Wymagania kwalifikacyjne dla kandydatów na biegłych rewidentów.

Akty korporacyjne

Rewid.2004.4.20

Akt nieoceniany

Wersja od: 20 kwietnia 2004 r.

UCHWAŁA Nr 154/11/2004

KRAJOWEJ RADY BIEGŁYCH REWIDENTÓW

z dnia 20 kwietnia 2004 r.

w sprawie wymagań kwalifikacyjnych dla kandydatów na biegłych rewidentów

Na podstawie art. 25 ust. 2 pkt 4a ustawy z dnia 13 października 1994 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie (Dz. U. z 2001 r. Nr 31, poz. 359 z późn. zm.), po porozumieniu z Komisją Egzaminacyjną, uchwala się co następuje:

§ 1.

WYMAGANIA KWALIFIKACYJNE

dla kandydatów na biegłych rewidentów

Wymagania kwalifikacyjne dla kandydatów na biegłych rewidentów zostały przedstawione z podziałem na dziesięć przedmiotów egzaminacyjnych.

Wymagania te przedstawiono w każdym z przedmiotów w dwóch aspektach. Pierwszy z nich (punkt A) obejmuje zakres wiedzy teoretycznej, jaka będzie egzekwowana, zaś w punkcie drugim (B) przedstawiono przykładowe umiejętności, jakie mogą być sprawdzane podczas egzaminów dla kandydatów na biegłych rewidentów.

1. RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWA (część I)

A. ZAKRES WIEDZY

1.1 Przedmiot, zakres i zasady rachunkowości

1.1.1 Rachunkowość jako element systemu informacyjnego jednostki

1.1.2 Podstawowe pojęcia i definicje oraz funkcje, zadania i części składowe rachunkowości

1.1.3 Istota i znaczenie założeń koncepcyjnych i cech jakościowych sprawozdań finansowych

a) założenia memoriału i kontynuacji działalności

b) główne cechy jakościowe sprawozdania finansowego

c) nadrzędne zasady rachunkowości

1.1.4. Harmonizacja rachunkowości na świecie i w Europie

a) organizacje międzynarodowe zajmujące się harmonizacją rachunkowości

b) rola, znaczenie i zastosowanie Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej i dyrektyw Unii Europejskiej dotyczących rachunkowości

1.2. Bilans oraz rachunek zysków i strat

1.2.1. Struktura aktywów bilansu jednostek (przedsiębiorstw) prowadzących działalność produkcyjną, usługową i handlową

1.2.2. Struktura pasywów bilansu jednostek (przedsiębiorstw) prowadzących działalność produkcyjną, usługową i handlową

1.2.3. Równowaga bilansowa; równanie bilansowe - jego znaczenie i wykorzystanie w rachunkowości

1.2.4. Elementy rachunku zysków i strat

1.2.5. Zasady sporządzania uproszczonego bilansu i uproszczonego rachunku zysków i strat

1.3. Zdarzenia gospodarcze (w tym operacje gospodarcze), zasady ich dokumentowania oraz ewidencji

1.3.1. Rodzaje zdarzeń gospodarczych i ich wpływ na bilans

1.3.2. Dokumentowanie zdarzeń gospodarczych; treść dowodów, korekta błędnie wystawionych dowodów księgowych

1.3.3. Kontrola i kwalifikowanie dowodów do ujęcia w księgach rachunkowych

1.3.4. Zapisy księgowe, ich treść i struktura

1.3.5. Konto jako podstawowe urządzenie służące do ewidencji operacji gospodarczych

a) cechy, rodzaje i klasyfikacja kont

b) podstawowe zasady funkcjonowania kont bilansowych, wynikowych i pozabilansowych

c) pozioma i pionowa podzielność kont

d) łączenie kont

1.3.6. Zasady ewidencji typowych operacji gospodarczych (bilansowych i wynikowych)

1.4. Prowadzenie ksiąg rachunkowych

1.4.1. Zakres podmiotowy obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych

1.4.2. Dziennik

a) funkcje dziennika

b) zasady prowadzenia dziennika w różnych technikach księgowości

1.4.3. Konta księgi głównej

a) zasada podwójnego zapisu

b) funkcje kont księgi głównej

c) zasady i terminy otwierania, prowadzenia i zamykania kont księgi głównej w różnych technikach księgowości

d) poprawianie błędów księgowych

1.4.4. Konta ksiąg pomocniczych

1) zasada powtarzanego zapisu i możliwość oraz cel prowadzenia kont ksiąg pomocniczych bez przestrzegania tej zasady

2) funkcje kont ksiąg pomocniczych

3) zasady i terminy otwierania, prowadzenia i zamykania kont ksiąg pomocniczych w różnych technikach księgowości

1.4.5. Kryteria oceny systemów rachunkowości informatycznej

a) sposób realizacji podstawowych zasad księgowości podwójnej

b) zgodność z przepisami prawa

c) dostosowanie funkcji informacyjnych do potrzeb jednostki

1.4.6. Zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej oraz zestawienie sald kont ksiąg pomocniczych

1.4.7. Obowiązek i zasady uzgadniania ksiąg rachunkowych

1.4.8. Kryteria uznawania ksiąg rachunkowych za prowadzone rzetelnie, bezbłędnie, sprawdzalnie i bieżąco

1.4.9. Miejsce prowadzenia i zasady przechowywania ksiąg rachunkowych

1.4.10. Odpowiedzialność za prowadzenie ksiąg rachunkowych

1.5. Inwentaryzacja

1.5.1. Zasady, metody, technika, częstotliwość i terminy przeprowadzania inwentaryzacji aktywów i pasywów

1.5.2. Ustalanie oraz rozliczanie różnic inwentaryzacyjnych i ich ujęcie w księgach rachunkowych

1.6. Elementy organizacji rachunkowości (dokumentacja i stosowanie)

1.6.1. Wymogi ustawowe odnośnie dokumentacji przyjętych przez jednostkę zasad (polityki) rachunkowości

1.6.2. Dokumentacja zasad emisji, obiegu i kontroli dowodów księgowych

1.6.3. Dokumentacja zasad, terminów i sposobów przeprowadzania inwentaryzacji

1.6.4. Dokumentacja zasad sprawowania kontroli wewnętrznej wspierającej system rachunkowości jednostki

B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI

Kandydat na biegłego rewidenta powinien umieć w szczególności:

1) wyjaśnić potrzebę i cel sporządzania sprawozdań finansowych przez jednostki prowadzące działalność w różnych formach prawnych, a w szczególności przez spółki handlowe oraz wskazać użytkowników tych sprawozdań i uzasadnić ich zainteresowanie informacjami prezentowanymi w sprawozdaniach finansowych,

2) wyjaśnić cele i sposoby stosowania nadrzędnych zasad rachunkowości oraz definiować pojęcia, na które powołują się te zasady,

3) określać skutki zastosowania i niezastosowania nadrzędnych zasad rachunkowości oraz nie spełnienia założenia kontynuacji działalności,

4) na podstawie przykładowych danych liczbowych inwentarza sporządzić uproszczony bilans otwarcia w związku z rozpoczęciem prowadzenia ksiąg rachunkowych,

5) księgować na kontach księgi głównej i kontach ksiąg pomocniczych operacje gospodarcze związane z:

- przychodami, rozchodami i zużyciem (odpisy amortyzacyjne) środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych,

- rozliczaniem zakupu materiałów i towarów przy stosowaniu rzeczywistych cen zakupu oraz stałych cen ewidencyjnych,

- ujęciem kosztów produkcji w układzie funkcjonalnym i ich rozliczeniem na koszt wytworzenia wyrobów gotowych i niegotowych (w toku),

- procesem sprzedaży wyrobów, towarów i usług,

- pozostałymi przychodami i kosztami operacyjnymi,

- operacjami finansowymi,

- operacjami nadzwyczajnymi,

- obliczeniem wyniku finansowego metodą statystyczną oraz ustaleniem wyniku finansowego w sposób księgowy,

- poprawianiem błędów księgowych,

6) sporządzać:

- zestawienia sald kont ksiąg pomocniczych,

- zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej,

- uproszczony bilans,

- uproszczony rachunek zysków i strat,

7) oceniać prawidłowość:

- dowodów księgowych,

- poszczególnych elementów ksiąg rachunkowych,

8) stosować zasady rozliczania różnic inwentaryzacyjnych: kolejność rozliczeń, zasady dokonywania kompensat niedoborów z nadwyżkami inwentaryzacyjnymi, kwalifikowanie ubytków i postępowanie z pozostałymi różnicami,

9) oceniać prawidłowość i kompletność dokumentacji przyjętych przez jednostkę zasad rachunkowości, a w tym:

- zakładowego planu kont,

- unormowań w zakresie inwentaryzacji, zasad emisji i obiegu dokumentów oraz funkcjonowania kontroli wewnętrznej wspierającej system rachunkowości,

- dokumentacji stosowanych systemów rachunkowości informatycznej.

