Decyzja 2023/387 w sprawie wsparcia globalnego mechanizmu raportowania w zakresie nielegalnej broni konwencjonalnej i amunicji do tego rodzaju broni w celu zmniejszenia ryzyka ich przenikania i nielegalnego transferu ("iTrace V")
Dz.U.UE.L.2023.53.19
Akt utracił mocDECYZJA RADY (WPZiB) 2023/387
z dnia 20 lutego 2023 r.
w sprawie wsparcia globalnego mechanizmu raportowania w zakresie nielegalnej broni konwencjonalnej i amunicji do tego rodzaju broni w celu zmniejszenia ryzyka ich przenikania i nielegalnego transferu ("iTrace V")
uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej, w szczególności art. 28 ust. 1 i art. 31 ust. 1,
uwzględniając wniosek Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa,
(1) W globalnej strategii UE z 2016 r. na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej (zwanej dalej "globalną strategią UE") podkreśla się, że Unia będzie promować pokój i gwarantować bezpieczeństwo swoich obywateli i swojego terytorium oraz zwiększy swój wkład na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa zbiorowego. Zdecydowanie popiera się również pełne wdrożenie i egzekwowanie wielostronnych traktatów i systemów dotyczących rozbrojenia, nieproliferacji i kontroli zbrojeń oraz wzywa do "transgranicznego śledzenia broni", uznając, że bezpieczeństwo europejskie zależy od udoskonalonych i wspólnych ocen co do wewnętrznych i zewnętrznych zagrożeń i wyzwań.
(2) W strategii UE z dnia 19 listopada 2018 r. przeciwko nielegalnej broni palnej, strzeleckiej i lekkiej oraz amunicji do tych rodzajów broni zatytułowanej "Zabezpieczanie broni, ochrona obywateli" (zwanej dalej "strategią UE dotyczącą BSiL"), podkreśla się, że nielegalna broń palna, broń strzelecka i lekka (zwana dalej "BSiL") nadal przyczyniają się do niestabilności i przemocy w Unii, w jej bezpośrednim sąsiedztwie, a także w innych częściach świata. W strategii UE dotyczącej BSiL określa się ramy działania Unii w celu sprostania tym wyzwaniom i podejmuje zobowiązanie do wspierania wysiłków badawczych ukierunkowanych na źródła nielegalnej BSiL w strefach konfliktu, takich jak projekt iTrace realizowany przez Conflict Armament Research.
(3) Nielegalna produkcja i transfer broni konwencjonalnej oraz nielegalny obrót tą bronią i jej nadmierne gromadzenie zwiększają poczucie braku bezpieczeństwa w Europie i jej sąsiedztwie, a także w wielu innych regionach świata, pogłębiając konflikty i podkopując proces budowania pokoju po zakończeniu konfliktu, tym samym stanowiąc poważne zagrożenie dla europejskiego pokoju i bezpieczeństwa.
(4) W strategii UE dotyczącej BSiL stwierdza się, że Unia będzie wspierać prace zespołów ONZ, które monitorują embarga na broń, oraz rozważy - na potrzeby kontroli wywozu broni - możliwości poprawy dostępu do formułowanych przez nie wniosków dotyczących przenikania broni oraz nielegalnej broni palnej i BSiL.
(5) Wraz z przygotowanym przez Organizację Narodów Zjednoczonych Programem działania na rzecz zapobiegania nielegalnemu handlowi bronią strzelecką i lekką, zwalczania i eliminowania go we wszystkich aspektach (dalej zwanym "programem działania ONZ"), przyjętym w dniu 20 lipca 2001 r., wszystkie państwa członkowskie ONZ zobowiązały się do zapobiegania nielegalnemu handlowi BSiL lub przejmowaniu jej przez nieupoważnionych odbiorców, a w szczególności do uwzględniania - w procesie rozpatrywania wniosków o wydanie pozwolenia na wywóz - ryzyka przenikania BSiL do nielegalnego handlu.
(6) W dniu 8 grudnia 2005 r. Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjęło międzynarodowy instrument umożliwiający państwom identyfikowanie i śledzenie, w odpowiednim czasie i w niezawodny sposób, nielegalnej BSiL.
(7) Podczas trzeciej konferencji przeglądowej programu działania ONZ, która odbyła się w 2018 r., wszystkie państwa członkowskie ONZ potwierdziły swoje zobowiązanie do zachęcania państw w trakcie śledzenia nielegalnej BSiL, w tym tych, które znajdują się w sytuacjach konfliktowych i pokonfliktowych, do przeprowadzania kwerend w rejestrach państwa, w którym stwierdzono obecność broni strzeleckiej lub lekkiej, lub do skonsultowania się z państwem producenta tej broni. Ponadto w sprawozdaniu końcowym z ósmego, odbywającego się co dwa lata, posiedzenia państw służącego analizie realizacji programu działania ONZ, które odbyło się w 2022 r., zwrócono uwagę na znaczenie opracowania lub ustanowienia ścisłych krajowych ram regulacyjnych w zakresie znakowania, rejestrowania i śledzenia BSiL, zgodnie z międzynarodowym instrumentem umożliwiającym śledzenie, by zapobiegać przenikaniu i nielegalnemu międzynarodowemu przekazywaniu BSiL nieupoważnionym odbiorcom oraz by zwalczać te zjawiska.
(8) W dniu 24 grudnia 2014 r. wszedł w życie Traktat o handlu bronią. Celem tego traktatu jest wprowadzenie jak najsurowszych wspólnych międzynarodowych norm regulujących międzynarodowy handel bronią konwencjonalną lub poprawiających regulacje dotyczące międzynarodowego handlu bronią konwencjonalną, zapobieganie nielegalnemu handlowi bronią konwencjonalną i zwalczanie takiego handlu, jak również zapobieganie przenikaniu takiej broni. Unia powinna wspierać wszystkie państwa członkowskie ONZ we wdrażaniu skutecznych środków kontroli transferu broni, by zapewnić jak największą skuteczność Traktatu o handlu bronią, w szczególności w odniesieniu do wdrażania jego art. 11.
