Praktyka przeprowadzania konsultacji społecznych rządowych projektów ustaw i opiniowania podatkowych projektów ustaw w Sejmie VIII kadencji.
Akty korporacyjne
Podat.2019.3.29
Akt nieoceniany Wersja od: 29 marca 2019 r.
STANOWISKO
KRAJOWEJ RADY DORADCÓW PODATKOWYCH
z dnia 29 marca 2019 r.
w sprawie praktyki przeprowadzania konsultacji społecznych rządowych projektów ustaw i opiniowania podatkowych projektów ustaw w Sejmie VIII kadencji
Stosownie do art. 56 ust. 2 pkt 7 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2019 r. poz. 283) obowiązkiem Krajowej Rady Doradców Podatkowych (KRDO) jest opiniowanie projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących prawa podatkowego i przedstawianie wniosków w tym zakresie. Komisja Prawna i Współpracy z Organami Państwa Krajowej Rady Doradców Podatkowych została powołana przez Krajową Radę Doradców Podatkowych, a do jej zadań w szczególności należy m.in. sporządzanie opinii projektów aktów prawnych dotyczących prawa podatkowego, oraz zapewnienie udziału przedstawicieli Krajowej Izby Doradców Podatkowych w uzgodnieniach międzyresortowych, w zakresie projektów ustaw i aktów wykonawczych dotyczących prawa podatkowego oraz przepisów o doradztwie podatkowym, w tym udział w pracach komisji i podkomisji Sejmu i Senatu. W związku z praktyką przeprowadzania konsultacji społecznych na etapie rządowego procesu legislacyjnego oraz opiniowania projektów wniesionych do Sejmu VIII kadencji KRDP wyraża zaniepokojenie wyznaczaniem niezwykle krótkich terminów przekazywania opinii legislacyjnych dotyczących doniosłych i obszernych projektów ustaw i rozporządzeń, co faktycznie uniemożliwia wykonywanie ustawowego obowiązku. Krajowa Rada podkreśla, że zgodnie z § 40 uchwały nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. - Regulamin pracy Rady Ministrów (M.P. z 2016 r. poz. 1006 i 1204 oraz z 2018 r. poz. 114 i 278, ze zm.; dalej: Regulamin RM) organ wnioskujący, kierując projekt dokumentu rządowego do uzgodnień, konsultacji publicznych lub opiniowania, wskazuje termin do zajęcia stanowiska. Jeżeli termin do zajęcia stanowiska nie wynika z przepisów odrębnych, organ wnioskujący wyznacza go, biorąc pod uwagę przedmiot, zakres i objętość projektu dokumentu rządowego, zakres podmiotów, na które projekt oddziałuje, oraz pilność sprawy. Wyznaczenie terminu do zajęcia stanowiska krótszego niż 7 dni, a w przypadku projektu aktu normatywnego - krótszego niż 14 dni, od udostępnienia projektu wymaga szczegółowego uzasadnienia. Jeżeli skutki nieprzedstawienia stanowiska nie wynikają z przepisów odrębnych, organ wnioskujący może uznać nieprzedstawienie stanowiska w wyznaczonym terminie za uzgodnienie treści projektu lub przedstawienie opinii pozytywnej, a w przypadku konsultacji publicznych - za rezygnację z przedstawienia stanowiska. Jednocześnie zgodnie z § 142 Regulaminu RM wyznaczenie terminu krótszego niż 10 dni od udostępnienia projektu do zajęcia stanowiska w ramach uzgodnień, konsultacji publicznych lub opiniowania projektu rozporządzenia ministra wymaga szczegółowego uzasadnienia. W związku z powyższym Krajowa Rada wskazuje, że w przypadku wielu projektów aktów normatywnych przedstawionych KRDP do zaopiniowania w ramach konsultacji społecznych ww. terminy nie zostały dochowane, przy jednoczesnym braku uzasadnienia ich skrócenia1. W ocenie KRDP terminy te - nawet w przypadku ich dochowywania - są niewystarczające zwłaszcza w przypadku projektów obszernych i istotnych z punktu widzenia ochrony praw podatnika. Ponadto KRDP przypomina, że zgodnie z art. 123 Konstytucji Rada Ministrów może uznać uchwalony przez siebie projekt ustawy za pilny, z wyjątkiem projektów ustaw podatkowych, ustaw dotyczących wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej, Sejmu, Senatu oraz organów samorządu terytorialnego, ustaw regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, a także kodeksów. Regulamin Sejmu oraz regulamin Senatu określają odrębności w postępowaniu ustawodawczym w sprawie projektu pilnego. W świetle przepisów