2. EKONOMIA I ZARZĄDZANIE

A. ZAKRES WIEDZY

2.1. Makroekonomia

2.1.1. Podstawowe pojęcia

a) makroekonomia i mikroekonomia - zakres pojęcia

b) dobra i kryteria ich podziału

c) zasoby gospodarcze (naturalne, ludzkie, kapitałowe)

d) systemy analizy makroekonomicznej

e) produkcja, produkt, koszt, cena

f) konsumpcja, inwestycje, oszczędności

2.1.2. Funkcjonowanie rynku

a) rynek i konkurencja na nim (formy konkurencji)

b) problematyka ingerencji państwa w funkcjonowanie rynku (interwencjonizm państwowy)

c) systemy gospodarcze

d) równowaga na rynku

e) efektywność gospodarowania w różnych strukturach rynkowych

2.1.3. Produkt i dochód narodowy

a) rachunek dochodu narodowego (ujęcie realne i nominalne)

b) PKB i PNB

c) dyspozycyjny dochód ludności

d) tempo wzrostu dochodu narodowego

e) czynniki utrudniające porównywalność w czasie dochodu narodowego

f) zachwianie równowagi w gospodarce a kwestie rachunku dochodu narodowego

2.1.4. Polityka monetarna i fiskalna

a) bank centralny j ego rola i funkcje

b) polityka monetarna i jej instrumenty

c) polityka podatkowa państwa

d) funkcje podatków i kryteria ich klasyfikacji

e) źródła dochodu państwa o charakterze poza podatkowym

2.1.5. Handel zagraniczny i bilans płatniczy

a) bilans płatniczy państwa

b) rachunek obrotów bieżących i kapitałowych

c) wpływ eksportu netto na PNB

d) stopa procentowa i kurs walutowy

e) stopień wymienialności pieniądza

f) kwota importowa 2.1.6. Problematyka popytu i podaży

a) popyt i podaż oraz ich wzajemne oddziaływanie

b) czynniki kształtujące popyt i podaż

c) koszt stały, zmienny i krańcowy, użyteczność krańcowa

d) elastyczność popytu i podaży

e) warunki zachowania ceny równowagi w powiązaniu ze zmianami popytu i podaży

2.2. Mikroekonomia

2.2.1. Funkcjonowanie podmiotów gospodarczych

a) cechy przedsiębiorstwa

b) formy prawne działalności podmiotów gospodarczych

c) cele przedsiębiorstwa

d) procesy koncentracji kapitału i działalności a formy organizacyjne działalności gospodarczej

e) racjonalność i efektywność jako przesłanki funkcjonowania przedsiębiorstwa

f) czynnik czasu i ryzyka w funkcjonowaniu firmy

2.2.2. Gospodarowanie zasobami przedsiębiorstwa

a) wskaźniki ekonomiczne jako narzędzia oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa

b) metody oceny racjonalności wykorzystania rzeczowego majątku trwałego

c) ocena racjonalności inwestycji, w tym w aktywa finansowe

d) ocena gospodarowania rzeczowym majątkiem obrotowym

e) metody zarządzania należnościami

f) kapitały własne i zobowiązania jako źródła finansowania aktywów

g) ocena efektywności działalności gospodarczej na podstawie rachunku zysków i strat

h) koncepcje gospodarowania czynnikiem ludzkim

i) ocena ryzyk obciążających jednostkę gospodarczą na podstawie informacji pozabilansowych

2.2.3. Problematyka wykorzystania kapitałów

a) rola kapitałów w realizacji celów przedsiębiorstwa

b) charakterystyka źródeł powstania kapitałów (kryteria podziału)

c) ocena stopnia wykorzystania kapitałów własnych i obcych

d) efekt dźwigni finansowej

e) efektywność gospodarowania kapitałami z punktu widzenia korzyści z zainwestowanego przez udziałowców kapitału

f) metody oceny nakładów inwestycyjnych (próg rentowności)

g) ryzyko jako nieodłączny element inwestowania

2.2.4. Organizacja procesów gospodarczych

a) istota procesów gospodarczych realizowanych przez przedsiębiorstwo

b) zasady organizowania procesów gospodarczych

c) cechy, typy i formy organizowania produkcji

d) reguły ustalania cen sprzedaży

e) metody kosztowe ustalania ceny (marża brutto, netto i marża na pokrycie)

f) polityka opustów cenowych

2.3. Zarządzanie i kontrola procesów zarządzania

2.3.1 Przedsiębiorstwo i jego otoczenie

a) elementy podsystemów realizacji celów przedsiębiorstwa

b) otoczenie przedsiębiorstwa - elementy, kryteria podziału

c) podejście systemowe i sytuacyjne w analizie wpływu otoczenia na podmiot gospodarczy

2.3.2. Kierowanie, zarządzanie, kontrolowanie

a) zarządzanie, kierowanie, kontrolowanie - zdefiniowanie pojęć

b) władza organizacyjna i czynniki ją kreujące

c) role kierownicze w procesie zarządzania

d) zależność między kwalifikacjami kierowników a ich usytuowaniem w hierarchii organizacji

2.3.3. Podejmowanie decyzji gospodarczych

a) ujęcie przedmiotowe i podmiotowe problemu decyzyjnego

b) kryteria podziału problemów decyzyjnych

c) decydowanie - teorie podejmowania decyzji

d) techniki podejmowania decyzji

e) niepewność (ryzyko) jako nieodłączny element decydowania

f) etapy procesu podejmowania decyzji

g) planowanie decyzji gospodarczych i kryteria klasyfikacji planów

2.3.4. Struktury organizacyjne firmy i kierowanie zespołem ludzkim

a) więzi organizacyjne występujące w podmiotach gospodarczych

b) kryteria klasyfikacji struktur organizacyjnych

c) charakterystyka struktur organizacyjnych

d) kierowanie a przewodzenie

e) rozpiętość kierowania

f) teorie motywacji w kierowaniu ludźmi

g) style kierowania

2.3.5. System kontroli wewnętrznej

a) kontrola jako funkcja zarządzania

b) etapy procesu kontroli

c) kryteria klasyfikacji rodzajów kontroli w przedsiębiorstwie i ich charakterystyka

d) modele kontroli w zależności od typu przedsiębiorstwa

e) zakres kontroli

2.3.6. Funkcjonowanie kontroli wewnętrznej a jakość ksiąg rachunkowych i sprawozdań finansowych

a) związek kontroli wewnętrznej z rachunkowością

b) kontrolne funkcje rachunkowości i sprawozdawczości finansowej

c) elementy i instrumenty kontroli wewnętrznej dla zapewnienia rzetelności ksiąg rachunkowych i sprawozdawczości finansowej

d) kontrola wewnętrzna w środowisku informatycznym

2.3.7. Audyt wewnętrzny - istota, funkcje, obszar działań

B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI

Kandydat na biegłego rewidenta oprócz wiedzy teoretycznej dotyczącej podstawowych zagadnień z ekonomii i zarządzania powinien między innymi:

1) znać zastosowanie w praktyce funkcjonowania podmiotu gospodarczego podstawowych praw ekonomii i zarządzania,

2) znać zasady gospodarowania będącymi w dyspozycji przedsiębiorstwa zasobami materialnymi, kapitałowymi i ludzkimi oraz umieć ocenić racjonalność ich wykorzystania,

3) umieć wykorzystać w praktyce inne podstawowe zagadnienia mikroekonomii (np. inwestycje, polityka kształtowania cen, itp.),

4) znać organizację procesów gospodarczych w różnych rodzajach realizowanej działalności gospodarczej,

5) potrafić ocenić i zaprojektować struktury organizacyjne podmiotu gospodarczego, w tym w szczególności pionu rachunkowości,

6) umieć ocenić zakres wykorzystania kontroli wewnętrznej w procesie zarządzania,

7) zaprojektować (a także ocenić) strukturę i zasady funkcjonowania kontroli wewnętrznej, zapewniającej rzetelność i prawidłowość ksiąg rachunkowych oraz właściwą jakość informacji wykazywanych w sprawozdaniach.

