Sprawozdanie kadencyjne Naczelnej Rady Lekarskiej.
Lekarz.2018.4.20
Akt nieocenianyUCHWAŁA Nr 4/18/VI
NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ
z dnia 20 kwietnia 2018 r.
w sprawie sprawozdania kadencyjnego Naczelnej Rady Lekarskiej
ZAŁĄCZNIK
SPRAWOZDANIE KADENCYJNE NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ
za lata 2014-2018
SPRAWOZDANIE KADENCYJNE NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ
za lata 2014-2018
1) finansowania ochrony zdrowia,
2) organizacji opieki zdrowotnej,
3) kształcenia lekarzy i lekarzy dentystów,
4) ochrony dobrego wizerunku środowiska lekarskiego i dobrego imienia poszczególnych lekarzy i zabiegania o rozwiązania prawne, które będą służyły wolnemu od nacisków administracyjnych, godnemu wykonywaniu zawodów lekarza i lekarza dentysty.
Naczelna Rada Lekarska w okresie VII kadencji podjęła szereg uchwał, stanowisk i apeli realizujących zadania samorządu lekarskiego ustalone przez ustawę z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich oraz przez Krajowy Zjazd Lekarzy.
Naczelna Rada Lekarska VII kadencji odbyła swoje pierwsze posiedzenie w dniu 4 kwietnia 2014 r.
W roku 2014 Naczelna Rada Lekarska podjęła 30 uchwał, 20 stanowisk i 1 apel. W roku 2015 - 19 uchwał, 6 stanowisk i 12 apeli. W roku 2016 - 26 uchwał, 23 stanowiska i 7 apeli. W roku 2017 podjęto 24 uchwały, 28 stanowisk i 11 apeli.
1.
Nakłady na ochronę zdrowia
Nakłady na ochronę zdrowia
Temat koniecznych nakładów na ochronę zdrowia oraz prawidłowej wyceny świadczeń zdrowotnych realizowanych ze środków publicznych był poruszany w licznych wystąpieniach kierowanych do Ministrów Zdrowia, którzy pełnili tę funkcję w czasie VII kadencji samorządu lekarskiego. Kwestii nakładów na ochronę zdrowia dotyczył m.in. apel nr 10/17/VII Naczelnej Rady Lekarskiej do Prezesa Rady Ministrów, w którym dostrzegając narastające od wielu lat problemy polskiego systemu opieki zdrowotnej wyraźnie wskazano, że w ocenie samorządu lekarskiego konieczne jest przeprowadzenie reformy tego systemu poprzez wzrost w możliwie najkrótszym czasie publicznych nakładów na ochronę zdrowia do 6,8 % PKB, tak aby skrócić kolejki do świadczeń zdrowotnych, zapewnić pacjentom wyższy poziom opieki zdrowotnej a pracownikom medycznym - warunki, w których będą mogli oni lepiej spełniać swą misję pomocy pacjentom.
Kwestii prawidłowej wyceny świadczeń dotyczył apel Naczelnej Rady Lekarskiej nr 12/15/VII z dnia 4 grudnia 2015 r. do Ministra Zdrowia, w którym Rada, apelując o zapewnienie prawidłowej wyceny świadczeń zdrowotnych, które są udzielane w ramach opieki zdrowotnej gwarantowanej i finansowanej ze środków publicznych, wskazywała, że podmioty odpowiedzialne za system opieki zdrowotnej w Polsce nie dysponują rzetelnymi danymi o kosztach poszczególnych procedur medycznych. Przy braku kompleksowych danych potrzebnych do wyceny świadczeń Narodowy Fundusz Zdrowia kontraktując świadczenia nie weryfikuje ich z rzeczywistymi kosztami.
W ocenie samorządu lekarskiego kwestia niewystarczających nakładów na ochronę zdrowia jest jednym z kluczowych, i wciąż nierozwiązanych, problemów stojących przed władzami państwowymi.
Naczelna Rada Lekarska VII kadencji i jej Prezydium opiniowała również projekty ustaw i rozporządzeń dotyczących warunków wynagradzania w ochronie zdrowia - opiniowano zarówno projekty rządowe, jak i projekty obywatelskie oraz inicjatywy poselskie. Naczelna Rada Lekarska w swoich stanowiskach w tej sprawie wskazywała, że należy poszukiwać rozwiązań, które są w stanie realnie poprawić warunki pracy pracowników wykonujących zawody medyczne, zatrzymać ich emigrację oraz zachęcić do wykonywania tych zawodów, zapewniając polskim pacjentom dostępność do wykwalifikowanych pracowników wykonujących zawody medyczne na bezpiecznym, europejskim poziomie. Naczelna Rada Lekarska przypominała przy tym aktualne postulaty środowiska lekarskiego co do wynagrodzeń lekarzy wyartykułowane w apelu Nr 7 Nadzwyczajnego XIII Krajowego Zjazdu Lekarzy z dnia 14 maja 2016 r.
Zarówno ustawa z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych, jak i rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 października 2017 r. w sprawie wysokości zasadniczego wynagrodzenia miesięcznego lekarzy i lekarzy dentystów odbywających specjalizacje w ramach rezydentury zostały przez Naczelną Radę Lekarską uznane za niewystarczające i znacznie odbiegające od zasadnych oczekiwań samorządu lekarskiego co do wysokości płac lekarzy. Ponadto kwestia wynagrodzeń lekarzy odbywających specjalizację w ramach rezydentury określona w rozporządzeniu Ministra Zdrowia Ministra Zdrowia z dnia 27 października 2017 r. w sprawie wysokości zasadniczego wynagrodzenia miesięcznego lekarzy i lekarzy dentystów odbywających specjalizacje
w ramach rezydentury została przez Naczelną Radę Lekarską skierowana do Trybunału Konstytucyjnego z zarzutem niezgodności z art. 32 Konstytucji i z art. 18 3c Kodeksu pracy. Naczelna Rada Lekarska za niezgodne z Konstytucją uznaje to, że rozporządzenie bezzasadnie różnicuje wysokość zasadniczego wynagrodzenia miesięcznego lekarzy i lekarzy dentystów odbywających specjalizację w zależności od postępowania kwalifikacyjnego, w którym lekarz został zakwalifikowany do
odbywania specjalizacji. Wniosek w tej sprawie skierowano do Trybunału Konstytucyjnego w styczniu 2018 r. Trybunał jeszcze sprawy nie rozpoznał.
2.
Organizacja ochrony zdrowia
Organizacja ochrony zdrowia
Jedno z pierwszych zadań Naczelnej Rady Lekarskiej VII kadencji dotyczyło opiniowania rozwiązań tzw. pakietu onkologicznego (połączonego z tzw. pakietem kolejkowym) uchwalanego w roku 2014. Począwszy od konferencji Premiera i Ministra Zdrowia w marcu 2014 r. samorząd lekarski opiniował akty prawne składające się na ten pakiet. Naczelna Rada Lekarska stwierdziła, że pakiet onkologiczny jest przykładem ważnej dla organizacji ochrony zdrowia regulacji prawnej wprowadzonej bez uwzględnienia opinii samorządu zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów oraz innych reprezentatywnych organizacji działających w ochronie zdrowia. Wdrażanie pakietu onkologicznego odbywało się pospiesznie, chaotycznie i przede wszystkim bez zasięgnięcia opinii lekarzy i organizacji ich zrzeszających, co doprowadziło do krytycznej sytuacji na przełomie 2014 i 2015 roku (protest lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej). Naczelna Rada Lekarska apelowała wówczas do Premiera o wstrzymanie wejścia w życie pakietu onkologicznego uznając, że wiele rozwiązań wprowadzonych na mocy pakietu onkologicznego budzi poważne wątpliwości. Naczelna Rada Lekarska zleciła także sporządzenie ekspertyzy prawno-legislacyjnej dotyczącej zgodności z Konstytucją przepisów pakietu onkologicznego. Ekspertyza ta potwierdziła wątpliwości Naczelnej Rady Lekarskiej zarówno co do wadliwego trybu uchwalenia tych przepisów, jak również co do przyjętych w nich rozwiązań. W roku 2015 r. Naczelna Rada Lekarska podjęła decyzję o zaskarżeniu przepisów pakietu onkologicznego do Trybunału Konstytucyjnego uznając za niezgodne z Konstytucją to, że przepisy w sposób nieuzasadniony różnicują sytuację lekarzy udzielających świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej i lekarzy udzielających świadczeń z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej w zakresie uprawnień do wydawania karty diagnostyki i leczenia onkologicznego oraz bezzasadnie różnicują sytuację prawną lekarzy, zobowiązując lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej do osiągania minimalnego wskaźnika rozpoznawania nowotworów. Zarzut niekonstytucyjności dotyczył także przepisów pakietu onkologicznego w zakresie, w jakim zakazywały lekarzom podstawowej opieki zdrowotnej wydawania kart diagnostyki i leczenia onkologicznego wskutek nieosiągnięcia minimalnego wskaźnika rozpoznawania nowotworów. Wnioskowi Naczelnej Rady Lekarskiej o zbadanie zgodności przepisów pakietu onkologicznego z Konstytucją został nadany dalszy bieg, ale ostatecznie nie doszło do rozpoznania sprawy przez Trybunał Konstytucyjny, ponieważ po złożeniu wniosku - parlament znowelizował zaskarżone przepisy w kierunku zgodnym z wnioskiem Naczelnej Rady Lekarskiej, co spowodowało wycofanie wniosku z Trybunału.
