Przyjęcie wzoru protokołu kontroli, przeprowadzanych przez kontrolerów i wizytatorów, czynności rewizji finansowej wykonanych od dnia 7 grudnia 2009 r. do dnia wejścia w życie krajowych standardów rewizji finansowej.

Akty korporacyjne

Rewid.2010.7.6

Akt nieoceniany

Wersja od: 6 lipca 2010 r.

UCHWAŁA Nr 22/48/2010

KRAJOWEJ KOMISJI NADZORU

z dnia 6 lipca 2010 roku

w sprawie przyjęcia wzoru protokołu kontroli, przeprowadzanych przez kontrolerów i wizytatorów, czynności rewizji finansowej wykonanych od dnia 7 grudnia 2009 r. do dnia wejścia w życie krajowych standardów rewizji finansowej

Na podstawie art. 27 ust. 9 pkt 3 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz. U. Nr 77, poz. 649) uchwala się, co następuje:

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK Nr 1

WZÓR

PROTOKOŁU KONTROLI

przeprowadzanych przez kontrolerów i wizytatorów, czynności rewizji finansowej wykonanych od dnia 7 grudnia 2009 r. do dnia wejścia w życie krajowych standardów rewizji finansowej

I.

INFORMACJE OGÓLNE:

1. Podstawa prawna przeprowadzonej kontroli:

zasadność naliczonego wynagrodzenia za czynności rewizji finansowej.

5. Nazwa, adres i numer kontrolowanego podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych oraz adres strony internetowej:

................................................................................................................................................

6. Forma prawna podmiotu: ......................................................................................................

7. Kontrolą objęto następujące jednostki organizacyjne podmiotu: .........................................

................................................................................................................................................

8. Biegli rewidenci reprezentujący podmiot kontrolowany:

................................................... - numer ewidencyjny .............

9. Dotychczas przeprowadzone kontrole z upoważnienia Krajowej Komisji Nadzoru

w ciągu ostatnich 3 lat (w podmiotach wykonujących czynności rewizji finansowej w jednostkach zainteresowania publicznego) lub 6 lat (w pozostałych podmiotach) - data i krótki opis: ............................................................................................................................

................................................................................................................................................

10. Informacje o zakresie działalności podmiotu zgodnym z art. 48 ustawy:

Rodzaj usługi	w tys. zł	ilość	%
1. Badanie sprawozdań finansowych
2. Przeglądy sprawozdań finansowych
3. Inne usługi poświadczające
4. Działalność pozostała, z tego (wymienić wszystkie pozostałe działalności określone w art. 48 ust. 2 ustawy, wykonywane przez podmiot):		X
		X






Razem przychody		X	100

II.

ZAKRES KONTROLI FORMALNO-PRAWNEJ

Lp.	Zakres kontroli	Stan faktyczny	Numer załącznika lub komentarz
1	2	3	4
1.	Kompletność i zgodność danych wykazanych na liście podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych prowadzonej przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów, o których mowa w art. 53 ust. 3 pkt 1-10 ustawy ze stanem faktycznym i dokumentacją formalno-prawną kontrolowanego podmiotu
2.	Zakres działalności podmiotu pod względem zgodności z art. 48 ust. 1 i 2 ustawy: 1) określony w statucie, umowie lub innym akcie założycielskim, 2) stan rzeczywisty potwierdzony na podstawie przeglądu umów i faktur sprzedaży.
3.	Organy (osoby) zarządzające i nadzorujące w podmiocie uprawnionym do badania: - zgodność składu organów z wymogami z art. 47 ustawy (dotyczy spółek kapitałowych i osobowych).
4.	Podpisywanie opinii i raportów z czynności rewizji finansowej w imieniu podmiotu uprawnionego do badania sprawozdania finansowego (art. 2 pkt 5 ustawy).
5.	Zgodność danych wykazanych w sprawozdaniu, o którym mowa w art. 49 ust. 3 ustawy, a w przypadku wykonywania czynności rewizji finansowej w jednostkach zainteresowania publicznego, również zgodność danych wykazanych w sprawozdaniu, o którym mowa w art. 87 ust 1 ustawy, z odpowiednia dokumentacją.
6.	Kompletność i terminowość wywiązywania się z obowiązku składania Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów sprawozdań z działalności podmiotu (art.49 ust.3 ustawy.
7.	Kompletność i terminowość informacji składanych przez podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych do Krajowej Rady Biegłych Rewidentów (art. 87 ust. 1 ustawy).
8.	Kompletność i terminowość zamieszczenia na stronie internetowej przez podmiot wykonujący czynności rewizji finansowej w jednostkach zainteresowania publicznego sprawozdania, o którym mowa w art. 88 pkt 1 ustawy.
9.	Prawidłowość i terminowość rozliczania przez podmiot opłat z tytułu nadzoru (art. 52 ust. 1 pkt 2 ustawy oraz uchwała nr 1376/32/2009 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 13 października 2009 r. zmieniająca uchwałę w sprawie ustalenia wysokości opłaty z tytułu wpisu na listę podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych i opłaty rocznej z tytułu nadzoru w 2009 r.).
10.	Prawidłowość opracowania oraz skuteczność wdrożenia w podmiocie zasad systemu wewnętrznej kontroli jakości (art. 49 ust. 1 ustawy, zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 21 ust. 2 pkt 3 lit. b ustawy oraz zasad określonych w uchwale nr 1378/32/2009 Krajowej Rady biegłych Rewidentów z dnia 13 października 2009 roku w sprawie zasad wewnętrznej kontroli jakości podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych).
11.	Kalkulacja wynagrodzeń w zakresie wykonywanych czynności rewizji finansowej (na etapie oferty lub umowy) i jej zgodność z wymogami art. 60 ust. 1 i 2 ustawy oraz Zasadami etyki (punkty od 9.1 do 9.5), przy uwzględnieniu dotychczasowej wiedzy i praktyki w tym zakresie.
12.	Posiadanie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tyt. prowadzenia działalności (art. 50 ust. 1 i 2 ustawy): 1) polisy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej od 01.01.2009 r. - z wyszczególnieniem okresów ubezpieczenia, 2) zakres i wysokość ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej: - wykonywanie czynności rewizji finansowej, - usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych, - inne usługi.
13.	Informacja o liczbie zatrudnionych i współpracujących biegłych rewidentach (art. 26 ust. 2 pkt 4 ustawy): a) liczba biegłych rewidentów zatrudnionych na podstawie umów o pracę, b) liczba biegłych rewidentów współpracujących z podmiotem na podstawie umów cywilno-prawnych, c) przestrzeganie w podmiocie wymogów art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy w zakresie stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych w sposób określony w art. 4 ust. 2, tj: - przez biegłych rewidentów wchodzących w skład organów podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, - przez biegłych rewidentów wykonujących czynności rewizji finansowej w imieniu podmiotu, d) udział biegłych rewidentów w innych formach doskonalenia zawodowego (kursy, seminaria, konferencje).
14.	Realizacja praktyk zawodowych i aplikacji kandydatów na biegłych rewidentów: - czy podmiot spełnia warunki do prowadzenia praktyk zawodowych i aplikacji kandydatów na biegłych rewidentów, - czy realizacja praktyk/aplikacji^*) spełnia wymogi uchwały nr 311/22/2001 KRBR z 5.02.2001 r. w sprawie programów i zasad odbywania praktyki i aplikacji przez kandydatów na biegłych rewidentów lub/i rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2009 roku w sprawie postepowania kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów (uchwały nr 1617/38/2010 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 16 lutego 2010 roku w sprawie zasad dokumentowania praktyki i aplikacji przez kandydatów na biegłych rewidentów..
15.	Sposób archiwizowania dokumentacji rewizyjnej.
16.	Inne.