3. PRAWO CYWILNE, PRAWO PRACY, PRAWO GOSPODARCZE

A. ZAKRES WIEDZY

3.1. Propedeutyka prawa

3.1.1. Podstawowe pojęcia prawa

3.1.2. Przegląd gałęzi prawa

3.1.3. Właściwość sądów oraz zasady i tryb postępowania przed sądami w gospodarczych sprawach cywilnych spornych i w sprawach karnych

3.1.4. Elementy prawa karnego dotyczące zasad i trybu ścigania oraz orzekania w sprawach przestępstw przeciwko mieniu, przestępstw gospodarczych, przestępstw naruszania tajemnicy państwowej i służbowej oraz przestępstw przeciwko dokumentom

3.2. Prawo cywilne

3.2.1. Osoby, mienie, czynności prawne, termin, przedawnienie roszczeń

3.2.2. Własność i inne prawa rzeczowe (własność, użytkowanie wieczyste, prawa rzeczowe ograniczone, posiadanie)

3.2.3. Zobowiązania

a) zagadnienia ogólne powstawania i wykonywania zobowiązań

b) wielość dłużników albo wierzycieli

c) ogólne przepisy o zobowiązaniach umownych

d) obowiązek zawierania umów

e) bezpodstawne wzbogacenie

f) czyny niedozwolone

g) wykonanie zobowiązań i skutki ich niewykonania, potrącenie, odnowienie, zwolnienie z długu, zmiana wierzyciela lub dłużnika

h) ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika

i) umowy: sprzedaży, zamiany, dostawy, kontraktacji, o dzieło, o roboty budowlane, najmu i dzierżawy, leasingu, użyczenia, pożyczki, rachunku bankowego, zlecenia, agencyjna, komisu, przewozu, spedycji, ubezpieczenia, przechowania, składu, spółki, poręczenia, darowizny, przekazu.

3.3. Elementy prawa pracy

3.3.1. Stosunek pracy i związane z nim obowiązki zakładu pracy i pracownika

a) umowa o pracę

b) stosunek pracy na podstawie powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę

c) wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia pracodawcy na rzecz pracownika

d) obowiązki i uprawnienia zakładu pracy i pracownika

e) odpowiedzialność materialna pracowników 3.3.2. Czas pracy

a) wymiar i rozkład czasu pracy

b) czas pracy w ruchu ciągłym

c) praca w godzinach nadliczbowych w nocy oraz w niedziele i święta

3.4. Prawo o działalności gospodarczej

3.4.1. Powszechnie obowiązujące warunki prowadzenia działalności gospodarczej (np. zasada równości przedsiębiorców wobec prawa, zasada rozliczeń bezgotówkowych, koncesjonowanie niektórych rodzajów działalności gospodarczej lub wydawanie zezwoleń, zakaz konkurencji, itp.)

3.4.2. Podstawowe pojęcia prawa handlowego

3.4.3. Powstawanie, funkcjonowanie, łączenie, przekształcanie, przejęcie i likwidacja

a) przedsiębiorstw osób fizycznych i spółek osobowych

b) spółek kapitałowych

c) przedsiębiorstw państwowych i komunalnych

d) spółdzielni

e) banków i innych instytucji finansowych

f) zakładów ubezpieczeń

3.4.4. Podstawy prawne działalności gospodarczej organizacji społecznych, fundacji i stowarzyszeń oraz przedstawicielstw osób zagranicznych

3.4.5. Prawo układowe i upadłościowe oraz postępowanie ugodowe

3.4.6. Prawo dewizowe

3.5. Odpowiedzialność za naruszenie przepisów prawa dotyczących punktów 3.1., 3.2., 3.3. i 3.4. niniejszych Wymagań

B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI

Kandydat na biegłego rewidenta powinien posiąść, oprócz wiedzy teoretycznej w zakresie ustalonym w punkcie A, także umiejętność stosowania przepisów właściwych ustaw a szczególnie umiejętności:

1) wskazywania naruszeń warunków prowadzenia działalności wynikających z przepisów ustawy prawo o działalności gospodarczej,

2) stosowania zasad wykonywania zobowiązań,

3) określania obowiązków i uprawnień stron umów cywilno-prawnych, a przede wszystkim umów:

a) sprzedaży, dostawy, o roboty budowlane, komisu, przewozu, spedycji, składu,

b) dzieło, zlecenia, agencyjnej,

c) najmu, dzierżawy i innych podobnych (leasingu),

d) rachunku bankowego, pożyczki, poręczenia, przekazu, darowizny i ubezpieczenia,

4) stosowania zasad powstawania, funkcjonowania i likwidacji przedsiębiorstw, działających w szczególności w formie osób prawnych w zakresie:

a) dopełniania obowiązków rejestrowych,

b) gromadzenia kapitałów własnych i ich przeznaczenia w ujęciu formalno-prawnym,

c) obowiązków i uprawnień walnego zgromadzenia, rady nadzorczej (komisji rewizyjnej) i zarządu w spółkach kapitałowych i spółdzielniach,

5) stosowania zasad prawa układowego, upadłościowego i dewizowego.

4. PRAWO PODATKOWE (część I)

A. ZAKRES WIEDZY

4.1. Źródła prawa podatkowego i jego wykładnie

4.2. Proceduralne prawo podatkowe

4.2.1. System podatkowy i wykonywanie zobowiązań podatkowych

a) podatek i obowiązek podatkowy

b) podmioty stosunków prawno-podatkowych

c) powstawanie i wykonywanie zobowiązań podatkowych

d) postępowanie podatkowe

e) ulgi w regulowaniu zobowiązań podatkowych

f) szacowanie podstawy opodatkowania

g) odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe

4.2.2. Kontrola skarbowa i szczególny nadzór podatkowy

4.3. Prawo karne skarbowe

4.4. Materialne prawo podatkowe

4.4.1. Podatek od towarów i usług (przedmiot opodatkowania, podatnicy i ich rejestracja, obowiązek podatkowy, zwolnienia przedmiotowe, zwolnienia podmiotowe, podstawa opodatkowania, stawki podatku, sprzedaż zwolniona i opodatkowana; podatek należny, dokumentowanie sprzedaży i jej ewidencja; podatek naliczony, dokumentacja zakupów i ich ewidencja, obniżenie i zwrot podatku, deklaracja podatkowa, terminy rozliczeń)

4.4.2. Podatek akcyzowy (przedmiot opodatkowania, podatnicy, obowiązek podatkowy, podstawa opodatkowania, stawki podatku, podatek akcyzowy w imporcie i w eksporcie, terminy i tryb regulowania zobowiązań z tytułu podatku akcyzowego)

4.4.3. Opłata skarbowa, podatek od czynności cywilno-prawnych (przedmiot opłaty i podatku, obowiązek uiszczania, podstawa obliczania, płatnicy, pobór)

4.4.4. Podatek od gier (przedmiot opodatkowania, podatnicy, stawki podatku, terminy i tryb płatności, udział płatników w poborze podatku od gier)

4.5. Prawo celne

4.5.1. Podstawowe pojęcia Kodeksu celnego (np. dozór celny, dług celny, kontrola celna, obszar celny, zgłoszenie celne)

4.5.2. Wartość celna towarów

4.5.3. Składy celne, wolne obszary celne, składy wolnocłowe

4.5.4. Procedury celne

4.5.5. Przedstawicielstwa celne, agencje celne, organy celne

B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI

Oprócz posiadania wiedzy teoretycznej o wyżej ustalonym zakresie, kandydat na biegłego rewidenta powinien w hipotetycznych sytuacjach, dysponując przykładowymi danymi liczbowymi, umieć zastosować przepisy właściwych ustaw i wydanych na ich podstawie aktów prawnych, a w szczególności umieć:

1) stosować zasady ustalania podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług (VAT) i stawki tego podatku,

2) oceniać prawidłowość faktur VAT dokumentujących zakupy i sprzedaż,

3) przewidzieć konsekwencje nieprawidłowości w dokumentowaniu zakupów i sprzedaży oraz w ewidencji prowadzonej dla potrzeb VAT,

4) stosować zasady i terminy obniżania VAT,

5) wykonywać obowiązki podatnika związane z dokumentacją i z ewidencją dla celów VAT, sporządzaniem deklaracji i uiszczaniem tego podatku,

6) ustalać podstawy i kwoty podatku akcyzowego i podatku od gier oraz wykonywać inne obowiązki podatników tych podatków,

7) ustalać wartość celną towarów,

8) stosować zasady postępowania podatkowego w przykładowych sytuacjach dotyczących zobowiązań podatkowych.

