Udział prokuratora w sprawach o przestępstwa prywatnoskargowe.

Akty korporacyjne

Prok.2012.10.29

Akt nieoceniany

Wersja od: 29 października 2012 r.

WYTYCZNE

PROKURATORA GENERALNEGO

z dnia 29 października 2012 r.

w sprawie udziału prokuratora w sprawach o przestępstwa prywatnoskargowe

PG VII G 021/24/12

Działając na zasadzie art. 10 ust. 1 ustawy 7 dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 Nr 270, poz. 1599 z późn. zm.), w celu ujednolicenia praktyki, usunięcia pojawiających się w niej nieprawidłowości oraz uwzględnienia w postępowaniu karnym prawnie chronionych interesów pokrzywdzonego, a także realizacji obowiązku strzeżenia praworządności, przekazuję następujące wytyczne:

1. W przypadku złożenia przez pokrzywdzonego zawiadomienia o przestępstwie prywatnoskargowym prokurator winien w pierwszej kolejności rozważyć, czy intencją skarżącego było żądanie objęcia przez prokuratora ścigania z urzędu w tej sprawie w oparciu o przepis art. 60 § 1 k.p.k., czy też wniesienie własnej skargi, którą autor błędnie skierował do prokuratury zamiast do sądu. Dalsze procedowanie prokuratora regulują przepisy §§ 270 - 272 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 marca 2010 r. Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz. U. Nr 49 poz. 296 z późn. zm.).

2. Dokonując analizy zawiadomienia o przestępstwie prywatnoskargowym, należy zbadać termin przedawnienia karalności określony w art. 101 § 2 k.k., mając na uwadze, iż wskazany w tym przepisie termin roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, wiąże również prokuratora.

3. W każdym przypadku wpłynięcia do prokuratury informacji o popełnionym przestępstwie prywatnoskargowym lub uzyskania takiej wiedzy z innych źródeł np. mediów, prokurator winien podjąć decyzję w przedmiocie objęcia czynu ściganiem z urzędu, mając na względzie, że takie rozstrzygnięcie musi być oparte o obiektywne kryteria, a ściganie z urzędu jest obowiązkiem prokuratora, jeżeli wymaga tego interes społeczny.

4. Oceniając, czy interes społeczny wymaga objęcia ściganiem z urzędu przestępstwa prywatnoskargowego, prokurator bierze pod uwagę w szczególności;

- okoliczności odnoszące się do osoby pokrzywdzonego, w tym zwłaszcza jego zdolność do realizacji uprawnień w zakresie oskarżenia prywatnego, uwzględniając w szczególności nieporadność z uwagi na wiek, chorobę, kalectwo, zależność od sprawcy i szczególnie trudną sytuację życiową;

- okoliczności odnoszące się do strony podmiotowej (szczególna złośliwość) i przedmiotowej czynu (działanie w miejscu publicznym, poważny rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa) oraz charakteryzujące sprawcę (jego właściwości i warunki osobiste);

- konieczność kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa i poczucia, że organy państwowe stanowczo reagują na drastyczne przypadki łamania prawa.

Okoliczności te nie muszą występować łącznie.

5. Objęcie czynu ściganiem z urzędu uzasadniają również obiektywne trudności w ustaleniu przez pokrzywdzonego niezbędnych danych osobowych sprawcy przestępstwa, zwłaszcza jeśli przestępstwo popełniono za pośrednictwem telefonu lub Internetu. Wówczas po ujawnieniu personaliów sprawcy umożliwiających pokrzywdzonemu wniesienie prywatnego aktu oskarżenia prokurator dokonuje ponownej oceny istnienia interesu społecznego w ściganiu czynu z urzędu,

6. Wszczęcie postępowania karnego przez prokuratora w sprawie o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego powinno wyrazić się w formie wydania postanowienia o wszczęciu postępowania przygotowawczego w oparciu o przepisy art art. 303 i 60 § 1 k.p.k. W uzasadnieniu takiego postanowienia prokurator powinien dać wyraz temu, dlaczego w jego ocenie interes społeczny wymaga ingerencji prokuratora w postępowanie.

7. W przypadku toczącego się postępowania o czyn ścigany z oskarżenia publicznego prokurator powinien dać wyraz woli realizacji swych uprawnień wynikających z art. 60 § 1 k.p.k. poprzez wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów albo o uzupełnieniu postanowienia o przedstawieniu zarzutów, jeżeli czynu tego dotychczas nie zarzucono. Objęcie ściganiem czynu uprzednio kwalifikowanego jako przestępstwo publicznoskargowe następuje poprzez wydanie postanowienia o zmianie postanowienia o przedstawieniu zarzutów odnoszącego się do czynu prywatnoskargowego.

8. Kwalifikacja prawna zarzucanego podejrzanemu czynu publicznoskargowego powinna obejmować pozostające z nim w kumulatywnej kwalifikacji przestępstwo prywatnoskargowe, o ile nie zachodzi pozorny zbieg przepisów ustawy.

9. W sytuacji gdy w zażaleniu na postanowienie o odmowie wszczęcia albo o umorzeniu postępowania kwestionowany jest zarówno prywatnoskargowy charakter czynu, jak i brak interesu społecznego w objęciu go ściganiem z urzędu, zażalenie przesyła się w pierwszej kolejności właściwemu sądowi, a w przypadku gdy sąd nie uwzględni zażalenia, prokuratorowi nadrzędnemu, zgodnie z art. 465 § 2 a k.p.k.

10. W toku postępowania sądowego, w przypadku uprzedzenia przez sąd o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej czynu publicznoskargowego na przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego, prokurator powinien zająć jednoznaczne stanowisko w przedmiocie objęcia czynu ściganiem z urzędu albo odmowy objęcia ściganiem, biorąc pod uwagę okoliczności wymienione w pkt.3.

11. Prokuratorzy okręgowi winni rozważyć zasadność przeprowadzania okresowych bądź doraźnych czynności w trybie kontroli służbowej, przewidzianych przepisami § 74 ust. 3 pkt 1 - 4 Regulaminu wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury, spraw, w których odmówiono wszczęcia postępowania przygotowawczego lub umorzono takie postępowanie wobec braku interesu społecznego w objęciu oskarżeniem publicznym przestępstw prywatnoskargowych, w odniesieniu do tych postępowań, w których końcowe decyzje merytoryczne nie były poddane kontroli instancyjnej. Przy planowaniu kontroli należy uwzględnić termin przedawnienia określony w art. 101 § 2 k.k.

12. W sprawach prywatnoskargowych objętych przez prokuratora ściganiem z urzędu, z uwagi na charakter tych przestępstw, należy każdorazowo rozważyć możliwość zainicjowania postępowania mediacyjnego, dokumentując decyzję odmowną w tej kwestii zapiskiem na obwolucie akt podręcznych sprawy.