III.

ZAKRES KONTROLI MERYTORYCZNEJ

Charakterystyka jednostek badanych, których dokumentację rewizyjną z badania/przeglądu sprawozdania finansowego i/lub innej czynności rewizji finansowej poddano kontroli^*):

1. Nazwa i adres jednostki badanej/obsługiwanej^*):

................................................................................................................................................

Rodzaj usługi poświadczającej: ...................................................................................................

Forma prawna: .............................................................................................................................

Rodzaj sprawozdania finansowego (w przypadku badania/przeglądu^*) sprawozdania finansowego - jednostkowe, skonsolidowane, łączne, śródroczne, ^**)):

.......................................................................................................................................................

suma bilansowa tys. zł: .....................

przychody tys. zł: .............................

zatrudnienie osoby: ..........................

Biegły rewident podpisujący opinię: .......................................................... numer ewidencyjny: ............... Sprawozdanie finansowe podlegało obowiązkowemu/nieobowiązkowemu^*) badaniu przez biegłego rewidenta zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 z późn. zm.). Wyboru dokumentacji do kontroli dokonano na podstawie kryterium uwzględniającego ryzyko: ............................................................................................................................ (niska cena^**).

Opis przeprowadzonych czynności kontrolnych zawiera załącznik nr ...

2. Nazwa i adres jednostki badanej/obsługiwanej^*):

................................................................................................................................................

Rodzaj usługi poświadczającej: ...................................................................................................

Forma prawna: .............................................................................................................................

Rodzaj sprawozdania finansowego (w przypadku badania/przeglądu^*) sprawozdania finansowego - jednostkowe, skonsolidowane, łączne, śródroczne, **⁾):

...................................................................................................................

suma bilansowa tys. zł: .....................

przychody tys. zł: .............................

zatrudnienie osoby: ..........................

Biegły rewident podpisujący opinię: .......................................................... numer ewidencyjny: ............................ Sprawozdanie finansowe podlegało obowiązkowemu/nieobowiązkowemu^*) badaniu przez biegłego rewidenta zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 z późn. zm.). Wyboru dokumentacji do kontroli dokonano na podstawie kryterium uwzględniającego ryzyko: ............................................................................................................................ (niska cena^**).

Opis przeprowadzonych czynności kontrolnych zawiera załącznik nr ...

IV.

STWIERDZONE NIEPRAWIDŁOWOŚCI I ICH ZAKRES W ODNIESIENIU DO PRZEPROWADZONEJ KONTROLI FORMALNO-PRAWNEJ:

Po przeprowadzeniu kontroli w zakresie, o którym mowa w Rozdziale I pkt 4 lit. a, c, d, e zgodnie z procedurami określonymi przez Krajową Komisję Nadzoru, kontrolujący stwierdził następujące okoliczności, które stanowią naruszenie niżej przytoczonych przepisów prawa: .........................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Po przeprowadzeniu kontroli w zakresie, o którym mowa w Rozdziale I pkt 4 lit. a, c, d, e zgodnie z procedurami określonymi przez Krajową Komisję Nadzoru, kontrolujący nie stwierdził okoliczności, które stanowią naruszenie przepisów prawa.^*)

V.

STWIERDZONE NIEPRAWIDŁOWOŚCI W ZAKRESIE DOKUMENTACJI REWIZYJNEJ Z WYKONANYCH CZYNNOŚCI REWIZJI FINANSOWEJ

Po przeprowadzeniu kontroli w powyższym zakresie, zgodnie z procedurami określonymi przez Krajową Komisję Nadzoru po skontrolowaniu dokumentacji rewizyjnej z badania sprawozdania finansowego i/lub innej czynności rewizji finansowej w jednostkach opisanych w Rozdziale III, kontrolujący stwierdził następujące okoliczności, które stanowią naruszenie niżej przytoczonych przepisów prawa i standardów związanych z wykonywaniem czynności rewizji finansowej: ........................................................................

Po przeprowadzeniu kontroli w powyższym zakresie, zgodnie z procedurami określonymi przez Krajową Komisję Nadzoru po skontrolowaniu dokumentacji rewizyjnej z badania sprawozdania finansowego i/lub innej czynności rewizji finansowej w jednostkach opisanych w Rozdziale III, kontrolujący nie stwierdził okoliczności, które stanowią naruszenie przepisów prawa i procedur związanych z wykonywaniem czynności rewizji finansowej.^*)

VI.

