Projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie szczegółowych warunków i trybu przeprowadzenia naboru dla kandydatów na aplikację sędziowską i aplikację prokuratorską oraz trybu powoływania i działania zespołu konkursowego i komisji konkursowej.
Sędz.2015.10.9
Akt nieocenianyOPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 9 października 2015 r.
w przedmiocie projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie szczegółowych warunków i trybu przeprowadzenia naboru dla kandydatów na aplikację sędziowską i aplikację prokuratorską oraz trybu powoływania i działania zespołu konkursowego i komisji konkursowej
Zdaniem Rady nabór na aplikację sędziowską i prokuratorską powinien odbywać się w drodze dwóch odrębnych konkursów przeprowadzanych w tym samym czasie. Odrębnie powinny być powoływane zespoły do opracowania pytań testowych i zadań pisemnych oraz komisje konkursowe do przeprowadzenia egzaminu. Konieczność rozdzielenia konkursu na obie aplikacje jest bezpośrednio związana z odmiennym ich programem i charakterem zawodów, do których wykonywania w przyszłości pretendują kandydaci. Wymaga to sprawdzenia nie tylko poziomu wiedzy z różnych, w części niepokrywających się dziedzin prawa, lecz także odmiennych predyspozycji osobowościowych.
Z opiniowanego projektu nie wynika, w jaki sposób powinny być układane pytania testowe, aby pozwalały na sprawdzenie nie tylko wiedzy prawniczej (znajomości przepisów), lecz przede wszystkim umiejętności rozwiązywania problemów prawnych. Część testu powinna mieć charakter psychologiczny i być poświęcona sprawdzeniu predyspozycji osobowościowych. W takiej sytuacji należałoby także przeanalizować czy czas przewidziany na rozwiązanie testu jest odpowiedni do nowej formuły pytań testowych, a także czy nie należałoby zmienić (ograniczyć) ich liczby.
Przeprowadzenie odrębnych konkursów na aplikację sędziowską i prokuratorską w ocenie Rady jest dopuszczalne w świetle przepisów ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury (Dz. U. z 2012 r., poz. 1230 ze zm.). Należy wręcz zakładać, że taka była intencja ustawodawcy, który w miejsce aplikacji ogólnej wprowadził dwie odrębne aplikacje: sędziowską i prokuratorską, wymagające wykazania się wyższym poziomem wiedzy prawniczej i odpowiednimi predyspozycjami.
Zadania z zakresu drugiej części egzaminu konkursowego, o której mowa w art. 18 ust. 1 pkt 2 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, powinny być ukierunkowane przede wszystkim na sprawdzenie znajomości i umiejętności stosowania w odniesieniu do konkretnych stanów faktycznych przepisów prawa materialnego, ponieważ wiedza z zakresu procedur będzie podstawowym przedmiotem szkolenia zarówno w toku aplikacji sędziowskiej, jaki prokuratorskiej.
Zasadniczym mankamentem opiniowanego projektu rozporządzenia, wobec przyjęcia przez projektodawcę założenia przeprowadzenia jednego wspólnego konkursu, jest brak regulacji dotyczącej propozycji zasad dokonywania podziału kandydatów między aplikację sędziowską i prokuratorską, w szczególności czy wyboru będzie dokonywał kandydat, składając wniosek o dopuszczenie do egzaminu konkursowego, czy też podział ten będzie dokonywany po przeprowadzeniu konkursu, a jeżeli tak to na podstawie jakich reguł i przy zastosowaniu jakich kryteriów. Zarzut ten byłby bezprzedmiotowy w sytuacji odrębnego przeprowadzenia naboru na aplikację sędziowską i prokuratorską.
Odnosząc się do katalogu dziedzin prawa wskazanych w § 7 projektu rozporządzenia, stanowiących podstawę do opracowania pytań testowych i zadań pisemnych na egzamin konkursowy, podkreślenia wymaga, że brak jest w tym zakresie systematyki i harmonizacji, co należy ocenić jako wadę legislacyjną. Ponadto, biorąc pod uwagę właściwość sądów powszechnych, trudno znaleźć uzasadnienie dla wprowadzenia do tego katalogu zagadnień z zakresu prawa administracyjnego materialnego - ustroju samorządu terytorialnego (§ 7 pkt 1 lit. h oraz pkt 2 lit. b), przy jednoczesnym pominięciu tak ważnej dziedziny jak postępowanie w sprawach o wykroczenia. Od kandydatów na aplikację sędziowską i prokuratorską należy wymagać pogłębionej wiedzy z zakresu różnych dziedzin prawa, niekoniecznie tożsamych. Opracowując pytania testowe i zadania pisemne, komisje powinny uwzględnić różnice między aplikacją sędziowską i prokuratorską oraz położyć szczególny nacisk na sprawdzenie wiedzy kandydatów z zakresu tych dziedzin prawa, które mają największe znaczenie dla danego zawodu. Nie będzie to możliwe, jeśli nabór będzie przeprowadzony w drodze jednego konkursu.