Projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw.

Akty korporacyjne

Lekarz.2018.5.26

Akt nieoceniany

Wersja od: 26 maja 2018 r.

STANOWISKO Nr 1

XIV KRAJOWEGO ZJAZDU LEKARZY

z dnia 26 maja 2018 r.

w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw

XIV Krajowy Zjazd Lekarzy wyraża następujące stanowisko w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (projekt z dnia 8 maja 2018 r.).

Zgodnie z uzasadnieniem do przedmiotowego projektu ustawy, projekt ten zawiera "rozwiązania będące wynikiem dialogu społecznego, którego zwieńczeniem jest Porozumienie Ministra Zdrowia z przedstawicielami Rezydentów Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy z dnia 8 lutego 2018 r.", zwanego dalej "Porozumieniem".

W ocenie Krajowego Zjazdu Lekarzy wiele postanowień przedmiotowego projektu jest rozbieżnych z omawianym Porozumieniem. Rozbieżności te są w większości nieakceptowalne i nie wypełniają porozumienia.

Wejście w życie ustawy w proponowanym kształcie doprowadzi do chaosu prawnego oraz dyskryminacji części pracowników sektora medycznego (m.in. niektórych lekarzy specjalistów).

Odnosząc się do poszczególnych projektowanych przepisów, Zjazd przedstawia następujące uwagi, które zostały pogrupowane w części z uwagi na ich przedmiot.

część 1 - dyżury medyczne

1) w art. 16i ust. 3-5 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (dot. art. 2 pkt 1 projektu ustawy) proponuje się nadać brzmienie:

"3. Lekarzowi pełniącemu dyżur medyczny w ramach realizacji programu specjalizacji przysługuje wynagrodzenie na podstawie umowy o pełnienie dyżurów, zawartej z podmiotem prowadzącym szkolenie specjalizacyjne lub staż kierunkowy. W przypadku realizacji stażu kierunkowego podmiot leczniczy, w którym jest realizowany dany staż, ma obowiązek podpisania umowy z lekarzem realizującym staż kierunkowy. W przypadku realizacji stażu kierunkowego w podmiocie leczniczym innym niż macierzysty, lekarz rezydent otrzymuje wynagrodzenie z tytułu umowy o pełnienie dyżurów medycznych w kwocie godzinowej brutto nie mniejszej niż wynikającej z umowy o pracę podpisanej z jednostką macierzystą zgodnie z ustawą Kodeks pracy.

4. Lekarzowi, który odbywa szkolenie specjalizacyjne w ramach rezydentury, pełniącemu dyżur medyczny, o którym mowa w ust. 3 przysługuje wynagrodzenie na podstawie umowy, o której mowa w art. 16h ust 1. Godziny pełnionych dyżurów medycznych nie będą uzupełnieniem podstawowego czasu pracy, w sytuacji gdy lekarz odbywający szkolenie specjalizacyjne nie przepracuje w miesiącu podstawowego czasu pracy wymaganego programem specjalizacji. Odpoczynek lekarza po dyżurze nie powoduje przedłużenia odbywania specjalizacji i jest zaliczany do czasu jej trwania.

5. Minister właściwy do spraw zdrowia finansuje wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 4, w wysokości nieprzekraczającej stawki określonej w art. 151 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy.";

2) w art. 16j ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (art. 2 pkt 2 lit. a projektu ustawy) proponuje się nadać brzmienie:

"2. Środki finansowe niezbędne do odbywania szkolenia specjalizacyjnego w ramach rezydentury, w tym dyżurów medycznych, o których mowa w art. 16i ust. 4 do wysokości, o której mowa w art. 16i ust. 5, przez lekarzy, który zostali zakwalifikowani do jej odbywania lub odbywają ją w tym trybie, minister właściwy do spraw zdrowia przekazuje na podstawie umowy zawartej z podmiotem prowadzącym szkolenie specjalizacyjne zatrudniającym tych lekarzy. Umowa ta określa wysokość środków i ich przeznaczenie. W przypadku wystąpienia różnicy pomiędzy kosztem dyżuru medycznego a przekazanymi środkami finansowymi różnica jest finansowana przez podmiot leczniczy, w którym lekarz w trakcie szkolenia specjalizacyjnego odbywa dyżur medyczny.".

Uzasadnienie:

1. W ocenie Krajowego Zjazdu Lekarzy brzmienie art. 16i ust. 3 - 5 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty zaproponowane w projekcie ustawy jest sprzeczne z prawem. Proponowane zmiany zmierzają bowiem do uregulowania kwestii odrębnych umów cywilnoprawnych na pełnienie dyżurów medycznych, pomimo istniejącego stosunku pracy w ramach którego lekarz odbywa szkolenie specjalizacyjne w trybie rezydentury.