(9) Unia wcześniej wspierała iTrace decyzjami Rady 2013/698/WPZiB 1 , (WPZiB) 2015/1908 2 , (WPZiB) 2017/2283 3 i (WPZiB) 2019/2191 4 (iTrace I, II, III i IV) i pragnie wspierać iTrace V - piąty etap tego globalnego mechanizmu raportowania w zakresie nielegalnej broni konwencjonalnej i amunicji do tego rodzaju broni, tak aby przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa zbiorowego w Europie zgodnie z wymogami globalnej strategii UE,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
Sporządzono w Brukseli dnia 20 lutego 2023 r.
ZAŁĄCZNIK
DOKUMENT PROJEKTOWY
DOKUMENT PROJEKTOWY
("iTrace V")
iTrace - globalny mechanizm raportowania w zakresie nielegalnej broni konwencjonalnej i amunicji do tych rodzajów broni
Nielegalne rozprzestrzenianie broni konwencjonalnej i amunicji do tych rodzajów broni jest jednym z najważniejszych czynników podkopujących stabilność państw i zaostrzających konflikty, co stanowi poważne zagrożenie dla pokoju i bezpieczeństwa. Jak stwierdzono w strategii UE dotyczącej BSiL, nielegalna broń palna oraz BSiL nadal przyczynia się do niestabilności i przemocy w Unii, w jej bezpośrednim sąsiedztwie, oraz w pozostałej części świata. Za sprawą nielegalnej broni strzeleckiej nasilają się światowy terroryzm i konflikty, udaremniając wysiłki w zakresie rozwoju, zarządzania kryzysowego oraz działania humanitarne i stabilizacyjne podejmowane przez Unię w regionach z nią sąsiadujących i w Afryce. Obecność nielegalnej broni palnej w Unii ma wyraźny wpływ na bezpieczeństwo wewnętrzne, przyczynia się bowiem do rozwoju przestępczości zorganizowanej i zapewnia terrorystom środki do przeprowadzenia ataków w Europie. Ostatnie wnioski wynikające z projektu iTrace w Afganistanie, Iraku, Jemenie, Libii, Maghrebie, Syrii i na Ukrainie i z innych konfliktów w pobliżu granic zewnętrznych Unii potwierdzają założenia zawarte w strategii UE dotyczącej BSiL.
Działania prowadzone na podstawie decyzji WPZiB 2019/2191 uwierzytelniły iTrace jako globalną inicjatywę monitorowania broni wykorzystywanej w konfliktach. Projekt iTrace funkcjonuje w ponad 40 państwach dotkniętych konfliktami, w tym w Afryce, na Bliskim Wschodzie, w Azji Środkowej oraz w Azji Południowej i Wschodniej, i stworzył największe na świecie publiczne repozytorium przekierowanej broni konwencjonalnej i amunicji do tych rodzajów broni, by wspierać państwa w wysiłkach na rzecz wykrywania i zwalczania przenikania broni zgodnie z zobowiązaniami wynikającymi z kryterium 7 wspólnego stanowiska 2008/944/WPZiB (skonsolidowanego) i art. 11 Traktatu o handlu bronią. Dostarcza on dokładnych sprawozdań na temat przenikania broni i amunicji do zbrojnych ugrupowań rebelianckich i terrorystycznych, które stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa Unii, w tym do Al-Kaidy w Islamskim Maghrebie i do Daisz / Państwa Islamskiego i umożliwia poufne i szybkie powiadamianie organów kontroli wywozu państw członkowskich Unii o ryzyku nielegalnego przenikania po wywozie; dostarcza kluczowych informacji w czasie rzeczywistym o nielegalnym handlu bronią i dynamice konfliktu delegaturom UE i misjom dyplomatycznym państw członkowskich w regionach dotkniętych konfliktami. Przyczynia się on również do podnoszenia świadomości na temat środków kontroli broni i przeciwdziałania jej przenikaniu poprzez wyważone i odpowiedzialne angażowanie globalnych mediów informacyjnych.
Celem niniejszej decyzji jest zatem kontynuowanie i wzmożenie prac nad projektem w ramach decyzji WPZiB 2019/2191 przez dalsze zapewnianie unijnym decydentom politycznym, ekspertom w dziedzinie kontroli broni i urzędnikom zajmującym się kontrolą wywozu broni dostępu do systematycznie gromadzonych stosownych informacji, które będą ich wspierać w opracowywaniu skutecznych i opartych na dowodach strategii skierowanych przeciwko przenikaniu i nielegalnemu rozprzestrzenianiu broni konwencjonalnej oraz amunicji do tych rodzajów broni, by zwiększyć bezpieczeństwo międzynarodowe i regionalne. Będzie zatem nadal stanowić dla nich wsparcie umożliwiające połączenie skutecznej strategii reagowania z właściwymi działaniami zapobiegawczymi, by zająć się kwestią nielegalnej podaży i popytu oraz zapewnić skuteczną kontrolę broni konwencjonalnej w państwach trzecich.