W czasie VII kadencji Naczelna Rada Lekarska zajmowała stanowisko w przedmiocie istotnego dla funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej projektu rozwiązań wprowadzających tzw. sieć szpitali. Projekt ten budził sporo zastrzeżeń tak co do samej idei, jak i co do przyjętych rozwiązań szczegółowych. Wątpliwości dotyczyły m.in. doboru kryteriów zakwalifikowania do systemu zabezpieczenia szpitalnego, ryczałtowego finansowania szpitali, obejmującego całość opieki w danym okresie powiązanego z poziomem realizacji świadczeń w roku poprzednim, czy kwestii potencjalnej likwidacji wielu placówek i związanego z tym ograniczenia dostępności do świadczeń.
Naczelna Rada Lekarska brała aktywny udział w procesie legislacyjnym dotyczącym ustawy o podstawowej opiece zdrowotnej. W sprawie projektu tej ustawy Rada wypowiadała się w stanowisku Nr 1/17/VII z dnia 13 stycznia 2017 r. a Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej w stanowisku Nr 63/17/P-VII z dnia 13 października 2017 r. Kwestią szczególnej wagi dla samorządu lekarskiego było zagwarantowanie w ustawie poszanowania zasady praw nabytych, poprzez uznanie statusu lekarza POZ tych lekarzy, którzy nabyli takie uprawnienie na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw. Działania samorządu lekarskiego były w opisanym zakresie skuteczne i doprowadziły do rozszerzenia, w odniesieniu do pierwotnego projektu ustawy, definicji lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
W ramach zadań związanych z organizacją ochrony zdrowia Naczelna Rada Lekarska VII kadencji zabiegała o wprowadzenie do polskiego porządku prawnego tzw. dyrektywy transgranicznej (dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/24/UE z dnia 9 marca 2011 r. w sprawie stosowania praw pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej) pozwalającej obywatelom polskim skorzystać z opieki medycznej na terenie Unii Europejskiej bez konieczności ubiegania się o uprzednie zezwolenie krajowego płatnika i uzyskać z tego tytułu zwrot poniesionych kosztów. Polska opóźniła się z implementacją dyrektywy o ponad rok. Naczelna Rada Lekarska krytycznie opiniowała przedstawiony przez Ministerstwo Zdrowia projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw wdrażający dyrektywę jako niespełniający pokładanych w niej nadziei na przyznanie polskim pacjentom realnego prawa do korzystania ze świadczeń poza granicami kraju bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody NFZ, co jest sprzeczne z założeniami dyrektywy.
W pracach Naczelnej Rady Lekarskiej VII kadencji ważne miejsce zajmowała kwestia czasu pracy lekarzy i organizacji tej pracy. Naczelna Rada Lekarska i jej Prezydium praktycznie nieustannie apeluje do Ministra Zdrowia w sprawie braku wystarczającej liczby lekarzy. Każdego roku, w ramach opiniowania projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia dotyczącego limitu przyjęć na studia medyczne, samorząd lekarski apeluje o zwiększenie limitu przyjęć na kierunek lekarski. Brak lekarzy, oprócz niedostatecznego finansowania świadczeń, jest głównym powodem wykonywania przez lekarzy pracy ponad normy czasu pracy uznawane za bezpieczne w Unii Europejskiej. Naczelna Rada Lekarska VII kadencji oraz Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej dr Maciej Hamankiewicz temat ten przywoływali wielokrotnie w publicznej debacie, niestety kwestia ta musiała być podnoszona także w sytuacji, w której dochodziło do zgonów lekarzy na dyżurach lekarskich w wyniku przemęczenia. Naczelna Rada Lekarska na posiedzeniu w dniu 27 października 2017 r., wskazując, że nadmierne obciążenie pracą wpływa negatywnie zarówno na jakość udzielanych pacjentom świadczeń zdrowotnych, jak i na możliwość regeneracji sił, zwróciła się do lekarzy z apelem o ograniczenie gotowości do świadczenia pracy i wykonywania świadczeń zdrowotnych, również w ramach umów cywilnoprawnych, do maksymalnie 48 godzin w tygodniu. W ocenie Naczelnej Rady Lekarskiej norma czasu pracy wynosząca 48 godzin tygodniowo jest odpowiednia dla możliwości godzenia odpowiedzialnej pracy związanej z ochroną życia i zdrowia pacjentów z prawem każdego człowieka do odpoczynku w wymiarze gwarantującym regenerację sił.
Naczelna Rada Lekarska VII kadencji sprzeciwiała się także pomysłom Ministerstwa Zdrowia polegającym na wprowadzeniu do przepisów wyraźnej możliwości łączenia pracy w ramach dyżuru medycznego na kilku oddziałach szpitalnych. W tym zakresie stanowisko Naczelnej Rady Lekarskiej podjęte dnia 10 listopada 2017 r. wskazywało, że pełnienie dyżurów lekarskich w oddziałach szpitalnych przez lekarzy nie posiadających odpowiedniej specjalistycznej wiedzy zgodnej z profilem danego oddziału i kompetencji niezbędnych do pracy w tym oddziale nie może być stałym elementem organizacji pracy podmiotu leczniczego, ponieważ może stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa pacjentów tych oddziałów. Rada twierdziła, że lekarzem dyżurnym w oddziale szpitalnym powinien być wyznaczony lekarz, który posiada niezbędną wiedzę związaną ze specyfiką danego oddziału. Podkreślano również, że konieczność pełnienia dyżuru przez jednego lekarza jednocześnie na kilku oddziałach będzie skutkowała brakiem realnych możliwości prawidłowego zabezpieczenia pacjentów. Ostatecznie Ministerstwo Zdrowia wycofało się z propozycji uchwalenia wspomnianych przepisów.
Naczelnej Radzie Lekarskiej VII kadencji udało się przekonać Ministerstwo Zdrowia, że standardy postępowania medycznego nie powinny być określane w drodze rozporządzenia Ministra Zdrowia wydawanego na podstawie art. 22 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej. Samorząd lekarski uważał, że Minister Zdrowia może ustalać standardy organizacyjne udzielania świadczeń zdrowotnych, natomiast ustalanie standardów medycznych powinno się pozostawić odpowiednim gremiom ekspertów z zakresu medycyny. Na mocy ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy o działalności leczniczej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r., poz. 960) zmieniono brzmienie art. 22 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej odbierając ministrowi właściwemu do spraw zdrowia prawo ustalania standardów postępowania medycznego, w to miejsce przyznano mu prawo wydawania rozporządzeń określających jedynie standardy organizacyjne opieki zdrowotnej w wybranych dziedzinach medycyny lub w określonych podmiotach wykonujących działalność leczniczą.