Lekarz rezydent powinien otrzymywać wynagrodzenie z tytułu pełnienia dyżurów medycznych na podstawie umowy o pracę, zgodnie z Kodeksem pracy (co wskazano w § 11 pkt 2 Porozumienia).

Po dyżurze medycznym lekarzowi rezydentowi powinien przysługiwać odpoczynek, co wynika wprost z art. 97 ust. 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 160, z późn. zm.). Ponadto odpoczynek po dyżurze medycznym nie powinien powodować przedłużenia odbywania specjalizacji i powinien być zaliczony do czasu jej trwania.

2. W projektowanym art. 16j ust. 2 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty wskazano źródło finansowania obowiązkowych godzin dyżurowych, ujętych w programach specjalizacji lekarskich. Z "Oceny skutków regulacji ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw" wynika, że wyliczenia Ministerstwa Zdrowia przewidują dyżurowanie lekarzy w trakcie specjalizacji w porze dziennej. Natomiast zgodnie z proponowanym art. 16i ust. 5 ustawy rozliczanie finansowe godzin dyżuru ma następować zgodnie z Kodeksem pracy, który w zupełnie inny sposób reguluje wysokość wynagrodzenia godzin nocnych. W celu uniknięcia różnicy pomiędzy środkami finansowymi przekazywanymi przez Ministerstwo Zdrowia a realnymi kosztami dyżuru medycznego wynikającymi z art. 95 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej, Zjazd proponuje doprecyzować art. 16j ust. 2 w sposób jak wyżej wskazano.

3. W związku z projektowaną zmianą art. 16j ust. 2 ustawy, gwarantującą finansowanie przez Ministra Zdrowia dyżurów medycznych, w ocenie Zjazdu, niezbędne jest wprowadzenie regulacji określającej przepływ środków pomiędzy placówkami lub określającej swobodę zawierania umów z lekarzem realizującym staż kierunkowy poza ośrodkiem macierzystym. Ponadto, w celu uniknięcia ewentualnych nieprawidłowości w systemie wynagradzania lekarzy rezydentów odbywających staż kierunkowy w innej jednostce niż jednostka macierzysta ponosząca koszty dyżurów medycznych zgodnie z Kodeksem pracy, niezbędne wydaje się zagwarantowanie odpowiedniego wymiaru wynagrodzenia lekarzy rezydentów. W związku z tym proponuje się doprecyzować art. 16i ust. 1 jak wyżej wskazano.

część 2 - dodatek do podstawowej pensji rezydenckiej

w art. 16j ust. 2b-2c i ust. 2l ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (dot. art. 2 pkt 2 lit. b projektu ustawy) proponuje się nadać brzmienie:

"2b. Lekarz odbywający szkolenie specjalizacyjne w trybie rezydentury może zobowiązać się do wykonywania zawodu lekarza na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w podmiocie wykonującym działalność leczniczą lub działalność dydaktyczną i badawczą w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych w łącznym okresie dwóch lat z pięciu kolejnych lat przypadających od dnia uzyskania potwierdzenia zakończenia szkolenia specjalizacyjnego, o którym mowa w art. 16r ust. 6, otrzymując w zamian wynagrodzenie zasadnicze wyższe niż określone w przepisach wydanych na podstawie art. 16j ust. 5, o kwotę: (...)

2c. Deklarację dotyczącą zobowiązania, o którym mowa w ust. 2b, lekarz składa za pomocą SMK do podmiotu prowadzącego szkolenie specjalizacyjne zatrudniającego lekarza. W przypadku lekarzy nieposiadających konta SMK deklaracje, o których mowa w ust. 2b, zbiera podmiot prowadzący szkolenie specjalizacyjne. (...)

2l. W przypadku niewywiązania się z zobowiązania, o którym mowa w ust. 2b, lub zaprzestania realizacji programu specjalizacji, lekarz jest obowiązany do zapłaty kary w wysokości równej iloczynowi liczby miesięcy pobierania zwiększonego wynagrodzenia zasadniczego, o którym mowa w ust. 2b, oraz kwoty odpowiednio 700 zł, w przypadku gdy lekarz ten odbywał szkolenie specjalizacyjne w priorytetowej dziedzinie medycyny, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 16g ust. 4, albo 600 zł, w przypadku gdy lekarz odbywał szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie medycyny innej niż priorytetowa. Wyliczona kwota będzie pomniejszona o różnicę pomiędzy kwotą brutto a netto otrzymywanego zobowiązania, o którym mowa w ust. 2b.".

Uzasadnienie:

1. Propozycje zawarte w projekcie ustawy są rozbieżne z treścią Porozumienia. Strony Porozumienia nie ustaliły wymiaru godzin, które lekarz byłby zobowiązany odpracować w zamian za pobieranie dodatkowych środków finansowych w trakcie specjalizacji w trybie rezydentury. Strony Porozumienia nie określały także powiązania obowiązku pracy z wymogiem posiadania umowy na świadczenie opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych przez podmiot zatrudniający lekarza.