UPRAWNIENIA KONTROLOWANEGO PODMIOTU UPRAWNIONEGO DO BADANIA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH

Kontrolowany podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych, może zgłosić do Krajowej Komisji Nadzoru Krajowej Izby Biegłych Rewidentów, w terminie 14 dni od dnia potwierdzenia odbioru protokołu kontroli pisemne, umotywowane zastrzeżenia do jego treści na adres: Krajowa Komisja Nadzoru Krajowej Izby Biegłych Rewidentów, 00-175 Warszawa al. Jana Pawła II 80.

W przypadku nie zgłoszenia zastrzeżeń w terminie, o którym mowa powyżej, przyjmuje się, że kontrolowany podmiot nie kwestionuje ustaleń kontroli. Kontrolowanemu przysługuje prawo odmowy podpisania protokołu.

Integralną część niniejszego protokołu kontroli stanowią załączniki objęte wykazem stanowiącym załącznik do protokołu.

VIII.

WYKAZ ZAŁĄCZNIKÓW DO PROTOKOŁU KONTROLI

Nr	Nazwa - (ewentualnie skrócona treść)	Ilość kart

...............................
Miejscowość i data
		Data, podpis i numer ewid. biegłego rewidenta upoważnionego do reprezentowania podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych
..............................
Podpis i numer legitymacji kontrolera/wizytatora*		(oraz pieczęć podmiotu)

...............................................................

Podpis i numer legitymacji

kontrolera/wizytatora*

^*) - niepotrzebne skreślić

^**) - wpisać właściwe

ZAŁĄCZNIK Nr 2

WZÓR

DOKUMENTACJA KONTROLI MERYTORYCZNEJ

Dokument określa obszary kontroli w zakresie przestrzegania przez kontrolowany podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych poniżej wymienionych przepisów w zakresie prawidłowości dokumentacji rewizyjnej z wykonanych czynności rewizji finansowej, w tym zgodności z obowiązującymi standardami rewizji finansowej i wymaganiami dotyczącymi niezależności:

1. Ustawy z dnia 7 maja 2009 roku o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz. U. Nr 77 poz. 649) - zwanej dalej "ustawą".

2. Ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 z późn. zm.) - zwanej dalej "ustawą o rachunkowości".

3. Zasad etyki zawodowej biegłych rewidentów w brzmieniu ustalonym uchwałą Krajowej Rady Biegłych rewidentów nr 1426/33/2009 z dnia 3 listopada 2009 roku w sprawie zasad etyki zawodowej biegłych rewidentów - zwanych dalej "Zasadami etyki".

Niniejszy dokument dotyczy dokumentacji rewizyjnej odnoszącej się do badania sprawozdania finansowego/przeglądu lub innej usługi poświadczającej^*) za rok/okres^*) .................................... jednostki prowadzonej pod nazwą: .........................................................

.......................................................... z siedzibą w .......................................................................

.......................................................................................................................................................

Badanie sprawozdania finansowego/wykonanie innej czynności rewizji finansowej^*) zostało przeprowadzone na podstawie umowy nr ..... z dnia ...................................................................

Dokumentacja rewizyjna podlegająca kontroli jest wynikiem prac prowadzonych przez biegłego rewidenta (imię, nazwisko, numer ewidencyjny w rejestrze) ................................................................................................................. działającego w imieniu podmiotu uprawnionego do badania (nazwa, adres, nr ewidencyjny) .......................................................................................................................................................