Kierując się potrzebą zapewnienia dostępu do aktualnych standardów postępowania medycznego, w 2016 r. Naczelna Rada Lekarska utworzyła Ośrodek ds. Wytycznych Postępowania w Praktyce Medycznej. Zdaniem Ośrodka jest upowszechnianie wytycznych postępowania medycznego opierających się na aktualnej wiedzy medycznej oraz zasadach evidence based medicine, a w szczególności: gromadzenie, publikowanie i upowszechnianie wytycznych, organizowanie i promowanie współpracy interdyscyplinarnej w ich tworzeniu, promowanie i wspieranie ich stosowania w praktyce medycznej. Ośrodek ds. Wytycznych Postępowania w Praktyce Medycznej wspólnie z Polskim Towarzystwem Onkologii Klinicznej, Polskim Towarzystwem Psychiatrycznym oraz Medycyną Praktyczną realizuje projekt współfinansowany ze środków UE dotyczący tworzenia wytycznych klinicznych i szkoleń w stosowaniu wytycznych. W ramach projektu działa 5 grup tworzących wytyczne dla lekarzy POZ. Wytyczne będą obejmowały układ krążenia, układ oddechowy, układ kostno-stawowo-mięśniowy, choroby i zaburzenia psychiczne oraz choroby nowotworowe.
Istotnym zagadnieniem, któremu swą uwagę poświęciła Naczelna Rada Lekarska VII kadencji, była kwestia biegłych sądowych z zakresu medycyny, czy szerzej kwestia opiniowania sądowo-lekarskiego. Samorząd lekarski dostrzega, iż jednym z najpoważniejszych problemów wymiaru sprawiedliwości w sprawach wymagających wiedzy medycznej jest pozyskanie biegłych lekarzy, którzy w natłoku obowiązków zawodowych, obowiązków administracyjno-biurowych znajdą czas, aby w rozsądnym terminie wydać rzetelną opinię zawierającą jasne i zrozumiałe odpowiedzi na pytania zadane przez organ orzekający. Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej uchwałą nr 104/16/P-VII z dnia 3 czerwca 2016 r. powołało zespół roboczy do prac nad utworzeniem zespołów biegłych sądowych przy izbach lekarskich. Uznano, że warta poparcia jest inicjatywa uregulowania prawnego, które upoważniałoby izby lekarskie do utworzenia zespołów biegłych orzekających w sprawach, w których organy wymiaru sprawiedliwości uznają za niezbędne zasięgniecie opinii eksperta posiadającego wiedzę medyczną. Przyjęto założenie, że samorząd lekarski powinien wspierać inicjatywy, które zmierzają do tego, aby w postępowaniach, które dotyczą odpowiedzialności lekarza za błąd medyczny sądy i prokuratorzy dysponowali wysokiej jakości opiniami biegłych, które pozwolą wydać sprawiedliwe i oparte na aktualnej wiedzy medycznej orzeczenie. Inicjatywa utworzenia tzw. biegłych instytucjonalnych pojawiła się już w projekcie ustawy o biegłych sądowych z dnia 29 października 2014 r. i została pozytywnie zaopiniowana przez Naczelną Radę Lekarską w stanowisku nr 20/14/VII z dnia 5 grudnia 2014 r. W czasie VII kadencji samorządu doszło do spotkania z przedstawicielami Stowarzyszenia Prokuratorów oraz Ministerstwa Sprawiedliwości, na którym zainteresowani wymienili uwagi w sprawie opiniowania sądowo-lekarskiego uwzględniając zarówno perspektywę organów wymiaru sprawiedliwości, jaki i perspektywę biegłych sądowych. Obecnie nie toczą się jednak z udziałem Naczelnej Rady Lekarskiej żadne prace legislacyjne dotyczące utworzenia biegłych instytucjonalnych.
Naczelna Rada Lekarska VII kadencji kierowała do Ministra Zdrowia wystąpienia o ustanowienie instytucji koronera odpowiedzialnego za wystawienie kart zgonu osobom zmarłym. W uzasadnieniu tego postulatu wskazano, że regulacje w zakresie stwierdzania zgonu i jego przyczyny oraz wystawiania karty zgonu są zawarte w przepisach ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych, która nie odpowiada realiom dzisiejszego życia. Dezaktualizacja pojęć w użytych w tych aktach prawnych, jak i zmiany systemu organizacji udzielania świadczeń opieki zdrowotnej wprowadzone od czasu wejścia w życie tej ustawy, rodzą w praktyce problemy związane z określeniem podmiotów uprawnionych do stwierdzenia zgonu i wystawiania kart zgonu, co powinno skutkować zmianą przepisów.
3.
Kształcenie przeddyplomowe i podyplomowe lekarzy i lekarzy dentystów
Kształcenie przeddyplomowe i podyplomowe lekarzy i lekarzy dentystów
W pierwszej kolejności trzeba wspomnieć o nieustannym domaganiu się przez samorząd lekarski przywrócenia stażu podyplomowego, który miał być zlikwidowany.
Naczelna Rada Lekarska apelowała o przywrócenie stażu podyplomowego uznając, że jest to najwłaściwsza droga nabywania uprawnień do samodzielnego wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty, a zastąpienie stażu podyplomowego dwusemestralnym nauczaniem na ostatnim roku studiów budziło poważny niepokój, ponieważ nie dawało rękojmi należytego przygotowania do samodzielnego wykonywania zawodu. Naczelna Rada Lekarska wskazywała, że staż podyplomowy stanowi element niezbędny do zapewnienia właściwego poziomu kształcenia lekarzy i lekarzy dentystów na etapie przygotowania do samodzielnego wykonywania zawodu. Stanowisko takie podzielały także towarzystwa naukowe i środowiska uniwersyteckie. Naczelna Rada Lekarska wielokrotnie apelowała do wszystkich urzędujących kolejno Ministrów Zdrowia o odstąpienie od planowanej likwidacji stażu podyplomowego. W czasie spotkania z Naczelną Rada Lekarską w grudniu 2015 r. Minister Zdrowia zadeklarował, że postulat ten zostanie uwzględniony. W roku 2016 Ministerstwo Zdrowia przedstawiło projekt ustawy przywracającej staż podyplomowy - ustawa o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw została uchwalona dnia 16 października 2016 r., a staż podyplomowy został przywrócony. Niestety na skutek opieszałości legislacyjnej pewna grupa absolwentów (dotyczy to tylko grupy lekarzy dentystów) nabyła możliwość uzyskania prawa wykonywania zawodu bez konieczności odbycia stażu podyplomowego - z prawa tego skorzystała tylko niewielka liczba absolwentów, większość zdecydowała się jednak na zdobywanie uprawnień do wykonywania zawodu poprzez uprzednią realizację stażu podyplomowego.
W zakresie kształcenia podyplomowego Naczelna Rada Lekarska VII kadencji przedstawiła Ministerstwu Zdrowia postulaty dotyczące zmiany zasad odbywania specjalizacji w taki sposób, aby uczynić ją bardziej dostępną dla lekarzy i lekarzy dentystów bez uszczerbku dla jakości kształcenia specjalizacyjnego. Naczelna Rada Lekarska uważa, że wobec narastającego problemu braku lekarzy specjalistów państwo musi prowadzić politykę zmierzającą do stworzenia jak najlepszych warunków zdobywania wiedzy specjalistycznej z zakresu medycyny. Rada zadeklarowała przy tym gotowość wzięcia przez samorząd lekarski częściowej odpowiedzialności za szkolenie specjalizacyjne m. in. w zakresie udziału w
organizowaniu szkolenia specjalizacyjnego i nadzoru nad tym szkoleniem, ustalaniu warunków akredytacji jednostek szkolących oraz ocenie spełniania tych warunków przez poszczególne jednostki.
