 2020/672, ponieważ w ramach tego środka zapewnia się wsparcie dochodu dla pracowników i osób samozatrudnionych, które ułatwi im pokrycie kosztów opieki nad dziećmi w okresie zamknięcia szkół, a tym samym umożliwi rodzicom kontynuowanie pracy, co pozwoli na uniknięcie narażenia ich stosunku pracy na ryzyko rozwiązania.
(10) W ramach programu dofinansowania wynagrodzeń udziela się wsparcia pracodawcom, którzy odnotowują spadek dochodów z działalności gospodarczej o co najmniej 20 %. Wsparcie w ramach programu wynosi 50 % średniego miesięcznego wynagrodzenia brutto, lecz nie przekracza 500 EUR za miesiąc kalendarzowy. Pracodawcy objęci programem muszą utrzymać zatrudnienie pracowników korzystających ze wsparcia i wypłacać różnicę między pełnym regularnie wypłacanym wynagrodzeniem a kwotą dofinansowania wynagrodzenia. Program został ustanowiony rozporządzeniem Rady Ministrów nr 675 w sprawie świadczenia pomocy podatnikom na rzecz kontynuowania przez nich działalności w czasie kryzysu wywołanego COVID-19 (przyjętym 10 listopada 2020 r. 11 i zmienionym 12 stycznia 2021 r. 12 , 1 kwietnia 2021 r. 13 , 26 października 2021 r. 14 , 9 listopada 2021 r. 15 , 30 listopada 2021 r. 16 , 7 grudnia 2021 r. 17 , 23 grudnia 2021 r. 18 i 11 stycznia 2022 r. 19 ) oraz zarządzeniem Rady Ministrów nr 128 w sprawie przydziału środków finansowych z programu budżetu państwa "Środki na nieprzewidziane zdarzenia" 20 . Na mocy tego środka przedłużono okres wsparcia w ramach programu, o którym mowa w art. 3 lit. d) decyzji wykonawczej (UE) 2020/1351, i rozszerzono zakres kwalifikowalności poprzez umożliwienie beneficjentom wyboru między dwoma kryteriami kwalifikowalności przy ubieganiu się o wsparcie, wyeliminowano ryzyko nadmiernej rekompensaty, wyjaśniono ograniczenia kwalifikowalności w przypadku osób korzystających z opodatkowania w formie karty podatkowej oraz ograniczono kwalifikowalność w okresie od października 2021 r. do lutego 2022 r., tak że wsparcie mogły wówczas otrzymać jedynie osoby posiadające zaświadczenie COVID-19 potwierdzające wykonanie szczepienia przeciwko COVID-19 albo przejście tej choroby.
(11) Program świadczenia chorobowego związanego z COVID-19 zapewnia świadczenie chorobowe wypłacane z budżetu państwa na rzecz osób, które nie mogły pracować, gdyż musiały poddać się samoizolacji lub samokwa- rantannie, podczas gdy zazwyczaj część zasiłku chorobowego pokrywana jest wspólnie z pracodawcą. Program ten ustanowiono na mocy zmiany do ustawy o świadczeniach w okresie macierzyństwa i o ubezpieczeniu zdrowotnym (przyjętej 20 marca 2020 r. 21 i zmienionej 12 listopada 2020 r. 22 , 4 listopada 2021 r. 23 oraz 13 stycznia 2022 r. 24 ). Na mocy tego środka przedłużono okres wsparcia w ramach świadczenia chorobowego związanego z COVID-19, o którym mowa w art. 3 lit. g) decyzji wykonawczej (UE) 2020/1351, zawężając jednocześnie kwalifi- kowalność do otrzymania wsparcia do osób posiadających zaświadczenie potwierdzające wykonanie szczepienia przeciwko COVID-19 albo przejście tej choroby lub osób, które otrzymały opinię o konieczności odroczenia szczepienia przeciwko COVID-19, oraz określono przypadki i warunki, w których pracodawcy powinni dokonać wypłaty zasiłku chorobowego na rzecz pracownika bez wsparcia ze strony państwa.