Lp.	Zakres kontroli	Stan Faktyczny	Numer załącznika lub komentarz
1	2	3	4
1.	Prawidłowość sporządzanych przez podmiot ofert na badanie sprawozdań finansowych, tj.: a) czy zawarcie umowy zostało poprzedzone złożeniem oferty, listu intencyjnego lub obu dokumentów (uwaga: oferta nie jest obowiązkowym dokumentem), b) czy dokumenty o których mowa powyżej nie naruszają postanowień zasad etyki, w szczególności w obszarze działalności informacyjnej (rozdział XI Zasad etyki).
2.	Prawidłowość zawartej umowy o badanie sprawozdania finansowego (art. 66 ust. 5 i 7 ustawy o rachunkowości), tj.: a) czy została zawarta pisemna umowa o badanie, data umowy, b) czy przedmiot i zakres umowy jest zgodny z celem badania sprawozdania finansowego, określonym w art. 65 ust. 1 ustawy o rachunkowości, c) czy umowa wskazuje obowiązki jednostki badanej oraz podmiotu uprawnionego, d) czy umowa o badanie stanowi element dokumentacji rewizyjnej, e) czy w przypadku rozwiązania umowy o badanie (przegląd) sprawozdania finansowego podmiot uprawniony do badania poinformował o tym niezwłocznie Komisję Nadzoru Audytowego.
3.	Przestrzeganie przez podmiot i biegłego rewidenta wymogu bezstronności i niezależności wobec badanej jednostki (art. 56 ust. 2-5 ustawy i art. 57 ustawy oraz pkt 7.1 do 7.4 Zasad etyki), tj.: a) czy istnieje oświadczenie (deklaracja) podmiotu uprawnionego do badania o niezależności w stosunku do badanej jednostki (art. 56 ust. 5 ustawy), b) czy istnieje oświadczenie (deklaracja) biegłego rewidenta przeprowadzającego lub kierującego badaniem o niezależności w stosunku do badanej jednostki (art. 56 ust. 5 ustawy), c) czy istnieją oświadczenia (deklaracje) osób uczestniczących w badaniu - współpracujących z biegłym rewidentem (art. 56 ust. 4 ustawy), d) czy oświadczenia (deklaracje), o których mowa powyżej (w punktach od a do c) obejmują wszystkie kryteria bezstronności i niezależności określone w art. 56 ust. 3 ustawy oraz rozdziału VII Zasad etyki (lub powołują się bez ograniczenia na te przepisy), e) jeśli nie istnieją oświadczenia o których mowa w pkt c, to czy stosowane są inne zasady, zapewniające przestrzeganie przez zatrudnionych w podmiocie pracowników zasad etyki, w tym zasad niezależności zawodowej (Rozdział VII Zasad etyki) - prosimy je udokumentować, f) czy weryfikacja stanu rzeczywistego przez kontrolującego nie wykazała okoliczności ograniczających niezależność i bezstronność podmiotu badającego oraz biegłego rewidenta (np. równoczesne prowadzenie ksiąg rachunkowych oraz ich badanie, przekroczenie przychodu rocznego z tytułu wykonywania usług na rzecz danego zamawiającego, ingerencja właścicieli lub wspólników w przeprowadzanie przez biegłego rewidenta czynności rewizji finansowej lub inne przypadki ingerencji, o których mowa w art. 57 ustawy). Jeśli weryfikacja stanu rzeczywistego nie potwierdza niezależności prosimy wskazać, jakie okoliczności wystąpiły (prosimy je udokumentować), g) czy warunki niezależności i bezstronności, o których mowa wyżej, spełnione są na dzień wydania opinii i raportu (a nie tylko np. na dzień rozpoczęcia badania albo podpisania umowy).
4.	Prawidłowość wyboru podmiotu uprawnionego do badania sprawozdania finansowego (art. 66 ust. 4 ustawy o rachunkowości i art. 86 ust. 8 ustawy), tj.: a) czy podmiot posiada udokumentowanie sprawdzenia prawidłowości dokonania wyboru biegłego rewidenta uwaga: mogą to być przykładowo: - kopie uchwał Walnego Zgromadzenia lub Zgromadzenia Wspólników, - kopie uchwał Rady Nadzorczej - wówczas winna być dodatkowo kopia umowy lub statutu z zapisem uprawniającym Radę do wyboru, - w przypadku działalności gospodarczej będzie to umowa podpisana przez właściciela, - udokumentowanie może stanowić również szczegółowy opis w dokumentacji rewizyjnej uchwały wraz z podstawą prawną. b) czy podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych został wybrany przez organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki (np. Walne Zgromadzenie, Zgromadzenie Wspólników, właściciela), c) jeśli wyboru, o którym mowa wyżej, dokonał inny organ jednostki niż organ zatwierdzający (np. Rada Nadzorcza), to czy taka możliwość wynika z umowy, statutu lub innego wiążącego jednostkę przepisu prawa, a umowa (statut) została zarejestrowana w KRS (uwaga: zgodnie z art. 66 ust. 4 ustawy o rachunkowości wyboru nie może dokonać Zarząd jednostki badanej), d) czy w jednostkach zainteresowania publicznego komitet audytu rekomendował radzie nadzorczej lub innemu organowi nadzorującemu, podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych do przeprowadzenia czynności rewizji finansowej jednostki.
5.	Prawidłowość stosowanych zasad planowania, tj.: a) czy biegły, bez względu na wielkość jednostki badanej, sporządza pisemny plan badania, b) czy plan badania zawiera: - określenie ryzyk (ryzyko ogólne i specyficzne ryzyko nieodłączne i kontroli w poszczególnych obszarach) wraz z oceną prawidłowości określenia ryzyk, - określenie strategii badania (tj. ogólnej linii postępowania podczas badania, uwzględniającej sytuację jednostki, rozpoznane obszary ryzyka oraz wagę poszczególnych czynników), - określenie poziomu istotności, c) czy istnieją dowody (np. udokumentowane wyniki badania zgodności), uzasadniające obniżenie poziomu ryzyka nieodłącznego i ryzyka kontroli, d) czy plan badania jest spójny z informacją o księgowości i kontroli wewnętrznej badanej jednostki i skuteczności jej działania, e) czy biegły stosuje programy badania, określające szczegółowe zadania rewizyjne, sporządzone w oparciu o informacje zawarte w planie, f) czy dokumentacja z badania zawiera takie informacje - jeśli są wymagane w związku ze skalą badanej jednostki jak: - charakterystykę badanej jednostki (jej organizację i działalność), - informację o otoczeniu gospodarczym i prawnym jednostki, - wstępną analizę wyniku finansowego oraz sytuacji majątkowej i finansowej jednostki, - wstępne rozpoznanie możliwości kontynuowania działalności przez jednostkę, - opis stosowanych przez jednostkę systemów księgowości (w tym zakładowego planu kont) oraz kontroli wewnętrznej wraz z ich oceną, - opis przyjętych zasad wyceny aktywów i pasywów.
6.	Kompletność dokumentacji rewizyjnej w zakresie podstawowych dokumentów z badania, tj.: czy w dokumentacji znajdują się następujące podstawowe dokumenty z badania (prosimy podać datę każdego z dokumentów): a) sprawozdanie finansowe przedłożone do badania, b) sprawozdanie finansowe, o którym wyrażono zdanie w opinii i raporcie, c) wykaz zmian (zestawienia korekt wprowadzonych do ksiąg), łączących powyższe sprawozdania finansowe, d) sprawozdanie z działalności jednostki, jeśli wymagane jest przepisami prawa, e) kopia wydanej opinii, f) kopia wydanego raportu, g) oświadczenia kierownika badanej jednostki, h) kopia ewentualnego pisma skierowanego do kierownictwa jednostki na temat stwierdzonych w toku badania niedociągnięć oraz sposobów ich usunięcia, i) kopia ewentualnego pisma powiadamiającego kierownictwo jednostki lub jej organy nadzorcze o stwierdzonych nadużyciach bądź naruszeniach prawa.