Regulaminu Sejmu (uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r., MP z 2018 r. poz. 729; dalej: Regulamin Sejmu) uchwalanie projektu ustawy w trybie pilnym m.in. może odbyć się bez dochowania terminów określonych w art. 37 ust. 4 Regulaminu Sejmu (zgodnie z którym pierwsze czytanie może się odbyć nie wcześniej niż siódmego dnia od doręczenia posłom druku projektu, chyba że Sejm lub komisja postanowią inaczej) oraz pilny projekt ustawy Marszałek Sejmu wprowadza do porządku dziennego posiedzenia Sejmu, najbliższego po zakończeniu prac komisji. Choć Konstytucja oraz przywołane wyżej regulaminy Sejmu i Senatu nie określają minimalnego czasu, jaki powinien zostać przeznaczony na debatę parlamentarną nad projektem ustawy, a pośpieszne uchwalanie ustaw może jednak być niezbędne ze względu na stan spraw państwowych, wymogi prawne czy też konkretną sytuację faktyczną, KRDP stoi na stanowisku, że stanowienie prawa podatkowego wymaga szczególnego namysłu, precyzji, analizy i refleksji. Niemniej w toku prac Sejmu VIII kadencji KRDP zaobserwowała, że projekty ustaw podatkowych, także te wnoszone przez posłów a zatem nieobjęte procedurą konsultacji, uchwalane są w ciągu dwóch, trzech dni2. W takiej sytuacji, nawet wysłanie przez Marszałka Sejmu informacji o możliwości przedstawiania opinii do projektu czyni takie działania bezprzedmiotowymi z uwagi na tempo prac legislacyjnych. Biorąc pod uwagę powyższe wątpliwości dotyczące faktycznej możliwości udziału społeczeństwa w rządowym procesie legislacyjnym oraz jakości parlamentarnego postępowania ustawodawczego KRDP uznała za stosowne zwrócenie uwagi na ww. niedoskonałości tych procedur. 1. Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie dokumentacji cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych; Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie dokumentacji cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych; Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych; Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych; Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie sposobu i trybu eliminowania podwójnego opodatkowania w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych; Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczegółowego zakresu danych przekazywanych w informacji o cenach transferowych oraz sposobu jej wypełniania przez podatników podatku dochodowego od osób fizycznych; Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie sposobu przesyłania za pomocą środków komunikacji elektronicznej wniosku o zwrot podatku dochodowego od osób prawnych; Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie sposobu przesyłania oświadczenia emitenta, oświadczenia płatnika oraz zgłoszenia w podatku dochodowym od osób prawnych; Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wyłączenia lub ograniczenia stosowania art. 26 ust. 2e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych; Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wyłączenia lub ograniczenia stosowania art. 41 ust. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; Projekt rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie niektórych podatników i płatników, w odniesieniu do których zadania są wykonywane przez naczelnika urzędu skarbowego innego niż właściwy miejscowo. 2. Zamiast wielu zob. poselski projekt ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw, ustawę o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw, ustawę - Prawo ochrony środowiska, ustawę o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji oraz ustawę o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji (druk 3217); poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej (druk 3206); rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z e-skierowaniem oraz listami oczekujących na udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej (druk nr 3017); rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 3015), rządowy projekt ustawy o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (druk nr 3157).