Opisane poniżej działanie będzie w dalszym stopniu wspierać społeczność międzynarodową w walce z destabilizującymi skutkami przenikania broni konwencjonalnej i amunicji do tych rodzajów broni i handlu nimi. Nadal będzie ono zapewniać decydentom politycznym, ekspertom w dziedzinie kontroli broni i urzędnikom zajmującym się kontrolą wywozu broni dostęp do stosownych informacji, które będą ich wspierać w opracowywaniu skutecznych i opartych na dowodach strategii skierowanych przeciwko przenikaniu i nielegalnemu rozprzestrzenianiu broni konwencjonalnej i amunicji do tych rodzajów broni, by zwiększyć bezpieczeństwo międzynarodowe i regionalne. W szczególności działanie to:
Działanie zapewni trwałe ramy ciągłego monitorowania nielegalnego rozprzestrzeniania broni konwencjonalnej i amunicji do tych rodzajów broni. Oczekuje się, że w dużym stopniu zwiększy zasób dostępnych informacji dotyczących broni i będzie znacząco wspierać ukierunkowany rozwój skutecznej kontroli broni konwencjonalnej i polityk kontroli wywozu broni, w tym systemy sankcji. Projekt umożliwi w szczególności:
4.1.1. Cel projektu
Programy szkoleniowe i mentorskie iTrace zapewniają organom krajowym w państwach dotkniętych konfliktami metody i umiejętności w zakresie samodzielnego diagnozowania przekierowywania broni konwencjonalnej i stawiania czoła temu zjawisku. Szkolenie ma na celu wypracowanie często nieistniejących zdolności do identyfikowania i śledzenia nielegalnej broni konwencjonalnej, a opieka mentorska pozwala personelowi projektu iTrace wskazać w czasie rzeczywistym krytyczne luki w zakresie zdolności i niezwłocznie dostosowywać rozwiązania w celu zaradzenia temu problemowi. Programy szkoleniowy i mentorski iTrace ułatwiają ponadto ugruntowanie stosunków między projektem iTrace a organami krajowymi, dzięki czemu zespoły dochodzeniowo-śledcze w terenie mają większy dostęp do skonfiskowanej i odzyskanej broni konwencjonalnej - dzięki czemu zwiększy się pełne spektrum gromadzenia danych, analizy i sprawozdawczości w ramach iTrace.
4.1.2. Korzyść dla unijnych inicjatyw w zakresie kontroli zbrojeń
Programy szkoleniowe i mentorskie iTrace odpowiadają na działania podejmowane w ramach strategii UE dotyczącej BSiL w celu wspierania krajowych zdolności do "identyfikacji i śledzenia pochodzenia nielegalnej BSiL i amunicji w strefach konfliktu" oraz bezpośrednio i pośrednio zwiększają szeroki wachlarz wspieranych przez państwa członkowskie inicjatyw w zakresie kontroli zbrojeń. Skutki bezpośrednie dotyczą między innymi wspierania krajowych organów ścigania w zakresie śledzenia broni strzeleckiej i lekkiej zgodnie z międzynarodowym instrumentem umożliwiającym śledzenie, zwiększenia krajowych zdolności w zakresie gromadzenia danych dotyczących śledzonej broni w ramach wskaźnika celu zrównoważonego rozwoju nr 16.4.2, a także wspierania inicjowanych przez państwa członkowskie programów zarządzania bronią i amunicją. Skutki pośrednie dotyczą między innymi informacji zwrotnych gromadzonych na miejscu, takich jak ostrzeganie państw członkowskich o ryzyku przekierowania napotkanym w państwach partnerskich, oraz wykrywania przekierowania z krajowych zapasów i dostarczania tych informacji do wspieranych przez UE programów w zakresie bezpieczeństwa fizycznego i zarządzania zapasami.
4.1.3. Działania w ramach projektu
Jednostka Wsparcia Technicznego CAR prowadzi działania szkoleniowe i mentorskie na rzecz organów krajowych w państwach dotkniętych konfliktami, w których realizowany jest projekt iTrace. Te działania w zakresie szkoleń i mento- ringu mają wzmocnić wszystkie krajowe inicjatywy w zakresie przeciwdziałania przenikaniu broni przez udzielanie instrukcji i rozwijanie zdolności w zakresie śledzenia, znakowania i ewidencjonowania broni konwencjonalnej, przestrzegania procedur ustalonych w międzynarodowym instrumencie umożliwiającym śledzenie odnośnie do skonfiskowanej i wychwyconej nielegalnej broni konwencjonalnej oraz ocen bezpieczeństwa fizycznego i zarządzania zapasami, które mają identyfikować i eliminować u źródła zagrożenia związane z przenikaniem broni. CAR zapewni partnerom lokalnym oraz, w razie potrzeby, pracownikom misji pokojowych, w tym misji ONZ i UE oraz grup i paneli monitorowania sankcji ONZ, specjalistyczne, dostosowane do potrzeb szkolenia w zakresie pełnego spektrum wymienionych powyżej działań. W związku z tym projekt iTrace będzie nadal odpowiadał bezpośrednio na działanie wymienione w strategii UE z 2018 r. dotyczącej BSiL, w której wzywa się do wspierania przez UE "paneli ONZ monitorujących embarga na broń" oraz do rozważenia - na potrzeby kontroli wywozu broni - "możliwości poprawy dostępu do formułowanych przez nie wniosków dotyczących przenikania broni oraz nielegalnej broni palnej i BSiL". Szkolenia prowadzone w ramach projektu iTrace będą opierać się na szeregu usług oferowanych przez CAR od 2014 r., co okazało się kluczowe dla wspierania partnerów lokalnych w państwach dotkniętych konfliktami, wspierania paneli ONZ, a także zapewnienia większego dostępu do zespołów dochodzeniowo-śledczych iTrace w terenie. W ramach projektu personel z zespołów dochodzeniowo-śledczych w terenie i z Jednostki Wsparcia Technicznego zostanie oddelegowany do przekazywania wiedzy na stopniowo coraz bardziej technicznym poziomie, w tym między innymi:
Działania te będą prowadzone równolegle z badaniami terenowymi w ramach iTrace - w tym wspólnymi badaniami (mentoringiem w ich zakresie) prowadzonymi z organami władz krajowych. Będą one również obejmować ustawiczne szkolenie i ponowną certyfikację personelu CAR niezbędnego do prowadzenia szkoleń i mentoringu.