Naczelna Rada Lekarska przedstawiła Ministerstwu Zdrowia następujące postulaty w zakresie kształcenia podyplomowego:
1) zwiększenie dostępności do specjalizacji finansowanych ze środków publicznych poprzez zwiększenie liczby rezydentur oraz zapewnienie finansowania obowiązkowych szkoleń i dyżurów z budżetu państwa,
2) wprowadzenie wynagrodzenia dla kierowników specjalizacji,
3) wprowadzenie ogólnopolskiego systemu przyznawania miejsc specjalizacyjnych. System taki dawałby szanse na lepszy, oparty o bardziej sprawiedliwe kryteria, nabór na specjalizację,
4) weryfikacja przepisów określających warunki, jakie powinny spełniać jednostki organizacyjne uprawnione do prowadzenia specjalizacji pod kątem eliminacji z tych przepisów wymogów, które nie są konieczne do realizacji programu specjalizacji, a utrudniają ubieganie się o status jednostki akredytowanej do prowadzenia szkolenia specjalizacyjnego. Wprowadzenie zbyt surowych wymogów dla jednostek uprawnionych sprawia, że ograniczona jest dostępność miejsc szkoleniowych,
5) wprowadzenie możliwości przystępowania przez lekarzy i lekarzy dentystów do Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego zaraz po zakończeniu szkolenia specjalizacyjnego. Obecnie do egzaminu można podchodzić dwa razy w roku, co nierzadko oznacza kilkumiesięczną przerwę pomiędzy zakończeniem szkolenia specjalizacyjnego, a tym samym umowy o pracę z podmiotem szkolącym, a datą samego egzaminu. Dla wielu lekarzy i lekarzy dentystów jest to czas, kiedy pozostają bez zatrudnienia,
6) likwidację innych barier, często administracyjnych, w realizacji szkolenia specjalizacyjnego, w tym poprzez umożliwienie rozpoczęcia finansowanej ze środków publicznych specjalizacji po ukończeniu specjalizacji w innej dziedzinie medycyny, a nawet w jej trakcie,
7) ustanowienie preferencyjnych warunków finansowania ze środków publicznych świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmioty akredytowane do prowadzenia szkoleń specjalizacyjnych.
Naczelna Rada Lekarska VII kadencji domagała się także zmian w zakresie sposobu dopełnienia przez lekarzy i lekarzy dentystów obowiązku doskonalenia zawodowego. Do Ministra Zdrowia został zgłoszony postulat zmiany rozporządzenia z dnia 6 października 2004 r. w sprawie sposobów dopełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów poprzez zniesienie limitów punktów edukacyjnych dla lekarzy i lekarzy dentystów w poszczególnych zakresach doskonalenia zawodowego. Przepisy rozporządzenia przewidywały, że za niektóre formy doskonalenia zawodowego lekarz może uzyskać nie więcej niż wskazaną tam liczbę punktów, powyżej tego limitu punkty nie były wliczane do ewidencji doskonalenia zawodowego. Ograniczenia te dotyczyły szeregu form kształcenia w tym m. in. udziału w krajowym czy zagranicznym kongresie, zjeździe, konferencji lub sympozjum naukowym, realizacji praktyki klinicznej w krajowym lub zagranicznym ośrodku specjalistycznym, wygłoszenia wykładu na kongresie i zjeździe, udziału w kursie medycznym. Te limity prowadziły do sytuacji, w której znaczna część zdobywanych przez lekarzy punktów edukacyjnych nie mogła zostać zaliczona do ewidencji doskonalenia zawodowego. Postulat Naczelnej Rady Lekarskiej został uwzględniony przez Ministerstwo Zdrowia. Na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 11 sierpnia 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie sposobów dopełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów wprowadzono nowe, bardziej liberalne zasady zdobywania punktów edukacyjnych polegające na rezygnacji z limitów punktów za poszczególne formy doskonalenia zawodowego.
Naczelna Rada Lekarska zajmowała także stanowisko w sprawie limitu przyjęć na studia lekarskie i lekarsko dentystyczne. W przypadku kierunku lekarskiego samorząd lekarski co roku ponawiał apel o znaczny wzrost limitu miejsc na studiach z uwagi na niedobór lekarzy. Jednocześnie Naczelna Rada lekarska wnioskowała o zmniejszenie limitu przyjęć na kierunek lekarsko-dentystyczny. Naczelna Rada Lekarska wskazywała, że ustalanie limitu przyjęć na kierunek lekarsko-dentystyczny powinno się odbywać z uwzględnieniem kryteriów zapisanych w art. 8 ust. 9 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym, który nakazuje, aby przy ustalaniu limitu przyjęć uwzględnić możliwości dydaktyczne uczelni oraz zapotrzebowanie na absolwentów danego kierunku. W ocenie Naczelnej Rady Lekarskiej zwiększane co roku przez Ministerstwo Zdrowia limity przyjęć na kierunek lekarsko-dentystyczny nie odzwierciedlają potrzeb systemu ochrony zdrowia w zakresie udzielania świadczeń stomatologicznych, ponieważ na polskim rynku nie występuje niedobór lekarzy dentystów.
4.
Sprawy związane z zasadami wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty
Sprawy związane z zasadami wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty
W VII kadencji samorządu lekarskiego ta sfera aktywności Naczelnej Rady Lekarskiej dotyczyła tak ważnych kwestii jak: klauzula sumienia, ochrona tajemnicy lekarskiej czy stosowanie przez lekarzy homeopatii.
A) Klauzula sumienia
W roku 2014 r. Naczelna Rada Lekarska skierowała do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty dotyczącego klauzuli sumienia. Wyrokiem z dnia 7 października wydanym w pełnym składzie Trybunał Konstytucyjny uwzględnił wniosek Naczelnej Rady Lekarskiej i orzekł, że art. 39 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty w dwóch zakresach dotyczących klauzuli sumienia jest niezgodny z Konstytucją RP. Trybunał uznał, że niezgodny z Konstytucją jest art. 39 w związku z art. 30 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty w zakresie, w jakim nakłada na lekarza obowiązek wykonania niezgodnego z jego sumieniem świadczenia zdrowotnego w "innych przypadkach niecierpiących zwłoki". Ten przepis został uznany za niezgodny z Konstytucją, ponieważ ogranicza możliwość powołania się lekarzy na tzw. klauzulę sumienia nie tylko w przypadkach, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, lecz także "w innych przypadkach niecierpiących zwłoki". Trybunał stwierdził, że sformułowanie "inne przypadki niecierpiące zwłoki", jest zbyt ogólne i nie pozwala na identyfikację wartości czy praw konstytucyjnych, których realizacja może uzasadniać ograniczenie wolności sumienia lekarza.
Trybunał uznał także, że niezgodny z ustawą zasadniczą jest art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty w zakresie, w jakim nakłada na lekarza powstrzymującego się od wykonania świadczenia zdrowotnego niezgodnego z jego sumieniem, obowiązek wskazania realnych możliwości uzyskania takiego świadczenia u innego lekarza lub w innym podmiocie leczniczym. Trybunał stwierdził, że obowiązek ten stanowi ograniczenie wolności sumienia. Konstytucyjna gwarancja wolności sumienia chroni bowiem jednostkę nie tylko przed przymusem podjęcia bezpośredniego zamachu na chronione dobro, lecz także przed takim postępowaniem niezgodnym z sumieniem jednostki, które pośrednio prowadzi do nieakceptowalnego etycznie skutku, w szczególności przed przymusem współdziałania w osiąganiu celu dla danego lekarza niegodziwego.
B) Tajemnica lekarska
Naczelna Rada Lekarska VII kadencji poświęciła sporo uwagi ochronie tajemnicy lekarskiej. Okazuje się bowiem, że zarówno ustawodawca uchwalając nowe przepisy, jak i organy państwowe stosując przepisy określające ich zakres działania, często zapominają o szczególnej ochronie, jaką powinny się cieszyć informacje pozyskane przez lekarza w czasie udzielania pacjentowi świadczeń zdrowotnych.