5. FINANSE

A. ZAKRES WIEDZY

5.1. Rynek finansowy

5.1.1. Elementy rynku finansowego i ich instrumenty

a) rynek pieniężny (międzybankowy rynek pieniężny, rynek krótkoterminowych bonów pieniężnych, krótkoterminowy lokacyjno-kredytowy rynek bankowy, rynek walutowy)

b) weksel jako element rynku pieniężnego (rodzaje weksli, ich elementy i funkcje oraz nadużycia wekslowe)

c) czek jako element rynku pieniężnego (rodzaje czeków, ich elementy i funkcje, czeki w obrocie zagranicznym, nadużycia w obrocie czekowym)

d) rynek kapitałowy (rynek długoterminowego kredytu bankowego, rynek długoterminowych papierów wartościowych, obligacje i akcje jako elementy tego rynku, ich znaczenie, klasyfikacja, zasady emisji i obrotu oraz ceny)

e) publiczny obrót papierami wartościowymi (charakterystyka i zasady funkcjonowania giełd papierów wartościowych, transakcje giełdowe, systemy i syntetyczne wskaźniki notowań giełdowych, równoległe i pozagiełdowe rynki papierów wartościowych, wskaźniki rynku kapitałowego)

5.1.2. Rodzaje instytucji finansowych, ich funkcje i zasady działania

5.2. Finanse przedsiębiorstw

5.2.1. Mechanizmy rynkowe a gospodarka finansowa przedsiębiorstwa

5.2.2. Kapitały (fundusze) własne przedsiębiorstw

5.2.3. Rozliczenia pieniężne gotówkowe i bezgotówkowe, w tym w walutach obcych

5.2.4. Zasilanie finansowe, analiza i prognozowanie przepływów pieniężnych

5.2.5. Wycena przepływów pieniężnych

a) wartość przyszła i procent złożony

b) wartość bieżąca i dyskonto

c) annuity i perpetuity

5.2.6. Planowanie nakładów kapitałowych (wartość bieżąca netto (NPV) i wewnętrzna stopa zwrotu (IRR), analiza i ocena projektu inwestycyjnego, decyzje inwestycyjne w warunkach ryzyka i niepewności) ; zarządzanie majątkiem finansowym

5.2.7. Długoterminowe decyzje finansowe

a) źródła finansowania długoterminowego kredyty i pożyczki długoterminowe obligacje,

b) zamienne papiery wartościowe i prawa pierwokupu akcje zwykłe i akcje uprzywilejowane b) zasady emisji i plasowania emisji na rynku

c) koszt kapitału koszt kapitału własnego koszt kapitału obcego średni ważony koszt kapitału

d) struktura finansowania, zasady działania dźwigni finansowej

e) restrukturyzacja długu

f) polityka dywidend

5.2.8. Krótkoterminowe decyzje finansowe

a) zarządzanie środkami pieniężnymi i płynnością

b) zarządzanie zapasami, należnościami i zobowiązaniami krótkoterminowymi polityka kredytu kupieckiego koszt kredytów i pożyczek krótkoterminowych pożyczki zabezpieczone i obrót wierzytelnościami bony komercyjne

c) zarządzanie kapitałem obrotowym netto

5.2.9. Planowanie finansowe: prognozy, zakres, modele

5.2.10. Ocena sytuacji finansowej przedsiębiorstwa

5.2.11. Postępowanie naprawcze oraz upadłościowe - aspekty finansowe

5.3. Wycena przedsiębiorstw

5.3.1. Wycena przedsiębiorstw metodami majątkowymi

a) metodą księgową

b) metodą ogólnej siły nabywczej pieniądza

c) metodą wartości odtworzenia

d) metodą likwidacyjną

5.3.2. Wycena przedsiębiorstw metodą dochodową (zdyskontowanych przepływów pieniężnych)

5.3.3. Wycena przedsiębiorstw metodami mieszanymi

a) metodą stopy pomnażania wartości

b) metodą średniej wartości

c) metodą z zyskiem dodatkowym

5.3.4. Wycena przedsiębiorstw innymi metodami

a) rynkową metodą wyceny mnożnikowej

b) uproszczoną metodą drogą porównań

c) metody wyceny przedsiębiorstw nierentownych

5.4. Finanse banków i instytucji finansowych

5.4.1. System bankowy - bank centralny i jego funkcje, banki komercyjne, w tym państwowe i spółdzielcze w formie spółek akcyjnych, oddziały i przedstawicielstwa banków zagranicznych

5.4.2. Operacje bankowe

5.4.3. Finansowe aspekty struktury aktywów i pasywów banku komercyjnego

5.4.4. Ryzyko bankowe i jego równoważenie (ogólne zasady i warunki udzielania kredytów - zabezpieczenia, przestrzeganie granic koncentracji, ograniczenie dopuszczalnej wartości udziałów wnoszonych przez bank do innych osób prawnych, normy pozycji walutowej, rezerwa na ryzyko ogólne, rezerwy celowe, fundusz ryzyka ogólnego)

5.4.5. Ocena wypłacalności banku

5.4.6. Bankowy Fundusz Gwarancyjny

5.5. Finanse zakładów ubezpieczeń

5.5.1. System ubezpieczeń majątkowych i osobowych (formy organizacyjno-prawne prowadzenia działalności ubezpieczeniowej, istota i rodzaje ubezpieczeń)

5.5.2. Operacje w działalności ubezpieczeniowej

5.5.3. Finansowe aspekty struktury aktywów i pasywów zakładu ubezpieczeń

5.5.4. Działalność lokacyjna

5.5.5. Ryzyko ubezpieczeniowe i jego równoważenie (m.in. rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe)

5.5.6. Ocena wypłacalności zakładu ubezpieczeń

5.5.7. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny

5.5.8. Inne instytucje ubezpieczeniowe - aspekty finansowe

5.6. Finanse publiczne

5.6.1. Jednostki zaliczane do sektora finansów publicznych

5.6.2. Ogólne zasady gospodarki finansowej jednostek zaliczanych do jednostek sektora finansów publicznych (źródła finansowania zadań publicznych, plany finansowe, dyscyplina finansów publicznych),

5.6.3. System finansowy jednostek budżetowych, zakładów budżetowych oraz środków specjalnych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych, fundusze celowe

5.6.4. Wykonywanie budżetu

a) budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego (definicja, podstawowe dochody i wydatki, zasady uchwalania)

b) dysponenci środków budżetowych

c) klasyfikacja środków publicznych

d) dotacje budżetowe, ich rodzaje, przeznaczenie, zasady rozliczania, podmioty uprawnione do otrzymania

B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI

Oprócz wiedzy teoretycznej określonej tezami wymienionymi w części A kandydat na biegłego rewidenta powinien między innymi umieć:

1) wyceniać przepływy pieniężne,

2) na podstawie danych finansowych oraz przeprowadzonych obliczeń i analiz formułować wnioski i oceniać decyzje w sprawie inwestycji finansowych,

3) kalkulować koszt kapitału własnego i obcego, w tym kredytów i pożyczek,

4) stosować elementy polityki kredytu kupieckiego,

5) sporządzać plany i prognozy finansowe,

6) oceniać sytuację finansową przedsiębiorstwa, zwłaszcza płatniczą,

7) dobierać i stosować metody wyceny przedsiębiorstw,

8) stosować instrumenty równoważenia ryzyka bankowego,

9) obliczać i oceniać wskaźnik wypłacalności banku,

10) stosować zasady tworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych (z wyłączeniem metod aktuarialnych),

11) ustalać i oceniać mierniki wypłacalności zakładu ubezpieczeń, 12) oceniać gospodarowanie środkami publicznymi.

6. RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWA (część II)

A. ZAKRES WIEDZY

6.1. Rachunkowość finansowa jednostek (z wyłączeniem jednostek prowadzących działalność na podstawie Prawa bankowego, Prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych, przepisów o funduszach inwestycyjnych oraz przepisów o działalności ubezpieczeniowej i przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych)

6.1.1. Wycena bieżąca i bilansowa poszczególnych składników aktywów i pasywów:

a) przy założeniu kontynuacji działania

b) w warunkach utraty kontynuacji działania

c) wyrażonych w walutach obcych

6.1.2. Ujęcie w księgach rachunkowych zdarzeń związanych z działalnością operacyjną, inwestycyjną i finansową dotyczących:

a) aktywów trwałych (wartości niematerialne i prawne, rzeczowe aktywa trwałe, należności długoterminowe, inwestycje długoterminowe, długoterminowe rozliczenia międzyokresowe)

b) aktywów obrotowych (zapasy, należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe, krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe)

c) kapitałów (funduszy) własnych (podstawowy, należne wpłaty na kapitał podstawowy, udziały (akcje) własne, zapasowy, z aktualizacji wyceny, pozostałe rezerwowe, zysk, strata, odpisy z zysku)

d) zobowiązań i rezerw na zobowiązania (rezerwy na zobowiązania, zobowiązania długoterminowe, zobowiązania krótkoterminowe, rozliczenia międzyokresowe)

6.1.3. Ujęcie w księgach rachunkowych różnic pomiędzy wyceną bieżącą i wyceną bilansową

6.1.4. Księgowe ujęcie procesu sprzedaży produktów i towarów

6.1.5. Wycena i księgowe ujęcie pozostałej działalności operacyjnej

6.1.6. Wycena i księgowe ujęcie operacji finansowych i nadzwyczajnych

6.1.7. Ustalanie wyniku finansowego

6.1.8. Zasady wyceny i ujmowania wybranych zagadnień, takich jak: kontrakty długoterminowe, leasing, utrata wartości aktywów, podatek odroczony, instrumenty finansowe, w tym także wbudowane instrumenty pochodne, obrót wierzytelnościami.

6.2. Rachunkowość finansowa jednostek prowadzących działalność na podstawie Prawa bankowego, Prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych, przepisów o funduszach inwestycyjnych

6.2.1. Wycena bieżąca i bilansowa poszczególnych składników aktywów i pasywów

6.2.2. Ujęcie w księgach rachunkowych zdarzeń gospodarczych związanych z działalnością operacyjną oraz inwestycyjną i finansową scharakteryzowanych w punkcie 6.1.2. Wymagań kwalifikacyjnych, a ponadto operacji specyficznych dla działalności bankowej, związanych w szczególności z:

e) operacjami bankowymi

f) rozrachunkami z bankiem centralnym, z instytucjami finansowymi i z pozostałymi jednostkami

g) papierami wartościowymi o zmiennej i stałej kwocie dochodu h) aktywami do zbycia

i) zobowiązaniami warunkowymi oraz wynikającymi z tytułu operacji kupna-sprzedaży z klauzulą odkupu

j) przychodami i kosztami z tytułu odsetek oraz innymi operacjami wpływającymi na wynik na działalności bankowej

k) kosztami działania banku

l) tworzeniem i rozwiązywaniem rezerw m.in. na należności, zobowiązania warunkowe i ogólny fundusz ryzyka

m) operacjami maklerskimi i dokonywanymi w funduszach powierniczych

6.2.3. Specyfika inwentaryzacji kredytów i należności z tytułu kredytów w bankach

6.2.4. Ujęcie w księgach rachunkowych różnic pomiędzy wyceną bieżącą i wyceną bilansową

6.2.5. Wycena i księgowe ujęcie operacji nadzwyczajnych

6.2.6. Ustalanie wyniku finansowego

6.3. Rachunkowość finansowa jednostek prowadzących działalność na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej oraz przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

6.3.1. Wycena bieżąca i bilansowa poszczególnych składników aktywów i pasywów

6.3.2. Ujęcie w księgach rachunkowych zdarzeń gospodarczych związanych z działalnością operacyjną i finansową scharakteryzowanych w punkcie 6.1.2. Wymagań kwalifikacyjnych, a ponadto operacji specyficznych dla działalności ubezpieczeniowej, związanych w szczególności z:

a) działalnością lokacyjną

b) należnościami od ubezpieczających, od pośredników ubezpieczeniowych oraz z tytułu reasekuracji

c) rezerwami techniczno-ubezpieczeniowymi

d) zobowiązaniami depozytowymi wobec reasekuratorów

e) zobowiązaniami z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich i z tytułu reasekuracji,

f) przychodami ze składek i z lokat

g) wypłatami odszkodowań i świadczeń z uwzględnieniem udziału reasekuratorów

h) kosztami akwizycji

i) kosztami działalności ubezpieczeniowej (administracyjnymi)

j) kosztami działalności lokacyjnej

6.3.3. Specyfika inwentaryzacji rezerwy składek oraz szkód zgłoszonych a nie zlikwidowanych w zakładach ubezpieczeń

6.3.4. Ujęcie w księgach rachunkowych różnic pomiędzy wyceną bieżącą i wyceną bilansową

6.3.5. Księgowe ujęcie pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych

6.3.6. Ustalanie wyniku technicznego i finansowego

6.3.7. Specyficzne zagadnienia rachunkowości funduszy emerytalnych

6.4. Rachunkowość jednostek finansów publicznych

6.5. Rachunkowość przedsiębiorstw w szczególnych sytuacjach (zakładanie, przekształcanie, połączenie, przejęcie, postępowanie naprawcze, likwidacja, upadłość)

B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI

Oprócz wiedzy teoretycznej i umiejętności przewidzianych w wymaganiach kwalifikacyjnych z przedmiotu RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWA (część I) oraz wiedzy przedstawionej tezami w części A, kandydat na biegłego rewidenta powinien posiadać między innymi następujące umiejętności:

1) stosowania zasad wyceny bieżącej poszczególnych składników aktywów i pasywów:

a) banków i innych instytucji finansowych,

b) zakładów ubezpieczeń,

c) pozostałych jednostek,

2) dokumentowania i dekretowania na konta księgi głównej i ksiąg pomocniczych zdarzeń w tym operacji dotyczących:

- wartości niematerialnych i prawnych,

- środków trwałych i leasingu,

- środków trwałych w budowie,

- inwestycji w nieruchomości i w wartości niematerialne i prawne

- inwestycji długoterminowych i krótkoterminowych w aktywa finansowe,

- instrumentów finansowych,

- gotówki, środków na rachunkach bankowych, kredytów bankowych, weksli i czeków,

- środków pieniężnych w drodze i innych środków pieniężnych,

- rozrachunków z odbiorcami i dostawcami,

- rozrachunków publicznoprawnych,

- rozrachunków z pracownikami,

- pożyczek długo- i krótkoterminowych,

- pozostałych rozrachunków,

- rozliczenia zakupu materiałów, towarów i dóbr inwestycyjnych,

- zakupu usług,

- zakupu i sprzedaży wierzytelności,

- materiałów i towarów,

- kosztów działalności (w tym według rodzajów, rozliczenia kosztów i kosztów rozliczonych),

- pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych,

- przychodów i kosztów finansowych,

- rozliczeń międzyokresowych kosztów, w tym aktywów z tytułu podatku odroczonego,