4.1.4. Rezultaty projektu
Projekt ten:
4.1.5. Wskaźniki realizacji projektu
Do 40 wizyt w terenie w zakresie szkoleń i mentoringu, z naciskiem na wielokrotne wizyty służące wsparciu organów krajowych w budowaniu zdolności w zakresie śledzenia.
Projekt będzie realizowany w pełnym trzyletnim okresie realizacji projektu iTrace.
4.1.6. Beneficjenci projektu
Działania w zakresie szkoleń i mentoringu przyniosą bezpośrednie korzyści krajowym zainteresowanym stronom w państwach dotkniętych konfliktem, w tym organom egzekwowania prawa i prokuratorom. Program zaoferuje pośrednie wsparcie na rzecz krajowych dialogów z finansowanymi przez Unię i innymi inicjatywami dotyczącymi kontroli broni i zachęci do wykorzystywania międzynarodowych mechanizmów śledzenia (w tym systemu iARMS Interpolu oraz Europolu), a także ułatwi współpracę ze wspieranymi przez Unię projektami w zakresie zarządzania zapasami i innymi projektami dotyczącymi kontroli BSiL.
4.2.1. Cel projektu
Celem projektu jest wspieranie badań terenowych w zakresie znajdującej się w obrocie na obszarach objętych konfliktem broni konwencjonalnej i amunicji do niej. Projekt będzie priorytetowo traktować kraje, których sytuacja szczególnie niepokoi państwa członkowskie, w tym między innymi Afganistan, Irak, Jemen, Libię, Mali, Sudan Południowy, Somalię, Syrię i Ukrainę. Badania w terenie dostarczą konkretnych dowodów na przenikanie broni konwencjonalnej w ręce rebeliantów i ugrupowań terrorystycznych; w przeciwnym wypadku byłoby to niewidoczne dla zewnętrznych obserwatorów (w tym państw członkowskich UE eksportujących broń). CAR złoży wniosek o uprzednią zgodę Europejskiej Grupy Roboczej ds. Wywozu Broni Konwencjonalnej (COARM) przed merytorycznym zaangażowaniem we wszystkich krajach, które nie były wcześniej objęte badaniami terenowymi iTrace lub programami szkoleniowymi i mentorskimi iTrace.
Wykorzystując nowe technologie i zaawansowane techniki kryminalistyczne, CAR zastosuje szereg różnych działań w terenie, w tym udoskonaloną dokumentację fotograficzną, ekspertyzy kryminalistyczne i odzyskiwanie zatartych znaków towarowych. CAR wykazał, że metody te ujawniają możliwe do prześledzenia informacje dotyczące broni, amunicji i powiązanego sprzętu niemożliwych wcześniej do prześledzenia, ułatwiając dochodzenia odnośnie do rosnącej liczby nielegalnego sprzętu, którego dane identyfikacyjne zostały usunięte w celu ukrycia pochodzenia.
Uzyskane w ten sposób dane poprawią zbiorowe rozumienie przez państwa członkowskie problematyki przenikania broni i jej nielegalnych transferów oraz metod stosowanych przez handlarzy w celu ich ukrycia, a także znacznie zwiększą ich zdolności, jeśli chodzi o przerwanie nielegalnego handlu.
4.2.2. Korzyść dla unijnych inicjatyw w zakresie kontroli zbrojeń
Badania terenowe iTrace są dynamicznym punktem odniesienia, jeśli chodzi o przekierowaną broń konwencjonalną w państwach dotkniętych konfliktami. W ramach tego punktu odniesienia na bieżąco mierzona jest skuteczność porozumień w zakresie kontroli broni, do których przestrzegania zobowiązały się państwa członkowskie, w tym między innymi: wspólnego stanowiska Rady 2008/944/WPZiB (skonsolidowanego); Traktatu o handlu bronią; programu działania ONZ; oraz strategii UE z 2018 r. dotyczącej BSiL. Szczegółowa dokumentacja dotycząca broni na potrzeby konfliktu służy również jako punkt wyjścia dla oficjalnego śledzenia broni konwencjonalnej oraz kompleksowych dochodzeń w sprawie finansowania konfliktów i sieci dostaw broni.
4.2.3. Działania w ramach projektu
W ramach tego projektu podjęte zostaną następujące działania:
Projekt będzie realizowany stopniowo w pełnym trzyletnim okresie realizacji projektu iTrace.
4.2.4. Rezultaty projektu
Projekt ten:
4.2.5. Wskaźniki realizacji projektu
Do 75 misji w terenie (w tym, w razie potrzeby, misji poszerzonych) w okresie czteroletnim w celu wygenerowania opartych na dowodach danych do wprowadzenia do systemu zarządzania informacjami iTrace i internetowego portalu służącego do mapowania.
Projekt będzie realizowany w pełnym trzyletnim okresie realizacji projektu iTrace.
4.2.6. Beneficjenci projektu
iTrace będzie nadal w coraz większym stopniu zapewniać kompleksowe informacje wyraźnie ukierunkowane przede wszystkim na unijnych decydentów odpowiedzialnych za krajową politykę kontroli broni oraz organy wydające pozwolenia na wywóz broni, jak również instytucje, agencje i misje Unii. Ci decydenci UE będą mieć również dostęp do informacji poufnych za pomocą bezpiecznych stacjonarnych i mobilnych platform iTrace.
Informacje publiczne będą nadal dostępne również dla wszystkich beneficjentów UE, jak również dla beneficjentów spoza UE - takich jak decydenci odpowiedzialni za politykę kontroli broni i organy w krajach trzecich wydające pozwolenia na wywóz broni - organizacji pozarządowych zajmujących się badaniami naukowymi, organizacji opiniotwórczych i międzynarodowych środków przekazu.