7.	Prawidłowość dat podstawowych dokumentów, tj.: a) czy opinia i raport mają tą samą datę (czy oba dokumenty zostały przedstawione łącznie), b) czy data opinii i raportu nie jest wcześniejsza niż data sprawozdania finansowego, o którym biegły rewident wyraził zdanie w opinii.
8.	Prawidłowość sprawozdania finansowego, o którym biegły rewident wyraził zdanie w opinii, tj.: a) czy stanowisko wyrażone w opinii i ocena dokonana w raporcie dotyczy odpowiedniej - "ostatecznej" wersji sprawozdania finansowego (sprawdzić daty i parametry finansowe), b) czy sprawozdanie finansowe zawiera wszystkie składniki, zgodnie z art. 45 ust. 2, a w przypadkach, o których mowa w art. 64 ust. 1 również ust. 3 ustawy o rachunkowości, c) czy sprawozdanie finansowe jest kompletne, tj. zawiera wszystkie elementy, zgodnie z załącznikiem nr 1, a w uzasadnionych przypadkach z załącznikiem nr 2 lub 3 do ustawy o rachunkowości, d) czy sprawozdanie finansowe, w przypadku organu wieloosobowego (np. zarządu), zostało podpisane przez wszystkich członków tego organu, zgodnie z art. 52 ust. 2 ustawy o rachunkowości.
9.	Kompletność opinii, tj.: a) czy opinia biegłego rewidenta zawiera wszystkie wymagane przepisami prawa stwierdzenia (art. 65 ust. 1 do 4 ustawy o rachunkowości), jeśli odpowiedź negatywna - załączyć kopię opinii.
10.	Kompletność raportu, tj.: a) czy raport z badania sprawozdania finansowego zawiera wszystkie wymagane przepisami prawa stwierdzenia (art. 65 ust. 5 ustawy o rachunkowości), jeśli odpowiedź negatywna - załączyć kopię raportu.
11.	Spójność opinii i raportu oraz ew. pisma do kierownika jednostki, tj.: a) czy stanowiska wyrażone w opinii i raporcie znajdują swoje uzasadnienie w dokumentacji rewizyjnej dotyczącej badanego sprawozdania finansowego (art. 65 ust. 6 ustawy o rachunkowości), b) czy opinia i raport są ze sobą spójne merytorycznie; np. raport zawiera odpowiednie uzasadnienie dla zastrzeżenia w opinii, itp., c) w przypadku gdy biegły wystosował do kierownika jednostki pismo o uchybieniach i niedociągnięciach - czy uchybienia te i niedociągnięcia nie powinny wpływać na stanowisko wyrażone w opinii oraz ocenę sprawozdania finansowego.
12.	Prawidłowość oświadczenia złożonego przez kierownika jednostki - odnoszącego się do zbadanego sprawozdania finansowego, tj.: a) czy oświadczenie kierownika badanej jednostki zawiera co najmniej następujące elementy wskazane (uwaga: w praktyce treść oświadczenia kierownika winna być znacznie obszerniejsza): * odpowiedzialność kierownika jednostki za rzetelność i prawidłowość w tym kompletność ujęcia zdarzeń, wykazania danych dotyczących jednostek powiązanych przedłożonego do badania sprawozdania finansowego, * kompletne i prawidłowe ujęcie w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym wszystkich zdarzeń gospodarczych dotyczących badanego okresu, * ujawnienie i poinformowanie biegłego rewidenta o wszystkich istotnych, znanych badanej jednostce, zdarzeniach dotyczących okresu objętego badanym sprawozdaniem, jakie nastąpiły między dniem bilansowym a datą wyrażenia opinii oraz zobowiązaniach warunkowych jednostki. b) czy oświadczenie kierownika nosi datę wyrażenia opinii, c) czy oświadczenie kierownika, w przypadku organu wieloosobowego, zostało podpisane przez wszystkich członków tego organu, zgodnie z definicją kierownika jednostki (art. 3 ust. 1 pkt 6 w związku z art. 52 ust. 2 ustawy o rachunkowości).
13.	Kompletność dokumentacji stanowiącej podstawę sporządzenia raportu, tj.: czy wszystkie stwierdzenia zawarte w ogólnej części raportu są udokumentowane w dokumentacji roboczej (w związku z przepisem art. 65 ust. 6 ustawy o rachunkowości), np.: a) podstawowe informacje o działalności spółki (dokumenty rejestracyjne, sądowe), b) złożenie sprawozdania finansowego za rok poprzedni do sądu i jego opublikowanie, c) zatwierdzenie sprawozdania finansowego za rok ubiegły oraz podział wyniku.
14.	Prawidłowość dokumentów roboczych, tj.: a) czy dokumenty z badania poszczególnych obszarów sprawozdania finansowego zawierają wymagane elementy opisu: - nazwę lub symbol badanej jednostki, - oznaczenie badanego roku, - określenie treści (przedmiotu) dokumentu (nazwa obszaru, rodzaj testu), - podpis osoby sporządzającej lub przyjmującej dokument do zbioru, - datę.
15.	Uporządkowanie dokumentacji rewizyjnej: a) czy poszczególne dokumenty lub ich zbiory tematyczne są odpowiednio powiązane z raportem z badania i (lub) układem sprawozdania finansowego, b) czy dokumentacja rewizyjna jest objęta spisem.
16.	Kompletność badania a ryzyko i istotność: a) czy biegły rewident sprawdził w toku badania wszystkie obszary sprawozdania finansowego - każdą (istotną) pozycję bilansu, rachunku zysków i strat oraz rachunku przepływów pieniężnych, b) czy biegły uwzględnił w toku badania poszczególnych obszarów sprawozdania finansowego ryzyko przeoczenia, w oparciu o ocenę ryzyka nieodłącznego i kontroli, c) czy biegły rewident stosował w toku badania wyliczony poziom istotności tj. czy próby były wybierane w oparciu o wysokość istotności oraz czy wnioski księgowe uwzględniają poziom istotności.
17.	Kompletność dowodów badania: a) czy dla każdego (istotnego) obszaru sprawozdania finansowego zostało udokumentowane sprawdzenie (badanie) następujących zagadnień: - istnienia na dzień bilansowy wykazanych w sprawozdaniu finansowym aktywów i pasywów, w tym także zobowiązań z tytułów publiczno-prawnych, - sprawowania kontroli aktywów, względnie obowiązku zaspokojenia zobowiązań - wykazanych na dzień bilansowy, - wystąpienia w badanym okresie zdarzeń i operacji gospodarczych wykazanych w sprawozdaniu finansowym, - kompletności ujęcia aktywów, pasywów, zdarzeń i operacji gospodarczych oraz innych ujawnianych danych dotyczących okresu objętego sprawozdaniem finansowym, - prawidłowości wyceny aktywów i pasywów, - ujęcia zdarzeń i operacji gospodarczych w prawidłowej kwocie i poprawnego przypisania wynikających z nich przychodów, zysków nadzwyczajnych oraz kosztów i strat nadzwyczajnych do okresu, którego dotyczą, - prezentacji we właściwych częściach sprawozdania finansowego poszczególnych sald aktywów i pasywów, przychodów i zysków nadzwyczajnych oraz kosztów i strat nadzwyczajnych, b) czy