- wyrobów i półfabrykatów,

- obrotów wewnętrznych i kosztów własnych obrotów wewnętrznych,

- sprzedaży wyrobów, półfabrykatów i usług (produktów), towarów, materiałów, sprzedaży komisowej,

- zysków i strat nadzwyczajnych,

- kapitałów (funduszy) zasadniczych,

- rezerw (w tym na odroczony podatek dochodowy, na ryzyko bankowe oraz rezerw techniczno-ubezpieczeni owych),

- funduszy specjalnego przeznaczenia,

- operacji bankowych i innych operacji typowych dla działalności banku,

- działalności ubezpieczeniowej,

- ustalania wyniku finansowego,

- podatku dochodowego i innych obowiązkowych obciążeń wyniku,

- rozliczania wyniku finansowego,

3) stosowania zasady współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów, w tym kosztów i przychodów długoterminowych umów budowlanych,

4) stosowania zasad wyceny bilansowej poszczególnych składników aktywów i pasywów we wszystkich rodzajach jednostek (z uwzględnieniem zasady ostrożności) i księgowania różnic powstałych w związku z wyceną bilansową,

5) stosowania zasad rachunkowości obowiązujących jednostki w stanie likwidacji i upadłości oraz związanych z połączeniem jednostek i postępowaniem naprawczym.

7. PRAWO PODATKOWE (część II)

A. ZAKRES WIEDZY

7.1. Podatek dochodowy od dochodów z działalności gospodarczej

7.1.1. Podatnicy

7.1.2. Przedmiot opodatkowania

7.1.3. Rok podatkowy

7.1.4. Przychody

7.1.5. Koszty uzyskania przychodów

7.1.6. Zwolnienia przedmiotowe

7.1.7. Podstawa opodatkowania

7.1.8. Wysokość podatku

7.1.9. Pobór podatku (zaliczki i rozliczenie roczne)

7.2. Podatki: od nieruchomości i od środków transportowych

7.2.1 Przedmiot opodatkowania

7.2.2. Podatnicy

7.2.3. Data powstania i wygaśnięcia obowiązku podatkowego

7.2.4. Zwolnienia

7.2.5. Tryb płatności

7.3. Podatek rolny

7.3.1. Przedmiot opodatkowania

7.3.2. Podatnicy

7.3.3. Data powstania i wygaśnięcia obowiązku podatkowego

7.3.4. Zasady ustalania wysokości podatku

7.3.5. Zwolnienia i ulgi

7.4. Podatek leśny

7.4.1. Przedmiot opodatkowania

7.4.2. Podatnicy

7.4.3. Data powstania i wygaśnięcia obowiązku podatkowego

7.4.4. Zasady ustalania wysokości podatku

7.4.5. Zwolnienia i ulgi

7.5. Międzynarodowe prawo podatkowe - opodatkowanie dochodów uzyskiwanych za granicą i umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania

7.6. Obciążenia jednostek z tytułu wniesienia kapitału przez Skarb Państwa

B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI

Oprócz wiedzy teoretycznej w toku egzaminów od kandydatów na biegłych rewidentów będą egzekwowane między innymi umiejętności ustalania, na podstawie hipotetycznych sytuacji i danych liczbowych:

1) przychodów podlegających opodatkowaniu, kosztów uzyskania przychodów i podstaw opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych i fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz kwot podatku,

2) wykonywania obowiązków płatnika podatku dochodowego,

3) określania przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości, podatkiem rolnym, podatkiem leśnym oraz obciążeniami z tytułu wniesienia do przedsiębiorstw kapitału przez Skarb Państwa,

4) wskazywania podatników podatków wymienionych w p. 3,

5) określania możliwości i skutków zastosowania postanowień umów między-narodowych o unikaniu podwójnego opodatkowania,

6) stosowania przepisów właściwych ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie delegacji ustawowych.

8. RACHUNEK KOSZTÓW I RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA

A. ZAKRES WIEDZY

8.1. Rachunek kosztów

8.1.1. Koszty i pojęcia bliskoznaczne

8.1.2. Miejsce rachunku kosztów w systemie informacyjnym przedsiębiorstwa, przedmiot, cele i zadania rachunku kosztów, ewolucja rachunku kosztów

8.1.3. Klasyfikacja kosztów dla potrzeb rachunkowości finansowej

8.1.4. Koszty a struktura organizacyjna przedsiębiorstwa

8.1.5. Przekroje ewidencyjne kosztów a układ rachunku zysków i strat, dostosowanie ewidencji kosztów do potrzeb jednostki, uproszczenia w ewidencji kosztów

8.1.6. Istota, przedmiot, rodzaje i metody kalkulacji kosztów

8.1.7. Koszty działalności pomocniczej i ich rozliczenie

8.1.8. Sprawozdawczy rachunek kosztów

8.1.9. Rachunek kosztów normalnych, uzasadniona część pośrednich kosztów produkcyjnych

8.1.10. Rachunek kosztów standardowych (normatywnych, postulowanych)

a) kalkulacja i analiza odchyleń kosztów rzeczywistych od standardowych

b) odchylenia kosztów faktycznych od kosztów standardowych wytworzenia w zakresie kosztów materiałów bezpośrednich, płac bezpośrednich i kosztów pośrednich

c) przyczyny odchyleń kosztów bezpośrednich oraz pośrednich kosztów stałych i zmiennych

d) struktura odchyleń cząstkowych składających się na odchylenie zysku operacyjnego

8.1.11. Klasyfikacja kosztów dla celów zarządzania

8.1.12. Rachunek kosztów zmiennych, metody wyodrębniania kosztów stałych i zmiennych, rachunek kosztów zmiennych a krótkookresowy wynik finansowy

8.1.13. Zmiany w otoczeniu przedsiębiorstwa i ich wpływ na zakres informacji dostarczanych przez rachunek kosztów, nowoczesne koncepcje rachunku kosztów: rachunek kosztów działań, rachunek kosztów cyklu zużycia produktu, rachunek kosztów docelowych (target costing)

8.2. Rachunkowość zarządcza

8.2.1. Rola rachunkowości zarządczej w podejmowaniu decyzji

8.2.2. Pomiar kosztów i korzyści w rachunkowości zarządczej

8.2.3. Decyzje krótkookresowe w oparciu o analizę relacji koszty - rozmiary produkcji - zysk oraz koncepcję marży na pokrycie, kalkulacja progu rentowności, analiza wrażliwości na zmiany przychodów i kosztów, marża bezpieczeństwa, koncepcja rachunku wielostopniowego i marży segmentowej, decyzje przy istnieniu czynników ograniczających, decyzje cenowe dla zamówień specjalnych

8.2.4. Decentralizacja zarządzania, ośrodki odpowiedzialności, mierniki oceny efektywności działania ośrodków odpowiedzialności

8.2.5. Planowanie i budżetowanie oraz ocena wykonania budżetów

a) planowanie i kontrola w zarządzaniu; znaczenie wewnętrznych sprawozdań informujących o wykonaniu zamierzeń i odchyleniach pomiędzy wielkościami planowanymi a rzeczywistymi

b) budżet główny (wiodący), jego elementy i sposób przygotowania, budżet operacyjny i budżet finansowy; budżety elastyczne

c) sprawozdania z wykonania budżetów

d) budżetowanie z wykorzystaniem rachunku kosztów działań

8.2.6. Rachunek efektywności decyzji długookresowych

a) rodzaje inwestycji

b) budżetowanie kapitałowe

c) metody oceny efektywności decyzji inwestycyjnych

d) ryzyko związane z podejmowaniem decyzji długookresowych

8.2.7. Nowoczesne systemy pomiaru i oceny dokonań w przedsiębiorstwie, stosowanie systemów zarządzania wykorzystujących niefinansowe mierniki pomiaru osiągnięć, zrównoważona karta osiągnięć (Balanced Scorecard)

B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI

Od kandydatów na biegłych rewidentów będą wymagane między innymi następujące umiejętności:

