Skierowanie wniosku do Ministra Zdrowia w sprawie pilnego rozwiązania problemu kształcenia praktycznego na VI roku dla studentów kierunku lekarskiego i V roku - kierunku lekarsko - dentystycznego w uczelniach medycznych.
KAAUM.2015.11.27
Akt nieocenianyUCHWAŁA Nr 67/2015
KONFERENCJI REKTORÓW AKADEMICKICH UCZELNI MEDYCZNYCH
27 listopada 2015 r.
w przedmiocie skierowania wniosku do Ministra Zdrowia w sprawie pilnego rozwiązania problemu kształcenia praktycznego na VI roku dla studentów kierunku lekarskiego i V roku - kierunku lekarsko - dentystycznego w uczelniach medycznych.
UZASADNIENIE
UZASADNIENIE
Student ostatniego roku studiów, który zgodnie ze standardami ma stać się częścią zespołu terapeutycznego, na dzień dzisiejszy nie posiada uprawnień pozwalających mu na wykonanie czynności praktycznych jakie posiadał na stażu podyplomowym (posiadając ograniczone prawo wykonywania zawodu). Zgodnie z obecnym stanem prawnym może on uczestniczyć w wykonywaniu czynności medycznych co sugeruje Art. 21 punkt 3 ustawy o działalności leczniczej z dnia 15 kwietnia 2011 roku (tekst jednolity Dz.U. z 2015r. poz. 618 z późn. zm.) .Studenci zdobywający kwalifikacje do wykonywania zawodu medycznego oraz uczestnicy studiów doktoranckich mogą brać udział w udzielaniu świadczeń zdrowotnych w ramach kształcenia w podstawowej jednostce organizacyjnej uczelni medycznej lub innej uczelni, w której prowadzone jest kształcenie w kierunkach medycznych, pod bezpośrednim nadzorem osób wykonujących zawód medyczny właściwy ze względu na treści kształcenia". Zapis ten nie precyzuje jakie czynności medyczne, zwłaszcza te z naruszeniem ciągłości ciała może wykonywać student samodzielnie pod nadzorem nauczyciela. Ze względu na treści kształcenia - zapis ten pozostaje w sprzeczności z Art. 17 ust. 1 pkt 3, zgodnie z którym podmiot leczniczy jest zobowiązany zapewnić udzielanie świadczeń zdrowotnych wyłącznie przez osoby wykonujące zawód medyczny. Efektem tego zapisu jest również fakt, iż NFZ w swoich wymogach stawianych podmiotom leczniczym nie widzi ani studentów ani rezydentów czyli nie mogą być oni brani pod uwagę przy kontraktowaniu usług medycznych. W tej sytuacji bez łamania prawa nie można wypełnić rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 lipca 2012 roku w sprawie ramowego programu zajęć praktycznych oraz sposobu ich odbywania, dokumentowania i zaliczenia. Wymaga to pilnego rozwiązania uprawnień jakie mogą być przyznane studentom 6-tego roku studiów medycznych i 5 roku studiów lekarsko - dentystycznych, aby mogli oni wykonywać, pod nadzorem opiekuna czynności medyczne opisane w rozporządzeniu Ministra Zdrowia.
W związku z nierozwiązaniem od 2012 roku problemów zgłaszanych w kolejnych uchwałach KRAUMU, Rektorzy Uczelni Medycznych wyrażają głęboką obawę, co do technicznych możliwości realizacji ostatniego roku studiów medycznych biorąc pod uwagę fakt, braku zwiększenia dotacji na działalność dydaktyczną uczelni medycznej. Prowadzenie bowiem dydaktyki medycznej z koniecznością praktycznego nauczenia umiejętności wymaganych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 2012 roku wymaga zmniejszenia liczebności grup studenckich na ostatnim roku studiów. Spowoduje to konieczność dodatkowego zatrudnienia nowej kadry dydaktycznej oraz zwiększonym kosztom kształcenia zarówno w szpitalach klinicznych jak i szpitalach afiliowanych. Wielokrotnie przedstawialiśmy symulacje kosztów zmian standardów kształcenia medycznego, które w zależności od przyjętego wariantu mogą w skali kraju przekroczyć 400 min złotych. Ostatnia odpowiedź uzyskana z Ministerstwa Zdrowia (pismo NSK.078.60.2015) przerzuca odpowiedzialność finansową i organizacyjną na rektorów uczelni medycznych nie przewidują jakiegokolwiek zwiększenia dotacji na działalność dydaktyczną. Przedstawiany był również argument, iż liczebność studentów na ostatnim roku nie wiąże się z jakością kształcenia oraz dostępem do praktycznej nauki zawodu. Trudno jednak zgodzić się z taką argumentacja w świetle licznych prac amerykańskich oraz brytyjskich co do prowadzenia zajęć w jak najmniejszych grupach aby zarówno kontakt z nauczycielem "mistrzem zawodu" jak i dostęp do pacjentów był największy. Problem ten wymaga jednoznacznego odniesienia się przez Ministerstwo Zdrowia.