na okoliczność powyższych stwierdzeń dotyczących określonej pozycji sprawozdania finansowego, zostało przeprowadzone odrębne badanie odpowiednio udokumentowane, c) czy dokumentacja robocza obejmuje w szczególności wszystkie następujące elementy: * informacje o branży oraz środowisku prawnym i gospodarczym, w którym działa jednostka * informacje o statucie prawnym i organizacji badanej jednostki, * wyciągi lub kopie ważnych dokumentów prawnych, umów, * dowody rozpoznania przez biegłego rewidenta systemu księgowości, w tym także prowadzonej za pomocą komputera oraz kontroli wewnętrznej badanej jednostki, * dowody przeprowadzonej przez biegłego rewidenta analizy sprawności działania systemu kontroli wewnętrznej jednostki, zwłaszcza gdy zaufał jej działaniu, * wyniki analizy wiarygodności operacji i sald oraz znaczących wskaźników i trendów, * dokumentację informującą o rodzaju, zakresie, terminach i wynikach przeprowadzonych badań, w tym obserwacji spisu z natury, * wykorzystane ustalenia kontroli zewnętrznej i rewizji wewnętrznej, rzeczoznawców lub biegłych rewidentów działających w imieniu innych podmiotów uprawnionych, którym zlecono zbadanie określonych wycinków działalności badanej jednostki, wraz z dowodami zbadania wiarygodności tych ustaleń, * kopie pism lub notatki dotyczące zagadnień omawianych z badaną jednostką, * ustalenia biegłego rewidenta dotyczące innych istotnych zagadnień badania
18.	Stosowanie przez podmiot zasad podejmowania się i przeprowadzania badania jednostki po raz pierwszy (pkt 10.8 do 10.10 Zasad etyki), tj.: a) czy zastosowano szczególne procedury podejmowania się badania jednostki po raz pierwszy, określone w pkt 10.8 do 10.10 Zasad etyki, b) czy wykonane procedury zostały udokumentowane poprzez oświadczenie w ofercie, pismo do audytora badającego poprzedni rok, oświadczenie o odstąpieniu od procedur, c) czy z dokumentacji wynika, że biegły wykonał procedury dotyczące badania bilansu otwarcia, d) czy biegły prawidłowo ujął wyniki badania w raporcie, a jeżeli są istotne - również w opinii.
19.	Stosowanie przez biegłego rewidenta sposobów (metod) badań, właściwych rewizji finansowej: a) stosując odpowiedni zakres badania (pełne, wyrywkowe, statystyczne), odpowiednio do badanego obszaru sprawozdania finansowego, b) stosując prawidłowe metody badania, np. procedury analityczne (przeglądy analityczne) albo badanie szczegółowe odpowiednio dla określonego obszaru sprawozdania finansowego, c) stosując prawidłowy dobór prób, odpowiedni do kierunku podstawowego ryzyka dla określonego obszaru sprawozdania finansowego, d) czy prawidłowo rozróżniane jest badanie zgodności (badanie kontroli) od badania wiarygodności (testy szczegółowe), f) czy biegły rewident zbadał i udokumentował w sposób właściwy poszczególne stwierdzenia, np.: - prawidłowe zakwalifikowanie transakcji w czasie (tzw. odcięcia), - istnienie, - wycenę, itd., g) czy strategia badania przyjęta przez biegłego jest odpowiednia do charakteru i skali badanej jednostki.
20.	Udział w inwentaryzacji istotnych składników majątkowych badanej jednostki, tj.: a) czy termin zawarcia umowy umożliwił udział w inwentaryzacji znaczących składników majątkowych (zgodnie z przepisami art. 66 ust. 5 ustawy o rachunkowości), b) czy z dokumentacji wynika udział badającego w inwentaryzacji istotnych składników majątku jednostki, c) jeśli termin zawarcia umowy uniemożliwił wykonanie wymaganych procedur lub z innych względów biegły nie uczestniczył w inwentaryzacji, to czy biegły rewident zastosował procedury zastępcze, tzw. inne czynności, d) jeśli termin zawarcia umowy albo inne okoliczności uniemożliwiły udział w inwentaryzacji, a biegły rewident nie był w stanie zastosować procedur zastępczych, to czy zawarł on odpowiednio w opinii i/ lub raporcie zapis o ograniczeniu zakresu badania.
21.	Zbadanie zobowiązań warunkowych i roszczeń, danych szacunkowych oraz danych porównawczych, tj.: a) czy z zebranej dokumentacji wynika, że badający przed zakończeniem badania upewnił się, iż wie o zamianie zobowiązań warunkowych na bezwarunkowe, rozstrzygnięciu spraw sądowych toczących się wobec badanej jednostki, jak i przez nią wniesionych, ograniczeniu praw majątkowych przez obciążenia hipoteczne, zastawach na majątku itp., b) czy z dokumentacji badania wynika, że w przypadku gdy wartość wykazanych w bilansie aktywów lub zobowiązań została ustalona drogą szacunku (np. odpisy aktualizujące wartość aktywów, rezerwy, wycena w wartości godziwej), a są to wartości znaczące, badający zweryfikował racjonalność tych szacunków, zbierając odpowiednie dowody na ich potwierdzenie.
22.	Zbadanie zdarzeń po dniu bilansowym, zdolności jednostki do kontynuacji działalności oraz transakcji z jednostkami powiązanymi, tj.: a) czy z dokumentacji wynika, że badający upewnił się, że w badanym sprawozdaniu finansowym uwzględniono skutki wszystkich istotnych zdarzeń, które nastąpiły do dnia wydania opinii, b) czy z dokumentacji wynika, że badający poprawnie zbadał zdolność jednostki do kontynuowania działalności, (uwaga: jeżeli jednostka jest rentowna, a jej płynność zapewniona, nie jest konieczne szczegółowe potwierdzenie wiarygodności oświadczenia kierownika zawartego we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego), c) czy z dokumentacji wynika, ze badający zbadał transakcje z jednostkami powiązanymi, stosując szczególne procedury.
23.	Udział w badaniu biegłego rewidenta, polegający na bezpośrednim przeprowadzeniu badania albo kierowaniu nim, tj.: a) czy badanie było przeprowadzane wyłącznie przez biegłych rewidentów, b) czy w przypadku udziału w badaniu współpracowników nie mających kwalifikacji biegłego rewidenta (pracy zespołowej), zostało zapewnione odpowiednie kierowanie tym badaniem przez biegłego rewidenta, c) czy nadzór biegłego rewidenta nad pracą personelu pomocniczego w toku badania został potwierdzony i udokumentowany (podpisami dokumentów, notatkami, uwagami do dokumentacji, instrukcjami dla zespołu, itd.).
24.	Wykorzystanie podczas badania wyników pracy innych biegłych rewidentów, ustaleń rewizji wewnętrznej, kontroli zewnętrznej oraz rzeczoznawców, tj.: a) jeżeli biegły rewident badający całą jednostkę korzysta z wyników badań oddziałów zagranicznych lub zamiejscowych jednostek, przeprowadzonych przez innego biegłego rewidenta działającego w imieniu innego podmiotu uprawnionego aniżeli ten, który zawarł umowę o badanie sprawozdania finansowego całej jednostki, to czy dokumentacja z badania odzwierciedla ten fakt, b) jeżeli biegły rewident w toku badania wykorzystał ustalenia rewizji wewnętrznej jednostki lub kontroli zewnętrznych, to czy upewnił się, że ustaleniom tym można zaufać, c) jeżeli biegły rewident uznał za nieodzowne skorzystanie z pomocy rzeczoznawcy (aktuariusza, towaroznawcy, rzeczoznawcy z dziedziny wyceny nieruchomości) to czy zastosował się do następujących wymogów: * upewnił się, że rzeczoznawca (specjalista) jest obiektywny, * wyraźnie określił stawiane mu zadanie (cel i zakres ekspertyzy, zarys zagadnień, których ujęcia w ekspertyzie oczekuje), * sprawdził, czy uzyskana ekspertyza spełnia warunki stawiane dowodom badania