1) odróżniania kosztów od wydatków i strat,

2) kwalifikowania poszczególnych składników kosztów do:

a) kosztów bezpośrednich i pośrednich,

b) kosztów produktu i okresu,

c) kosztów stałych i kosztów zmiennych,

d) kosztów zapadłych, kosztów znaczących i utraconych korzyści,

e) kosztów kontrolowanych i niekontrolowanych,

3) przeprowadzania analizy wpływu zmian w otoczeniu rynkowym i produkcyjnym na poziom i strukturę kosztów,

4) ustalania wyniku finansowego przy zastosowaniu rachunku kosztów pełnych oraz rachunku kosztów zmiennych,

5) ustalania wpływu metody wyceny zużycia materiałów na koszt wytworzenia (cen przeciętnych, metody FIFO, metody LIFO),

6) rozliczania kosztów wydziałów pomocniczych,

7) kalkulacji kosztów produktów w rachunku kosztów działań,

8) obliczania progu rentowności dla produktu jednorodnego i niejednorodnego,

9) obliczania marży na pokrycie, marży bezpieczeństwa i dźwigni operacyjnej, 10) przeprowadzania analizy problemów typu:

a) wytworzyć czy kupić,

b) jednorazowe zamówienie w ramach wolnych mocy produkcyjnych,

c) optymalizacja struktury asortymentowej,

d) regulacja zapasów,

11) ustalania dolnych granic cen rynkowych na wytwarzane produkty oraz wielkości zamówienia (ceny wewnętrzne - transferowe i zewnętrzne),

12) sporządzania wielostopniowego i wieloblokowego rachunku kosztów i wyników okresu,

13) opracowania elementów budżetu głównego (wiodącego),

14) ustalania standardowego kosztu wytworzenia produktu oraz sporządzania elastycznych budżetów kosztów,

15) obliczania odchyleń kosztów bezpośrednich i kosztów pośrednich oraz przeprowadzania analizy ich przyczyn,

16) posługiwania się programowaniem liniowym i innymi metodami matematycznymi w zakresie zastosowań niezbędnych w rachunkowości zarządczej,

17) wykorzystania nowoczesnego systemu pomiaru i oceny efektów działalności przedsiębiorstwa,

18) wykorzystania rachunku kosztów działań do zarządzania efektywnością zasobów i procesów oraz rentownością klientów.

Ponadto kandydat na biegłego rewidenta powinien wykazać między innymi wiedzę o:

1) znaczeniu kosztów i konsekwencjach braku odpowiedniej informacji o kosztach,

2) konsekwencjach kreowania odpowiedniego wyniku finansowego poprzez dostosowywanie rozwiązań rachunkowości finansowej do bieżących doraźnych potrzeb, w tym podatkowych, na sytuację finansową przedsiębiorstwa w długim okresie czasu, w sytuacji, gdy spółka zamierza wejść na giełdę,

3) zagrożeniach, jakie niosą za sobą decyzje podejmowane w oparciu o niewłaściwe informacje,

4) znaczeniu oceny rezultatów działania firmy za pomocą mierników (często niefinansowych), które odzwierciedlają proces kreowania wartości dla akcjonariusza znacznie lepiej niż tradycyjne mierniki finansowe,

5) przydatności informacji strategicznych dla inwestorów,

6) znaczeniu weryfikacji przez biegłego rewidenta informacji niefinansowych oraz informacji o prognozowanych wielkościach finansowych.

9. SPRAWOZDANIA FINANSOWE I ICH ANALIZA

A. ZAKRES WIEDZY

9.1. Ogólne zasady sporządzania sprawozdań

9.1.1. Rodzaje sprawozdań, ich przeznaczenie i wykorzystanie dla potrzeb zarządzania jednostką i zewnętrznych

9.1.2. Funkcje sprawozdań finansowych

9.1.3. Normy (standardy) jakości sprawozdań finansowych

9.2. Roczne jednostkowe sprawozdanie finansowe banków i innych instytucji finansowych, zakładów ubezpieczeń oraz pozostałych jednostek

9.2.1. Części składowe sprawozdań finansowych

9.2.2. Wymagania prawa podatkowego odnoszące się do jednostkowych rocznych sprawozdań finansowych

9.2.3. Ciągłość bilansowa, układ bilansu i treść ekonomiczna poszczególnych jego części; związek danych w poszczególnych pozycjach bilansu z danymi księgi głównej i ksiąg pomocniczych; różnice pomiędzy danymi w księdze głównej i w niektórych pozycjach bilansu; stosowanie zasady wykazywania w bilansie danych w wartości netto

9.2.4. Okresy objęte rachunkiem zysków i strat, jego układ i treść ekonomiczna poszczególnych części i pozycji; wariant porównawczy i wariant kalkulacyjny rachunku zysków i strat (nie stosowane przez banki i zakłady ubezpieczeń), rachunek zysków i strat banku, techniczny rachunek ubezpieczeń majątkowych i osobowych, techniczny rachunek ubezpieczeń na życie, ogólny rachunek zysków i strat ubezpieczyciela; związek danych w poszczególnych pozycjach rachunku zysków i strat z danymi księgi głównej i ksiąg pomocniczych; ujęcie różnic wynikających ze stosowania przepisów ustawy o rachunkowości i przepisów prawa podatkowego

9.2.5. Informacje dodatkowe obejmujące wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje objaśniające

9.2.6. Rachunek przepływów pieniężnych, rodzaje przepływów, treść ekonomiczna poszczególnych wielkości i wskaźników, w tym przepływy pieniężne netto; bilansowa zmiana środków pieniężnych, środki pieniężne na początek i koniec okresu: wykorzystywanie analizy środków pieniężnych do oceny sytuacji finansowej jednostki,

9.2.7. Zestawienie zmian w kapitale (funduszu własnym) - treść zestawienia, jednostki zobowiązane do jego sporządzenia)

9.2.8. Sprawozdanie z działalności jednostki (treść sprawozdania, jednostki zobowiązane do sporządzania)

9.2.9. Części składowe sprawozdania finansowego jednostki, w skład której wchodzą wewnętrzne jednostki sporządzające samodzielne sprawozdania finansowe; rachunek wyłączeń z łącznego sprawozdania finansowego jednostki; sposób i zasady ujęcia w łącznym sprawozdaniu finansowym sprawozdań finansowych oddziałów (zakładów) znajdujących się poza terytorium RP

9.2.10. Terminy i tryb sporządzania i zatwierdzania rocznych sprawozdań finansowych, postępowanie w związku ze zdarzeniami po dacie sprawozdania finansowego mającymi istotny wpływ na treść sprawozdania, sposób postępowania przy błędach podstawowych

9.2.11. Zasady sporządzania sprawozdań z działalności emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu lub ubiegających się o ich dopuszczenie

9.3. Roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe grupy kapitałowej

9.3.1. Podmioty zobowiązane do sporządzania rocznych skonsolidowanych sprawozdań finansowych, elementy tych sprawozdań, sprawozdania podmiotów objęte sprawozdaniem skonsolidowanym, wyłączenia i zwolnienia

9.3.2. Jednostki wyłączone z konsolidacji

9.3.3. Warunki zwolnienia od sporządzania sprawozdania skonsolidowanego

9.3.4. Konsolidacja pełna; obowiązki członków grupy kapitałowej w zakresie terminów sporządzania jednostkowych rocznych sprawozdań finansowych oraz stosowania w nich jednakowych zasad wyceny aktywów i pasywów; eliminacja obrotów i niezrealizowanych wyników wewnętrznych; ustalanie, rozliczanie i ewidencjonowanie wartości firmy i ujemnej wartości firmy. Kapitał z aktualizacji wyceny; udziały i wyniki mniejszościowe.

9.3.5 Konsolidacja metodą praw własności; zakres stosowania metody, wycena udziałów na dzień rozpoczęcia wywierania znaczącego wpływu, wycena udziałów na koniec roku obrotowego i w latach następnych, zasady ustalania i rozliczania wartości firmy i ujemnej wartości firmy, wyłączenia.