Po pierwsze, należy wskazać, że Naczelna Rada Lekarska zdecydowanie negatywnie zaopiniowała poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim ogranicza ochronę tajemnicy lekarskiej poprzez umożliwienie osobom bliskim zmarłego pacjenta zwalnianie lekarzy z tajemnicy lekarskiej. Przepisy te, przewidujące, że po śmierci pacjenta zgodę na ujawnienie tajemnicy lekarskiej mogą wyrazić osoby bliskie zmarłego pacjenta, budziły stanowczy sprzeciw samorządu lekarskiego ponieważ naruszają podstawową zasadę zaufania pacjenta do lekarza oraz naruszają konstytucyjne gwarancje prawa pacjenta do prywatności. Mimo sprzeciwu samorządu lekarskiego, Sądu Najwyższego i Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych ustawa ta została uchwalona i weszła w życie. Naczelna Rada Lekarska zaskarżyła te przepisy do Trybunału Konstytucyjnego. Kwestionując zgodność tej regulacji z Konstytucją RP Naczelna Rada Lekarska wskazała m.in. że osoby bliskie nie mają z mocy prawa dostępu do informacji na temat stanu zdrowia pacjenta, nawet za jego życia. To pacjent jest dysponentem informacji na temat stanu swojego zdrowia i może według swego uznania określać krąg osób upoważnionych do zapoznania się z takimi informacjami. Zaskarżone przepisy stanowią zbyt daleko idącą ingerencję w sferę tajemnicy lekarskiej i prowadzą do istotnego osłabienia bezpieczeństwa i poufności informacji objętych ochroną. Ustawowe uprawnienie wszystkich bliskich do poznania informacji chronionych tajemnicą lekarską może być działaniem godzącym w dobre imię zmarłego, zwłaszcza gdy za życia wyraził on w sposób jednoznaczny wolę, aby żadna z jego osób bliskich nie otrzymała dostępu do informacji dotyczących jego stanu zdrowia. W dniu 21 kwietnia 2017 r. Trybunał Konstytucyjny pod. sygn. akt Tw 24/16 wydał postanowienie o odmowie nadania biegu wnioskowi Naczelnej Rady Lekarskiej. Na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania biegu Naczelna Rada Lekarska złożyła zażalenie. Zażalenie nie zostało jeszcze rozpatrzone.
Niezależnie od powyższego, w roku 2017 Sejmowa Komisja ds. Petycji skierowała do Marszałka Sejmu projekt ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w znacznej części zbieżny z oczekiwaniami samorządu lekarskiego. Projekt przewiduje zmianę krytykowanych przez samorząd lekarski rozwiązań. Ustawa w tej sprawie została opublikowana w druku sejmowym nr 1998 i została skierowana do dalszych prac legislacyjnych.
W obronie tajemnicy lekarskiej Naczelna Rada Lekarska występowała także jako uczestnik postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie dotyczącej zgodności z Konstytucją szeregu przepisów dotyczących kontroli operacyjnych. Sprawa w Trybunale Konstytucyjnym została zainicjowana przez Rzecznika Praw Obywatelskich, a Naczelna Rada Lekarska przystąpiła do sprawy w charakterze uczestnika widząc potrzebę wyrażenia stanowiska - zarówno na piśmie, jak i w czasie rozprawy w Trybunale - co do ograniczenia kontroli operacyjnych w stosunku do lekarzy, jako osób wykonujących zawód zaufania publicznego objęty obowiązkiem zachowania tajemnicy zawodowej. Zasadnicze postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym dotyczyło dopuszczalności prowadzenia niejawnych kontroli operacyjnych przez liczne służby mundurowe, takie jak Policję, ABW, CBA, służby skarbowe i inne. Jednym z aspektów prowadzonego postępowania była ocena, czy wszczęcie kontroli operacyjnej wobec osób, które są ustawowo zobowiązane do zachowania tajemnicy lekarskiej, adwokackiej czy radcowskiej może się odbywać na tych samych zasadach, co wobec wszystkich. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 30 lipca 2014 r. sygn. K 23/11 uznał, że przepisy o kontroli operacyjnej w zakresie dotyczącym osób zobowiązanych do zachowania tajemnicy lekarskiej są niezgodne z Konstytucją. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego należy uznać za bardzo istotny dla kwestii ochrony tajemnicy lekarskiej. W wyroku tym Trybunał podkreślił szczególną wagę tajemnicy lekarskiej i wskazał, że ograniczenie tajemnicy lekarskiej w drodze zapisów ustawowych może naruszać konstytucyjne prawo do prywatności, wolność komunikacji i autonomię informacyjną jednostki. W uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny przypomniał, że każdemu przysługuje prawo do ochrony prywatności, zauważył jednak, że przy kontaktach z przedstawicielami zawodów zaufania publicznego (lekarz, adwokat) prawo do prywatności musi podlegać intensywniejszej ochronie niż w innych sytuacjach. Trybunał Konstytucyjny przypomniał jednocześnie wszystkim organom stosującym prawo w Polsce, że tajemnica lekarska jest zapisana nie tylko w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty, ale też jest wartością konstytucyjnie chronioną.
Naczelna Rada Lekarska VII kadencji stawała w ochronie tajemnicy lekarskiej także w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnych w sprawie indywidualnego lekarza, w stosunku do którego toczyła się kontrola podatkowa. Naczelna Rada Lekarska najpierw zawnioskowała do Naczelnego Sądu Administracyjnego o zgodę na przyłączenie się do sprawy w charakterze uczestnika, a po uzyskaniu zgody Naczelnego Sądu Administracyjnego przedstawiła swój pogląd w sprawie na piśmie oraz ustnie na rozprawie sądowej. Wyrokiem z dnia 4 marca 2016 r., sygn. akt II FSK 1452/14 Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił stanowisko Naczelnej Rady Lekarskiej i rozpatrzył na korzyść lekarza skargę kasacyjną orzekając, że lekarz w toku postępowania prowadzonego przez urząd kontroli skarbowej nie ma obowiązku podawać na żądanie organu skarbowego listy osób zawierającej imiona, nazwiska i adresy pacjentów, którzy podjęli u niego leczenie. W tej konkretnej sprawie, w której orzekał NSA, organy kontroli skarbowej nałożyły na lekarza karę porządkową za odmowę podania tych danych pacjentów. Kare tę utrzymał w mocy Wojewódzki Sąd Administracyjny uznając, że lekarz miał obowiązek ujawnić urzędowi kontroli skarbowej wnioskowane dane. W postępowaniu kasacyjnym przed NSA Naczelna Rada Lekarska argumentowała, że wobec nałożenia na lekarzy obowiązku zachowania tajemnicy lekarskiej, dane pacjentów, o które wnioskował urząd kontroli skarbowej, nie mogą być udostępniane. Naczelny Sąd Administracyjny zgodził się z tą argumentacją, uznając, że przepis ordynacji podatkowej, na który powoływały się organy kontroli skarbowej, nie może stanowić podstawy do żądania od lekarza podania danych identyfikacyjnych swoich pacjentów.
C) Homeopatia
Od dłuższego czasu Naczelna Rada lekarska pozostawała w sporze z Urzedu Ochrony Konkurencji i Konsumentów co do oceny stanowiska Naczelnej Rady Lekarskiej w sprawie stosowania homeopatii i pokrewnych metod przez lekarzy i lekarzy dentystów. Po długotrwałym postępowaniu w VII kadencji samorządu sprawę te udało się zakończyć korzystnym dla Naczelnej Rady Lekarskiej orzeczeniem sądowym. Najpierw wyrokiem z 30 grudnia 2014 r. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów - Sąd Okręgowy w Warszawie uchylił decyzję Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznającą stanowisko Naczelnej Rady Lekarskiej nr 7/08/V z 4 kwietnia 2008 r. w sprawie stosowania homeopatii i pokrewnych metod przez lekarzy i lekarzy dentystów oraz organizowania szkoleń w tych dziedzinach jako przejaw zmowy monopolowej zmierzającej do ograniczenia konkurencji na rynku produktów homeopatycznych dostępnych na receptę.
Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uchylając decyzję Prezesa UOKiK wyraźnie podkreślił, iż Naczelna Rada Lekarska podejmując przedmiotowe stanowisko działała w interesie publicznym, który przejawia się w prawie pacjentów do świadczeń opieki zdrowotnej opartych na aktualnej wiedzy medycznej i odpowiadającym temu prawu obowiązkowi lekarza udzielania takich właśnie świadczeń zdrowotnych. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zaskarżył apelacją powyższe orzeczenie Sądu Ochrony Konkurencji. Naczelna Rada Lekarska wniosła odpowiedź na apelację i uczestniczyła w rozprawie przez sądem II instancji.
Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apelację Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wyrok Sądu Apelacyjnego jest prawomocny, UOKiK nie składał skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego.
D) Dostęp do pytań z egzaminów LEK, LDEK i PES
W roku 2015 Naczelna Rada Lekarska skierowała do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją przepisów ograniczających lekarzom i lekarzom dentystom dostęp do pytań egzaminacyjnych z Lekarskiego Egzaminu Końcowego, Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Końcowego i Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego. Zaskarżone przepisy stanowiły, że zadania testowe z egzaminu nie podlegają udostępnianiu na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Naczelna Rada Lekarska uznała, że wprowadzenie takich ograniczeń stanowi nieuzasadniony wyłom w obowiązujących w nowoczesnym państwie zasadach przeprowadzania egzaminów, a po drugie, że narusza to konstytucyjną zasadę dostępu do informacji o sprawach publicznych. Trybunał Konstytucyjny uwzględnił wniosek Naczelnej Rady Lekarskiej i w wyroku z dnia 7 czerwca 2016 r. sygn. akt K 8/15 orzekł, że zaskarżone przepisy, w zakresie, w jakim dotyczą testów i pytań testowych z Lekarskiego Egzaminu Końcowego, Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Końcowego i Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego, które już się odbyły, są niezgodne z art. 61 ust. 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Trybunał Konstytucyjny uznał, że ograniczenie przez ustawodawcę prawa do dostępu do tych pytań jako informacji publicznej nie znajduje usprawiedliwienia w zapisach Konstytucji.
Niestety, po korzystnym dla samorządu lekarskiego i lekarzy wyroku Trybunału Konstytucyjnego - na wniosek Ministerstwa Zdrowia - Parlament uchwalił kolejną nowelizację przepisów (ustawa z dnia 21 października 2016 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw), na mocy której wprowadzono inaczej sformułowane ograniczenia w dostępie do pytań egzaminacyjnych LEK, LDEK i PES. Ograniczenia w jawności pytań sprowadzają się do tego, że: po pierwsze, udostępnienie pytań w trybie dostępu do informacji publicznej jest możliwe dopiero po upływie 5 lat od dnia przeprowadzenia egzaminu. Po drugie, przed upływem 5 lat od daty egzaminu zezwolono na dostęp do pytań wyłącznie osobie przystępującej do tego egzaminu, tylko w siedzibie Centrum Egzaminów Medycznych i bez możliwości kopiowania, przepisywania i wynoszenia pytań poza siedzibę Centrum Egzaminów Medycznych. Naczelna Rada Lekarska uchwałą Nr 3/17/VII z dnia 13 stycznia 2017 r. podjęła decyzję o zaskarżeniu do Trybunału Konstytucyjnego nowych przepisów ograniczających dostęp do pytań egzaminacyjnych z LEK, LDEK i PES. W ocenie Naczelnej Rady Lekarskiej te nowe przepisy - podobnie jak poprzednie - są niezgodne z art. 61 ust. 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Samorząd oczekuje, że Trybunał Konstytucyjny podtrzyma swoje stanowisko wyrażone w wyroku z 7 czerwca 2016 r. i tym razem już w sposób jednoznaczny i niepodważalny wyjaśni, że pytania testowe z egzaminów LEK, LDEK i PES, które się już odbyły, mają być jawne. Sprawa nie została jeszcze rozpatrzona przez Trybunał Konstytucyjny.
E) Nowy dokument prawa wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty
Naczelna Rada Lekarska VII kadencji zwróciła się do Ministra Zdrowia o wznowienie prac legislacyjnych nad nowymi wzorami dokumentów prawo wykonywania zawodu lekarza i prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty. Zaproponowano wprowadzenie nowych, elektronicznych dokumentów prawa wykonywania zawodu. Rada wskazała, że posługiwanie się takimi dokumentami powinno być z mocy ustawy równoważne z korzystaniem z rozwiązań uznanych w ustawie zmieniającej ustawę o systemie informacji w ochronie zdrowia za umożliwiające podpisywanie elektronicznej dokumentacji medycznej czy wystawianie e-recept. Nowe dokumenty prawa wykonywania zawodu lekarza oraz prawa wykonywania zawodu lekarza dentysty powinny zapewniać osobom wykonującym te zawody możliwość wykorzystania ich jako bezpiecznego, równoważnego podpisowi odręcznemu, sposobu autoryzacji wpisów w elektronicznej dokumentacji medycznej oraz dokonywania innych autoryzacji w systemach informacji w ochronie zdrowia. Wzór nowego dokumentu prawo wykonywania zawodu lekarza Naczelna Rada Lekarska przyjęła uchwałą Nr 10/17/VII z dnia 19 maja 2017 r. i przekazała Ministerstwu Zdrowia. Obecnie trwają prace legislacyjne nad ustawą, która określi zasady
wydawania nowych praw wykonywania zawodu oraz zasady finansowania tego przedsięwzięcia i utrzymywania systemu niezbędnego do wydawania nowych praw.
F) Kasy fiskalne
Naczelna Rada Lekarska VII kadencji podejmowała dalsze starania, aby lekarze i lekarze dentyści korzystali z możliwości zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji obrotu przy zastosowaniu kas fiskalnych na tych samych zasadach, co pozostali podatnicy. Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej oraz Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej dr Maciej Hamankiewicz zgłaszali w tym zakresie zastrzeżenia do kolejnych projektów rozporządzeń Ministra Finansów o zwolnieniu z obowiązku rejestrowania obrotu przy użyciu kas rejestrujących uznając, że niezasadne jest przyjęcie, iż niektóre grupy usług, w tym m.in. usługi świadczone przez lekarzy oraz usługi świadczone przez prawników, podlegają ewidencjonowaniu za pomocą kasy fiskalnej niezależnie od wysokości osiąganego obrotu na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Wskazywano, że obowiązek ewidencjonowania obrotu przy pomocy kasy fiskalnej niezależnie od obrotu nakłada na lekarzy osiągających niewielkie obroty nieproporcjonalnie duże wydatki na zakup i utrzymanie kasy, poza tym wskazywano, że lekarze - z racji ustawowego obowiązku prowadzenia dokumentacji medycznej dla leczonych pacjentów - nie stwarzają większego niż inne grupy podatników ryzyka nieewidencjonowania obrotów.
5.
Szkolenia dla lekarzy
Szkolenia dla lekarzy
W czasie VII kadencji, w latach 2014-2015, Naczelna Izba Lekarska w ramach realizacji projektu unijnego o nazwie: "Ogólnopolskie szkolenia z zakresu
funkcjonowania systemu ochrony zdrowia oraz umiejętności komunikacji, współpracy i budowania relacji z pacjentem dla lekarzy rozpoczynających pracę" przeszkoliła łącznie 2759 lekarzy.
W roku 2017 Naczelna Izba Lekarska rozpoczęła realizację projektów współfinansowanych ze środków unii europejskiej:
1) "Zdrowa administracja podstawą skuteczności podmiotów leczniczych"
2) "Podnoszenie kwalifikacji lekarzy poprzez przeprowadzenie ogólnopolskich standaryzowanych szkoleń w zakresie postępowania diagnostycznego, terapii oraz profilaktyki"
3) "Razem dla Zdrowia"
4) "Doskonalenie kwalifikacji zawodowych i kompetencji miękkich fizjoterapeutów"
Stałym elementem programu szkoleń organizowanych w czasie VII kadencji przez Naczelną Izbę Lekarską były szkolenia z zakresu ochrony radiologicznej o nazwie:
"Ochrona radiologiczna dla lekarzy dentystów wykonujących medyczne procedury radiologiczne" oraz "Kurs dla osób ubiegających się na nadanie uprawnień inspektora ochrony radiologicznej typu "S".
