Identyfikacja problemów w zakresie kształcenia podyplomowego lekarzy i lekarzy dentystów.

Akty korporacyjne

Lekarz.2016.4.1

Akt nieoceniany
Wersja od: 1 kwietnia 2016 r.

STANOWISKO Nr 16/16/P-VII
PREZYDIUM NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ
z dnia 1 kwietnia 2016 r.
w sprawie identyfikacji problemów w zakresie kształcenia podyplomowego lekarzy i lekarzy dentystów

Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej, w związku z pismem Ministra Zdrowia z dnia 11 lutego 2016 r., znak: MZ-NS.884.1.2016, informującym o rozpoczęciu prac koncepcyjnych zmierzających do zmian w kształceniu podyplomowym lekarzy i lekarzy dentystów, zgłasza uwagi i propozycje w tym zakresie, zawarte w załączniku do niniejszego stanowiska.

ZAŁĄCZNIK

Nazwa obszaruProblem /uwaga /spostrzeżeniePropozycja ew. rozwiązań
Zmiany dotyczące specjalizacji lekarskich i lekarsko dentystycznych

(PREBLEMY SYSTEMOWE)

1. Należy określić, czy priorytetem dla systemu kształcenia lekarzy i lekarzy dentystów jest zapewnienie lekarzom i lekarzom dentystom dostępu do każdej specjalizacji, czy wszechstronne zabezpieczenie potrzeb obywateli w zakresie zdrowia.1. Niezależnie od odpowiedzi na ten dylemat, zawsze należy tworzyć jak najlepsze warunki dla kształcenia lekarzy i lekarzy dentystów.

Należy poznać perspektywicznie globalne i regionalne potrzeby zdrowotne w zakresie zapotrzebowania na lekarzy i lekarzy dentystów (dotyczy szczególnie naboru na kierunek lekarsko- dentystyczny) oraz potrzeby w zakresie specjalistki.

Konieczne są skuteczniejsze niż dotychczas bodźce motywacyjne dla specjalności rzeczywiście deficytowych (np. wyższe finansowanie rezydentur).

Należy zachęcać do specjalizowania się w specjalnościach ogólnych takich jak: medycyna rodzinna, choroby wewnętrzne, chirurgia ogólna, położnictwo i ginekologia, psychiatria.

2. System jest przeregulowany oraz nie uwzględnia indywidualnych sytuacji, w jakich znajdują się szkolący, np.

1) brak większych możliwości indywidualnego toku specjalizacji;

2) niejasna sytuacja specjalizantów przebywających na długich urlopach;

3) zakończenie specjalizacji nie jest zsynchronizowane z PES.

2. Uproszczenie przepisów tam gdzie to możliwe, ustalenie prostych i jasnych zasad organizacyjnych i finansowych, uwzględniających realia życia szkolących się lekarzy.

Powinien być centralny koordynator realizacji szkolenia, np. samorząd lekarski.

Wprowadzenie uprawnień dla kierownika specjalizacji do składania wniosków dotyczących indywidualnego toku specjalizacji.

Uelastycznienie terminu zakończenia specjalizacji przez rezydentów (zmiana przepisów w tym zakresie).

3. Zmiany systemu są źle przygotowane, wprowadzane bez uprzedniej konsultacji ze środowiskiem lekarskim.3. Przed wprowadzeniem zmian powinny być one poddawane szerokiej dyskusji. Należy unikać trybu negocjowania warunków nauczania z nauczanymi.
4. Zbyt duża liczba specjalizacji.4. Ograniczenie liczby specjalizacji do niezbędnych.

Opracowanie systemu (procedury) rozpatrywania wniosku o utworzenie nowej specjalizacji

5. Brak funkcjonowania systemu szczególnych umiejętności.5. Uruchomienie (pilotaż) 2-3 szczególnych umiejętności.

Posiadanie umiejętności nie może być warunkiem zawarcia umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych przez NFZ.