25.	Badanie sprawozdania z działalności jednostki, tj.: a) czy badający sprawdził sprawozdanie z działalności w zakresie wywiązania się jednostki z obowiązków informacyjnych określonych w art. 49 ust. 2 ustawy o rachunkowości, b) czy w przypadku nie przedłożenia przez jednostkę sprawozdania z działalności, jego niekompletności lub niezgodności zawartych w nim informacji ze sprawozdaniem finansowym biegły rewident poinformował o tym w opinii.
26.	Nadużycia, błędy i naruszenia prawa, tj.: a) czy istnieją dowody, iż badający właściwie rozpoznał i ocenił prawdopodobieństwo popełnienia nadużyć (oszustw, zawłaszczeń majątku, sprzeniewierzeń) spowodowanych świadomym działaniem i błędami wywołanymi nieumyślnie oraz rozpatrzył ich wpływ na rzetelność badanego sprawozdania finansowego, b) czy badający w razie ujawnienia lub podejrzenia nadużyć, znacznych błędów lub naruszeń prawa, nawet jeśli ich wpływ na rzetelność i prawidłowość badanego sprawozdania finansowego nie jest istotny - bezzwłocznie powiadomił o tym na piśmie odpowiednio: zwierzchnika osoby lub komórki, w której nadużycia, błędy lub naruszenia prawa miały miejsce albo organ nadzorujący kierownika jednostki.
27.	Zawiadomienie o nieprawidłowościach dotyczących obietnicy lub przyjęcia korzyści przez funkcjonariusza publicznego (art. 58 ust. 1 i 2 ustawy). Czy z dokumentacji badania wynika, że biegły rewident, który w związku z wykonywaniem czynności rewizji finansowej dowiedział się o przyjęciu korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy przez funkcjonariusza publicznego z państwa Unii Europejskiej lub z państwa trzeciego, zawiadomił niezwłocznie o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw.
28.	Udostępnianie informacji i udzielanie wyjaśnień (art. 62 ustawy). Jeżeli w trakcie wykonywania czynności rewizji finansowej wystąpiła konieczność zastąpienia jednego biegłego rewidenta lub podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych przez innego biegłego rewidenta lub podmiot uprawniony, to czy z dokumentacji wynika, że zastępowany biegły rewident lub podmiot uprawniony udostępnił nowemu biegłemu rewidentowi lub podmiotowi uprawnionemu konieczne informacje i wyjaśnienia.
29.	Współpraca podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych z komitetem audytu w jednostkach zainteresowania publicznego (art. 86 ust. 9 ustawy). Czy podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych pisemnie poinformował komitet audytu o istotnych kwestiach dotyczących czynności rewizji finansowej, w tym w szczególności o znaczących nieprawidłowościach systemu kontroli wewnętrznej jednostki w odniesieniu do procesu sprawozdawczości finansowej.
30.	Rotacja kluczowego biegłego rewidenta (art. 89 ust. 1 i 2 ustawy). Czy kluczowy biegły rewident nie wykonywał czynności rewizji finansowej w tej samej jednostce zainteresowania publicznego w okresie dłuższym niż 5 lat i nie wykonywał ponownie czynności rewizji finansowej w tej samej jednostce, przed upływem co najmniej 2 lat.
31.	Czy podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych składał corocznie komitetowi audytu w jednostce zainteresowania publicznego (art. 88 pkt 2 i 3 ustawy), tj.: a) oświadczenie potwierdzające niezależność podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych i niezależność biegłych rewidentów wykonujących czynności rewizji finansowej, b) informacje dotyczące usług, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy, świadczonych na rzecz tej jednostki, c) czy w przypadkach tego wymagających informował komitet audytu w jednostce zainteresowania publicznego o zagrożeniach niezależności podmiotu uprawnionego oraz czynnościach zastosowanych w celu ograniczenia tych zagrożeń.
32.	Prawidłowość realizacji aplikacji (dotyczy wyłącznie badań przeprowadzanych z udziałem, albo przez aplikanta, pod kierunkiem biegłego rewidenta), tj.: a) czy w dokumentacji rewizyjnej znajdują się dowody potwierdzające prawidłowy udział w badaniu sprawozdania finansowego aplikanta, tj. zgodny z programem aplikacji, b) czy w dokumentacji rewizyjnej znajdują się dowody potwierdzające prawidłowy udział w badaniu biegłego rewidenta, będącego opiekunem aplikanta (kierownikiem aplikacji).
33.	Jakość kontroli wewnętrznej przyjętej i stosowanej przez podmiot uprawniony do badania (art. 49 ust. 1 ustawy), tj.: a) czy jest stosowana kontrola końcowa - niezależna kontrola jakości, b) kto wykonywał kontrolę jakości (prosimy podać imię nazwisko oraz numer ewidencyjny - w przypadku gdy jest to biegły rewident), c) czy kontrola jakości, o której mowa powyżej jest zgodna z przyjętymi przez podmiot zasadami, d) czy kontrola jakości jest udokumentowana w odpowiedni sposób, jeśli tak, to w jaki sposób.
34.	Czy na podstawie wykonanej weryfikacji kontrolujący stwierdza, że dokumentacja rewizyjna umożliwia biegłemu rewidentowi, niebiorącemu udziału w badaniu, prześledzenie jego przebiegu i znalezienie uzasadnienia dla opinii o badanym sprawozdaniu finansowym, zgodnie z art. 65 ust. 6 ustawy o rachunkowości.
35.	Zgodność stosowanych zasad ustalania cen z wymogami art. 60 ust. 1 i 2 ustawy oraz, rozwiązaniami przyjętymi w rozdziałach IX i X Zasad etyki, tj.: a) czy cena za badanie została ustalona zgodnie z pkt 9.2 Zasad etyki, b) czy ustalenie ceny za badanie podlegające kontroli zostało dokonane zgodnie z zasadami ustalania cen przyjętymi przez podmiot, c) czy cena za badanie nie została ustalona przez podmiot poniżej kosztów własnych, tj. czy nie został zastosowany dumping.
36.	Jakość wykorzystywanych zasobów kadrowych (art. 26 ust 2 pkt 4 ustawy), tj.: - czy biegły rewident brał bezpośredni udział w badaniu sprawozdania finansowego / wykonywaniu innych czynnościach rewizji finansowej^), - czy biegły rewident posiadał odpowiednie doświadczenie w zakresie badania / wykonywania innych czynności rewizji finansowej w danych jednostkach⁾, - czy podmiot zatrudniał osoby o odpowiednich kwalifikacjach i kompetencjach zawodowych, - czy podmiot zaangażował (w uzasadnionych przypadkach) eksperta z zewnątrz (specjalisty - aktuariusza, doradcy podatkowego, specjalisty od wycen itp.).