Należy wskazać, że istnieją dziedziny priorytetowe dla systemu ochrony zdrowia, tj. patomorfologia czy radiologia, w których lekarze specjaliści świadczą usługi nie w formie zatrudnienia w wymiarze etatu, ale w formie rozliczania pojedynczych procedur. Wobec powyższego dla wskazanych specjalności, bardzo potrzebnych dla prawidłowej realizacji opieki nad polskimi obywatelami, nie będzie możliwe odpracowanie dodatku z powodu braku możliwości zatrudnienia się we wskazanej przez ustawodawcę formie.

Proponowana regulacja ogranicza także możliwości pracy przyszłych nauczycieli akademickich w uczelniach medycznych. Kształcenie przeddyplomowe ma bardzo duże znaczenie i wymagany jest stały wzrost liczby pracowników dydaktycznych. Brak uwzględnienia możliwości odpracowania dodatku do pensji rezydenckiej w formie pracy dydaktycznej jest sprzeczny z działaniami Ministra Zdrowia dotyczącymi wzrostu liczby studentów kierunku lekarskiego oraz spowoduje spadek zainteresowania tą formą realizacji wykonywania zawodu lekarza. Konsekwencją tych działań będzie niedostateczne przygotowanie studentów kierunku lekarskiego do realizacji podstawy programowej lub brak możliwości utrzymania liczby kształconych studentów ze względu na brak kadry dydaktycznej.

Ponadto podkreślenia wymaga fakt, że część specjalizacji, np. stomatologicznych lub chirurgia plastyczna, nie posiada dostatecznego finansowania ze środków publicznych, uniemożliwiając lekarzom i lekarzom dentystom odpracowanie wspomnianych dodatków. Praca w przytoczonych dziedzinach odbywa się głównie w sektorze prywatnym.

2. W art. 16j ust. 2c ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty wskazano, że platformą zbierającą informacje na temat woli lekarza do pobierania dodatkowego wynagrodzenia ma być SMK. Z uwagi na fakt, że ustawowy obowiązek uruchomienia konta w SMK mają lekarze przystępujący do szkolenia specjalizacyjnego w ramach rezydentury od jesiennego naboru w 2017 r., znaczna grupa lekarzy realizujących kształcenie specjalizacyjne w ramach rezydentury nie posiada konta w SMK. Wymagane jest stworzenie przejściowego rozwiązania dla wspomnianej grupy lekarzy. Optymalnym wydaje się zobowiązanie podmiotów leczniczych prowadzących szkolenie specjalizacyjne do zbierania oświadczeń od lekarzy chcących pobierać dodatkowe wynagrodzenie.

3. Zgodnie z art. 16j ust. 2l ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty wysokość kary, która zostanie nałożona na lekarza w przypadku przerwania szkolenia specjalizacyjnego lub niewywiązania się ze zobowiązania do przepracowania wskazanego okresu, jest wyrażona w kwocie brutto. Dodatkowe środki finansowe, o których mowa w art. 16j ust. 2b, pobierane będą przez lekarzy w kwocie netto. Wobec powyższego istnieje znaczna różnica. Kwota kary powinna odzwierciedlać prawdziwą kwotę pobranego wynagrodzenia.

część 3 - lekarze specjaliści

w art. 4 projektu ustawy ust. 3 proponuje się nadać brzmienie:

"3. Środki finansowe, o których mowa w ust 1, świadczeniodawcy przeznaczają zgodnie z ust. 2 dla lekarzy spełniających łącznie następujące warunki:

1) są zatrudnieni na podstawie stosunku pracy u świadczeniodawców, którzy zawarli umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia lub są finansowani w inny sposób ze środków publicznych;

2) zobowiążą się wobec pracodawcy do nieudzielania tożsamych świadczeń opieki zdrowotnej, o których mowa w pkt 1, u innego świadczeniodawcy realizującego umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia w zakresie odbywania dyżurów medycznych na oddziale o podobnym profilu medycznym.".

Uzasadnienie:

1. Zgodnie z Porozumieniem lekarze specjaliści zatrudnieni na podstawie stosunku pracy mają otrzymywać wynagrodzenie zasadnicze w kwocie nie mniejszej niż 6750 zł brutto miesięcznie nie później niż od dnia 1 lipca 2018 r. W Porozumieniu nie wskazano, że dotyczy to wyłącznie zatrudnienia w podmiocie leczniczym udzielającym świadczeń całodobowych lub całodziennych.

2. Zgodnie z Porozumieniem lekarz specjalista, aby otrzymać wyższe wynagrodzenie, miał zobowiązać się do niewykonywania świadczeń medycznych tożsamych z finansowanych ze środków publicznych. Regulacja wskazana w projekcie jest zbyt restrykcyjna.