Naczelna Izba Lekarska każdego roku dofinansowuje także szkolenia organizowane dla lekarzy przez okręgowe izby lekarskie.
Informacja o szkoleniach prowadzonych przez Naczelną Radę Lekarską w latach 2014-2017 przedstawia się następująco:
A) Rok 2014
W roku 2014 r. Naczelna Izba Lekarska realizowała projekt unijny o nazwie:
"Ogólnopolskie szkolenia z zakresu funkcjonowania systemu ochrony zdrowia oraz umiejętności komunikacji, współpracy i budowania relacji z pacjentem dla lekarzy rozpoczynających pracę".
W roku 2014 Naczelna Rada Lekarska zorganizowała następujące szkolenia z zakresu ochrony radiologicznej, w których uczestniczyły łącznie 554 osoby:
- Ochrona radiologiczna dla lekarzy dentystów wykonujących medyczne procedury radiologiczne;
- Kurs dla osób ubiegających się na nadanie uprawnień inspektora ochrony radiologicznej typu "S".
Szkolenia organizowane przez Naczelna Izbę Lekarską obejmowały także bardzo potrzebne lekarzom szkolenia z zakresu umiejętności społecznych, w tym umiejętności komunikacji z pacjentem, umiejętności radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych. W zakresie umiejętności społecznych i prawa medycznego przeszkolono w roku 2014 (poza projektem unijnym) 714 osób.
B) Rok 2015
W roku 2015 w szkoleniach organizowanych przez Naczelną Radę Lekarską uczestniczyło ponad 700 osób. Prowadzono zarówno szkolenia finansowane ze środków własnych, jak i ze środków unijnych. W roku 2015 r. Naczelna Izba Lekarska ukończyła realizację projektu unijnego o nazwie: "Ogólnopolskie szkolenia z zakresu funkcjonowania systemu ochrony zdrowia oraz umiejętności komunikacji, współpracy i budowania relacji z pacjentem dla lekarzy rozpoczynających pracę".
Naczelna Izba Lekarska zorganizowała w roku 2015 r. także szkolenia z zakresu ochrony radiologicznej:
- Ochrona radiologiczna dla lekarzy dentystów wykonujących medyczne procedury radiologiczne - 5 szkoleń
- Kurs dla osób ubiegających się na nadanie uprawnień inspektora ochrony radiologicznej typu "S" - 1 szkolenie.
C) Rok 2016
W roku 2016 Naczelna Izba Lekarska poprzez działający w jej strukturach Ośrodek Doskonalenia Zawodowego Lekarzy i Lekarzy Dentystów zorganizowała 87 kursów, w których uczestniczyło łącznie 957 uczestników. Zorganizowane kursy dotyczyły kompetencji miękkich, prawa medycznego oraz zarządzania.
Ponadto w roku 2015 Naczelna Rada Lekarska zorganizowała szkolenia z zakresu ochrony radiologicznej dla lekarzy dentystów:
* "Ochrona radiologiczna dla lekarzy dentystów wykonujących medyczne procedury radiologiczne" - 6 kursów
* "Kurs dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień inspektora ochrony radiologicznej typu S" - 1 kurs.
Łącznie w kursach z zakresu radiologii wzięło udział 508 lekarzy dentystów.
D) Rok 2017
W roku 2017 Naczelna Izba Lekarska poprzez działający w jej strukturach Ośrodek Doskonalenia Zawodowego Lekarzy i Lekarzy Dentystów zorganizowała 50 kursów, w których uczestniczyło łącznie 645 uczestników. Zorganizowane kursy dotyczyły kompetencji miękkich, prawa medycznego oraz zarządzania.
Ponadto Naczelna Rada Lekarska zorganizowała szkolenia z zakresu radiologii dla lekarzy dentystów:
* "Ochrona radiologiczna dla lekarzy dentystów wykonujących medyczne procedury radiologiczne" - 8 kursów
* "Kurs dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień inspektora ochrony radiologicznej typu S" - 1 kurs.
Łącznie w kursach z zakresu radiologii wzięło udział 584 lekarzy dentystów. Wszyscy uczestnicy mieli możliwość przystąpienia do egzaminu przed Komisją Egzaminacyjną powołaną przez Główny Inspektorat Sanitarny.
W 2017 roku zakończono realizację projektu na zlecenie Ministerstwa Zdrowia pn.:
"Mapy potrzeb zdrowotnych - Baza Analiz Systemowych i Wdrożeniowych". Zamówienie polegało na opracowaniu raportów dotyczących stanu kadr lekarzy specjalistów według specjalizacji, bezpośrednio zaangażowanych w proces leczenia pacjentów w ramach 30 grup schorzeń zdefiniowanych przez Ministerstwo Zdrowia, na podstawie Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych Rewizja X.
Jednocześnie w czasie VII kadencji Naczelna Rada Lekarska zabiegała o zmianę przepisów podatkowych dotyczących podatku dochodowego od osób fizycznych od świadczeń uzyskiwanych przez lekarzy w związku z uczestniczeniem w nieodpłatnych szkoleniach organizowanych przez organy samorządu zawodowego
lekarzy. Zdaniem samorządu lekarskiego nieuzasadnione jest uznawanie, iż po stronie lekarza i lekarza dentysty uczestniczącego w nieodpłatnym szkoleniu organizowanym przez izby lekarskie, których jest członkiem, występuje przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W tej prawie kierowano apele i wystąpienia tak do Ministra Zdrowia, jak i do Ministra Finansów. Jednoznacznego uregulowania prawnego tej kwestii zgodnie z postulatem samorządu lekarskiego jednak nie uzyskano.
Naczelna Rada Lekarska zabiegała także o przyznanie lekarzom i lekarzom dentystom prawa do odpisywania od podstawy opodatkowania wydatków na kształcenie podyplomowe, niezależnie od podstawy prawnej, na jakiej lekarze i lekarze dentyści wykonują pracę. Apel ten skierowany przez Naczelną Radę Lekarską do Ministra Finansów dotyczył w szczególności prawa do odpisania od podstawy opodatkowania wydatków ponoszonych przez lekarzy pozostających w stosunku pracy, dla których wysokość kosztów uzyskania przychodów jest regulowana odgórnie i jest niezależna od faktycznych kosztów ponoszonych w związku ze świadczeniem pracy.
6.
Protest lekarzy rezydentów
Protest lekarzy rezydentów
Naczelna Izba Lekarska aktywnie wspierała protest lekarzy rezydentów rozpoczęty w roku 2017, który w swoich podstawowych postulatach był całkowicie zbieżny z tym, czego samorząd lekarski domaga się od szeregu lat.
W październiku 2017 r. Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej przygotowało i ogłosiło dzień 13 października 2017 roku "Dniem Solidarności z Protestującymi Lekarzami" apelując do lekarzy i lekarzy dentystów, aby w tym dniu w sposób szczególny okazali swoją solidarność z protestującymi. Zaproponowano wywieszenie na drzwiach gabinetów kartkę z napisem "popieram protest lekarzy #protestmedyków", tak aby pacjentom, pracodawcom, władzom państwowym i całemu społeczeństwu pokazać, że postulaty zgłaszane w czasie protestu są wspólne dla całego środowiska lekarzy i lekarzy dentystów.
W dniu 27 października 2017 r. Naczelna Rada Lekarska przyjęła apel nr 7/17/VII skierowany do pracodawców i kierowników podmiotów leczniczych oraz kierowników specjalizacji, ordynatorów, pracowników środowisk akademickich ochrony zdrowia o stałe i czynne poparcie dla lekarzy rezydentów uczestniczących w akcji protestacyjnej a także wspierających ich protest innych lekarzy. W apelu tym Naczelna Rada Lekarska jeszcze raz podkreśliła, że postulaty protestujących są zasadne i odzwierciedlają oczekiwania całego środowiska lekarskiego.