6. Mała dostępność możliwości specjalizowania się w specjalnościach lekarsko-dentystycznych.6. Stworzenie możliwego w realiach komercjalizacji i prywatyzacji stomatologii systemu specjalizowania (akredytacja, programy).
7. Deklarowanie specjalizacji przed przystąpieniem do modułu podstawowego ogranicza uniwersalność systemu modułowego.7. Określenie specjalizacji docelowej powinno się odbywać po ukończeniu modułu podstawowego.
8. Nierównomierny dostęp do różnych specjalizacji w poszczególnych województwach, także brak miejsc szkoleniowych tam gdzie nie ma uczelni medycznych.8. Wprowadzenie centralnego przyznawanie specjalizacji, z uwzględnieniem równomiernego dostępu do specjalizowania się.
9. Zbyt duża dowolność w kształtowaniu umów pomiędzy jednostkami szkolącymi a rezydentami, co powoduje m.in.:

1) problemy z wypłacaniem wynagrodzenia rezydentom,

9. Opracowanie i wprowadzenie jednolitego wzoru umowy dla rezydentów (albo elementów koniecznych tej umowy).
2) brak pokrywania kosztów delegacji (noclegów i diet) w celu odbycia kursu lub stażu poza macierzystą jednostką szkoleniową.
10. Brak uzasadnienia dla istnienia odrębnego systemu szkolenia specjalizacyjnego w resortach sprawiedliwości oraz spraw wewnętrznych.10. Znieść istniejące odrębności poprzez nowelizację przepisów.
11. Brak przepisu przewidującego możliwość dofinansowania przez Ministra Obrony Narodowej niektórych kosztów związanych z kształceniem specjalizacyjnym, co skutkuje m.in. brakiem realizacji postanowienia art. 16f ust. 2 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, dotyczącego programów szkolenia uzupełniającego do specjalizacji dla lekarzy resoru obrony narodowej.11. Wprowadzenie w art. 16k ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty postanowienia przewidującego uprawnienie Ministra Obrony Narodowej do dofinansowywania kosztów związanych ze szkoleniem specjalizacyjnym lekarzy.
Przygotowanie kandydata do specjalizacji1. Groźba likwidacja stażu podyplomowego.

2. Program nauczania studentów zbyt sformalizowany, z przewagą wiedzy teoretycznej.

1. Przywrócenie stażu podyplomowego

2. Upraktycznienie szkolenia studentów, w czym należy efektywnie wykorzystać powstałe centra symulacji.

3. Program stażu podyplomowego.3. Dopracowanie programu stażu, usunięcie fikcyjnych procedur, wprowadzenie lepszych możliwości indywidualizacji.
4. Negatywne oceny pracy koordynatorów stażu.4. Podwyższenie rangi koordynatora stażu, wprowadzenie wynagrodzenia dla opiekunów stażu.
5. Brak wiedzy na temat systemu specjalizowania.5. Obowiązkowe 1-dniowe szkolenie w tym zakresie organizowane przez samorząd lekarski.
Dziedziny medycyny, w tym:1. Specjalizacji dla lekarzy jest 76, a wariantów programów szkolenia jest 316. Dla lekarzy dentystów dziedzin jest 9, a wariantów programów szkolenia jest 43.Dostosowanie liczby programów specjalizacji do liczby specjalizacji.
2. Przywrócenie opiniowania projektów programów specjalizacji przez samorząd lekarski.
spec. w danej dziedzinie - zakres programów specjalizacji1. Programy szkolenia są nieadekwatne do możliwości realizacji, przepełnione procedurami i stażami niepotrzebnymi i niemożliwymi do wykonania.

2. Brak dostępności do szkoleń i kursów (niektóre nie są w ogóle organizowane).

1-2. Konieczny przegląd i ewentualna weryfikacja programów pod kątem:

- urealnienia warunków akredytacji,

- urealnienia rodzajów i liczby procedur i staży,

- usunięcia z programów kursów, staży i procedur niemożliwych do wykonania z powodów formalnych, prawnych lub innych,

- podziału kursów na obowiązkowe i opcjonalne (z tych ostatnich 50% powinno być zrealizowane),

- każdy kurs obowiązkowy przewidziany w programie powinien odbywać się co najmniej 1 raz w roku,

- większej regionalizacji kursów (zmniejszenie koszt szkolących), umożliwienie organizacji kursów przez izby lekarskie, co zwiększy dostępność do kursów specjalizacyjnych. Umożliwienie konsultantowi krajowemu w danej dziedzinie medycyny dokonywanie co roku aktualizacji piśmiennictwa i podręczników w programie specjalizacji (bez konieczności wprowadzania nowego programu specjalizacji). Podjęcie pracy nad organizacją kursów internetowych i sposobem ich zaliczania.

3. Organizowanie kursów dostępnych tylko dla lekarzy realizujących określony wariant programu specjalizacji, pomimo tej samej tematyki kursu realizowanego przez lekarzy w innym wariancie programu specjalizacji.3. Uznanie za równoważne kursów odbywanych w ramach realizacji poszczególnych wariantów specjalizacji i umożliwienie korzystania z nich wszystkim specjalizującym się w danej specjalizacji, bez względu na to w jakim systemie ją realizują.
4. Arbitralnie ustalono czasy szkolenia w modułach specjalistycznych.4. Należy dokonać analizy czasów szkolenia w modułach specjalistycznych i wprowadzić odpowiednie zmiany.
Akredytacja jednostek szkolących1. Zbyt mała liczba jednostek chętnych do uzyskiwania akredytacji do szkolenia specjalizacyjnego.1. Stworzenie możliwości akredytowania się do modułów podstawowych szpitalom o niskiej referencyjności, a w stomatologii - jednostkom niepublicznych.
2. Brak formalnych możliwości realizacji modułu podstawowego w szpitalach o niskiej referencyjności.2. Dokonanie przeglądów szpitali w województwach pod kątem możliwości prowadzenia kształcenia specjalizacyjnego.
3. Brak zachęt do prowadzenia kształcenia specjalizacyjnego.3.Stworzenie zachęt finansowych dla jednostek szkolących.
4. Brak stałego systemu monitorowania spełniania wymogów akredytacyjnych.4. Stworzenie systemu monitorowania (konsultant wojewódzki, samorząd lekarski).
5. Brak przepisów określających sytuację szkolących się w przypadku utraty przez jednostkę szkoleniową akredytacji lub kontraktu z NFZ5. NFZ (płatnik publiczny) powinien gwarantować wysokość kontraktu na okres 5 lat dla jednostki szkolącej w wysokości zapewniającej wykonywanie świadczeń w wysokości wynikającej z liczby kształconych.
6. Warunki akredytacji jednostek szkolących, zwłaszcza lekarzy dentystów, są zbyt rygorystyczne i niemożliwe do spełnienia przez indywidualne praktyki.6. Zmiany w programach i przepisach ogólnych (np. dotyczące posiadania sali dydaktycznej, biblioteki i określonego sprzętu audiowizualnego)
7. Nieprawidłowości w działaniu komisji akredytacyjnej (np. nieuzasadnione odmowy zwiększenia liczby miejsc szkoleniowych przez jednostkę szkolącą).7. Zwiększenie nadzoru nad komisjami akredytującymi.
Postępowanie kwalifikacyjne1. Brak uregulowania sytuacji, w której na jedno miejsce szkoleniowe przypada z takim samym wynikiem postępowania konkursowego dwóch lub więcej kandydatów.1. Opracowanie jednolitego rozwiązania, np. o kolejności wydania skierowania w takiej sytuacji, decydować będzie procent maksymalnej liczby punktów uzyskanych ze średniej arytmetycznej ocen lekarza w okresie studiów.
2. Blokowanie wolnych miejsc specjalizacyjnych2. Wszystkie wolne miejsca powinny być
przez konsultantów wojewódzkich.uwalnianie w danej sesji.
3. Zbyt późna informacja o wolnych miejscach specjalizacyjnych i przyznanych rezydenturach.3. Ogłoszenie informacji w tym zakresie co najmniej na 2 miesiące przed postępowaniem kwalifikacyjnym.
Organizacja procesu specjalizacji:Obawy budzi brak gwarancji sprawności działania Systemu Monitorowania Kształcenia Pracowników Medycznych w zakresie dokumentacji kształcenia lekarzy (wprowadzanego od 1.05.2016 r.), jak również nałożenie na kierowników specjalizacji dodatkowych obowiązków związanych z wprowadzaniem danych do tego systemu i to jak się wydaje bez wynagrodzenia.Odroczenie wejścia w życie i przegląd systemu pod kątem usunięcia zbędnych rekordów i biurokracji (pilotaż).
Przebieg specjalizacji w

tym:

dyżury

1. Problemy z realizacją dyżurów wynikających z programu specjalizacji.1. Jednostka akredytowana powinna zapewnić możliwość zrealizowania dyżurów zgodnie z programem specjalizacji.
2. Zmuszanie lekarzy do dyżurowania na SOR (bez nadzoru lekarza specjalisty).2. Określenie (w programach) w jakich specjalnościach takie dyżury są obowiązkowe i kiedy mogą to być dyżury samodzielne.
3. Niejasne zasady wynagrodzeń za dyżury osób specjalizujących się, w tym brak jednolitej podstawy wypłacania dyżurów (w ramach wynagrodzenia za rezydenturę lub na podstawie umowy cywilnoprawnej).3. Precyzyjne uregulowanie sprawy wynagrodzenia za dyżury wynikające z programu specjalizacji.
Opieka/nadzór - kierownicy specjalizacji1. Coraz mniejsze zainteresowanie lekarzy pełnieniem funkcji kierownika specjalizacji, zwłaszcza w dziedzinach zabiegowych.1. Kierownik specjalizacji - mistrz powinien być nie tylko odpowiedzialny, ale także odpowiednio wynagradzany. Powinien mieć uprawnienia do reagowania na indywidualne problemy szkolonych.
2. Niejasna sytuacja z odpowiedzialnością cywilną kierowników specjalizacji, zwłaszcza gdy kierownik specjalizacji pracuje na tzw. kontrakcie.2. Do regulacji
Finansowanie specjalizacjiBrak wynagrodzeń dla kierowników specjalizacji.Wprowadzenie wynagrodzeń
PES1. Zbyt duże różnice wyników egzaminów.1. CEM po każdej sesji powinno dokonać w każdej specjalności analizy 3-4 pytań, które sprawiły największą trudność zdającym.

W wypadku negatywnego wyniku testu sesji u więcej niż 45% zdających powinna być zarządzona kontrola pytań testowych przez Krajową Radę Egzaminów Lekarskich.

2. Obecny tryb opracowywania i kwalifikowania pytań nie zabezpiecza przed włączaniem do testu wadliwych pytań, o nieostrych dystraktorach.2. Większy nadzór CEM nad oceną jakości pytań.
3. Część pytań dotyczy wiedzy, która nie ma zastosowania w praktyce lekarza specjalisty lub publikacji, które ukazały się kilka dni przed egzaminem.3. Przyjęcie zasady, że pytania dotyczą wiedzy zawartej w zalecanych w programie specjalizacji podręcznikach oraz wytycznych oraz publikacji z roku poprzedzającego egzamin.
4. Okresy "bezrobocia" po zakończeniu rezydentury w oczekiwaniu na termin PES.4. Zmiana przepisów poprzez dostosowanie terminów PES do okresów zakończenia specjalizacji.

Umożliwienie kierownikom specjalizacji elastycznego reagowania (jak wyżej)

Uznawanie dorobku naukowegoBez istotnych problemówJak dotychczas
Inne problemy np. nadmierna biurokracja procedur1. Nadmierna biurokracja wynikająca z obowiązujących procedur oraz przepisów, co dot. rozliczeń z Ministerstwem Zdrowia, jak i dokumentacji potrzebnej do PES.1. Uporządkowanie i uproszczenie wymaganej dokumentacji.
2. Trudności w odbywaniu staży zagranicznych. Konieczność przerwania lub zawieszenia toku specjalizacji.2. Określenie jasnych zasad odbywania stażów zagranicznych w trakcie specjalizacji i możliwość uznawania ich jako element szkolenia specjalizacyjnego.
Zmiany dotyczące sposobu dopełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów1. Coraz mniejsze zainteresowanie dopełnianiem obowiązku doskonalenia zawodowego lekarzy1. Zniesienie limitu punktów możliwych do uzyskania w ramach poszczególnych form
i lekarzy dentystów.doskonalenia zawodowego w ciągu jednego okresu szkoleniowego.
2. Brak wykorzystywania systemu doskonalenia zawodowego w praktyce jako wymogu np. do awansu, do mianowania.2. Uwzględnianie zrealizowania obowiązku doskonalenia zawodowego w różnych wymogach formalnych.
3. Ponoszenie kosztów doskonalenia zawodowego przez lekarzy i lekarzy dentystów.3. Opracowanie przepisów umożliwiających odliczenia kosztów szkoleń od podatku niezależnie od formy prowadzonej praktyki.
4. Brak urlopu szkoleniowego dla lekarzy.4. Wprowadzenie 7-14 dniowy urlop szkoleniowy dla lekarzy i lekarzy dentystów.
5. Brak elektronicznego systemu umożliwiającego gromadzenie, liczenie i weryfikację punktów edukacyjnych.5. Nałożenie na organizatorów kursów i szkoleń organizowanych w Polsce obowiązku korzystania z Centralnej Ewidencji Punktów Edukacyjnych (CEPE), stworzonej przez Naczelną Izbę Lekarską.