Konieczne jest również sformułowanie odrębnych przepisów wskazujących na zasady zachowania tajemnicy przez studentów, którzy odbywają zajęcia kliniczne. Student uczestniczący w czynnościach medycznych widzi chorego często w sytuacji dla niego niekomfortowej, ma także dostęp do szczegółowych informacji dotyczących choroby pacjenta. Lekarz w podobnej sytuacji zobowiązany jest do zachowania tajemnicy dotyczącej wszelkich informacji na temat pacjenta, jednak przepisy prawne obowiązujące w chwili obecnej nie obligują do takiego samego zachowania się przez studentów.
Dzisiejsze uregulowania prawne dotyczące tajemnicy lekarskiej są zawarte m.in. w ustawie o zawodzie lekarza i lekarza dentysty ale również w kodeksie etyki lekarskiej, tajemnica lekarska w podmiotowym znaczeniu nie odnosi się jednak do studentów medycyny. Co prawda należy wskazać, że z kodeksu etyki zawodowej wynika, że studenci medycyny powinni zarówno przyswajać sobie jak i respektować zasady zawarte w niniejszym Kodeksie, jednakże w ocenie KRAUM nie oznacza to, że są nią związani, oraz że w szczególności mogą odpowiadać za jej niedochowanie. Oczywistym jest, że zdarzają się różne przypadki, w których zachowanie studentów (jeśli zostanie udowodnione) można uznać jako nieetyczne w zakresie ujawniania informacji zaczerpniętych np. z dokumentacji medycznej. Zgodnie z informacją zawartą w piśmie Ministra Zdrowia zgłoszone zostały stosowne poprawki do procedowanych ustaw o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Niestety poprawki te nie zostały konsultowane z KRAUMem. O Ile zmiany te zostaną zaakceptowane z sugerowanymi zmianami oraz zostaną zmienione inne ustawy regulujące prawne aspekty odpowiedzialności studentów jak i ich zobowiązania do dochowania tajemnicy lekarskiej to pozwoli uczelniom na egzekwowanie ewentualnych przypadków naruszenia tajemnicy medycznej.
Znacząca część pracowników uczelni zatrudniona jest na zasadzie kontraktów lub umów zadaniowych i opłaca składki odpowiedzialności cywilno-prawnych za siebie, w przypadku zdarzeń medycznych. Dodatkowo ustawodawca wprowadził szybkie ścieżki uzyskiwania odszkodowań od szpitali, w przypadku pojawienia się niepożądanego zdarzenia medycznego, co jeszcze bardziej utrudnia sytuację prawną studenta, mającego wykonywać praktyczne czynności przy chorych, z których znacząca część może grozić wystąpieniem zdarzeń niepożądanych. Szpital nie zamierza ponosić odpowiedzialności za skargi złożone na działania studenta lub wynikające z tych działań skutki niepożądane. Wobec tego nie rozwiązany zostaje problem kto będzie ponosił odpowiedzialność za zdarzenia, wynikające z działalności praktycznej studenta. W rozdziale 4 Art 89 ust. 5 pkt 6 - "zasady odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przez studentów, uczestników studiów doktoranckich lub nauczycieli akademickich i zasady postępowania w przypadku naruszenia przez nich porządku ustalonego przez udostępniającego" mają zostać zawarte w umowie cywilno-prawnej między uczelnią a szpitalem ale Ministerstwo Zdrowia nie precyzuje z jakich środków pokryte zostaną koszty takiego ubezpieczenia.
W tej sytuacji zwracamy się do Pana Ministra z apelem o jak najszybsze określenie zasad prowadzenia zajęć na ostatnim roku kształcenia medycznego, tym bardziej że studenci kierunku lekarsko-dentystycznego rozpoczynają ostatni rok nowego trybu w oku akademickim 2016/2017 a studenci kierunku lekarskiego w 2017/2018. Konieczne jest w tej sytuacji określenie uprawnień studentów ostatniego roku oraz kto te uprawnienia będzie przyznawał: rektor uczelni, samorząd lekarski czy ministerstwo. Ponadto student powinien mieć jasno określone ramy odpowiedzialności cywilnej, z określeniem zakresu obowiązków, co może być podstawą ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilno-prawnej oraz jednoznacznym określeniem kto i w jakim zakresie współuczestniczy w odpowiedzialności wynikłej z ewentualnego zdarzenia niepożądanego. Bez tego nie będzie możliwe przeprowadzenie właściwego przygotowania studenta do umiejętności praktycznych i ich zaliczenia przez uczelnię. Absolwent opuści uczelnię nie przygotowany do podjęcia pracy zawodowej w zakresie umiejętności praktycznych, które przed wprowadzeniem nowych standardów nabywał w czasie stażu podyplomowego. O ile nie jest możliwe przeprowadzenie zmian umożliwiających prowadzenie kształcenia praktycznego na uczelniach medycznych w opinii KRAUM konieczne może być przywrócenie stażu podyplomowego.
KRAUM deklaruje pełną współpracę z Panem Ministrem przy pracach nad rozwiązaniem tych palących problemów jak również jesteśmy otwarci na rozmowy co do ewentualnych losów stażu podyplomowego.