(12) Świadczenia chorobowe dla rodziców i opiekunów stanowią wsparcie dla pracowników, którzy nie mogą pracować zdalnie i muszą opiekować się dziećmi poniżej 10. roku życia lub osobami z niepełnosprawnościami w czasie, gdy z powodu pandemii COVID-19 zamknięte są szkoły i placówki opieki dziennej. Środek ten można uznać za podobny do mechanizmów zmniejszonego wymiaru czasu pracy, o których mowa w rozporządzeniu (UE) 2020/672, ponieważ w jego ramach zapewnia się wsparcie dochodu dla rodziców i opiekunów, a także pomaga się im zachować zatrudnienie dzięki temu, że zapobiega się sytuacji, w której rodzice i opiekunowie, którzy muszą opiekować się dziećmi lub osobami z niepełnosprawnościami, podczas gdy szkoły i placówki opieki dziennej są zamknięte, musieliby rozwiązać stosunek pracy. Świadczenia chorobowe przewidziane są w zmianie do ustawy o świadczeniach w okresie macierzyństwa i o ubezpieczeniu zdrowotnym z dnia 26 listopada 2020 r. 25 oraz zarządzeniu Rady Ministrów nr 707 z dnia 1 grudnia 2020 r. w sprawie przydziału środków finansowych z programu budżetu państwa "Środki na nieprzewidziane zdarzenia" 26 oraz zarządzeniu Rady Ministrów nr 13 z dnia 11 stycznia 2021 r. w sprawie przydziału środków finansowych z programu budżetu państwa "Środki na nieprzewidziane zdarzenia" 27 . Łotwa zwraca się o dodatkowe wsparcie na istniejący środek, o którym mowa w art. 3 lit. h) decyzji wykonawczej (UE) 2021/677.
(13) Łotwa następnie przedłużyła lub zmieniła szereg środków ochrony zdrowia w celu przeciwdziałania pandemii COVID-19. W szczególności dotyczy to środków określonych w motywach 14-15.
(14) Wydatki związane ze zdrowiem są przeznaczone na środki ochrony indywidualnej dla pracowników sektora publicznego w celu zapewnienia bezpiecznego środowiska pracy osobom narażonym na zakażenie wirusem COVID-19. Program ustanowiono rozporządzeniem Rady Ministrów nr 380 w sprawie przepisów dotyczących zasobów na zapewnienie bezpieczeństwa epidemiologicznego niezbędnego instytucjom uwzględnionym w wykazie priorytetowych instytucji i potrzeb (przyjętym 9 czerwca 2020 r. 28 ). Łotwa zwraca się o dodatkowe wsparcie na istniejący środek, o którym mowa w art. 3 lit. f) decyzji wykonawczej (UE) 2020/1351.
(15) Premie dla lekarzy i pracowników zaangażowanych w zwalczanie kryzysu związanego z COVID-19 w wysokości od 20 % do 100 % miesięcznego wynagrodzenia za pracę wykonywaną w warunkach zwiększonego ryzyka i zwiększonego obciążenia, zgodnie z zarządzeniami Rady Ministrów nr 136 z dnia 27 marca 2020 r. 29 i nr 656 z dnia 6 listopada 2020 r. w sprawie przydziału środków finansowych z programu budżetu państwa "Środki na nieprzewidziane zdarzenia" 30 , zarządzeniem Rady Ministrów nr 743 z dnia 8 grudnia 2020 r. w sprawie zmian zarządzenia Rady Ministrów nr 655 z dnia 6 listopada 2020 r. w sprawie ogłoszenia stanu wyjątkowego 31 oraz zarządzeniem Rady Ministrów nr 37 z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie przydziału środków finansowych z programu budżetu państwa "Środki na nieprzewidziane zdarzenia" 32 . Premie te są dodatkiem do maksymalnej premii określonej w ustawie o wynagrodzeniach dla urzędników i pracowników organów państwa i samorządów. Środek wspiera zatrudnienie, gdyż zapewnia bezpieczeństwo zdrowotne pracowników i ciągłość podstawowych usług publicznych. Łotwa zwraca się o dodatkowe wsparcie na istniejący środek, o którym mowa w art. 3 lit. i) decyzji wykonawczej (UE) 2020/1351.