...............................		................................
Data, podpis i numer legitymacji kontrolera/wizytatora*		Data, podpis i numer ewid. biegłego rewidenta upoważnionego do reprezentowania podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych
		(oraz pieczęć podmiotu)

.............................................................

Data, podpis i numer legitymacji

kontrolera/wizytatora*

^*) niepotrzebne skreślić

Przyjęcie wzoru protokołu kontroli, przeprowadzanych przez kontrolerów i wizytatorów, czynności rewizji finansowej wykonanych od dnia 7 grudnia 2009 r. do dnia wejścia w życie krajowych standardów rewizji finansowej.

Rewid.2010.7.6

ZAŁĄCZNIK Nr 1

I. INFORMACJE OGÓLNE:

II. ZAKRES KONTROLI FORMALNO-PRAWNEJ

III. ZAKRES KONTROLI MERYTORYCZNEJ

IV. STWIERDZONE NIEPRAWIDŁOWOŚCI I ICH ZAKRES W ODNIESIENIU DO PRZEPROWADZONEJ KONTROLI FORMALNO-PRAWNEJ:

V. STWIERDZONE NIEPRAWIDŁOWOŚCI W ZAKRESIE DOKUMENTACJI REWIZYJNEJ Z WYKONANYCH CZYNNOŚCI REWIZJI FINANSOWEJ

VI. UPRAWNIENIA KONTROLOWANEGO PODMIOTU UPRAWNIONEGO DO BADANIA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH

VII. INNE USTALENIA

VIII. WYKAZ ZAŁĄCZNIKÓW DO PROTOKOŁU KONTROLI

ZAŁĄCZNIK Nr 2

I.

INFORMACJE OGÓLNE:

II.

ZAKRES KONTROLI FORMALNO-PRAWNEJ

III.

ZAKRES KONTROLI MERYTORYCZNEJ

IV.

STWIERDZONE NIEPRAWIDŁOWOŚCI I ICH ZAKRES W ODNIESIENIU DO PRZEPROWADZONEJ KONTROLI FORMALNO-PRAWNEJ:

V.

STWIERDZONE NIEPRAWIDŁOWOŚCI W ZAKRESIE DOKUMENTACJI REWIZYJNEJ Z WYKONANYCH CZYNNOŚCI REWIZJI FINANSOWEJ

VI.

UPRAWNIENIA KONTROLOWANEGO PODMIOTU UPRAWNIONEGO DO BADANIA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH

VII.

INNE USTALENIA

VIII.

WYKAZ ZAŁĄCZNIKÓW DO PROTOKOŁU KONTROLI