4.3.1. Cel projektu
Projekt zapewni państwom członkowskim, organom kontroli wywozu broni, decydentom politycznym w zakresie kontroli uzbrojenia i powiązanym podmiotom spójne wsparcie dwustronne, w tym regularne wizyty bezpośrednie i odpowiednią sprawozdawczość, która będzie dostosowana do ich konkretnych obszarów zainteresowania kontrolą zbrojeń i wymogów informacyjnych. Informacje dostarczane przez krajowe organy państw członkowskich wydające pozwolenia na wywóz będą przetwarzane z należytym poszanowaniem poufności. CAR będzie też nadal w kontakcie z szeregiem krajowych organów wydających pozwolenia na wywóz w państwach trzecich. Stosunki te będą wspierać kilka kluczowych aspektów międzynarodowych wysiłków zmierzających do zaradzenia problemowi przenikania i nielegalnego handlu bronią konwencjonalną oraz wzmocnią międzynarodowe środki przeciwdziałania przenikaniu broni, m.in. poprzez:
4.3.2 Korzyść dla unijnych inicjatyw w zakresie kontroli zbrojeń
Regularne wizyty zespołu projektu iTrace w stolicach państw członkowskich pozwalają na dwustronne dyskusje na delikatne tematy (np. przenikanie po wywozie), umożliwiają państwom członkowskim wnoszenie bezpośredniego wkładu w kształt iTrace i jego wyniki (kierunek i zakres dochodzeń i rodzajów sprawozdawczości) oraz pomagają w opracowywaniu środków budowy zaufania (np. stosowanie "powiadomień z wyprzedzeniem" iTrace i "prawa do odpowiedzi"). Decydującym aspektem jest fakt, iż działania informacyjne iTrace skierowane do państw członkowskich UE zapewniają forum, na którym można prowadzić często zniuansowane dyskusje na temat krajowych wyzwań i możliwości związanych z zobowiązaniami wynikającymi z kryterium 7 wspólnego stanowiska Rady 2008/944/WPZiB (skonsolidowanego), i art. 11 Traktatu o handlu bronią. Kluczowe znaczenie dla zrozumienia wymogów informacyjnych państw członkowskich miały wizyty w ramach wcześniejszych projektów iTrace (I-IV) poświęcone działaniom informacyjnym, czy to o charakterze ogólnym (np. "Jak oceniają Państwo zagrożenie w odniesieniu do rodzajów broni pojawiających się na scenie konkretnego konfliktu zbrojnego?"), lub też specyficzne dla projektu iTrace (np. "potrzebujemy interfejsu, który powiadamia nas natychmiast o każdej wyprodukowanej u nas broni udokumentowanej w ramach zespołu terenowego iTrace").
4.3.3. Działania w ramach projektu
W ramach tego projektu podjęte zostaną następujące działania:
Projekt będzie realizowany w pełnym trzyletnim okresie realizacji projektu iTrace.
4.3.4. Rezultaty projektu
Projekt ten:
4.3.5. Wskaźniki realizacji projektu
Utrzymywanie działających online interfejsów, przesyłających informacje z zabezpieczonych partycji systemu iTrace do krajowych organów państw członkowskich. Zapewnianie przez dział pomocy technicznej, który będzie obsługiwany przez personel projektu iTrace, pełnego wsparcia organom kontroli wywozu broni w państwach członkowskich i decydentom odpowiedzialnym za politykę kontroli broni w tych państwach. Do 45 wizyt w stolicach państw członkowskich, na wniosek tych państw.
Projekt będzie realizowany w pełnym trzyletnim okresie realizacji projektu iTrace.
4.3.6. Beneficjenci projektu
Wszystkie zainteresowane państwa członkowskie poprzez wizyty w stolicach, jak i przeprowadzane na wniosek misje kontrolne po wysyłce.
4.4.1. Cel projektu
Projekt ukaże korzyści ze stosowania iTrace międzynarodowym i krajowym decydentom, ekspertom w dziedzinie kontroli broni konwencjonalnej i organom wydającym pozwolenia na wywóz broni, pomoże wykorzystać i zastosować te korzyści. CAR osiągnie ten cel dzięki prowadzeniu działań informacyjnych i doradczych w zakresie polityki. Zostaną również opracowane działania informacyjne mające na celu dalszą koordynację wymiany informacji i budowanie trwałych partnerstw z osobami fizycznymi i organizacjami zdolnymi do generowania informacji, które mogą zostać wprowadzone do systemu iTrace.
4.4.2. Korzyść dla unijnych inicjatyw w zakresie kontroli zbrojeń
Projekt ten na licznych konferencjach, wydarzeniach i procesach pokaże wsparcie Unii dla projektu iTrace i przedstawi rolę tego projektu w dostarczaniu konkretnych informacji wspierających międzynarodowe inicjatywy w zakresie kontroli broni. Kolejne projekty iTrace (I-IV) pokazały, że międzynarodowe działania informacyjne i zaangażowanie polityczne odgrywają kluczową rolę w:
4.4.3. Działania w ramach projektu
W ramach omawianego projektu podjęte zostaną następujące działania, ze zwróceniem szczególnej uwagi na unikanie powielania działań innych przedsięwzięć, np. działań informacyjnych dotyczących Traktatu o handlu bronią:
Projekt będzie realizowany w pełnym trzyletnim okresie realizacji projektu iTrace.
4.4.4. Rezultaty projektu
Projekt ten:
4.4.5. Wskaźniki realizacji projektu
personel iTrace prowadzący do 30 działań informacyjnych i doradczych w zakresie polityki lub biorący w nich udział. Zaangażowanie obejmie prezentacje wyników iTrace. Działania informacyjne i doradcze w zakresie polityki zostaną uwzględnione w kwartalnych wynikach przedstawionych opisowo.