9.3.6. Konsolidacja metodą proporcjonalną; udziały w jednostkach współzależnych nie będących spółkami handlowymi; zasady i tytuły wyłączeń, wartość firmy, ujemna wartość firmy, rozliczenie wartości firmy, rezerwa kapitałowa jednostek podporządkowanych, dzień na który ustala się różnice,

9.3.7. Terminy sporządzania i zatwierdzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych

9.3.8. Dokumentacja konsolidacji sprawozdań finansowych

9.4. Obowiązki sprawozdawcze spółek, których akcje znajdują się w publicznym obrocie

9.5. Analiza finansowa

9.5.1. Cele i metody analizy finansowej

k) funkcje i płaszczyzny analizy finansowej,

1) metody analizy finansowej i ich dobór,

m) kryteria, miary i mierniki analizy finansowej i ich dobór

n) modelowe rozwiązania analizy finansowej i kierunki ich ewolucji

9.5.2. Wskaźniki wstępnej oceny sytuacji jednostki na podstawie sprawozdania finansowego; wskaźniki dynamiki i wskaźniki struktury składników majątkowych i źródeł ich finansowania

9.5.3. Przygotowanie sprawozdań finansowych do dokonania analizy (grupowanie pozycji, doprowadzenie do porównywalności sprawozdań dotyczących różnych okresów i sporządzonych wg odmiennych zasad, eliminacja pozycji dotyczącej operacji wewnętrznych, uwzględnienie inflacji)

9.5.4. Wskaźniki oceniające wykorzystanie majątku i kapitałów

9.5.5. Wskaźniki oceniające rentowność (w tym również wyniki finansowe)

9.5.6. Wskaźniki płynności, wskaźniki cash flow

9.5.7. Wskaźniki rynku kapitałowego

B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI

Kandydat na biegłego rewidenta powinien wykazać między innymi umiejętności:

1) sporządzania wszystkich elementów rocznych jednostkowych, łącznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych:

a) banków i innych instytucji finansowych,

b) zakładów ubezpieczeń,

c) pozostałych jednostek oraz sprawozdań z działalności,

2) oceny prawidłowości sprawozdań wymienionych w punkcie 1,

3) przygotowywania danych ze sprawozdań finansowych w zakresie niezbędnym do przeprowadzania analizy finansowej,

4) dokonywania - przy pomocy metod statystycznych - obliczeń służących do analizy finansowej banków, zakładów ubezpieczeń i pozostałych jednostek (w tym spółek, których akcje znajdują się w publicznym obrocie),

5) w zakresie komentowania i opiniowania sytuacji finansowej i majątkowej jednostek oraz jej elementów.

10. BADANIE SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH I INNE USŁUGI BIEGŁEGO REWIDENTA

A. ZAKRES WIEDZY

10.1. Cel, przedmiot i przebieg badania sprawozdań finansowych

10.1.1. Cel badania

10.1.2. Przedmiot badania

10.1.3. Przebieg badania, w tym także rozpoznanie podmiotu, ustalenie istotności ogólnej i poszczególnych sald, ustalenie ryzyka, plan badania

10.1.4. Opinia i raport z badania, ich znaczenie dla odbiorców; rodzaje opinii; cechy i treść raportu

10.2. Zasady wykonywania zawodu biegłego rewidenta

10.2.1. Zagadnienia prawne i organizacyjne obowiązkowego badania i ogłaszania sprawozdań finansowych

10.2.2. Biegły rewident w Polsce, zasady prawne jego działania i odpowiedzialności

10.2.3. Etyka zawodowa

10.2.4. Normy wykonywania zawodu biegłego rewidenta

10.2.5. Samorząd biegłych rewidentów

10.3. Metody, procedury, techniki i przebieg badania sprawozdań finansowych

10.3.1. Rodzaje i charakterystyka poszczególnych metod, procedur i technik badania:

a) badania kompletne,

b) badania wyrywkowe,

c) przegląd analityczny,

d) zastosowanie statystyki do doboru prób przy badaniu wyrywkowym,

e) istotność i ryzyko badania,

f) wykorzystanie w badaniu metod analizy sytuacji majątkowej i finansowej.

10.3.2. Organizacja badania (planowanie, wykorzystanie pracy rewidenta zakładowego, inne prace przygotowawcze, wstępny przegląd analityczny, obserwacja inwentaryzacji)

10.3.3. Dowody i dokumentacja badania

10.3.4. Badanie i ocena systemu rachunkowości i powiązanych z nim elementów systemu kontroli wewnętrznej

10.3.5. Badanie wiarygodności (istotności) sald i grup operacji

10.3.6. Badanie rachunkowości informatycznej

a) badanie i ocena środowiska informatycznego

b) badanie systemów użytkowych

- badanie metodą "obok komputera" i "przez komputer"

- badanie za pomocą programów rewizyjnych

c) wykorzystanie techniki komputerowej jako narzędzia wspomagającego biegłego rewidenta

10.3.7. Obowiązki kierownicze i nadzorcze związane z badaniem sprawozdań finansowych

10.3.8. Czynności związane z zakończeniem badania

10.4. Badanie poszczególnych pozycji sprawozdania finansowego i związanych z nimi zagadnień

10.4.1. Problemy badania inwentaryzacji; badanie składników majątku przy braku inwentaryzacji

10.4.2. Badanie poszczególnych pozycji bilansu

10.4.3. Badanie poszczególnych pozycji rachunku zysków i strat

10.4.4. Badanie zdarzeń po dacie bilansu

10.4.5. Badanie rozliczeń z budżetem

10.4.6. Badanie zagrożeń kontynuacji działania

10.4.7. Badanie rachunku przepływów pieniężnych

10.4.8. Badanie zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym

10.4.9. Badanie sprawozdań z działalności

10.4.10. Badanie innych zagadnień

10.4.11. Specyficzne zagadnienia przy badaniu sprawozdań finansowych banków i zakładów ubezpieczeń

10.4.12. Badanie sprawozdań skonsolidowanych grup kapitałowych

10.4.13 Jednostka dominująca, zależna, stowarzyszona

10.4.14. Metody konsolidacji: pełna, praw własności, proporcjonalna

10.5. Inne usługi biegłego rewidenta

10.5.1. Badanie sprawozdania założycieli spółki akcyjnej

10.5.2. Usługi przy zakładaniu i przekształcaniu spółek oraz emisji papierów wartościowych

10.5.3. Przeglądy śródrocznych sprawozdań i raportów finansowych

10.5.4. Badanie łączących się spółek

10.5.5. Pozostałe usługi biegłego rewidenta

B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI

Kandydat na biegłego rewidenta powinien wykazać, że umie między innymi:

1) stosować prawne i etyczne zasady postępowania ofertowego oraz formułować istotne postanowienia umów o badanie sprawozdań finansowych,

2) stosować:

- przepisy ustawy o rachunkowości odnoszące się do badania sprawozdań finansowych,

- postanowienia norm wykonywania zawodu biegłego rewidenta wydanych przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów,

- postanowienia wydanych przez IFAC międzynarodowych wytycznych (standardów) rewizji finansowej (w sprawach nieuregulowanych polskimi przepisami i normami),

3) kreować postępowanie biegłego rewidenta zgodnie z postanowieniami Kodeksu etyki zawodowej biegłych rewidentów,

4) ustalać istotność ogólną i istotności cząstkowe,

5) szacować ryzyko badania,

6) oceniać wartość dowodową dokumentów rewizyjnych,

7) sporządzać dokumenty robocze i raport z badania sprawozdania finansowego a także oceniać wpływ faktów rewizyjnych na rodzaj sporządzonej opinii biegłego rewidenta,

8) dobierać i stosować właściwe metody, procedury i techniki badania rocznych sprawozdań finansowych i przeprowadzania przeglądów śródrocznych sprawozdań finansowych,

9) oceniać możliwość kontynuacji działania przez jednostkę,

10) oceniać systemy rachunkowości prowadzonej różnymi technikami i kontroli wewnętrznej.

§ 2.

Traci moc uchwała nr 376/26/2001 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 25 czerwca 2001 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych dla kandydatów na biegłych rewidentów.

§ 3.

Uchwała wchodzi w życie z dniem 1 września 2004 r. i ma zastosowanie do kandydatów na biegłych rewidentów, którzy wyrażą wolę przystąpienia do egzaminów na biegłego rewidenta według zasad określonych w uchwale nr 312/22/2001 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z 5 lutego 2001 r. w sprawie egzaminów na biegłych rewidentów.