W tym samym dniu Naczelna Rada Lekarska zaapelowała do lekarzy i lekarzy dentystów, a za ich pośrednictwem do wszystkich obywateli, o poparcie obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych przygotowanego przez Porozumienie Zawodów Medycznych uznając, że główne założenia projektu ustawy wychodzą naprzeciw oczekiwaniom całego środowiska lekarskiego szybkiego podwyższenia nakładów na ochronę zdrowia w Polsce.
W czasie protestu lekarzy rezydentów Naczelna Rada Lekarska zwróciła się do lekarzy i lekarzy dentystów o ograniczenie gotowości do świadczenia pracy i wykonywania świadczeń zdrowotnych, również w ramach umów cywilnoprawnych, do maksymalnie 48 godzin w tygodniu. Apel ten podyktowany był troską o jakość udzielanych pacjentom świadczeń zdrowotnych, a także o zapewnienie możliwości regeneracji sił przez lekarzy, którzy są nadmiernie obciążeni pracą.
Wreszcie w dniu 10 listopada 2017 r. Naczelna Rada Lekarska zwróciła się z apelem do Prezesa Rady Ministrów o osobiste zaangażowanie w sprawy ochrony zdrowia domagając się przeprowadzenia reformy systemu ochrony zdrowia poprzez wzrost w możliwie najkrótszym czasie publicznych nakładów na ochronę zdrowia do 6,8 % PKB.
Naczelna Rada Lekarska przeznaczyła także środki finansowe na pomoc protestującym lekarzom w kwocie 100 tys. złotych. Część tej kwoty została wykorzystana na indywidulaną pomoc osobom, których dobra osobiste zostały naruszone w czasie protestu.
Przedstawiciele samorządu lekarskiego spotykali się także z protestującymi lekarzami zarówno w miejscu prowadzenia przez nich protestu, jak również na różnego rodzaju zgromadzeniach organizowanych w różnych miastach, protestujący byli także gośćmi na posiedzeniach organów Naczelnej Izby Lekarskiej bezpośrednio relacjonując przebieg protestu i rozmów z Ministerstwem.
7.
Współpraca międzynarodowa
Współpraca międzynarodowa
Naczelna Izba Lekarska jest członkiem następujących głównych międzynarodowych organizacji lekarskich i lekarsko-dentystycznych na świecie i w Europie:
* Światowego Stowarzyszenia Lekarskiego (WMA)
* Światowej Federacji Dentystycznej (FDI)
* Europejskiej Regionalnej Organizacji Światowej Federacji Dentystycznej (ERO/FDI)
* Stałego Komitetu Lekarzy Europejskich (CPME)
* Europejskiej Unii Lekarzy Specjalistów (UEMS)
* Rady Europejskich Lekarzy Dentystów (CED)
Przedstawiciele Naczelnej Rady Lekarskiej VII kadencji brali udział w posiedzeniach plenarnych ww. organizacji międzynarodowych, jak również w spotkaniach wielu grup roboczych funkcjonujących w tych organizacjach, czynnie uczestnicząc w pracach nad stanowiskami i uchwałami dotyczącymi szeregu spraw związanych z ochroną zdrowia i wykonywaniem zawodu lekarza i lekarza dentysty oraz kształceniem przed i podyplomowym. Utrzymywano stały kontakt z biurami organizacji, do których należy Naczelna Izba Lekarska, na bieżąco analizując prowadzone prace, przygotowując i przekazując stanowiska NRL w poszczególnych sprawach, opracowując różnego rodzaju materiały i ankiety.
Naczelna Rada Lekarska współpracuje także z organizacjami lekarzy i lekarzy dentystów w innych państwach, ze szczególnym uwzględnieniem samorządów lekarskich i lekarsko-dentystycznych z państw sąsiadujących z Polską. Naczelna Izba Lekarska deklarując pomoc polskiego samorządu lekarskiego w tworzeniu samorządu zawodowego lekarzy na Ukrainie, kontynuowała współpracę z Ukraińskim Stowarzyszeniem Lekarskim, m. in. organizując wzajemne wizyty studyjne przedstawicieli.
Naczelna Rada Lekarska współpracuje z instytucjami Unii Europejskiej oraz właściwymi urzędami w innych państwach UE w zakresie spraw związanych z uznawaniem kwalifikacji zawodowych oraz wykonywaniem zawodów lekarza i lekarza dentysty.
Jednym z przejawów zaangażowania polskich lekarzy i lekarzy dentystów w prace światowych i europejskich organizacji lekarskich i lekarsko-dentystycznych oraz znaczenia samorządu lekarskiego na arenie międzynarodowej jest w szczególności fakt, że przedstawiciele Naczelnej Rady Lekarskiej pełnili w poprzednich latach i nadal pełnią najważniejsze kierownicze funkcje w europejskich organizacjach, na które zostali wybrani przez delegatów z innych państw. Prezes NRL dr Maciej Hamankiewicz został w 2017 r. wybrany na stanowisko 1. wiceprezesa CPME. Wiceprezes NRL prof. Romuald Krajewski od 2012 r. jest prezesem UEMS, zastępca sekretarza NRL dr Anna Lella od 2016 r. jest prezesem ERO.
Kolejnym przejawem znaczącej pozycji polskiego samorządu lekarskiego w lekarskich organizacjach międzynarodowych jest fakt, że w czasie VII kadencji samorządu lekarskiego Polska gościła ważne wydarzenia dla świata lekarskiego, w tym we wrześniu 2016 r. odbył się - po raz pierwszy w Polsce - Doroczny Światowy Kongres Dentystyczny FDI, wydarzenie to było aktywnie wspierane przez Naczelną Izbę Lekarską, a jednym z patronów medialnych Kongresu była Gazeta Lekarska. Ponadto w 2016 r. w Warszawie odbyło się robocze posiedzenie zarządu ERO-FDI. W Warszawie odbyło się również posiedzenie władz Europejskiej Unii Lekarzy Specjalistów, zorganizowane przy aktywnej współpracy ze strony Naczelnej Izby Lekarskiej.
Na zaproszenie Naczelnej Izby Lekarskiej Prezes CPME oraz Prezes FDI uczestniczyli w konferencji na temat zaufania społecznego do zawodu lekarza w Polsce, która odbyła się w marcu 2016 r. we współpracy Naczelnej Izby Lekarskiej z Senatem RP.
Należy również odnotować, że w czasie protestu lekarzy rezydentów do Naczelnej Izby Lekarskiej napłynęło szereg głosów poparcia od międzynarodowych organizacji lekarskich, których Naczelna Izba Lekarska jest członkiem (m.in. WMA, ERO). Organizacje te jednoznacznie wyraziły poparcie dla polskich lekarzy rezydentów podczas prowadzonych przez nich akcji protestacyjnej przekazując wyrazy solidarności i wskazując, że postulaty polskich lekarzy są w pełni uzasadnione jako służące dobru pacjentów.
W ramach działania jako organ właściwy w rozumieniu przepisów Unii Europejskiej regulujących zasady automatycznego uznawania kwalifikacji zawodowych, Naczelna Rada Lekarska wydawała zaświadczenia związane z uznawaniem kwalifikacji lekarzy i lekarzy dentystów będącymi obywatelami państw członkowskich UE, zamierzających wykonywać zawód na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zadania te wykonywał działający w Naczelnej Izbie Lekarskiej Ośrodek Uznawania Kwalifikacji, którego podstawowym zadaniem jest zapewnienie jednolitości działania wszystkich okręgowych rad lekarskich w zakresie zadań związanych z uznawaniem kwalifikacji lekarzy i lekarzy dentystów. W ramach swojej działalności ośrodek m.in. wydaje opinie w sprawie wniosków o uznanie kwalifikacji lekarzy i lekarzy dentystów uzyskanych w innym państwie członkowskim UE.