Zmiana statusu prawnego prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej wprowadzonych ustawą z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów.

Akty korporacyjne

Prok.2006.12.15

Akt nieoceniany

Wersja od: 15 grudnia 2006 r.

Uchwała

w sprawie zmian statusu prawnego prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej wprowadzonych ustawą z dnia 18 października 2006 roku o ujawnieniu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. Nr 218, poz. 1952)

W dniu 13 listopada 2006 r. Prezydent RP podpisał ww. ustawę zapowiadając jej pilną nowelizację. Jako Zarząd Główny Stowarzyszenia Prokuratorów Rzeczypospolitej Polskiej dostrzegamy również taką potrzebę, bowiem art. 39 pkt 30 lit. "b" - w ustawie z dnia 18 grudnia 1998 roku o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. Nr 155, poz. 1016 z późn. zm.) wprowadza zmianę art. 47 poprzez dodanie:

- ust. 4a o treści "Prokurator Generalny może przywrócić na wcześniej zajmowane lub równorzędne stanowisko w powszechnej lub wojskowej jednostce prokuratury prokuratora Instytutu Pamięci, co do którego Prezes Instytutu Pamięci wystąpił, po zasięgnięciu opinii Dyrektora Głównej Komisji, z takim wnioskiem. Złożenie wniosku nie jest związane z postępowaniem dyscyplinarnym",

- ust. 4b o treści "W przypadku stwierdzenia, że prokurator nie może ze względów zdrowotnych pełnić służby w Instytucie Pamięci, Prokurator Generalny przenosi go na stanowisko równorzędne do innej jednostki organizacyjnej prokuratury, Ministerstwa Sprawiedliwości lub innej jednostki organizacyjnej podległej Ministrowi Sprawiedliwości albo przez niego nadzorowanej, zgodnie z kwalifikacjami prokuratora". Należy zauważyć, iż do prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej stosuje się, w sprawach nieuregulowanych ustawą o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, przepisy ustawy z dnia 20 czerwca 1985 roku o prokuraturze (art. 47 ust. 6 ustawy o IPN-KŚZ p-ko NP).

Nowe, specjalne uregulowanie zasad odwoływania prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej podważa kardynalną zasadę niezależności prokuratora wyrażoną w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 roku o prokuraturze (t.j. Dz. U. z 2002 r. Nr 21, poz. 206 z późn. zm.). Ustawodawca przyznał Prezesowi Instytutu Pamięci Narodowej, niebędącemu prokuratorem, prawo - występowania z wnioskiem o usunięcie prokuratorów - nie określając, co może być powodem przeniesienia do jednostki prokuratury powszechnej prokuratora Instytutu Pamięci Narodowej, czego ma dotyczyć opinia wystawiana przez Dyrektora Głównej Komisji, której nie można zaskarżyć. Nadto powstała procedura nie stanowi postępowania dyscyplinarnego.

Zasady odwoływania prokuratora są ściśle określone w art. 16 ustawy o prokuraturze, a zasady przenoszenia w inne miejsce służbowe w art. 16 "a" tejże ustawy. Całkowicie niezrozumiały jest nowy przepis dotyczący przeniesienia prokuratora Instytutu Pamięci Narodowej ze względów zdrowotnych do jednostki prokuratury powszechnej. Art. 14 ust. 1 pkt 4 ustawy o prokuraturze stwierdza, iż prokurator powinien być zdolny z uwagi na stan zdrowia do pełnienia obowiązków prokuratora. W ustawie o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, nie ma określonych specjalnych wymogów zdrowotnych. W przypadku niemożliwości wykonywania zawodu prokuratora, ze względów zdrowotnych zgodnie z ustawą o prokuraturze - prokurator prokuratury powszechnej, prokurator prokuratury wojskowej przechodzi w stan spoczynku. Do momentu wprowadzenia nowego uregulowania, również prokurator Instytutu Pamięci Narodowej przechodził w stan spoczynku. Według nowej regulacji, niezdolni z uwagi na stan zdrowia prokuratorzy Instytut Pamięci Narodowej będą zasilać szeregi prokuratur powszechnych i wojskowych. Takie uregulowanie jest niezrozumiałe, dyskryminujące, pozbawiające prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej zagwarantowanych ustawą o prokuraturze prawa. Wprowadzając nowe przepisy, ustawodawca pozbawił prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej niezależności, bezstronności i gwarancji stabilności stosunku pracy. Prokurator Instytutu Pamięci Narodowej powinien mieć ustawowe gwarancje wykonywania swojej pracy w sposób niezależny i bezstronny, a jego praca winna być oceniana tylko w ramach procedury karnej. Ustawodawca dał możliwość odwoływania prokuratora Instytutu Pamięci Narodowej praktycznie bez wskazania powodu, bez przeprowadzenia postępowania dyscyplinarnego.

Ustawodawca winien mieć świadomość, iż prokurator Instytutu Pamięci Narodowej wynagradzany jest tak jak prokurator prokuratury apelacyjnej. Przeniesienie do prokuratury powszechnej na wcześniej zajmowane stanowisko (np. do prokuratury rejonowej) spowoduje drastyczny i odczuwalny spadek wynagrodzenia. Takie uregulowanie należy odbierać jako dotkliwą karę dla prokuratora Instytutu Pamięci Narodowej - wymierzaną poza postępowaniem dyscyplinarnym. Ten element niewątpliwie będzie działał na psychikę i świadomość prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej i może powodować dyspozycyjność w podejmowaniu decyzji merytorycznych. Jest to poważne niebezpieczeństwo godzące w utratę samodzielności, niezależności i bezstronności prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej.

W Polsce jest tylko jedna Prokuratura i wobec prokuratorów winny być stosowane te same standardy prawne.

Mając na uwadze zapowiedzianą przez Pana Prezydenta nowelizację ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnieniu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz o treści tych dokumentów, wnosimy o uwzględnienie zasygnalizowanego problemu i spowodowanie wykreślenia niekonstytucyjnych artykułów.