Projekt będzie realizowany w pełnym trzyletnim okresie realizacji projektu iTrace.
4.4.6. Beneficjenci projektu
Zob. sekcja 4.2.6 powyżej. Zawiera ona pełny wykaz beneficjentów identyczny z wykazem beneficjentów niniejszego projektu.
4.5.1. Cel projektu
W ramach tego projektu zostaną sporządzone kluczowe wyniki z myślą o usprawnieniu polityki i praktyki, opracowane na podstawie wprowadzonych do systemu iTrace danych z badań. Wyniki te zostaną opracowane w taki sposób, by wyróżnić konkretne dziedziny budzące zaniepokojenie społeczności międzynarodowej, w tym najważniejsze schematy nielegalnego handlu bronią konwencjonalną i amunicją do niej oraz kanały ich dystrybucji w regionach, a także priorytetowe dziedziny, którym społeczność międzynarodowa powinna poświęcić uwagę.
4.5.2. Korzyść dla unijnych inicjatyw w zakresie kontroli zbrojeń
Wyniki iTrace skupiają uwagę międzynarodową na kompleksowym charakterze unijnych inicjatyw z zakresu kontroli broni i zobowiązań dokonanych przez państwa członkowskie w celu rozwiązania kwestii przenikania broni konwencjonalnej i amunicji do niej. Od roku 2013 wyniki te były przedmiotem doniesień w wielu ważnych środkach przekazu na świecie, co spowodowało działania na szczeblu krajowym ze strony rządów, parlamentarzystów i społeczeństwa obywatelskiego. Ponieważ w wynikach iTrace ujawnia się nielegalną broń konwencjonalną pochodzącą z UE, ukazują one progresywne nastawienie państw członkowskich do kontroli broni. To zapewne zachęca do przejrzystości oraz zwiększania udziału w wielostronnych traktatach i systemach dotyczących rozbrojenia, nieproliferacji i kontroli broni oraz ich rozpowszechniania, o co apeluje się w globalnej strategii UE z 2016 r., tj. zasada "przewodzenia przykładem".
4.5.3. Działania w ramach projektu
Dogłębna analiza prowadząca do opracowania, przeglądu, zredagowania i publikacji - w tym drukowania, w stosownych przypadkach, i dystrybucji egzemplarzy papierowych - maksymalnie 20 wyników merytorycznych iTrace.
4.5.4. Rezultaty projektu
Projekt ten:
4.5.5. Wskaźniki realizacji projektu
Maksymalnie 20 dostępnych publicznie w internecie wyników merytorycznych iTrace opracowanych w okresie realizacji proponowanego działania.
Projekt będzie realizowany w pełnym trzyletnim okresie realizacji projektu iTrace.
4.5.6. Beneficjenci projektu
Zob. sekcja 4.2.6 powyżej. Zawiera ona pełny wykaz beneficjentów identyczny z wykazem beneficjentów niniejszego projektu.
4.6.1. Cel projektu
W ramach projektu będą nadal wysyłane oficjalne wnioski o śledzenie skierowane do rządów, dotyczące nielegalnej broni konwencjonalnej i amunicji do niej; odpowiedzi na te wnioski dostarczą kompleksowych informacji o łańcuchach dostaw i umożliwią określenie lokalizacji i okoliczności, w których ta broń i amunicja zostały przekierowane do nieuprawnionych użytkowników. Celem tych działań jest ustalenie mechanizmów przenikania broni konwencjonalnej i amunicji do niej w poszczególnych przypadkach i z pomocą państw eksportujących - zwłaszcza organów kontroli broni działających w państwach członkowskich. Śledzenie dostarcza szczegółowych informacji na temat sieci zaopatrzenia w nielegalną broń konwencjonalną, określa przypadki nieuprawnionego ponownego przekiero- wywania z naruszeniem umów z użytkownikami końcowymi, zaznacza naruszenia embarg nałożonych przez ONZ i Unię oraz powiadamia państwa o przekierowywaniu w następstwie wywozu. Przede wszystkim, ponieważ informacje ze śledzenia przekazują same rządy, dane te stanowią podstawę tworzenia polityki kontroli broni.
4.6.2. Korzyść dla unijnych inicjatyw w zakresie kontroli zbrojeń
Wnioski o śledzenie umożliwiły projektowi iTrace przekazanie danych wspierających różnorakie działania z zakresu egzekwowania prawa prowadzone przez państwa członkowskie (i państwa spoza UE); działania te obejmowały ściganie i skazywanie osób zaangażowanych w handel bronią konwencjonalną i amunicją do niej oraz materiałami pokrewnym.
Wnioski o śledzenie powiadamiają państwa członkowskie także o przypadkach przekierowywania broni w następstwie wywozu, dostarczając niezwykle ważnych informacji wspierających skuteczną ocenę ryzyka związanego z pozwoleniami na wywóz broni. System iTrace jako taki bezpośrednio przekazuje informacje pomagające państwom członkowskim w realizacji kryterium 7 wspólnego stanowiska Rady 2008/944/WPZiB (skonsolidowanego) i art. 11 Traktatu o handlu bronią. Informacje uzyskane drogą śledzenia służą także do identyfikacji nieuprawnionych użytkowników końcowych, podmiotów przekierowujących broń konwencjonalną, bezprawnych uczestników łańcucha dostaw oraz nielegalnych podmiotów finansujących - co zapewnia państwom członkowskim ważne dane do profilowania ryzyka wywozu.
4.6.3. Działania w ramach projektu
Stały strumień wniosków o śledzenie oraz powiązanej z nimi korespondencji i dalszych badań przez cały czas trwania projektu. CAR będzie badał i rozwijał nowe technologie, by zwiększyć identyfikowalność w celu wsparcia tych działań.
4.6.4. Rezultaty projektu
Projekt ten:
4.6.5. Wskaźniki realizacji projektu
Ilość i powodzenie wniosków o śledzenie będą rejestrowane i oceniane na bieżąco przez cały czas trwania działania.
Projekt będzie realizowany w pełnym trzyletnim okresie realizacji projektu iTrace.
4.6.6. Beneficjenci projektu
Zob. sekcja 4.2.6 powyżej. Zawiera ona pełny wykaz beneficjentów identyczny z wykazem beneficjentów niniejszego projektu.
Realizacja projektów 1, 2 i 6 będzie wymagać wysłania wielu ekspertów w dziedzinie broni konwencjonalnej do regionów dotkniętych konfliktem. Delegowanie ekspertów będzie oceniane w każdym konkretnym przypadku pod kątem bezpieczeństwa, dostępu do informacji i łatwości jej uzyskania. CAR nawiązało już kontakty lub rozpoczęło realizację projektów w wielu spośród odnośnych państw. Projekt 3 będzie realizowany w stolicach państw członkowskich (a także na terenie państw członkowskich stosownie do ich wymogów). Projekt 4 będzie realizowany na międzynarodowych konferencjach, w koordynacji z rządami oraz odpowiednimi organizacjami, by zapewnić jak największe wyeksponowanie projektu. Projekt 5 zostanie opracowany w Belgii, we Włoszech, we Francji i w Zjednoczonym Królestwie.
Całkowity szacowany czas trwania połączonych projektów wynosi 36 miesięcy.
CAR umieszcza niewielkie terenowe zespoły dochodzeniowo-śledcze w miejscowych siłach obrony i bezpieczeństwa, wśród personelu odpowiedzialnego za utrzymanie lub wspieranie pokoju, a także w ramach innych podmiotów dysponujących mandatem w zakresie bezpieczeństwa. Zawsze, gdy te siły lub misje zabezpieczają miejsca, w których zbierane są nielegalna broń lub dowody, zespoły CAR odzyskują wszelkie dostępne dowody dotyczące ich i grup użytkowników. CAR rozpoczyna następnie śledzenie wszystkich egzemplarzy, które można jednoznacznie zidentyfikować, i prowadzi dalekosiężne badania ich nielegalnych transferów, łańcucha dostaw i wsparcia udzielanego stronom, które zagrażają pokojowi i stabilności.
We współpracy z krajowymi organami wydającymi pozwolenia na wywóz i podmiotami pozarządowymi CAR odtwarza łańcuchy dostaw odpowiedzialne za dostawy broni do wykorzystania w konfliktach zbrojnych - poprzez identyfikowanie nielegalnej działalności i przenikania broni z rynku legalnego na nielegalny. CAR zapisuje wszystkie zgromadzone informacje w swoim globalnym systemie monitorowania broni - iTrace, który, dysponując ponad 650 000 wpisów o broni, amunicji i materiałach pokrewnych wykorzystywanych w konfliktach, jest największym na świecie repozytorium danych o broni wykorzystywanej w konfliktach.
CAR wykorzystuje te informacje, by a) ostrzec państwa członkowskie o przenikaniu broni konwencjonalnej i amunicji do niej i by b) umożliwić ukierunkowane inicjatywy przeciwdziałające przenikaniu broni, w tym poddane przeglądowi środki kontroli wywozu i międzynarodowe działania dyplomatyczne.
Dowiedziono skuteczności tej metody w niemal natychmiastowym wykrywaniu przypadków przenikania - zespoły terenowe CAR ostrzegały państwa członkowskie o przenikanej broni, gdy wciąż jeszcze znajdowały się na obszarach dotkniętych konfliktem. W niektórych przypadkach zespołom CAR udało się wykryć niedozwolony ponowny transfer broni dwa miesiące po tym, jak opuściła ona fabrykę.
Decyzja (WPZiB) 2019/2191 wsparła CAR w dalszym prowadzeniu i zwiększaniu skuteczności projektu iTrace utworzonego decyzją (WPZiB) 2013/698 z dnia 25 listopada 2013 r. i odnowionego decyzjami (WPZiB) 2015/1908 i (WPZiB) 2017/2283. Projekty - określane jako odpowiednio iTrace I, II i III - ugruntowały pozycję iTrace jako istotnej globalnej inicjatywy w zakresie monitorowania broni wykorzystywanej w konfliktach i udzieliły bezpośredniego wsparcia unijnym organom wydającym pozwolenia na wywóz oraz decydentom odpowiedzialnym za politykę kontroli broni.
Ponadto w dniu 2 grudnia 2015 r. w planie działania UE przeciwko nielegalnemu handlowi bronią palną i materiałami wybuchowymi oraz ich wykorzystywaniu do celów niezgodnych z prawem zaapelowano o szersze stosowanie iTrace i zalecono, by każdy krajowy organ ścigania sprawdzał wpisy w iTrace w przypadku stwierdzenia przekiero- wania broni i amunicji. W roku 2019 CAR zawarł protokół ustaleń z Europolem, by wspomagać te działania. Ponadto CAR przekazywał dane z iTrace do prowadzonego przez Interpol systemu iARMS i wspomagał Interpol w identyfikacji broni wprowadzanej do systemu iARMS przez państwa członkowskie.
CAR przyjmie wszelkie stosowne środki w celu wyeksponowania faktu, że działanie jest w pełni finansowane przez Unię. Środki te zostaną przedsięwzięte zgodnie z Podręcznikiem dotyczącym komunikacji i widoczności w ramach działań zewnętrznych Unii Europejskiej opracowanym i opublikowanym przez Komisję Europejską.