(16) Łotwa spełnia warunki dotyczące zwrócenia się z wnioskiem o pomoc finansową, które określono w art. 3 rozporządzenia (UE) 2020/672. Łotwa przedstawiła Komisji odpowiednie dowody potwierdzające, że faktyczne i planowane wydatki publiczne wzrosły od 1 lutego 2020 r. o 508 124 069 EUR w wyniku środków krajowych przyjętych w celu złagodzenia skutków społeczno-gospodarczych pandemii COVID-19. Stanowi to nagły i znaczny wzrost, ponieważ dotyczy on również przedłużenia lub zmiany istniejących środków krajowych bezpośrednio dotyczących mechanizmu zmniejszonego wymiaru czasu pracy i podobnych środków, które obejmują znaczną część przedsiębiorstw i ludności aktywnej zawodowo na Łotwie. Łotwa zamierza sfinansować kwotę 35 317 069 EUR ze środków własnych.
(17) Komisja skonsultowała się z Łotwą oraz zweryfikowała nagły i znaczny wzrost faktycznych i planowanych wydatków publicznych związanych bezpośrednio z mechanizmami zmniejszonego wymiaru czasu pracy oraz podobnymi środkami, a także z korzystaniem ze środków ochrony zdrowia związanych z pandemią COVID-19, o których mowa we wniosku z 6 października 2022 r., zgodnie z art. 6 rozporządzenia (UE) 2020/672.
(18) Wartość środków ochrony zdrowia, o których mowa we wniosku Łotwy z 6 października 2022 r. i w motywach 14-15, wynosi 70 921 236 EUR.
(19) Należy zatem udzielić pomocy finansowej, aby pomóc Łotwie w przezwyciężeniu skutków społeczno-gospodarczych poważnych zakłóceń gospodarczych spowodowanych przez pandemię COVID-19. Komisja powinna podejmować decyzje dotyczące terminów zapadalności, wysokości i uruchamiania transz i podtransz w ścisłej współpracy z organami krajowymi.
(20) Ponieważ okres dostępności wskazany w decyzji wykonawczej (UE) 2020/1351 upłynął, potrzebny jest nowy okres dostępności dodatkowej pomocy finansowej. Wynoszący 18 miesięcy okres dostępności pomocy finansowej udzielonej decyzją wykonawczą (UE) 2020/1351 należy przedłużyć o 21 miesięcy, w związku z czym łączny okres dostępności powinien wynosić 39 miesięcy od pierwszego dnia po dniu, w którym decyzja wykonawcza (UE) 2020/1351 stała się skuteczna.
(21) Łotwa i Komisja powinny uwzględnić niniejszą decyzję w umowie pożyczki, o której mowa w art. 8 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2020/672.
(22) Niniejsza decyzja powinna pozostawać bez uszczerbku dla wyniku procedur dotyczących zakłóceń funkcjonowania rynku wewnętrznego, które mogą zostać podjęte, w szczególności zgodnie z art. 107 i 108 TFUE. Niniejsza decyzja nie uchyla obowiązku powiadomienia Komisji przez państwo członkowskie, na podstawie art. 108 TFUE, o przypadkach potencjalnej pomocy państwa.
(23) Łotwa powinna regularnie przedstawiać Komisji informacje dotyczące realizacji planowanych wydatków publicznych, aby umożliwić Komisji ocenę stopnia realizacji tych wydatków przez Łotwę.
(24) Decyzję o udzieleniu pomocy finansowej podjęto, uwzględniając istniejące i przewidywane potrzeby Łotwy, a także już przedłożone lub planowane wnioski pozostałych państw członkowskich o pomoc finansową na podstawie rozporządzenia (UE) 2020/672, z uwzględnieniem zasad równego traktowania, solidarności, proporcjonalności i przejrzystości,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ: