SPS-023-22217/11 - Stanowisko MPiPS w sprawie celowego niezatrudniania stażystów przez niektórych pracodawców.

Zasady kierowania bezrobotnych do odbycia stażu u pracodawcy reguluje art. 53 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.) oraz przepisy rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 20 sierpnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu przez bezrobotnych (Dz. U. Nr 142, poz. 1160). Skierowanie osoby bezrobotnej do odbycia stażu ma charakter fakultatywny i decyzja w tej sprawie należy do właściwego starosty. A zatem jedynie starosta może zdecydować o skierowaniu danej osoby do odbycia stażu u pracodawcy.

Przepisy ustawy ani rozporządzenia wykonawczego nie nakładają na pracodawcę obowiązku zatrudnienia osoby bezrobotnej po odbyciu przez nią stażu. A zatem zobowiązanie do zatrudnienia bezrobotnego po zakończeniu stażu ma charakter dobrowolny, bowiem staż odbywa się na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy starostą a pracodawcą. Minimalne wymogi dla tej umowy zawarte zostały w § 5 ust. 1 rozporządzenia. Pozostałe zapisy umowy mogą być przez strony kształtowane swobodnie w granicach obowiązującego prawa.

A zatem możliwe jest, aby pracodawca we wniosku o zorganizowanie stażu zadeklarował zatrudnienie bezrobotnego po odbyciu stażu, jednak w opinii ministerstwa nie może być to jedyne kryterium decydujące o skierowaniu bezrobotnego na staż do danego pracodawcy. Celem stażu jest bowiem zdobycie kwalifikacji lub umiejętności zawodowych oraz doświadczenia, które pozwolą bezrobotnemu na znalezienie pracy, niekoniecznie u pracodawcy, u którego odbywa on staż. Należy też zwrócić uwagę, że niektórzy pracodawcy nie mogą podjąć takiego zobowiązania, ponieważ np. w administracji publicznej obowiązują postępowania konkursowe przy rekrutacji pracowników.

Ponadto podjęcie decyzji w zakresie zawierania stosunku pracy należy do pracodawcy, o czym mowa w art. 11 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), z którego wynika nie tylko zasada wolności podejmowania pracy przez pracownika, ale także swoboda pracodawcy nawiązywania stosunków pracy z wybranymi osobami.

Na staże w 2010 r. urzędy pracy skierowały 299 342 osób, natomiast ukończyło je 279 833 osób. Najwięcej bezrobotnych uczestniczyło w stażach trwających od 3 do 6 miesięcy, tj. 172 693 osoby, co stanowi 61,7% bezrobotnych uczestniczących w tej formie aktywizacji.

W 2010 r. zatrudnienie w trakcie trwania lub w okresie do 3 miesięcy po ukończeniu stażu podjęły 118 955 osoby, tj. 42,5% osób, które ukończyły staż. Oznacza to wzrost efektywności staży w stosunku do roku 2009 o 0,4 pkt procentowego. Efektywność zatrudnieniowa tej formy aktywizacji przewyższa również inne formy, jak np. szkolenia.

Na koniec należy jeszcze raz wyraźnie podkreślić, iż to powiatowe urzędy pracy podlegające starostom mają instrumenty pozwalające na dobór i ocenę pracodawców, którym powierzają realizację staży dla bezrobotnych. Starostowie są zobowiązani do racjonalnego wydatkowania środków Funduszu Pracy, w tym środków na realizację stażu. A zatem zobowiązani są do dbania o to, aby kierować bezrobotnych do pracodawców, którzy zatrudniają stażystów po odbytym stażu lub takich, u których odbyty staż daje duże szansę na podjęcie zatrudnienia w innym miejscu.

Reasumując, ministerstwo nie planuje obecnie wprowadzenia zmian w organizacji staży dla bezrobotnych. Natomiast w bieżącym roku planuje się przeprowadzenie analizy efektywności staży celem wypracowania rozwiązań organizacyjno-prawnych umożliwiających podniesienie efektywności tej formy aktywizacji zawodowej, co może w przyszłości zaowocować dopiero ewentualnymi zmianami w organizacji staży dla bezrobotnych.