CAR zapewni w związku z tym wyeksponowanie wkładu Unii przez używanie stosownego logo i prowadzenie działań promocyjnych, podkreślając rolę odgrywaną przez Unię, zapewniając przejrzystość unijnych działań i podnosząc świadomość co do przyczyn przyjęcia niniejszej decyzji oraz powodów jej wspierania przez Unię, a także rezultatów tego wsparcia. Na materiałach wyprodukowanych w wyniku tego projektu w widocznym miejscu zostanie umieszczona flaga UE zgodnie z unijnymi wytycznymi dotyczącymi prawidłowego wykorzystywania i reprodukcji flagi.
W ramach działania iTrace będzie prowadzona politycznie wyważona sprawozdawczość. Zgodnie z podstawowymi zasadami CAR niezależności i obiektywizmu, w ramach działania będą przedkładane sprawozdania na temat nielegalnej broni konwencjonalnej i amunicji do mniej, dokumentowanej przez terenowe zespoły dochodzeniowo-śledcze CAR w obszarach dotkniętych konfliktem, bez względu na jej rodzaj i pochodzenie i bez względu na przynależność podmiotu posiadającego tę broń. CAR dostrzega, że państwa członkowskie ujawniające informacje w interesie przejrzystości mogą wystawić swój wywóz broni na bardziej wnikliwą analizę publiczną. Zatem CAR będzie w możliwie największym zakresie:
8.1 Jasność operacyjna
CAR będzie się zwracał o uprzednią aprobatę COARM przed faktycznym zaangażowaniem się we wszystkich krajach poprzednio nieobjętych badaniami terenowymi ani programami szkoleniowymi i mentorskimi w ramach iTrace. Wszelkie takie wnioski będą obejmowały ogólny zakres badań prowadzonych przez CAR oraz metodologię przewidzianą dla danego kraju. W chwili przyjmowania niniejszej decyzji Rady programy iTrace działały w następujących krajach: Afganistan; Arabia Saudyjska; Bahrajn; Benin; Burkina Faso; Czad; Demokratyczna Republika Konga; Egipt; Etiopia; Filipiny; Gambia; Ghana; Indie; Irak; Izrael; Jemen; Jordania; Kamerun; Kenia; Liban; Libia; Mali; Maroko; Mauretania; Mjanma/Birma; Mozambik; Nepal; Niger; Nigeria; Republika Środkowoafrykańska; Senegal; Somalia; Sudan; Sudan Południowy; Syria; Togo, Tunezja; Turcja; Uganda; Ukraina; Wybrzeże Kości Słoniowej oraz Zjednoczone Emiraty Arabskie.
8.2. Łagodzenie stronniczości
CAR dostrzega, że ilość szczegółów przekazywana przez rządy w odpowiedzi na wnioski o śledzenie - od braku odpowiedzi po pełne ujawnienie i przekazanie dokumentów transferowych - może sprawić, że państwa członkowskie doświadczą jawności publicznej w różnym stopniu. CAR zobowiązuje się do łagodzenia wszelkich przejawów stronniczości, jaka może się pojawić w sprawozdaniach iTrace z powodu rozbieżności odpowiedzi na wnioski o śledzenie, przez:
8.3. Proces śledzenia
Państwa członkowskie i podmioty pozarządowe odpowiadają na wydane przez CAR w ramach projektu iTrace wnioski o śledzenie całkowicie według własnego uznania, zgodnie z krajowym ustawodawstwem dotyczącym kontroli wywozu i poufności danych.
Początkowo CAR wysyła wnioski o śledzenie elektronicznie dotyczące towarów objętych kontrolą wywozu do stałego przedstawicielstwa danego rządu przy ONZ w Nowym Jorku, chociaż zachęca rządy (z przyczyn administracyjnych) do przydzielania punktu kontaktowego w stolicach do celów przyszłej komunikacji dotyczącej działania iTrace. W przypadku produktów nieobjętych kontrolą wywozu CAR wysyła drogą elektroniczną wnioski o śledzenie do podmiotów zajmujących się produkcją lub wywozem.
Proces śledzenia odbywa się zgodnie z wewnętrznymi standardowymi procedurami operacyjnymi CAR 02.02 i składa się z następujących etapów:
8.4. Powiadomienie wyprzedzające
CAR wysyła powiadomienie wyprzedzające do wszystkich stron, które są wyraźnie wymienione w publikacjach iTrace. Ma to postać formalnej wiadomości, która jest opracowywana przez autora mającej się ukazać publikacji i przesyłana przez jednostkę ds. śledzenia. W powiadomieniu wyprzedzającym opisuje się sposób, w jaki w sprawozdaniu zostanie ujęty związek między rządem lub innym wymienionym podmiotem i danym przypadkiem; przeznaczeniem tego powiadomienia jest zapewnienie, by:
Wysłanie powiadomienia wyprzedzającego zapoczątkowuje 14-dniowy okres oczekiwania, podczas którego CAR zwraca się do odbiorców o sprawdzenie dokładności przekazywanych informacji i o przedstawienie ewentualnego sprzeciwu. Pozycja ta nie może być opublikowana ani wymieniana w żadnych informacjach CAR podczas tego 14-dniowego okresu.
Conflict Armament Research będzie opracowywał co kwartał wyniki opisowe. Będą one obejmować m.in. szczegółowe informacje o działaniach przeprowadzonych podczas okresu sprawozdawczego, z podziałem na projekty, z uwzględnieniem dat i instytucji krajowych. Sprawozdania będą także obejmowały liczbę konsultacji przeprowadzonych za pośrednictwem iTrace z państwami członkowskimi.
Zakres geograficzny działań badawczych, liczba i kategoria ustaleń oraz ich pochodzenie będą dostępne na stronie internetowej iTrace działającej w czasie rzeczywistym.
© Unia Europejska, http://eur-lex.europa.eu/
Za autentyczne uważa się wyłącznie dokumenty Unii Europejskiej opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.